«Կրկնակի գրանցում»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added

Գծային

00:52, 11 Հուլիսի 2020-ի տարբերակ

Կրկնակի գրանցում, հաշվապահական հաշվառում վարելու եղանակ, որը կազմակերպության միջոցների վիճակը արտացոլում է առնվազն երկու հաշվապահական հաշիվների մեջ` ապահովելով ընդհանուր հավասարակշռությունը:

Կրկնակի գրանցման սկզբունք

Յուրաքանաչյուր հաշվառման հաշիվ (գրանցում) կազմված է 2 մասից` դեբետ (ձախ կողմ) և կրեդիտ (աջ կողմ): Այս դեպքում հաշվառման հիմնական սկզբունքը ցանկացած պահի հավասարության (հաշվեկշռային հավասարություն) իրականացումն է:

Ակտիվներ = Պասիվներ (ընդ որում վերջինս հավասար է պարտավորությունների և սեփական կապիտալի գումարին)

Ակտիվները արտացոլում են կազմակերպության գույքի և սեփականության իրավունքի մասին, այսինքն տնտեսական միջոցների մասին տեղեկություններն (կազմը և արժեքը) որոշակի ամսաթվի դրությամբ: Պասիվները ցույց են տալիս տնտեսական միջոցների գոյացման աղբյուրները:

Յուրաքանչյուր կրկնակի գրանցման անցկացում փոխում է այս երկու մասերը՝ միշտ պահպանելով հավասարակշռությունը: Ակտիվների աճն արտացոլվում է հաշիվների դեբետում, պասիվների աճը՝ նրանց կրեդիտում: Պահպանման օրենքը գործում է. բոլոր հաշիվների դեբետների գումարը միշտ հավասար է նրանց կրեդիտների գումարին (ընդհանուր զրոյական հաշվեմնացորդ ապահովելով): Սա հեշտացնում է ճշտության վերահսկումը. Եթե հավասարակշռություն չկա, ապա հաշվառման մեջ ինչ-որ տեղ սխալ կա:

Օրինակ, երբ հիմնադիրը կանոնադրական կապիտալում ներդրել է 10 հազար ռուբլի, դա նշանակում է, որ ընկերությունում առաջացել են ակտիվներ (դրամական միջոցի տեսքով) և հիմնադրի նկատմամբ պարտավորություններ: Այսպիսի (կրկնակի) գրանցումը կկատարվի.

Դեբետ «Դրամական միջոց»
Կրեդիտ «Ներդրումային կապիտալ» (10 հազար ռուբլի)

Գլխավոր։ Կրկնակի գրանցման մեթոդը թույլ է տալիս հետևել ծախսերի ստացման աղբյուրների ուղղություններին և ծախսերի միջոցներին: Օրինակ, դրամական միջոցների ծախսերը (արտացոլում է կրեդիտի «Դրամական միջոց» հաշվառմամբ) ուղեկցվում են վճարման ենթակա պարտքերի կրճատմամբ (հաշվառման դեբետում «Վճարման ենթակա պարտք») կամ տրված կանխավճարների չափի աճով («Վճարված կանխավճարները» հաշվառման դեբետում): Այն նաև թույլ է տալիս հաշվապահական հաշվեկշռի միջոցով ցույց տալ կազմակերպության փոխադրելի ֆինանսական դրությունը:

Պատմություն

Մարդկության պատմության մեջ կրկնակի գրանցման առաջին փորձարկումը եղել է Ինկերի կայսրությունում: Այն օգտագործվել է կիպու գրով, որը վիճակագրական տեղեկատվությունը փոխանցելու, վերլուծելու և դրա հիման վրա որոշումներ ընդունելու համար համընդհանուր և համապարփակ համակարգ է^[1]:

Կրկնակի գրանցման մեթոդը անկախաբար հորինվել է Կորեայում Գորյո տոհմի ժամանակաշրջանում (935-1392)՝ 9-րդ կամ 12-րդ դարերում^[2]:

Առաջին հայտնի մարդը, որը Եվրոպայում օգտագործել է այս մեթոդը, եղել է ֆլորենտացի վաճառական Ամատինո Մանուչչին, պահպանվում են նրա անհատական գրառումներ, որը նա վարել է 1299-1300 թվականներին Սալոն դե Պրովանս քաղաքում Ջովաննի Ֆարոլֆի ընկերության ստորաբաժանումներից մեկի համար^[3]^[4]: Եվրոպայում պահպանվում է ամենահին հաշվապահական գիրքը, որի մեջ արված կրկնակի գրանցումները վերաբերում են 1340 թվականին (Ջենովայի Հանրապետության գանձատան հաշիվները)^[5]: 15-րդ դարի վերջին Ֆլորենցիայի, Ջենովայի, Վենետիկի և Լյուբեկի բանկատերերն ու վաճառականները լայնորեն օգտագործել են այս մեթոդը: Եվրոպայում կրկնակի գրանցման սկզբունքի համակարգված շարադրումը կապված է իտալացի վանական և մաթեմատիկոս Լուկա Պաչոլիի անվան հետ (1445-1517), որը նա նկարագրել է իր «Summa de arithmetica, geometria, proportioni et proportionalita» (1494) գրքում, իսկ այդ սկզբունքները զարգացրել են իտալացի մաթեմատիկոս Ջերոլամո Կարդանոն (1501-1576) և ֆլամանդացի մաթեմատիկոս և մեխանիկ Սիմոն Սթևինը (1548-1620) իրենց աշխատություններում:

Հաշվառման սխալ, մեթոդների հայտնաբերում և շտկում կրկնակի գրանցման մեջ

Սխալների տարածման տեսակները՝

Սխալ գումար
Սխալ թղթակցություն (սխալ հաշիվ)

Շտկման եղանակները՝

Լրացուցիչ գրանցում, որն օգտագործվում է այն դեպքում, երբ սխալն անցել է 2 հաշվով, եթե գումարը պակաս է ճշտից, կատարվում է լրացուցիչ գրանցում:
Կրեդիտային կարմիր գրառում, որն օգտագործվում է այն դեպքում, երբ սխալն անցել է 2 հաշիվ, բայց դրանք սխալ են, կամ գումարը ավելին է, քան պահանջվում է: Սխալը կրկնվում է կարմիրով, այնուհետև կատարվում է ճիշտ գրանցում:
Շտկիչ, երբ սխալը չի անցել 2-րդ հաշիվ: Սխալ գրանցումը ջնջվում է մեկ տողով, տեղադրվում են շտկողի անվան սկզբնատառերը, ամսաթիվը և ստորագրությունը:

Կրկնակի գրանցման սկզբունքի խնդիրներ

Գնաճի խեղաթյուրման ֆինանսական հետևանքները, արտացոլումը հաշվառման մեջ

Ըստ որոշ մասնագետների^[6] դա մեթոդի թերություն է: Բայց համաձայն ՖՀՄՍ-ի (ստանդարտներ 29 և 36) այս խնդիրն ամբողջովին լուծվում է վերագնահատման մեթոդներով, այնուամենայնիվ, հաշվապահական հաշվառման տարբեր տարբերակներ ընդունելի են (առկա է երկիմաստություն):

«Հաշվեկշռային» հաշիվ

Նման հաշիվները ներառված չեն հաշվեկշռում (չեն հանդիսանում կազմակերպության ակտիվներ կամ կազմակերպության պարտավորություններ՝ համաձայն հաշվապահական հաշվառման գործող կանոնների): Դրանք թույլատրվում են Ռուսաստանում և արտացոլվում են պարզ գրառման վրա, բայց ՖՀՄՍ-ի հաշվին հաշվարկելը սկզբունքորեն չի թույլատրվում:

Օրինակներ

պահպանման համար ընդունված արժեքների գումար,
բանկային երաշխիքների քանակ (օգտագործվում է ապրանքների մաքսային ռեժիմը փոխելիս)։

Հաշվեկշռային հաշվին ստացվող մուտքերն արտացոլվում են միայն հաշվի դեբետով, մեկնարկը՝ միայն կրեդիտով:

Տես նաև

Հաշվապահական հաշվառում

Ծանոթագրություններ

↑ Dale Buckmaster The Incan Quipu and the Jacobsen Hypothesis(անգլ.) // Կաղապար:Нп3 : journal. — 1974. — Т. 12. — № 1. — С. 178—181.
↑ http://sjeas.skku.edu/upload/200707/87-114Owen%20Miller.PDF
↑ Smith Fenny The Influence of Amatino Manucci and Luca Pacioli (und) // BSHM Bulletin: Journal of the British Society for the History of Mathematics. — Taylor & Francis Group, 2008. — Т. 23. — С. 143—156.
↑ Geoffrey A. L. The Coming of Age of Double Entry: The Giovanni Farolfi Ledger of 1299-1300(անգլ.) // Կաղապար:Нп3 : journal. — 1977. — Т. 4. — № 2. — С. 79—95. Архивировано из первоисточника 27 Հունիսի 2017.
↑ Lauwers L., Willekens M. Five Hundred Years of Bookkeeping: A Portrait of Luca Pacioli(անգլ.) // Tijdschrift voor Economie en Management : journal. — Katholieke Universiteit Leuven, 1994. — Т. 39. — № 3. — С. 289—304. — ISSN 0772-7674.
↑ М. Л. Пятов, Санкт-Петербургский государственный университет — Границы возможностей двойной записи

[1] Dale Buckmaster The Incan Quipu and the Jacobsen Hypothesis(անգլ.) // Կաղապար:Нп3 : journal. — 1974. — Т. 12. — № 1. — С. 178—181.

[2] ttp://sjeas.skku.edu/upload/200707/87-114Owen%20Miller.PDF

[3] Smith Fenny The Influence of Amatino Manucci and Luca Pacioli (und) // BSHM Bulletin: Journal of the British Society for the History of Mathematics. — Taylor & Francis Group, 2008. — Т. 23. — С. 143—156.

[4] Geoffrey A. L. The Coming of Age of Double Entry: The Giovanni Farolfi Ledger of 1299-1300(անգլ.) // Կաղապար:Нп3 : journal. — 1977. — Т. 4. — № 2. — С. 79—95. Архивировано из первоисточника 27 Հունիսի 2017.

[5] Lauwers L., Willekens M. Five Hundred Years of Bookkeeping: A Portrait of Luca Pacioli(անգլ.) // Tijdschrift voor Economie en Management : journal. — Katholieke Universiteit Leuven, 1994. — Т. 39. — № 3. — С. 289—304. — ISSN 0772-7674.

[6] М. Л. Пятов, Санкт-Петербургский государственный университет — Границы возможностей двойной записи

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

@@ Տող 1. / Տող 1. @@
-''' Կրկնակի գրանցում''', [[հաշվապահական հաշվառում]] վարելու եղանակ, որը կազմակերպության միջոցների վիճակը արտացոլում է առնվազն երկու [[Հաշվապահական հաշիվ|հաշվապահական հաշիվների]] մեջ` ապահովելով ընդհանուր [[Հավասարակշռություն|հավասարակշռությունը]]:
+''' Կրկնակի գրանցում''', [[հաշվապահական հաշվառում]] վարելու եղանակ, որը կազմակերպության միջոցների վիճակը արտացոլում է առնվազն երկու [[հաշվապահական հաշիվ]]ների մեջ` ապահովելով ընդհանուր [[հավասարակշռություն]]ը:
 == Կրկնակի գրանցման սկզբունք ==
@@ Տող 7. / Տող 7. @@
 ''' Ակտիվներ = Պասիվներ ''' (ընդ որում վերջինս հավասար է պարտավորությունների և սեփական կապիտալի գումարին)
 Ակտիվները արտացոլում են կազմակերպության գույքի և սեփականության իրավունքի մասին, այսինքն տնտեսական միջոցների մասին տեղեկություններն (կազմը և արժեքը) որոշակի ամսաթվի դրությամբ: Պասիվները ցույց են տալիս տնտեսական միջոցների գոյացման աղբյուրները:
 Յուրաքանչյուր կրկնակի գրանցման անցկացում փոխում է այս երկու մասերը՝ միշտ պահպանելով հավասարակշռությունը: Ակտիվների աճն արտացոլվում է հաշիվների դեբետում, պասիվների աճը՝ նրանց կրեդիտում: Պահպանման օրենքը գործում է. բոլոր հաշիվների դեբետների գումարը միշտ հավասար է նրանց կրեդիտների գումարին (ընդհանուր զրոյական հաշվեմնացորդ ապահովելով): Սա հեշտացնում է ճշտության վերահսկումը. Եթե հավասարակշռություն չկա, ապա հաշվառման մեջ ինչ-որ տեղ սխալ կա:
@@ Տող 16. / Տող 16. @@
 ''Կրեդիտ «Ներդրումային կապիտալ» (10 հազար ռուբլի)''
-Գլխավոր։ Կրկնակի գրանցման մեթոդը թույլ է տալիս հետևել ծախսերի ստացման աղբյուրների ուղղություններին և ծախսերի միջոցներին: Օրինակ, դրամական միջոցների ծախսերը (արտացոլում է կրեդիտի «Դրամական միջոց» հաշվառմամբ) ուղեկցվում են վճարման ենթակա պարտքերի կրճատմամբ (հաշվառման դեբետում «Վճարման ենթակա պարտք») կամ տրված [[Կանխավճար|կանխավճարների]] չափի աճով («Վճարված կանխավճարները» հաշվառման դեբետում): Այն նաև թույլ է տալիս [[Հաշվապահական հաշվեկշիռ|հաշվապահական հաշվեկշռի]] միջոցով ցույց տալ կազմակերպության փոխադրելի ֆինանսական դրությունը:
+Գլխավոր։ Կրկնակի գրանցման մեթոդը թույլ է տալիս հետևել ծախսերի ստացման աղբյուրների ուղղություններին և ծախսերի միջոցներին: Օրինակ, դրամական միջոցների ծախսերը (արտացոլում է կրեդիտի «Դրամական միջոց» հաշվառմամբ) ուղեկցվում են վճարման ենթակա պարտքերի կրճատմամբ (հաշվառման դեբետում «Վճարման ենթակա պարտք») կամ տրված [[կանխավճար]]ների չափի աճով («Վճարված կանխավճարները» հաշվառման դեբետում): Այն նաև թույլ է տալիս [[Հաշվապահական հաշվեկշիռ|հաշվապահական հաշվեկշռի]] միջոցով ցույց տալ կազմակերպության փոխադրելի ֆինանսական դրությունը:
 == Պատմություն ==
-Մարդկության պատմության մեջ կրկնակի գրանցման առաջին փորձարկումը եղել է [[Ինկերի կայսրություն|Ինկերի կայսրությունում]]: Այն օգտագործվել է [[Կիպու (գիր)|կիպու գրով]], որը վիճակագրական տեղեկատվությունը փոխանցելու, վերլուծելու և դրա հիման վրա որոշումներ ընդունելու համար համընդհանուր և համապարփակ համակարգ է<ref>{{статья|заглавие=The Incan Quipu and the Jacobsen Hypothesis|ссылка=https://www.jstor.org/stable/2490534|accessdate=2009-12-24|издание={{Нп3|Journal of Accounting Research}}|том=12|номер=1|страницы=178—181|язык=en|автор=Dale Buckmaster|год=1974|тип=journal}}</ref>:
+Մարդկության պատմության մեջ կրկնակի գրանցման առաջին փորձարկումը եղել է [[Ինկերի կայսրություն]]ում: Այն օգտագործվել է [[Կիպու (գիր)|կիպու գրով]], որը վիճակագրական տեղեկատվությունը փոխանցելու, վերլուծելու և դրա հիման վրա որոշումներ ընդունելու համար համընդհանուր և համապարփակ համակարգ է<ref>{{статья|заглавие=The Incan Quipu and the Jacobsen Hypothesis|ссылка=https://www.jstor.org/stable/2490534|accessdate=2009-12-24|издание={{Нп3|Journal of Accounting Research}}|том=12|номер=1|страницы=178—181|язык=en|автор=Dale Buckmaster|год=1974|тип=journal}}</ref>:
-Կրկնակի գրանցման մեթոդը անկախաբար հորինվել է [[Կորեա|Կորեայում]] Գորյո տոհմի ժամանակաշրջանում (935-1392)՝ 9-րդ կամ 12-րդ դարերում<ref>http://sjeas.skku.edu/upload/200707/87-114Owen%20Miller.PDF</ref>:
+Կրկնակի գրանցման մեթոդը անկախաբար հորինվել է [[Կորեա]]յում Գորյո տոհմի ժամանակաշրջանում (935-1392)՝ 9-րդ կամ 12-րդ դարերում<ref>http://sjeas.skku.edu/upload/200707/87-114Owen%20Miller.PDF</ref>:
-Առաջին հայտնի մարդը, որը Եվրոպայում օգտագործել է այս մեթոդը, եղել է ֆլորենտացի վաճառական Ամատինո Մանուչչին, պահպանվում են նրա անհատական գրառումներ, որը նա վարել է 1299-1300 թվականներին [[Սալոն դե Պրովանս]] քաղաքում Ջովաննի Ֆարոլֆի ընկերության ստորաբաժանումներից մեկի համար<ref>{{статья |заглавие=The Influence of Amatino Manucci and Luca Pacioli |издание=BSHM Bulletin: Journal of the British Society for the History of Mathematics |издательство=Taylor & Francis Group |том=23 |страницы=143—156 |язык=und |автор=Smith Fenny |год=2008}}</ref><ref>{{статья |ссылка=http://130.74.92.202:82/record=b1000778 |заглавие=The Coming of Age of Double Entry: The Giovanni Farolfi Ledger of 1299-1300 |издание={{Нп3|Accounting Historians Journal}} |том=4 |номер=2 |страницы=79—95 |jstor=40697544 |язык=en |тип=journal |автор=Geoffrey A. L. |год=1977 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170627232023/http://130.74.92.202:82/record=b1000778 |archivedate=2017-06-27 }}</ref>: [[Եվրոպա|Եվրոպայում]] պահպանվում է ամենահին հաշվապահական գիրքը, որի մեջ արված կրկնակի գրանցումները վերաբերում են 1340 թվականին ([[Ջենովայի հանրապետություն|Ջենովայի Հանրապետության]] գանձատան հաշիվները)<ref>{{статья |заглавие=Five Hundred Years of Bookkeeping: A Portrait of Luca Pacioli |издание=Tijdschrift voor Economie en Management |издательство=Katholieke Universiteit Leuven |том=39 |номер=3 |страницы=289—304 |ссылка=https://lirias.kuleuven.be/bitstream/123456789/119065/1/TEM1994-3_289-304p.pdf |issn=0772-7674 |язык=en |тип=journal |автор=Lauwers L., Willekens M. |год=1994}}</ref>: 15-րդ դարի վերջին [[Ֆլորենցիա|Ֆլորենցիայի]], Ջենովայի, [[Վենետիկ|Վենետիկի]] և [[Լյուբեկ|Լյուբեկի]] բանկատերերն ու վաճառականները լայնորեն օգտագործել են այս մեթոդը: Եվրոպայում կրկնակի գրանցման սկզբունքի համակարգված շարադրումը կապված է իտալացի վանական և մաթեմատիկոս [[Լուկա Պաչոլի|Լուկա Պաչոլիի]] անվան հետ (1445-1517), որը նա նկարագրել է իր «Summa de arithmetica, geometria, proportioni et proportionalita» (1494) գրքում, իսկ այդ սկզբունքները զարգացրել են իտալացի մաթեմատիկոս [[Ջերոլամո Կարդանո|Ջերոլամո Կարդանոն]] (1501-1576) և ֆլամանդացի մաթեմատիկոս և մեխանիկ [[Սիմոն Սթևին|Սիմոն Սթևինը]] (1548-1620) իրենց աշխատություններում:
+Առաջին հայտնի մարդը, որը Եվրոպայում օգտագործել է այս մեթոդը, եղել է ֆլորենտացի վաճառական Ամատինո Մանուչչին, պահպանվում են նրա անհատական գրառումներ, որը նա վարել է 1299-1300 թվականներին [[Սալոն դե Պրովանս]] քաղաքում Ջովաննի Ֆարոլֆի ընկերության ստորաբաժանումներից մեկի համար<ref>{{статья |заглавие=The Influence of Amatino Manucci and Luca Pacioli |издание=BSHM Bulletin: Journal of the British Society for the History of Mathematics |издательство=Taylor & Francis Group |том=23 |страницы=143—156 |язык=und |автор=Smith Fenny |год=2008}}</ref><ref>{{статья |ссылка=http://130.74.92.202:82/record=b1000778 |заглавие=The Coming of Age of Double Entry: The Giovanni Farolfi Ledger of 1299-1300 |издание={{Нп3|Accounting Historians Journal}} |том=4 |номер=2 |страницы=79—95 |jstor=40697544 |язык=en |тип=journal |автор=Geoffrey A. L. |год=1977 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170627232023/http://130.74.92.202:82/record=b1000778 |archivedate=2017-06-27 }}</ref>: [[Եվրոպա]]յում պահպանվում է ամենահին հաշվապահական գիրքը, որի մեջ արված կրկնակի գրանցումները վերաբերում են 1340 թվականին ([[Ջենովայի հանրապետություն|Ջենովայի Հանրապետության]] գանձատան հաշիվները)<ref>{{статья |заглавие=Five Hundred Years of Bookkeeping: A Portrait of Luca Pacioli |издание=Tijdschrift voor Economie en Management |издательство=Katholieke Universiteit Leuven |том=39 |номер=3 |страницы=289—304 |ссылка=https://lirias.kuleuven.be/bitstream/123456789/119065/1/TEM1994-3_289-304p.pdf |issn=0772-7674 |язык=en |тип=journal |автор=Lauwers L., Willekens M. |год=1994}}</ref>: 15-րդ դարի վերջին [[Ֆլորենցիա]]յի, Ջենովայի, [[Վենետիկ]]ի և [[Լյուբեկ]]ի բանկատերերն ու վաճառականները լայնորեն օգտագործել են այս մեթոդը: Եվրոպայում կրկնակի գրանցման սկզբունքի համակարգված շարադրումը կապված է իտալացի վանական և մաթեմատիկոս [[Լուկա Պաչոլի]]ի անվան հետ (1445-1517), որը նա նկարագրել է իր «Summa de arithmetica, geometria, proportioni et proportionalita» (1494) գրքում, իսկ այդ սկզբունքները զարգացրել են իտալացի մաթեմատիկոս [[Ջերոլամո Կարդանո]]ն (1501-1576) և ֆլամանդացի մաթեմատիկոս և մեխանիկ [[Սիմոն Սթևին]]ը (1548-1620) իրենց աշխատություններում:
 == Հաշվառման սխալ, մեթոդների հայտնաբերում և շտկում կրկնակի գրանցման մեջ ==
@@ Տող 37. / Տող 37. @@
 == Կրկնակի գրանցման սկզբունքի խնդիրներ ==
-=== [[Գնաճ|Գնաճի]] խեղաթյուրման ֆինանսական հետևանքները, արտացոլումը հաշվառման մեջ ===
+=== [[Գնաճ]]ի խեղաթյուրման ֆինանսական հետևանքները, արտացոլումը հաշվառման մեջ ===
 Ըստ որոշ մասնագետների<ref>М. Л. Пятов, Санкт-Петербургский государственный университет — [http://www.buh.ru/document-895 Границы возможностей двойной записи]</ref> դա մեթոդի թերություն է: Բայց համաձայն ՖՀՄՍ-ի (ստանդարտներ 29 և 36) այս խնդիրն ամբողջովին լուծվում է վերագնահատման մեթոդներով, այնուամենայնիվ, հաշվապահական հաշվառման տարբեր տարբերակներ ընդունելի են (առկա է երկիմաստություն):
 === «Հաշվեկշռային» հաշիվ ===
-Նման հաշիվները ներառված չեն հաշվեկշռում (չեն հանդիսանում կազմակերպության ակտիվներ կամ կազմակերպության պարտավորություններ՝ համաձայն հաշվապահական հաշվառման գործող կանոնների): Դրանք թույլատրվում են [[Ռուսաստան|Ռուսաստանում]] և արտացոլվում են պարզ գրառման վրա, բայց ՖՀՄՍ-ի հաշվին հաշվարկելը սկզբունքորեն չի թույլատրվում:
+Նման հաշիվները ներառված չեն հաշվեկշռում (չեն հանդիսանում կազմակերպության ակտիվներ կամ կազմակերպության պարտավորություններ՝ համաձայն հաշվապահական հաշվառման գործող կանոնների): Դրանք թույլատրվում են [[Ռուսաստան]]ում և արտացոլվում են պարզ գրառման վրա, բայց ՖՀՄՍ-ի հաշվին հաշվարկելը սկզբունքորեն չի թույլատրվում:
 Օրինակներ