«Զարմանդուխտ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
Պիտակներ՝ Վիզուալ խմբագիր Խմբագրում բջջային սարքով Խմբագրում կայքի բջջային տարբերակից
չ →‎top: մանր-մունր oգտվելով ԱՎԲ
Տող 7. Տող 7.
|ամուսին = [[Պապ թագավոր]]
|ամուսին = [[Պապ թագավոր]]
}}
}}
'''Զարմանդուխտ'''<ref>Kurkjian, ''A History of Armenia'', p.266</ref><ref>Topchyan, ''The Problem of the Greek Sources of Movses Xorenac'i's History of Armenia'', p.42</ref>, [[հայեր|հայ]] ազնվազարմ տիկին, [[Պապ թագավոր]]ի կինը, որն ապրել է [[4-րդ դար]]ում և եղել է [[Մեծ Հայք]]ի [[Արշակունիներ|Արշակունյաց թագավորության]] թագուհի<ref>Kurkjian, ''A History of Armenia'', p.266</ref>։ Զարմանդուխտը եղել է Մեծ Հայքը կառավարած 4 արքաների ժամանակակիցը՝ [[Պապ թագավոր|Պապ]] (370-374թթ), [[Վարազդատ]] (374-378), [[Արշակ Գ]] և իր գահակից [[Վաղարշակ]] (378-390թթ.)։ Նրա ծագման մասին քիչ բան է հայտնի, քանի որ այս ժամանակաշրջանի պատմական աղբյուրները ոչ մի տեղեկություն չեն տալիս նրա կյանքի մասին, նախքան Պապի հետ ամուսնությունը։ Հայաստանի թագավորի հետ ամուսնանալու համար նա պետք է լիներ հասարակական որոշակի կարգավիճակի տիկին և հնարավոր է, որ սերել է ինչ-որ ազնվական և քաղաքական ազդեցիկ ընտանիքից։ Հավանական է, որ Զարմանդուխտը կարող էր լինել նախարարի դուստր և կարող էր Պապի հետ նշանված լինել Արշակ Բ-ի գահակալության ժամանակ, որն իշխում է 350-ից մինչև 368 թվականը։
'''Զարմանդուխտ'''<ref name="Kurkjian, p.266">Kurkjian, ''A History of Armenia'', p.266</ref><ref name="Topchyan, p.42">Topchyan, ''The Problem of the Greek Sources of Movses Xorenac'i's History of Armenia'', p.42</ref>, [[հայեր|հայ]] ազնվազարմ տիկին, [[Պապ թագավոր]]ի կինը, որն ապրել է [[4-րդ դար]]ում և եղել է [[Մեծ Հայք]]ի [[Արշակունիներ|Արշակունյաց թագավորության]] թագուհի<ref name="Kurkjian, p.266"/>։ Զարմանդուխտը եղել է Մեծ Հայքը կառավարած 4 արքաների ժամանակակիցը՝ [[Պապ թագավոր|Պապ]] (370-374թթ), [[Վարազդատ]] (374-378), [[Արշակ Գ]] և իր գահակից [[Վաղարշակ]] (378-390թթ.)։ Նրա ծագման մասին քիչ բան է հայտնի, քանի որ այս ժամանակաշրջանի պատմական աղբյուրները ոչ մի տեղեկություն չեն տալիս նրա կյանքի մասին, նախքան Պապի հետ ամուսնությունը։ Հայաստանի թագավորի հետ ամուսնանալու համար նա պետք է լիներ հասարակական որոշակի կարգավիճակի տիկին և հնարավոր է, որ սերել է ինչ-որ ազնվական և քաղաքական ազդեցիկ ընտանիքից։ Հավանական է, որ Զարմանդուխտը կարող էր լինել նախարարի դուստր և կարող էր Պապի հետ նշանված լինել Արշակ Բ-ի գահակալության ժամանակ, որն իշխում է 350-ից մինչև 368 թվականը։


Պապը և Զարմանդուխտն ամսուսնացել են Պապի գահակալության ընթացքում<ref>Kurkjian, ''A History of Armenia'', p.266</ref>, և ունեցել են երկու զավակ՝ [[Արշակ Գ|Արշակ]] և [[Վաղարշակ]]<ref>Faustus of Byzantium, ''History of the Armenians'', Book V, Chapter 37</ref>։ Քիչ բան է հայտնի Պապի հետ նրա հարաբերությունների մասին։ Պապի հետ ամուսնանալուց հետո Զարմանդուխտը դարձավ հայոց թագուհին՝ շատ ազդեցիկ, հարուստ կին հայ հասարակության մեջ։
Պապը և Զարմանդուխտն ամսուսնացել են Պապի գահակալության ընթացքում<ref name="Kurkjian, p.266"/>, և ունեցել են երկու զավակ՝ [[Արշակ Գ|Արշակ]] և [[Վաղարշակ]]<ref>Faustus of Byzantium, ''History of the Armenians'', Book V, Chapter 37</ref>։ Քիչ բան է հայտնի Պապի հետ նրա հարաբերությունների մասին։ Պապի հետ ամուսնանալուց հետո Զարմանդուխտը դարձավ հայոց թագուհին՝ շատ ազդեցիկ, հարուստ կին հայ հասարակության մեջ։


374 թվականին Պապի սպանությունից հետո, քանի որ նրա որդիները շատ երիտասարդ էին Հայաստանի գահին նստելու համար, Հռոմի կայսր [[Վաղես]]ը գահի համար ուղարկեց Պապի եղբորորդի [[Վարազդատ]]ին, որը պատանեկության տարիներին ապրել և կրթվել էր Հռոմում։ Վարազդատի օրոք սպարապետությունը շարունակել է վարել [[Մուշեղ Ա Մամիկոնյան]]ը, որին սակայն դավադիր ընթրիքի ժամանակ սպանել է Վարազդատը։ Հայտնի չէ, թե ինչ է եղել նրա իշխանության տարիներին Զարմանդուխտի և իր որդիների հետ։
374 թվականին Պապի սպանությունից հետո, քանի որ նրա որդիները շատ երիտասարդ էին Հայաստանի գահին նստելու համար, Հռոմի կայսր [[Վաղես]]ը գահի համար ուղարկեց Պապի եղբորորդի [[Վարազդատ]]ին, որը պատանեկության տարիներին ապրել և կրթվել էր Հռոմում։ Վարազդատի օրոք սպարապետությունը շարունակել է վարել [[Մուշեղ Ա Մամիկոնյան]]ը, որին սակայն դավադիր ընթրիքի ժամանակ սպանել է Վարազդատը։ Հայտնի չէ, թե ինչ է եղել նրա իշխանության տարիներին Զարմանդուխտի և իր որդիների հետ։


Մուշեղի մահվանից հետո նրա փոքր եղբայր [[Մանվել Մամիկոնյան]]ը<ref>Adalian, ''Historical Dictionary of Armenia'', p.177</ref> զբաղեցնելով [[սպարապետ]]ի պաշտոնը Կարնո դաշտում պարտության է մատնել Վարազդատի զորաբանակին, որն ստիպված ապաստանել է Հռոմում<ref>Adalian, ''Historical Dictionary of Armenia'', p.177</ref>։ Մանվել Մամիկոնյանի խնամատարությամբ Հայոց թագավոր է օծվել Պապի անչափահաս որդի [[Արշակ Գ]]–ն<ref>Hovannisian, ''The Armenian People From Ancient to Modern Times, Volume I: The Dynastic Periods: From Antiquity to the Fourteenth Century'', p.92</ref>։
Մուշեղի մահվանից հետո նրա փոքր եղբայր [[Մանվել Մամիկոնյան]]ը<ref name="Adalian, p.177">Adalian, ''Historical Dictionary of Armenia'', p.177</ref> զբաղեցնելով [[սպարապետ]]ի պաշտոնը Կարնո դաշտում պարտության է մատնել Վարազդատի զորաբանակին, որն ստիպված ապաստանել է Հռոմում<ref name="Adalian, p.177"/>։ Մանվել Մամիկոնյանի խնամատարությամբ Հայոց թագավոր է օծվել Պապի անչափահաս որդի [[Արշակ Գ]]–ն<ref>Hovannisian, ''The Armenian People From Ancient to Modern Times, Volume I: The Dynastic Periods: From Antiquity to the Fourteenth Century'', p.92</ref>։


Երկրում քաղաքական անարխիային վերջ տալու համար Մանվել սպարապետն իր աղջկան՝ Վարանդուխտին կնության է տվել Արշակ Գ-ին<ref>[[Faustus of Byzantium]], ''History of the Armenians'', Book V, Chapter 44</ref>, իսկ Վաղարշակին ամուսնացրել [[Սահակ Ա Բագրատունի|Սահակ Ա Բագրատունու]] դստեր հետ<ref>Kurkjian, ''A History of Armenia'', p.107</ref>։ Մամիկոնյանների իշխանությունը խաղաղություն և կայունություն է բերել Հայաստանին, որտեղ Մանվել սպարապետն իմաստուն առաջնորդել է երկիրը<ref>Topchyan, ''The Problem of the Greek Sources of Movses Xorenac'i's History of Armenia'', p.42</ref>։ Մանվելը պատվել է Զարմանդուխտին և իր որդիներ<ref>Topchyan, ''The Problem of the Greek Sources of Movses Xorenac'i's History of Armenia'', p.42</ref>։
Երկրում քաղաքական անարխիային վերջ տալու համար Մանվել սպարապետն իր աղջկան՝ Վարանդուխտին կնության է տվել Արշակ Գ-ին<ref>[[Faustus of Byzantium]], ''History of the Armenians'', Book V, Chapter 44</ref>, իսկ Վաղարշակին ամուսնացրել [[Սահակ Ա Բագրատունի|Սահակ Ա Բագրատունու]] դստեր հետ<ref>Kurkjian, ''A History of Armenia'', p.107</ref>։ Մամիկոնյանների իշխանությունը խաղաղություն և կայունություն է բերել Հայաստանին, որտեղ Մանվել սպարապետն իմաստուն առաջնորդել է երկիրը<ref name="Topchyan, p.42"/>։ Մանվելը պատվել է Զարմանդուխտին և իր որդիներ<ref name="Topchyan, p.42"/>։


Նա մեծացրել է Արշակին և Վաղարշակին, դաստիարակել նրանց, ինչպես՝ իր սեփական որդիներին<ref>Adalian, ''Historical Dictionary of Armenia'', p.xxxiii</ref><ref>Topchyan, ''The Problem of the Greek Sources of Movses Xorenac'i's History of Armenia'', p.42</ref>։
Նա մեծացրել է Արշակին և Վաղարշակին, դաստիարակել նրանց, ինչպես՝ իր սեփական որդիներին<ref name="Topchyan, p.42"/><ref>Adalian, ''Historical Dictionary of Armenia'', p.xxxiii</ref>։


Մանվել սպարապետը Զարմանդուխտին տվել է «Թագուհու» կոչում<ref>Faustus of Byzantium, ''History of the Armenians'', Book V, Chapter 44</ref>։ 383 թվականին<ref>Kurkjian, ''A History of Armenia'', p.266</ref> [[Սասանյան Պարսկաստան|Սասանյան թագավոր]] Շապուհ III-ը թագավորական տարբեր նվերներ է ուղարկել Մանվելին և հայ ազնվական տարբեր ներկայացուցիչներին։ Այն ներառում էր նաև ազնվական չափանիշներով թագ և զգեստ Զարմանդուխտ թագուհու համար<ref>Kurkjian, ''A History of Armenia'', p.266</ref>։ Այդ պահից հետո որևէ հիշատակում չկա Զարմանդուխտի մասին։ Հայտնի չէ նաև նրա մահվան տարեթիվը։
Մանվել սպարապետը Զարմանդուխտին տվել է «Թագուհու» կոչում<ref>Faustus of Byzantium, ''History of the Armenians'', Book V, Chapter 44</ref>։ 383 թվականին<ref name="Kurkjian, p.266"/> [[Սասանյան Պարսկաստան|Սասանյան թագավոր]] Շապուհ III-ը թագավորական տարբեր նվերներ է ուղարկել Մանվելին և հայ ազնվական տարբեր ներկայացուցիչներին։ Այն ներառում էր նաև ազնվական չափանիշներով թագ և զգեստ Զարմանդուխտ թագուհու համար<ref name="Kurkjian, p.266"/>։ Այդ պահից հետո որևէ հիշատակում չկա Զարմանդուխտի մասին։ Հայտնի չէ նաև նրա մահվան տարեթիվը։


== Արվեստում ==
== Արվեստում ==

09:44, 12 Հուլիսի 2020-ի տարբերակ

Զարմանդուխտ
թագուհի
Ծնվել է՝4-րդ դար
Մահացել է՝անհայտ
Երկիր Մեծ Հայք
ԱմուսինՊապ թագավոր
քաղաքական գործիչ և գերիշխան
ԵրեխաներՎաղարշակ և Արշակ Գ

Զարմանդուխտ[1][2], հայ ազնվազարմ տիկին, Պապ թագավորի կինը, որն ապրել է 4-րդ դարում և եղել է Մեծ Հայքի Արշակունյաց թագավորության թագուհի[1]։ Զարմանդուխտը եղել է Մեծ Հայքը կառավարած 4 արքաների ժամանակակիցը՝ Պապ (370-374թթ), Վարազդատ (374-378), Արշակ Գ և իր գահակից Վաղարշակ (378-390թթ.)։ Նրա ծագման մասին քիչ բան է հայտնի, քանի որ այս ժամանակաշրջանի պատմական աղբյուրները ոչ մի տեղեկություն չեն տալիս նրա կյանքի մասին, նախքան Պապի հետ ամուսնությունը։ Հայաստանի թագավորի հետ ամուսնանալու համար նա պետք է լիներ հասարակական որոշակի կարգավիճակի տիկին և հնարավոր է, որ սերել է ինչ-որ ազնվական և քաղաքական ազդեցիկ ընտանիքից։ Հավանական է, որ Զարմանդուխտը կարող էր լինել նախարարի դուստր և կարող էր Պապի հետ նշանված լինել Արշակ Բ-ի գահակալության ժամանակ, որն իշխում է 350-ից մինչև 368 թվականը։

Պապը և Զարմանդուխտն ամսուսնացել են Պապի գահակալության ընթացքում[1], և ունեցել են երկու զավակ՝ Արշակ և Վաղարշակ[3]։ Քիչ բան է հայտնի Պապի հետ նրա հարաբերությունների մասին։ Պապի հետ ամուսնանալուց հետո Զարմանդուխտը դարձավ հայոց թագուհին՝ շատ ազդեցիկ, հարուստ կին հայ հասարակության մեջ։

374 թվականին Պապի սպանությունից հետո, քանի որ նրա որդիները շատ երիտասարդ էին Հայաստանի գահին նստելու համար, Հռոմի կայսր Վաղեսը գահի համար ուղարկեց Պապի եղբորորդի Վարազդատին, որը պատանեկության տարիներին ապրել և կրթվել էր Հռոմում։ Վարազդատի օրոք սպարապետությունը շարունակել է վարել Մուշեղ Ա Մամիկոնյանը, որին սակայն դավադիր ընթրիքի ժամանակ սպանել է Վարազդատը։ Հայտնի չէ, թե ինչ է եղել նրա իշխանության տարիներին Զարմանդուխտի և իր որդիների հետ։

Մուշեղի մահվանից հետո նրա փոքր եղբայր Մանվել Մամիկոնյանը[4] զբաղեցնելով սպարապետի պաշտոնը Կարնո դաշտում պարտության է մատնել Վարազդատի զորաբանակին, որն ստիպված ապաստանել է Հռոմում[4]։ Մանվել Մամիկոնյանի խնամատարությամբ Հայոց թագավոր է օծվել Պապի անչափահաս որդի Արշակ Գ–ն[5]։

Երկրում քաղաքական անարխիային վերջ տալու համար Մանվել սպարապետն իր աղջկան՝ Վարանդուխտին կնության է տվել Արշակ Գ-ին[6], իսկ Վաղարշակին ամուսնացրել Սահակ Ա Բագրատունու դստեր հետ[7]։ Մամիկոնյանների իշխանությունը խաղաղություն և կայունություն է բերել Հայաստանին, որտեղ Մանվել սպարապետն իմաստուն առաջնորդել է երկիրը[2]։ Մանվելը պատվել է Զարմանդուխտին և իր որդիներ[2]։

Նա մեծացրել է Արշակին և Վաղարշակին, դաստիարակել նրանց, ինչպես՝ իր սեփական որդիներին[2][8]։

Մանվել սպարապետը Զարմանդուխտին տվել է «Թագուհու» կոչում[9]։ 383 թվականին[1] Սասանյան թագավոր Շապուհ III-ը թագավորական տարբեր նվերներ է ուղարկել Մանվելին և հայ ազնվական տարբեր ներկայացուցիչներին։ Այն ներառում էր նաև ազնվական չափանիշներով թագ և զգեստ Զարմանդուխտ թագուհու համար[1]։ Այդ պահից հետո որևէ հիշատակում չկա Զարմանդուխտի մասին։ Հայտնի չէ նաև նրա մահվան տարեթիվը։

Արվեստում

  • Զարմանդուխտը եղել է հայ դրամատուրգ Սարգիս Միրզայանի 1857 թվականին գրած «Ներսես Մեծ» ողբերգության կերպար։

ՏԵս նաև

Ծանոթագրություններ

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Kurkjian, A History of Armenia, p.266
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Topchyan, The Problem of the Greek Sources of Movses Xorenac'i's History of Armenia, p.42
  3. ↑ Faustus of Byzantium, History of the Armenians, Book V, Chapter 37
  4. ↑ 4,0 4,1 Adalian, Historical Dictionary of Armenia, p.177
  5. ↑ Hovannisian, The Armenian People From Ancient to Modern Times, Volume I: The Dynastic Periods: From Antiquity to the Fourteenth Century, p.92
  6. ↑ Faustus of Byzantium, History of the Armenians, Book V, Chapter 44
  7. ↑ Kurkjian, A History of Armenia, p.107
  8. ↑ Adalian, Historical Dictionary of Armenia, p.xxxiii
  9. ↑ Faustus of Byzantium, History of the Armenians, Book V, Chapter 44
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Զարմանդուխտ&oldid=7160302» էջից