«Էդվարդ Սնոուդեն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Արտաքին պատկերներ
Ժամանակավոր ապաստանի մասին Էդվարդ Սնոուդենի խնդրագիր
	https://pbs.twimg.com/media/BPU7T6zCUAA34P8.jpg

Էդվարդ Սնոուդեն; Edward Snowden
Ծնվել է	հունիսի 21, 1983[…] (40 տարեկան)
Ծննդավայր	Էլիզաբեթ Սիթի
Քաղաքացիություն	ԱՄՆ և Ռուսաստան
Մայրենի լեզու	անգլերեն
Կրթություն	Անն Արունդել շրջանի քոլեջ (2005) և Լիվերպուլի համալսարան
Ազդվել է	Դանիել Էլսբերգ
Մասնագիտություն	ցանցային ադմինիստրատոր, հետախույզ, պահնորդ, իրազեկիչ, այլախոհ, համակարգչային գիտնական և intelligence analyst
Աշխատավայր	Ազգային անվտանգության գործակալություն, Booz Allen Hamilton, Կենտրոնական հետախուզական վարչություն, Մամուլի ազատության հիմնադրամ, Մերիլենդի համալսարան և Դելլ
Ամուսին	Lindsay Mills?
Ծնողներ	հայր՝ Lonnie Glenn Snowden, Jr.?, մայր՝ Էլիզաբեթ Սնոուդեն
Պարգևներ և ; մրցանակներ	Սեմ Ադամսի պարգև Ֆրից Բաուերի մրցանակ Ռայդենհաուերի ճշմարտախոսության մրցանակ «Ճիշտ կենսակերպի» մրցանակ Շտուտգարդի Խաղաղության մրցանակ Կարլ ֆոն Օսսիետցկի շքանշան Ուիսթլեբլոուերի մրցանակ Բյորնսոնի մրցանակ Ossietzky Prize? Պատճառի բյուրեղ SUMA Award? և Bert-Donnepp-Preis?
Անդամություն	Chaos Computer Club և Բեռլինի ազատ համալսարան
	Ստորագրություն;
	Edward Snowden Վիքիպահեստում

Դիտել պատմությունը

← Նախորդ տարբ Հաջորդ տարբ →

Content deleted Content added

ՎիզուալԵլատեքստ

Գծային

21:39, 30 Ապրիլի 2020-ի տարբերակ

Էդվարդ Սնոուդեն (անգլ.՝ Edward Joseph Snowden, հունիսի 21, 1983(1983-06-21)^[1]^[2]^[3]^[…], Էլիզաբեթ Սիթի)^[9], ԱՄՆ Կենտրոնական հետախուզական վարչության (ԿՀՎ) տեխնիկական ծառայության նախկին աշխատակից, որը 2013 թվականի հունիսի սկզբին «Washington Post» և «Գվարդիան» թերթերին է հանձնել նյութեր, որով բացահայտել է ԱՄՆ քաղաքացիների գաղտնի ծրագրային լրտեսումը «PRISM», ինչպես նաև X-Keyscore և Tempora լրտեսական ծրագրերի միջոցով^[10]:

Պենտագոնի գաղտնի զեկույցի տվյալներով՝ Էդվարդ Սնոուդենը առևանգել է 1,7 միլիոն գաղտնի ֆայլեր։ Փաստաթղթերի մեծամասնությունը վերաբերում է ամերիկյան բանակի, ռազմածովային նավատորմի, ծովային կորպուսի և ռազմաօդային ուժերի՝ կենսական կարևորություն ունեցող օպերացիաներին^[11]: Այս առթիվ 2013 թվականի հունիսի 14-ին ԱՄՆ-ում Սնոուդենը հեռակա կարգով մեղադրվում է լրտեսության և պետական գույքի յուրացման մեջ^[12]^[13]: Ամերիկյան իշխանությունների կողմից հայտարարվում է միջազգային որոնում^[14]: Շուտով Սնոուդենը ԱՄՆ-ից փախչում է սկզբում Հոնկոնգ, ապա՝ Ռուսաստան, որտեղ ավելի քան մեկ ամիս ապրում է «Շերեմետևո» միջազգային օդանավակայանում։ 2013 թվականի օգոստոսի 1-ին Ռուսաստանի Դաշնությունում ստանում է ժամանակավոր ապաստան, իսկ մեկ տարի անց՝ 3 տարվա բնակության թույլտվություն։ Բնակվում է Ռուսաստանում՝ Մոսկվայից դուրս (այլ՝ ավելի ուշ ստացված տվյալներով ապրում է Մոսկվայում^[15])։ Նրա գտնվելու ճշգրիտ վայրը չի բարձրաձայնվում՝ անվտանգության նկատառումներից ելնելով։

Ամերիկյան NBC հեռուստաալիքին տված իր հարցազրույցում նա նշել է, որ երբեք չի նախատեսել մնալ Ռուսաստանում։

Անձամբ ես զարմացել եմ, որ հայտնվել եմ այստեղ: Իրականում ես երբեք մտադիր չեմ եղել մնալ Ռուսաստանում: Ես տոմս էի պատվիրել դեպի Հարավային Ամերիկա և պետք է կանգ առնեի Կուբայում, սակայն ինձ խանգարեցին, որովհետև ԱՄՆ կառավարությունը որոշեց անվավեր ճանաչել իմ անձնագիրը, և ես հայտնվեցի թակարդում՝ մոսկովյան օդանավակայանում: Ահա թե ինչու, երբ ինձ հարցնում են Ռուսաստանում իմ բնակվելու պատճառների մասին, ես միշտ խնդրում եմ այս հարցը ուղղել ԱՄՆ Պետդեպարտամենտին^[16]

Կենսագրություն

Էդվարդ Սնոուդենը ծնվել է 1983 թվականի հունիսի 21-ին Հյուսիսային Կարոլինայի Էլիզաբեթ Սիթի քաղաքում^[17], Հյուսիսային Կարոլինա նահանգ։ Մեծացել է Ուիլմինգտոն քաղաքում՝ միևնույն նահանգում^[18]: Նրա հայրը՝ Լոննի Սնոուդենը (Lonnie Snowden)^[19], ապրելով Փենսիլվանիա նահանգում, ծառայել է United States Coast Guard-ում, իսկ 2009 թվականին պաշտոնանկ է եղել^[20]^[21]: Մայրը՝ Էլիզաբեթը, իրավաբան է, նրա ողջ կարիերան անցել է արդարադատության համակարգում, այժմ աշխատում է Բալթիմորի դաշնային դատարանում^[22]^[23]: Ներկայումս Էդվարդի ծնողները ամուսնալուծված են։ Լոննի Սնոուդենը կրկին ամուսնացել է Փենսիլվանիայի Ապեր Մակունգի (Upper Macungie Township) քաղաքում բնակվող Կարեն Հաբերբոշ (Karen Haberbosch) անունով մի քաղաքացու հետ և բնակվում է այնտեղ կնոջ հետ^[24]: Էդվարդի ավագ քույրը՝ Ջեսիկան, աշխատում է ԱՄՆ-ի կենտրոնական դաշնային դատարանում, Վաշինգտոն ԿՇ^[20]:

Էդվարդ Սնոուդենի մանկությունն անցել է Էլիզաբեթ Սիթիում^[25], ապրել է Մերիլենդում՝ Ազգային անվտանգության ծառայության գրասենյակի մոտակայքում (Ֆորտ-Միդ)։

1999 թվականին ընտանիքի հետ տեղափոխվել է Էլիքոթ Սիթի (Ellicott City, Maryland), Մերիլենդ նահանգ։ Մերիլենդում սովորել է ինֆորմատիկա Anne Arundel Community College քոլեջում^[26], բայց միանգամից չի ստացել դիպլոմը։ Հոր խոսքերով, հիվանդության պատճառով մի քանի ամիս դասերը բաց է թողել, բայց դասերին վերադառնալուց անմիջապես հետո տեղի քաղաքային քոլեջում հանձնել է General Educational Development-ի թեստերը^[27]^[28]^[29]: 2011 թվականին ուսումը շարունակել է Լիվերպուլի համալսարանում՝ մասնագիտանալով համացանցային հեռահաղորդակցութան ոլորտում և ստանալով մագիստրոսի կոչում^[30]:

2004-ի մայիսի 7-ից մինչև սեպտեմբերի 28-ը^[31] ծառայել է ԱՄՆ-ի զինված ուժերում^[9]^[32]: Սնոուդենի խոսքերով, ինքը բանակ է գնացել՝ ցանկանալով մասնակցություն ունենալ Իրաքյան պատերազմին, որովհետև ինքը «զգացել է, որ որպես մարդ, պարտավոր է օգնել մարդկանց՝ ազատվելու ճնշումներից»^[27]: Ծառայությունը թողել է զինավարժության ընթացքում երկու ոտքի վնասման պատճառով^[25]^[33]: Այդպես չի ավարտել զինվորական կրթությունը^[9]^[32]: Այնուհետև աշխատել է Ազգային անվտանգության համակարգում՝ սկսելով կարիերան Մերիլենդի համալսարանի տարածքում գտնվող գաղտնի օբյեկտի պաշտպանությունից^[33]^[34]^[35]: Ստացել է Sensitive Compartmented Information և Security clearance մակարդակներ մուտք գործելու թույլտվություն^[36]: Փորձագետների կարծիքով Սնոուդենին հասանելի է եղել ոչ միայն բացարձակ գաղտնի տեղեկատվությունը, այլև «Հատուկ հետախուզական» տեղեկատվությունը, որոնք պարունակել են ԱՄՆ-ի և նրա դաշնակիցների հետախուզական գործողությունների տեխնիկական մանրամասնություննրը։ Հավայան կղզիներում Ազգային անվտանգության բազայում աշխատելու ժամանակ Սնոուդենը 25 գործընկերներից 20-ին համոզում է իրեն տրամադրել վերջիններիս անձնական հաշիվներն ու գաղտնաբառերը՝ ասելով, որ դրանք իրեն անհրաժեշտ են աշխատանքի համար^[37]:

Ազգային անվտանգության համակարգում ծառայելուց հետո աշխատել է ԿՀՎ-ի ինֆորմացիոն անվտանգության բաժանմունքում, մասնավորապես 2007 թվականի մարտից մինչև փետրվար աշխատել է որպես Ազգերի լիգայում ԱՄՆ դիվանագիտական կազմի մշտական ներկայացուցիչ (Ժնև)^[34]^[38]^[39]^[40]^[41]: Նրա աշխատանքը կապված է եղել համակարգչային ցանցի անվտանգության ապահովման հետ^[33]:

2009 թվականից Էդվարդը հրաժարական է տվել և սկսել է աշխատել խորհրդատվական ընկերություններում, աշխատելով Ազգային անվտանգության հետ, սկզբում Dell ընկերությունում, ապա Booz Allen Hamilton ֆիրմայում (3 ամսից պակաս մինչև 2013 թվականի հունիս)^[42]:

Էդվարդ Սնոուդենի հիմնական նախասիրություններից մեկը ճապոներենն է և առհասարակ արևելաասիական զանգվածային մշակույթը, այդ թվում՝ անիմեն, համակարգչային խաղերը և մարտարվեստը^[43]^[44], որոնցով նա սկսել է հետաքրքրվել, երբ աշխատել է Ճապոնիայում տեղակայված ԱՄՆ-ի ռազմական բազայում և սովորել է ճապոներեն^[45]: Որոշ ժամանակ աշխատել է ամերիկյան մի ընկերությունում, որն զբաղվում է անիմեի արտադրությամբ^[43]^[44]: Նա նաև սովորել է հյուսիսչինական լեզուն և համարել է, որ Չինաստանում կամ Հոնկոնգում կարող է լավ կարիերա սկսել։ Բացի դա, ԱՄՆ զինված ուժեր ծառայության մտնելու համար լրացրած հարցաթերթում «պաշտամունք» սյունակում նա լրացրել է «բուդդայականություն», որովհետև առաջարկվող տարբերակներում «ագնոստիցիզմ» տարբերակը «տարօրինակ կերպով բացակայել է»^[32]: Spiegel ամսագրի տվյալներով Սնոուդենը բուդդիզմի գաղափարներն է սովորում, հանդիսանում է բուսակեր, չի օգտագործում ալկոհոլային խմիչքներ և չի խմում սուրճ^[46]: Նա օրվա մեծ մասն անցկացնում է համակարգչի առաջ և Ռուսաստանի պատմության վերաբերյալ գրքեր ընթերցելով^[46]:

Հարցազրույցներից մեկի ժամանակ Սնոուդենը խոստովանել է, որ 2008 թվականի նախագահական ընտրություններին չի քվեարկել Բարաք Օբամայի օգտին, թեև հավատացել է նրա նախընտրական խոստումներին^[47]: 2012 թվականի Ռոն Փոլ ընկերության նախընտրական արշավի ընթացքում Էդվարդ Սնոուդենը երկու անգամ 250 $ է նվիրաբերել այդ գործին^[48]:

2013 թվականին Սնոուդենը հայտարարել է, որ ինքն ունի կին և երեխաներ^[49]:

2014 թվականի հուլիսին Հավայան կղզիներից Էդվարդի մոտ է տեղափոխվում նրա վաղեմի ընկերուհին՝ Լինդսի Միլսը, այդ պահից նրանք միասին ապրում են Սնոուդենի մոսկովյան բնակարանում^[50]^[51]:

2015 թվականի մարտի 8-ին ցանկություն է հայտնել Ռուսաստանից տեղափոխվել Շվեյցարիա^[52]:

Ծառայության հանդեպ վերաբերմունքի փոփոխություն

Ամերիկյան հետախուզական մարմիններում աշխատելու գործընթացում Սնոուդենը ավելի շատ զարմացրեց իր գործողություններով։ Այսպես, իր խոսքերով^[53], 2007 թվականին ինքը դարձել է այն բանի ականատես, թե ինչ եղանակով են ԿՀՎ-ի աշխատակիցները առևանգում Շվեյցարական բանկի աշխատակցին։ Սկզբում նրանք միտումնավոր խմեցրին նրան, ապա համոզեցին մեքենա նստել և գնալ տուն։ Այն պահին, երբ նրան ձերբակալում են ոչ սթափ վիճակում մեքենա վարելու համար, ԿՀՎ-ի գործակալները նրան օգնություն առաջարկեցին, որի դիմաց կարողացան ստանալ բանկի գաղտնի համակարգ մուտք գործելու հնարավորություն։

«Ժնևում իմ տեսածների մեծամասնության շնորհիվ ես իրապես ազատվեցի այն պատրանքներից, թե ինչպես է գործում իմ կառավարությունը և թե ինչ է տալիս դա աշխարհին», - ավելի ուշ պատմել է Էդվարդը։ «Ես հասկացա, որ ես մաս եմ կազմում այն ամենի, ինչն ավելի շատ վնաս է հասցնում, քան օգուտ տալիս»^[53]:

Բնօրինակ տեքստ (անգլ.)

Much of what I saw in Geneva really disillusioned me about how my government functions and what its impact is in the world... I realised that I was part of something that was doing far more harm than good^[53]

Ըստ Էդվարդի խոսքերի, երբ ինքն առաջին անգամ մտածել է ծառայողական գաղտնիքների առևանգման մասին, չի արել դա երկու պատճառով։ Նախ՝ «ԿՀՎ-ի գաղտնիքների մեծամասնությունը վերաբերում է անհատների, այլ ոչ թե մեքենաների կամ համակարգերի: Եվ ես ինձ հանգիստ չէի զգա՝ բացահայտելով այն, ինչը կարող էր վնասել որևէ մեկին»:

Բնօրինակ տեքստ (անգլ.)

Most of the secrets the CIA has are about people, not machines and systems, so I didn't feel comfortable with disclosures that I thought could endanger anyone^[53]

Երկրորդ՝ ինքը հույս ուներ, որ Բարաք Օբամայի ընտրվելուց հետո փոփոխություններ կլինեն։ Բայց շուտով նա հասկացավ, որ Օբամայի ընտրվելուց հետո իրավիճակն ավելի է վատթարացել^[53]:

PRISM

Տեղեկատվության հասարակայնացում

2013 թվականի հունվարին Էդվարդ Սնոուդենը վերջնականապես որոշում կայացրեց անցնել գործնական քայլերի։ Նա ամերիկացի լրագրող, կինոռեժիսոր և կինոպրոդյուսեր Լորա Պոյտրասին և Freedom of the Press Foundation-ի հիմնադիրներից մեկին էլեկտրոնային հաղորդագրություն ուղարկեց^[54]: Ընդ որում Սնոուդենն իր անունը չթաքցրեց, բայց հաղորդեց, որ շատ կարևոր գաղտնի տեղեկատվություն ունի։ Շուտով նա կապ է հաստատում անգլիական «Գուարդիան» (The Guardian) ամսագրի լրագրող Գլեն Գրինվալդի հետ (Glenn Greenwald), ինչպես նաև՝ հրապարակախոս, The Washington Post-ի հոդվածագիր Բաթոն Գելմանի (Barton Gellman) հետ։

Զրույցը տեղի է ունեցել էլեկտրոնային փոստով՝ կոդավորված հաղորդագրությունների միջոցով։ Սնոուդենը գրել է, որ ի վերջո իր անձը կբացահայտվի (իր կամքով կամ իր կամքից անկախ), բայց մինչ դա խնդրել է, որ հաղորդագրություններից երկար հատվածներ կհրապարակեն՝ վախենալով, որ կբացահայտվի իմաստային վերլուծություն կատարելու դեպքում^[55]: Ինչպես նա էր ենթադրում «գրեթե անկասկած կսպանեն ձեզ, երբ նրանք մտածեն, որ դուք բանալի եք, որոնց միջոցով կարելի է դադարեցնել տեղեկատվության բացահայտումը»:

Բնօրինակ տեքստ (անգլ.)

...will most certainly kill you if they think you are the single point of failure that could stop this disclosure and make them the sole owner of this information

2013 թվականի մայիսի երկրորդ կեսին Սնոուդենը սկսեց Գրինվալդին և Գելմանին փոխանցել PRISM ծրագրի մասին հիմնական տեղեկատվությունը, բայց խնդրեց չհրապարակել անմիջապես^[55]:

Ազգային անվտանգության ղեկավար Կիտ Ալեքսանդրի հաստատմամբ, Սնոուդենը լրագրողներին էր փոխանցել մինչև 200 հազար գաղտնի փաստաթուղթ։ Հրապարակված փաստաթղթերի մակարդակը գնահատվել է շատ բարձր, քան ավելի վաղ WikiLeaks-ի կողմից հրապարակված տեղեկատվությունը էր, որ վերաբերում էր Իրաքում և Աֆղանստանում բախումների մասին^[56]:

Հրապարակված տեղեկատվության բնորոշում

Սնոուդենը փաստեր է հավաքել 60 երկրներում ավելի քան մեկ միլիոն քաղաքացիներին և 35 երկրների իշխանություններին համապարփակ վերահսկելով^[57].
Սնոուդենի խոսքերով PRISM ծրագիրը թույլ է տալիս Գործակալությանը հետևել էլեկտրոնային փոստին, գաղտնալսել ձայնային հաղորդագրություններն ու վիդեոչաթերը, դիտել նկարները, վիդեոները, հետևել ուղարկվող ֆայլերին, սոցիալական կայքերից իմանալ այլ տեղեկություններ։ PRISM ծրագրում հանդես են գալիս վերջիններս՝ Microsoft (Hotmail), Google (Gmail), Yahoo!, Ֆեյսբուք, YouTube, Skype, AOL, Apple և Paltalk^[58]^[59]:
Սնոուդենը 2013 թվականի ապրիլի 25-ից լրագրողներին է հանձնել FISC-ի դատարանի գաղտնի որոշման կրկնօրինակը^[60]: Ըստ այդ որոշման ամերիկյան կապի խոշոր օպերատորներից մեկը՝ Verizon Communications-ը պարտավոր է ամեն օր Ազգային անվտանգությանը տրամադրել «մետատվյալներ» բոլոր զանգերի վերաբերյալ, որոնք կատարվել են ԱՄՆ-ի տարածքում կամ ԱՄՆ-ի և մեկ այլ երկրի միջև, ներառյալ՝ զանգ ստացած կամ կատարած բաժանորդների հեռախոսահամարները, խոսակցությունների ժամանակն ու տևողությունը, զանգ կատարելու վայրը^[61]: Բայց խոսակցությունների ձայնագրությունները պարտավոր չէ տրամադրել։

Որոշումը նաև արգելում էր հանրային և մասնավոր պաշտոնյաներին, որոնք ներգրավված են այդ տեղեկատվության մեջ, մինչև 2038 թվականը բացահայտել նման որոշման գոյությունը^[60]: Սրա հետ կապված, լրագրողներն առաջարկել են, որ տվյալ որոշումը կարող է ուղղված լինել ԱՄՆ-ի կապի այլ օպերատորներին նույնպես^[61]:

Էդվարդ Սնոուդենն ասել է, որ ԱՄՆ-ի հատուկ ծառայությունները 2009-ից անօրինական ճանապարհով ներթափանցել են Pacnet օպտիկամանրաթելային համակարգչային ցանց, ինչպես նաև միլիոնավոր SMS-ներ ստանալու հնարավորություն ապահովող չինական հեռախոսակապի օպերատորներից մեկի համակարգ։ Հոնկոնգյան Sunday Morning Post ամսագրի հրապարակման համաձայն, նա խմբագրությանն է հանձնել դա ապացուցող փաստաթղթեր^[63]:
Սնոուդենը տեղեկություն է հայտնել բրիտանական Tempora հետևողական ծրագրի գոյության մասին, ինչպես նաև տեղեկացրել է, որ ինքը չի օգտվում iPhone-ից, քանի որ դրանց միջոցով հնարավոր է հետևել օգտատերին։ Ժամանակակից սմարթֆոնների փոխարեն Սնոուդենն օգտագործում է հասարակ հեռախոս^[64]:
Հունիսի 17-ին «The Guardian» թերթը Սնոուդենի հղումներով հաղորդել է, որ Մեծ Բրիտանիայի հատուկ ծառայողները 2009 թվականի ապրիլի 1-ին Լոնդոնում Մեծ Քսանյակի հավաքին համակարգիչների մոնիտորինգ են իրականացրել և օտարերկրացի քաղաքական գործիչների ու պաշտոնյաների հեռախոսազանգեր են գաղտնալսել։ Գաղտնի գործողությունն իրականացրել են Մեծ Բրիտանիայի կառավարության կապի կենտրոնն ու ԱՄՆ-ի Ազգային անվտանգությունը։ Բացի դա, բրիտանական հատուկ ծառայողները գագաթնաժողովի ընթացքում գաղտնալսել են Ռուսաստանի նախագահ Դմիտրի Մեդվեդևին^[65]^[66]:

Սնոուդենն ընդգծել է, որ ինքը հաղորդում է իրեն հայտնի ոչ ամբողջ տեղեկատվությունը՝

Ես քրտնաջանորեն ուսումնասիրել եմ յուրաքանչյուր փաստաթուղթ, որպեսզի համոզվեմ, որ դրանց բացահայտումը կծառայի հասարակության օրինական շահերին․․․ Գոյություն ունեն բազմաթիվ այլ փաստաթղթեր, որոնց հրապարակումն ավելի մեծ հետևանքների կհանգեցներ, բայց ես դրանք չեմ հրապարակում, որովհետև իմ նպատակն է ոչ թե մարդկանց վնաս հասցնելը, այլ՝ թափանցիկությունը:

Բնօրինակ տեքստ (անգլ.)

I carefully evaluated every single document I disclosed to ensure that each was legitimately in the public interest… There are all sorts of documents that would have made a big impact that I didn’t turn over, because harming people isn’t my goal. Transparency is.

- The Guardian^[53]

The Washington Post թերթին տված հարցազրույցում ասել է, որ ինքն իր առաքելությունն իրականացված է համարում՝

Անձնական բավարարման տեսակետից այս առաքելությունը հաջողված է: Ես արդեն հաղթել եմ

Ցանկանում էի փոխել հասարակությունը: Ուզում էի հասարակությանը հնարավորություն տալ ինքնորոշվելու, պարզելու, թե արդյոք ինքը պետք է փոխվի: Այն ամենն, ինչ ես ուզում էի, հասարակությանը տեղյակ պահելն էր այն մասին, թե ինչպես են իրեն կառավարում^[67]

Ավելի ուշ դա պնդել է նաև Ազգային անվտանգության տնօրեն գեներալ Կիտ Ալեքսանդրը՝ հանդես գալով Բալթիմորում Միջազգային հարաբերությունների խորհրդի նիստում: Նա ասել է, որ Սնոուդենը թղթակիցներին է հանձնել 50-ից 200 հազար գաղտնի փաստաթղթեր, որոնք կշարունակեն «դուրս լողալ»: Բայց, ի տարբերություն Սնոուդենի, Կիտը գտնում է, որ տեղեկատվության արտահոսքը հատուկ կազմակերպված է նրա համար, որ առավելագույն վնաս պատճառի ԱՄՆ-ի ազգային հետաքրքրություններին և Ազգային անվտանգությանը^[68]: Լրատվամիջոցների հաղորդմամբ, Սնոուդենին հասանելի է ոչ միայն ԱՄՆ-ի, այլև Մեծ Բրիտանիայի էլեկտրոնային հետախուզության տվյալներ մուտք գործելու հնարավորություն: Նրա տրամադրության տակ կա 58 հազար բրիտանական գաղտնի փաստաթուղթ^[68]:

Պենտագոնի գաղտնի նիստի ընթացքում, որի մասին հայտնի դարձավ միայն 2014 թվականի հունվարին, Սնոուդենը գաղտանզերծել է 1,7 միլիոն ֆայլ^[69]^[70]: Մի քանի օր անց Մայքլ Ռոջերսն ու Դայան Ֆայնստայնը հանգեցին այն եզրակացության, որ Սնոուդենը տեխնիկապես ի զորու չէր միայնակ բացել և գողանալ հարյուր հազարավոր ֆայլեր և որ այսպիսի զանգվածային գործողությունը, ինչպես նաև ԱՄՆ-ից փախչելուց հետո աշխարհով մեկ անարգել շրջելը, կարող էր լինել ռուսական հետախուզույան օգնությամբ: ՍՆոուդենն ինքը հերքում է արտասահմանյան իշխանությունների մասնակցության վերաբերյալ պնդումները^[71]:

Ֆրանսիական Agence France-Presse գործակալության փոխանցմամբ Էդվարդ Սնոուդենը մամուլին է հանձնել փաստաթղթեր, ըստ որոնց Կանադայի հակահետախուզության ծառայությունը լրտեսել է երկրի օդանավակայանների Wi-Fi ցանցերից օգտվող ուղևորներին։ Կանադայի կոմունիկացիաների անվտանգության կենտրոնը լրտեսել է երկրի օդանավակայանների այն ուղևորներին, ովքեր իրենց նոութբուքը, պլանշետը կամ սմարթֆոնը միացրել են տարածքում գործող անվճար Wi-Fi ցանցին։ Այդ բոլոր սարքավորումներն արձանագրվել են, ինչից հետո հնարավոր է եղել հետևել դրանց սեփականատերերի տեղաշարժին^[72]:
«Ասոշիեյթիդ պրես» գործակալությանը տրամադրած նյութերից պարզ է դարձել, որ ամերիկացիները պարբերաբար ընթերցել են 2012 թվականի հունիսից գրված, Մեքսիկայում այդ ժամանակ դեռևս նախագահի թեկնածու Էնրիկե Պենյան Նյետոյի նամակները, որոնցում Մեքսիկայի ապագա նախագահը քննարկում է մյուս թեկնածուներին։ ԱՄՆ Ազգային անվտանգության գործակալությունը հետևել է նաև Բրազիլիայի նախագահ Դիլմա Ռուսեֆի նամակագրությանը^[73]:

Հրապարակման մոտիվացիաներ

Սնոուդենը գրել է․ «Ես հասկանում եմ, որ ինձ տառապանքներ են սպասվում իմ արածների համար», բայց «ես բավարարված կլինեմ, եթե գաղտնի օրենքները, ոչ լիարժեք պատիժներն ու անկառավարելի գործադիր իշխանությունները՝ ղեկավարելով այն աշխարհը, որը ես սիրում եմ, կբացահայտվեն գրեթե մեկ վայրկյան»: «Ես իսկապես ցանկանում եմ, որ ուշադրության կենտրոնում հայտնվեն այս փաստաթղթերը և հուսով եմ, որ դա պատճառ կհանդիսանա, որ աշխարհի բոլոր քաղաքացիները կսկսեն քննարկումներ ծավալել ՝ինչ երկրում ենք ցանկանում ապրել»:

Բնօրինակ տեքստ (անգլ.)

"I understand that I will be made to suffer for my actions" ... "I will be satisfied if the federation of secret law, unequal pardon and irresistible executive powers that rule the world that I love are revealed even for an instant." ... "I really want the focus to be on these documents and the debate which I hope this will trigger among citizens around the globe about what kind of world we want to live in."^[53]

Ոչ շատ վաղուց Սնոուդենն ապրում էր բարեկեցիկ կյանքով՝ վաստակելով տարեկան 200 հազար դոլլար, աշխատում էր Booz Allen Hamilton օֆիս-ընկերությունում^[38]:

«Ես պատրաստ եմ զոհել այս ամենը, որովհետև չեմ կարող հանգիստ խղճով թույլ տալ ԱՄՆ իշխանություններին վերահսկող համակարգերի օգնությամբ, որոնք նրանք թաքուն օգտագործում են, խախտել գաղտնիությունը, համացանցի ազատությունը և մարդկանց հիմնական ազատությունները», - ասել է նա «Գվարդիան» պարբերականին տված հարցազրույցում։

Բնօրինակ տեքստ (անգլ.)

"I'm willing to sacrifice all of that because I can't in good conscience allow the US government to destroy privacy, internet freedom and basic liberties for people around the world with this massive surveillance machine they're secretly building."^[53]

«Եթե իմ շարժառիթը լիներ փողը, ես այդ փաստաթղթերը կվաճռեի ցանկացած երկրի իշխանության և կհարստանայի»:

Բնօրինակ տեքստ (անգլ.)

"If I were motivated by money, I could have sold these documents to any number of countries and gotten very rich."^[53]

«Դուք չեք կարող համբերել, թե երբ կսկսի գործել: Ես լիդերներ էի փնտրում, բայց հասկացա, որ լիդերությունը կայանում է առաջինը գործելու մեջ»: «Ես ինձ հերոս չեմ համարում, որովհետև գործում եմ սեփական հետաքրքրություններից ելնելով․ ես չեմ ուզում ապրել մի աշխարհում, որտեղ չկան անձնական կյանքի գաղտնիքներ և դրա համար ինտելեկտուալ հետազոտությունների և ստեղծագործության համար տեղ չկա»:

Բնօրինակ տեքստ (անգլ.)

"you can't wait around for someone else to act. I had been looking for leaders, but I realised that leadership is about being the first to act." ... "I don't see myself as a hero," he said, "because what I'm doing is self-interested: I don't want to live in a world where there's no privacy and therefore no room for intellectual exploration and creativity."^[53]

Սնոուդենն իր քայլը բացատրեց Նյուրնբերգյան սկզբունքներով՝ ամրագրված Նյունբերգյան դատարանի կողմից^[74]:

Յուրաքանչյուր անհատ պարտավորություններ ունի հանրության առջև, որոնք ավելի բարձր են օրենքի հանդեպ ունեցած պարտականություններից: Հետևաբար քաղաքացիները պարտավոր են ենթարկվել տեղի օրենքներին այն բանի համար, որեսզի կանխեն աշխարհի և մարդկանց նկատմամբ հանցագործությունները

Բնօրինակ տեքստ (անգլ.)

Individuals have international duties which transcend the national obligations of obedience. Therefore individual citizens have the duty to violate domestic laws to prevent crimes against peace and humanity from occurring

Բացահայտումից հետո

2013 թվական

20 մայիս - Սնոուդենը մի քանի շաբաթով հրաժեշտ տվեց իր ընկերուհուն և արձակուրդ վերցրեց Ազգային անվտանգության խորհրդում էպիլեպսիայի բուժման նպատակով^[75], նա մեկնեց դեպի Հոնկոնգ, որտեղ հյուրանոցում համար պատվիրեց և շարունակեց իր էլեկտրոնային երկխոսությունները լրագրողների հետ։ Ջուլիան Ասանժի խոսքերով WikiLeaks-ը Հոնկոնգ է ուղարկել լրագրող Սառա Հարիսոնին և անցկացրել է հատուկ օպերացիա, որպեսզի Սնոուդենին օգնի ողջ հասնել Հոնկոնգ^[76]^[77]:

6 հունիս - Սնոուդենը Գելմանին ասել է․ «Ոստիկանությունն այսօր առավոտյան այցելել է Հավայներում գտնվող իմ բնակարան»^[55]: Նույն օրը իր որոշմամբ «Վաշինգտոն փոստ»-ն ու «Գվարդիա»-ն թերթերը հրատարակել են PRISM-ի բացահայտումները^[61]^[78]:

9 մայիսի - Սնոուդենը որոշում է կայացնում բացել իր ինքնությունը։ Նա Հոնկոնգում լրագրողների հետ հանդիպում է առաջարկում, այդ թվում նաև Գրինվալդի և Պոյտրասի հետ։ Այդ վիդեոհարցազրույցն ու իր իրական անունը հրապարակվում են «Գվարդիան» պարբերականում հենց իր խնդրանքով^[53]: Այս առթիվ նա ասել է․ «Ես պատճառներ չունեմ իմ անունը թաքցնելու համար, որովեհտև ես ոչ մի վատ բան չեմ անում»:

Իր անձի բացահայտումից հետո նա շարունակեց գաղտնի տվյալներ տրամադրել լրագրողներին։ Ազգային անվտանգության խորհրդի և ԿՀՎ-ի նախկին աշխատակիցներից ոմանք իրենց մտավախությունն էին հայտնել, որ Սնոուդենը կարող է գաղտնի տեղեկատվություն տրամադրել Չինաստանին^[79]: Սնոուդենը սրան ի պատասխան ասել էր, որ ինքն վաղուց արդեն կգտնվել Պեկինի թագավորական պալատում։

10 հունիսի մոտավորապես կեսօրին նա հեռանում է Հոնկոնգի The Mira հյուրանոցից, որտեղ թաքնվում էր ԱՄՆ իշխանություններից^[80]^[81]: Նա ելք էր փնտրում Իսլանդիա փախչելու համար կամ մեկ այլ երկիր, որն իրեն ազատության մեջ ապրելու երաշխիք կապահովեր^[82]:

11 հունիսի Ռուսաստանի նախագահի մամլո քարտուղար Դմիտրի Պեսկովը հայտնում է, որ Ռուսաստանը պատրաստ է անհրաժեշտության դեպքում Սնոուդենին քաղաքական ապաստան տալ^[83]^[84]: Ավելի ուշ այս լուր հաստատեց նաև Ռուսաստանի արտաքին գործերի նախարար Սերգեյ Լավրովը^[85]:

15 հունիսի, Հոնկոնգ: Սնոուդենին օգնելու համար ցույց ԱՄՆ դեսպանատան մոտ

21 հունիսի, Սնոուդենի ծննդյան 30-ամյակի օրը նրան ԱՄՆ-ում ներկայացվեց մեղադրանք՝ պետական գույքի հափշտակման և պետական գաղտնիքների բացահայտման համար^[86]^[87]^[88]:

22 հունիսի հայտնի դարձավ, որ ԱՄՆ-ի պետքարտուղարությունը դիմել է Հոնկոնգի կառավարություն Սնոուդենին բռնելու և ԱՄՆ-ի իշխանություններին հանձնելու պահանջով։ Հոնկոնգի կառավարությունը հրաժարվում է հանձնել Սնոուդենին՝ վկայակոչելով հարցի ոչ ճիշտ ձևակերպումը^[85]^[89]^[90]:

Սնոուդենը ցանկանում էր կացարան ստանալ Հոնկոնգում, որպեսզի աջակցի տեղի և չինական հասարակությանը, բայց Սնոուդենի հոնկոնգյան փաստաբանը նշում էր, որ չինական «միջնորդ»-ն այցել է Սնոուդենին և նրան հասկացրել, որ Չինաստանում նրան տեսնելով չեն ուրախանա։ Միևնույն ժամանակ Չինաստանի պաշտոնական ներկայացուցիչները ժխտում են այս գործում մասնակցությունը^[91]:

Ինչպես ՌԴ նախագահ Պուտինը խոստովանեց 2013 թվականի սեպտեմբերի 4-ին Հոնկոնգում գտնվելու ընթացքում Սնոուդենն առաջինը հանդիպել է դիվանագիտական ներկայացուցիչներին և և խորհրդակցել Ռուսաստան տեղափոխվելու հնարավորության մասին^[92]:

Ռուսաստան

«Ռուսները նրան գրեթե անթաքույց հաճույքով ընդունեցին», - նշել է ամերիկացի լրագրող, գրող և խմբագիր Դեյվիդ Ռեմնիկը^[93]:

2013 թվական, 23 հունիսի, ինչպես Զանգվածային լրատվության միջոցները տեղեկացրին Սնոուդենը WikiLeaks-ի ներկայացուցիչ Սառա Հարիսոնի ուղեկցությամբ եղել է Մոսկվայի «Շերեմետևո» օդանավակայանում^[94]: Ռուսական մուտքի արտոնագիր նրա մոտ չի եղել և նա, ինչպես ենթադրվում էր, պետք է գտնվեր օդանավակայանի տարանցիկ գոտում միայն, ինչը թույլատրվում է օրենքով^[94]: ԶԼՄ-ների փոխանցմամբ, ինքնաթիռի վայրէջք կատարելուց հետո, Սնոուդենին ու Հարիսոնին ինքնաթիռից դուրս են հանում և նստեցնում մոտակայքում կայանված ավտոմեքենան, որը դրանից հետո անհայտ ուղղությամբ է շարժվում և դրանից հետո լրագրողներից և ոչ մեկ չտեսավ Էդվարդին մինչև հունիսի 12-ը^[95]^[96]: ԶԼՄ-ների թղթակիցներից ստացած հաղորդագրությունների համաձայն, Սնոուդենը չի մնում օդանավակայանի անցումային զոնայի «Շերեմետևո» հյուրանոցում^[97]: Միևնույն ժամանակ, մի շարք ԶԼՄ-ներ նշում են, որ Շերեմետևո օդանավակայանի անցումային գոտին Սնոուդենի՝ Ռուսաստան ժամանումից հետո հանդիսանում է որպես նրա բնակության վայր^[98]: Մեկ ամիս, օդանավակայանի աշխատակիցների տվյալներով, Սնոուդենը ապրել է ծառայողական կազմի սենյակում^[99]^[100]:

Ինչպես հաղորդեց Էկվադորի արտաքին գործերի նախարարը, Սնոուդենը հունիսի 23-ին բնակության թույլտվություն է խնդրել այդ երկրից^[94]^[101]: Թերթերի հաղորդմամբ Մոսկվայից Սնոուդենը հաջորդ օրը պատրաստվել է ուղևորվել Վենեսուելա (հնարավոր է Էկվադոր կամ Բոլիվիա^[102]) Հավանայով, բայց ինքնաթիռում նրա նստատեղը դատարկ են հայտնաբերել^[103]: «Կոմերսանտ» թերթի հաղորդմամբ, Կուբայական իշխանությունները ԱՄՆ-ի ճնշմամբ ասել են, որ «Աերոֆլոտ»-ը թույլ չի տալիս, որ ինքնաթիռը Հավանայում վայրէջք կատարի, եթե Էդվարդ Սնոուդենը հայտնվի ինքնաթիռի ուղևորների ցուցակում^[102], բայց հետագայում Ֆիդել Կաստրոն հերքեց այդ լուրը^[104]: Ըստ ԱՄՆ պետքարտուղարության հայտարարության՝ Սնոուդենի անձը հաստատող փաստաթուղթն ամերիկյան իշխանությունների կողմից չեղարկվել է^[105], բայց այս հանգամանքը, ինչպես Պետդեպարտամենտի լրատվական բաժինն է հայտնում, Սնոուդենին չի զրկում քաղաքացիությունից^[106]: Ժուլիան Ասանժի խոսքերով, Էկվադորը փոխարենը Սնոուդենին է հանձնել փախստականի անձնագիր^[107]: Էկվադորի իշխանություները բացատրել են, որ հյուպատոսի կողմից Սնոուդենին տրված փաստաթղթերը օրինականացված չեն եղել իրենց կողմից, դրա համար փաստաթղթերը համարվում են կեղծ^[108]:

Հունիսի 25 Ռուսաստանի Արտաքին գործերի նախարար Սերգեյ Լավրովը Մոսկվայում լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ ասել է, որ Ռուսաստանը ոչ մի կապ չունի աշխարհով մեկ Սնոուդենի ճանապարհորդությունների հետ և ռուսական իշխանություները Սնոուդենի՝ Հարավային Ամերիկա մեկնելու մասին տեղեկացել են լրագրողներից^[109]: ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը հաղորդել է, որ Էդվարդը գտնվում է Շերեմետևո օդանավակայանի անցումային զոնայում, որտեղ ռուսական վիզան պարտադիր չէ, որ նա Ռուսաստանի սահմանը չի հատել և երկրի ներսում չի կատարել որևէ հանցագործություն, հետևաբար նրան ձերբակալելու և ԱՄՆ-ին հանձնելու որևէ պատճառ չկա^[110]: Պուտինը նաև հավելել է․ «Մեր հատուկ ծառայությունները երբեք պարոն Սնոուդենի հետ չեն համագործակցել և չեն համագործակցում հիմա»^[111]: Հունիսի 30-ին «Մոսկվայի ձայն»ի հետ հարցազրույցի ժամանակ ՌԴ նախագահի մամլո քարտուղար Դմիտրի Պեսկովը ընդգծել է, որ Վլադիմիր Պուտինը, հակառակը, նախընտրում է, որ, Սնոուդենով զբաղվեին հատուկ ծառայությունները^[112]:

Դիտորդները նշում են, որ Շերեմետևո օդանավակայանի անցումային գոտում գտնվելը առանց ռուսական վիզայի թույլատրվում է ոչ ավելի, քան 24 ժամ^[113]^[114]: Բայց ավելի ուշ ՌԴ արդարադատության նախարարությունը ի պատասխան «Ինտերֆաքս»ի տված հարցի, հաղորդել է, որ «օդանավակայանի անցումային գոտում օտարերկրյա քաղաքացու գտնվելու ժամկետը, ինչպես նաև առանց փաստաթղթերի երկար ժամանակ այդտեղ գտնվելու պատասխանատվությունը ՌԴ օրենսդրությամբ չի կարգավորվում», և Էդվարդ Սնոուդենը օրինական կարող է գտնվել այնտեղ, որքան երկար կցանկանա^[115]:

РИА «Новости»-ի տվյալներով, Սնոուդենի Ռուսաստան ժամանելուց հետո հաջորդող 5 օրերը լրագրողներից և ոչ մեկը նրան չի տեսել Մոսկվայում^[116]:

Հունիսի 28 Վենեսուելայի նախագահ Նիկոլաս Մադուրոն ասել է, որ պատրաստ է Սնոուդենին տրամադրել քաղաքական ապաստան^[117]: Մադուրոն լրագրողների հետ ասուլիսի ժամանակ հիշեցրել է, որ ԱՄՆ-ն ընդունել է Վենեսուելայի վճռաբեկ դատարանի կողմից դատապարտված փախստական Լուիս Պասադին^[118]: Նախկին գործակալի հայրը նույն օրը նշել է, որ իր որդին կարող է վերադառնալ ԱՄՆ նշված պայմանների դեպքում․ ընդ որում ընդգծել է՝ որդու հետ վերջին անգամ կապ է հաստատել ապրիլ ամսին^[119]:

Հունիսի 30 Էդվարդ Սնոուդենը Ռուսաստանում քաղաքացիական ապաստան է խնդրել։ Ժամը 22:30 Մեծ Բրիտանիայի քաղաքացի ուղեկցորդի՝ Սառա Հարիսոնի հետ գնացել է ՌԴ արտաքին գործերի նախարարություն փաստաթղթերի համար^[120]:

Հուլիսի 1 Մոսկվայում լրագրողական ասուլիսի ժամանակ Վլադիմիր Պուտինը հայտարարեց, որ Սնոուդենը կարող է մնալ Ռուսաստանում, բայց մի նախապայմանով՝ «որքան էլ տարօրինակ հնչի, նա պարտավոր է դադարեցնել իր գործողությունները, ուղղված այն բանին, որը վնաս է պատճառում իր գործընկերներին»^[121]^[122]^[123]:

Հուլիսի 2 Ֆրանսիայի, Իսպանիայի, Պորտուգալիայի, ինչպես նաև մի շարք եվրոպական երկրների կառավարություններ արգելեցին, որ Բոլիվիայի նախագահ Էվո Մորալեսի ինքնաթիռն իրենց օդային սահման մտնի Մոսկվայից թռիչք կատարելու դեպքում^[124], հետևաբար ինքնաթիռը հարկադրված վայրէջք կատարեց Վիեննայում: Արգելքը կապված էր նրա հետ, որ ինքնաթիռում կարող էր հայտնված լինել Սնոուդենը։ Ավստրիական անվտանգության ծառայությունների կողմից ինքնաթիռի հետախուզուման ընթացքում^[125] պարզվեց, որ Սնոուդենը ինքնաթիռում չէ^[126]^[127]^[128]^[129]:

Հուլիսի 4 ՌԲԿ հեռուստաընկերության գլխավոր տնօրեն Ալեքսանդր Լյուբիմովն առաջարկեց Սնոուդենին աշխատել մի հեռուստաշոուի ժամանակ՝ որպես հաղորդավար^[130]:

Հուլիսի 7 հայտնի դարձավ, որ 20 կառավարություններից, որոնց Սնոուդենը դիմել էր քաղաքական ապաստան ստանալու հարցով, ստացվել է 3 պատասխան՝ Բոլիվիայից, Վենեսուելայից և Նիկարագուայից^[131]:

Հուլիսի 12 Սնոուդենը Շերեմեևո օդանավակայանի տարանցիկ գոտում հանդիպում ունեցավ^[132], որտեղ հրավիրված էին «Միջազգային համաներում», «Transparency International», «Human Rights Watch» միջազգային օրինապաշտպան կազմակերպություններ, լեհական «Legal Krido» օրինապաշտպան կազմակերպությունը, ինչպես նաև Ռուսաստանում ՄԱԿ-ի ներկայացուցիչը։ Բացի սա, հրավեր ստացել էին Պետդումայի պատգամավոր Վյաչեսլավ Ալեքսեևիչ Նիկոնովը, ՌԴ հանրային պալատի անդամ Օլգա Նիկոլաևնան, օմբուսմեն Վլադիմիր Պիտրովիչ Լուկինը, ինչպես նաև դատապաշտպաններ Անատոլի Կուչերենան, Հենրի Պադվան և Հենրի Ռեզնիկը^[98]^[133]: Սնոուդենը հանդիպման ժամանակ հանդես եկավ նախօրոք պատրաստած ելույթով^[134]^[135]: Մասնավորապես, նա հաղորդեց Ռուսաստանում ժամանակավոր ապաստան ստանալու մտադրության մասին, քանի որ նրա անվտանգությունն այդ պահին կարող էր ապահովված լինել միայն այն դեպքում, եթե նա որոշ ժամանակ մնար Ռուսաստանում, չնայած, որ հետագայում պատրաստվում է բնակություն հաստատել Լատինական Ամերիկայում^[136]: Երկու տարի անց Ժուլիան Ասանժը նշեց, որ հենց ինքն է Սնոուդենին խորհուրդ տվել Ռուսաստանից ապաստան հայցել․ Ասանժի կարծիքով Լատինական Ամերիկայում շատ հեշտ է վնասել կամ նույնիսկ սպանել Էդվարդին, իսկ Ռուսաստանն այն քիչ պետություններից է, որտեղ ԿՀՎ-ի իշխանությունը տարածված չէ^[137]: «Human Rights Watch»-ի ներկայացուցիչ Տատյանա Իոսիֆովնա Լոկշինան հաղորդեց, որ օդանավակայանի ճանապարհին նրան է զանգահարել Ռուսաստանում ԱՄՆ դեսպան Մայքլ Մակֆոլը և խնդրել է փոխանցել, որ ԱՄՆ-ն Սնոուդենին չի դիտում որպես գաղտնազերծողի, այլ՝ օրինախախտի^[134]: Երեկոյան դրությունը հեռախոսազրույցով քննարկեցին ԱՄՆ նախագահ Բարաք Օբաման և ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը^[138]: Երեք օր անց Պուտինը համոզմունք հայտնեց, որ երբ Սնոուդենին Ռուսաստանից հեռանալու հնարավորություն տրվի, վերջինս անմիջապես կօգտվի հնարավորությունից^[139]:

Հուլիսի 13 Շվեդիայի թագավորական գիտությունների ակադեմիայի անդամ Ստեֆան Սվալֆորսը խոսեց Սնոուդենին Նոբելյան մրցանակի առաջադրելու մասին^[140]^[141]:

Հուլիսի 16 Սնոուդենը պաշտոնապես դիմեց Միգրացիոն կենտրոն Ռուսաստանում ժամանակավոր ապաստան ստանալու խնդրանքով^[142]:

Հուլիսի 17 ամերիկացի սենատոր Լինդսի Գրեմը կոչ է անում բոյկոտել Սոչիի օլիմպիադան՝ ի պատասխան այն բանի, որ Ռուսաստանը Սնոուդենին քաղաքական ապաստան է առաջարկում^[143]:

Հուլիսի 24 հայտնի դարձավ, որ Սնոուդենը ցանկանում է մշտապես մնալ Ռուսաստանում, գտնել աշխատանք և արդեն սկսել է ռուսերեն սովորել, ինչի մասին հաղորդեց Շերևմետևո օդանավակայանում տրանզիտային գոտում հերթական հանդիպումից հետո^[144]^[145]:

Օգոստոսի 1. Սնոուդենն ստացավ Ռուսաստանում ժամանակավոր ապաստան ստանալու վկայական^[146]: Այս փաստաթուղթը Սնոուդենին հնարավորություն է տալիս ազատորեն տեղաշարժվել Ռուսաստանի տարածքում և աշխատել ցանկացած վայրում՝ առանց աշխատանքի թույլտվություն վերցնելու^[147]: Այդ նույն օրը Սնոուդենը հատեց Ռուսաստանի սահմանը՝ լքելով Շերեմետևո օդանավակայանի տարանցիկ գոտին (Терминала E) և, ըստ փաստաբան Անատոլի Կուչերինայի խոսքերով, տաքսիով գնաց Սառա Հարիսոնի ուղեկցությամբ^[148] անհայտ ուղղությամբ։ Անատոլի Կուչերենան, զննելով փաստաթղթի կրկնօրինակը^[149], նշեց, որ, անվտանգության նկատառումներից ելնելով՝ Սնոուդենի բնակության վայրը չի բացահայտվի^[148]:

Նույն օրը Էդվարդին աշխատանք առաջարկեցին ՎԿ ընկերությունում^[150]:

Օգոստոսի 6 Անատոլի Կուչարենի խոսքերով Սնոուդենը բնակարան գտավ Ռուսաստանում^[151]^[152]^[153], բայց ոչ՝ Մոսկվայում^[154]: Կուչերենան Էդվարի հորը՝ Լոն Սնոուդենին, ինչպես նաև նրա փաստաբանին ու Էդվարդի մի քանի ընկերներին ուղերձ ուղարկեց^[153], ովքեր պլանավորել էին Ռուսաստան ժամանել դեռևս 2013 թվականի օգոստոսին^[155]: Նույն օրը Ռուսաստանի դաշնային խորհրդի Ռուսլան Գատարովը Սնոուդենին համագործակցություն առաջարկեց ՌԴ քաղաքացիների անձնական տվյալների պաշտպանության ոլորտում^[156], նա նաև դրամահավաք կազմակերպեց Սնոուդենին օգնելու և հայտարարեց helpsnowden.ru կայքն ստեղծելու մասին^[157]:

Օգոստոսի 7 իրավիճակից ելնելով ԱՄՆ նախագահ Բարաք Օբաման չեղարկեց ՌԴ նախագահ Պուտինի հետ Մոսկվայում հանդիպումը, ինչպես նաև երկկողմանի բանակցությունները Սանկտ-Պետերբուրգում^[158]:

Օգոստոսի 8 Lavabit փոստային կենտրոնի տեր Լեյդար Լևիսոնը (Ladar Levison) հայտարարեց վերջինիս փակման մասին և այն մասին, որ ինքը չի կարող օրինկանորեն պատմել կենտրոնի փակման պատճառների մասին^[159]^[160]: Այս սերվիսով ներկայացել էր Սնոուդենը ԶԼՄ-ներում հաղորդագրություններ փնտրելու համար, ընդ որում օդանավակայանի տարանցիկ գոտում^[159]: Վերջապես, Լեյդար Լևիսոնը հաղորդեց, որ խորհուրդ է տալիս համացանցի օգտատերերին իրենց անձնական տվյալները վստահել իրենց ընկերությանը՝ գրանցվելով ԱՄՆ-ում։

Սնոուդենի հոր ամերիկացի փաստաբան Բրյուս Ֆեյնը (Bruce Fein), նշեց, որ Սնոուդենն ավելի լավ է դեռևս հեռու մնա հասարակության հետ լրատվամիջոցներով շփվելուց, քանի որ բոլոր հայտարարությունները կարող են օգտագործվել նրա դեմ, ինչպես նաև այն մասին, որ ԱՄՆ իշխանությունները չեն ցանկանում հրապարակայնորեն դատական գործընթաց վարել Սնոուդենի դեմ^[161]:

Օգոստոսի 10 «Derek Rothera & Company» փաստաբանական կառույցը հայտարարեց բարեգործական «Լրագրողական աղբյուրների պաշտպանության ֆոնդ»-ի (անգլ.՝ Journalistic Source Protection Defence Fund) ստեղծման մասին՝ ԶԼՄ-ների տեղեկատուներին իրավաբանական և տեղեկատվական օգնություն տրամադրելու համար։ Որպես առաջին թիրախ նա ընտրեց Սնոուդենին^[162]: 2013 թվականի հոկտեմբերի վերջին մոտ 500 մարդ ընդհանուր առմամբ նվիրաբերել էին 50000 ԱՄՆ դոլար^[163]:

Օգոստոսի 13 Սնոուդենը, չհետևելով փաստաբանի՝ լրագրողների հետ չշփվելու խորհրդին, հարցազրույց տվեց «The New York Times» թերթի ներկայացուցիչ Փիթեր Մաասին՝ պատմելով Լարա Պոյտրասիև իր կոդավորված երկխոսությունների մասին։ Էդվարդը տեսակետ հայտնեց, որ 2011 թվականի սեպտեմբերի 11-ի ահաբեկչական գործողություններից հետո շատ խոշեր լրատվամիջոցներ ԱՄՆ-ում հրաժարվեցին իրենց պարտականություններից իշխանությունների վերահսկմամբ։ Էդվարդը նաև հայըտնեց, որ լրագրողը պետք է կոդավորի իր հաղորդածը և, որ ցանկացած չկոդավորված հաղորդագրություն, որը համացանցում կհայտնվի, հասանելի է աշխարհի բոլոր հատուկ ծառայողներին^[164]^[165]: Նմանատիպ պաշտանված չաթի միջոցով Էդվարդին հաջողվեց շփվել նաև իր հոր հետ^[166]:

Օգոստոսի 16 «The Huffington Post»-ում Սնոուդենն իր նամակում նշեց, որ շատ ԶԼՄ-ներ խաբկանքի մեջ են հայտնվել և տարածել են որ հավաստի տեղեկատվություն Սնոուդենի հետ կապված․ և, որ ոչ նրա հայրը, ոչ փաստաբան Բրյուս Ֆեյնը չեն տեղադրի որևէ առանձնահատուկ տեղեկատվություն և իրավունք չունեն Էդվարդի անունից ինչ-որ մեկնաբանություններ թողնել^[167]:

Սեպտեմբերի 7 ՌԴ-ում ԱՄՆ դեսպան Մայքլ Մաքֆոլը NBC-ին տված հարցազրույցում նշեց, որ ամերիկայան դիվանագետները փորձել են հանդիպել կամ կապվել Սնոուդենի հետ, բայց վերջինս, ինչպես երևում է, հրաժարվեց շփում հաստատել մեզ հետ^[168]:

Սեպտեմբերի 12 Բրազիլիայի խորհրդարանի Օտարերկրացիների գործերով և հանձնաժողովն ու պատգամավորների պալատի պաշտպանությունն որոշում ընդունեց խումբ ուղարկել Ռուսաստան Սնոուդենի դիմավորելու համար՝ նպատակ ունենալով ավելի հավաստի տեղեկատվություն ստանալ Բրազիլիայի նախագահին՝ ամերիկյան հատուկ ծառույությունների կողմից գաղտնալսելու վերաբերյալ^[169]:

Սեպտեմբերի 30 Սնոուդենը դարձավ 2013 թվականի «Մտքի ազատության համար» Սահարովի անվան մրցանակի արժանանալու գլխավոր թեկնածուներից մեկը^[170]:

Հոկտեմբերի 1 Սնոուդենը խնդրանքով դիմում է Արդարադատության և ներքին գործերի Եվրոխորհրդարանի Քաղաքացիական ազատության կոմիտե՝ մշակել մի մեխանիզմ լրագրողներին մարդկանց իրավունքների խախտումներից պաշտպանելու համար^[171]:

Հոկտեմբերի 7 Կուչերենան հաղորդեց, որ Սնոուդենն ապրում է Ռուսաստանում ֆոնդի գումարներով, վարպետանում է ռուսերեն սովորելով, ազատորեն շրջում է փողոցներով և նայում է մի քանի աեժռաջարկված աշխատանքներ։ Այս ամենի հետ մեկտեղ լրատվամիջոցներում չեն հանդիպում որևէ հոդվածներ, որոնք խոսում են Սնոուդենի՝ հասարակական վայրերում լինելու կամ փողոցում հանդիպելու մասին^[172]:

Հոկտեմբերի 9 Էդվարդը Մոսկվայում հանդիպեց ԱՄՆ-ի հատուկ ծառայող, ՀԴԲ-ի աշխատող Քոլին Ռոուլի հետ, Թոմաս Դրեյքի հետ, ով Ազգային անվտանգության գործակալությունից է, Ջեսելին Ռադակի հետ, ով ԱՄՆ արդարադատության նախարարությունից է և Եեեմ Մակքովերենի հետ, ով ԿՀՎ-ից^[173]:

Հոկտեմբերի 10 Ռուսաստան ժամանեց Էդվարդի հայրը՝ որդուն տեսակցելու համար^[174]: «Ինտերֆաքս»-ի տվյալներով հոր և որդու հանդիպումը ամբողջովին հուղառատ է եղել^[175]: Հոկտեմբերի 16-ին Սնոուդեն-ավագը վերադարձավ ԱՄՆ^[176]:

Հոկտեմբերի 17 «Նյու Յորք Թայմս» թերթը հաղորդեց, որ այս ամիս Սնոուդենը հարցազրույց էտվել, որտեղ նշել է, որ չի հանձնել Ռուսաստանի որևէ գաղտնի փաստաթուղթ, «քանի որ այն չէր ծառայի հանրության հետաքրքրությանը»^[177]: Հարցազրույցի համաձայն, նա բոլոր փաստաթղթերը հանձնել է լրագրողներին դեռևս Հոնկոնգում գտնվելիս և անհրաժեշտ չի համարել իր մոտ պահել կրկնօրինակներ։ Դրա համար «հավանականությունը զրո տոկոս է, որ Ռուսաստանը կամ Չինաստանը ստացել են որևէ փաստաթուղթ»^[177]:

Հոկտեմբերի 30 դատապաշտպան Կուչերինան հայտնում է, որ Էդվարդ Սնոուդենը տեղավորվել է աշխատանքի և կզբաղվի ոչ կառավարական ինտերնետ-պորտալներից մեկին օգնելով^[178]^[179]:

Հոկտեմբերի 31 Սնոուդենը Մոսկվայում հանդիպեց Բունդեսթագի պատգամավոր Հանս Քրիստիան Շթրոբելի (գերմ.՝ Hans-Christian Ströbele) և Der Spiegel ամսագրի գլխավոր խմբագիր հետ Ջորջ Մասքոլոյի հետ և երեք ժամ Էդվարդը նրանց հետ քննարկել է ԱՄՆ-ի կողմից Գերմանիայի կանցլեր Անգելա Մերկելին գաղտնալսելու մասին^[180]:

Նոյեմբերի 1 Էդվարդ Սնոուդենը խոսեց այն մասին, որ պատրաստ է Գերմանիայի գլխավոր դատարանում վկայություն տալ ամերիկյան հատուկ ծառայողների կողմից Գերմանիայի կանցլերին գաղտնալսելու գործով միայն մի պայմանով, որ Գերմանիայում անորոշ ժամանակով իրեն քաղաքական ապաստան տրամադրեն^[181]:

Նոյեմբերի 1 Süddeutsche Zeitung գերմանակն թերթը հրատարակեց Սնոուդենի հետ հարցազրույցը^[182]:

Նոյեմբերի 1 Սնոուդենը դիմեց ԱՄՆ կառավարությանը ներման խնդրանքով․ նրա կարծիքով ԱՄՆ հետախուզական ծառայությունները համակարգված կերպով խախտել են օրենքը, դրա համար տեղեկատվության քողարկումն ունեցել է դրական էֆեկտ։ Համապատասխան նամակը Սնոուդենը հանձնեց գերմանացի պատգամավոր Հանս Քրիստիան Շթրյոբելին, ում հետ հանդիպել էր Մոսկվայում, իսկ վերջինս դա փոխանցեցամերիկյան դեսպանին^[183]^[184]: Ամերիկյան վարչությունը մերժեց Սնոուդենի խնդրանքը^[185]:

Դեկտեմբերի 16 «Euronews» հեռուստաընկերությունը հեռուստադիտողների խնդրանքով Սնոուդենին հայտարարեց «տարվա մարդ»^[186]:

Դեկտեմբերի 17 հայտնի դարձավ, որ Սնոուդենը Բրազիլիայից քաղաքական ապաստան է խնդրել^[187], բայց ոչ այդ պետության ղեկավարությանը պաշտոնական հայց ներկայացնելու ճանապարհով, այլ այդ մասին հրատարակվել էր «Ֆոլյա դի Սան-Պաուլո» թերթում՝ «բաց նամակ Բրազիլիայի ժողովրդին» ձևակերպմամբ։ Մի շարք բրազիլացի սենատորներ հայտնեցին իրենց կարեկցությունը, իսկ Բրազիլիայի նախագահ Դիլմա Ռոուսեֆը մեկնաբանություններից հրաժարվեց^[188]:

Դեկտեմբերի 19 Վլադիմիր Պուտինը լրագրողական ասուլիսի ժամանակ հայտնեց, որ Ռուսաստանի հատուկ ծառայությունները Սնոուդենի գործով օպերատիվ պլանով չեն աշխատում, ինքը չի հանդիպել Սնոուդենի հետ, որակեց նրան հետաքրքիր անձնավորություն, ում շնորհիվ քաղաքական գործիչների մտքերում շատ բան է փոխվել^[189]:

Դեկտեմբերի 23 Սնոուդենը համացանցով բրազիլական «Globo» հեռուստաալիքի «Ֆանտաստիկո» հեռուստահաղորդման ընթացքում հարցազրույց է տվել, նշել է, որ Ռուսաստանին շնորհակալ է ազատության մեջ ապրելու հնարավորության, կարևոր գլոբալ բանավեճերին մասնակցելու համար։ Խոսել է նաև այն մասին, որ չի փոշմանում, որ բացահայտել է գաղտնի տվյալները^[190]:

Դեկտեմբերի 24 նա Մոսկվայում հանդիպում է «The Washington Post»-ի լրագրող Բարտն Հերմանի հետ, ում հետ հարցազրույցում ասել է, որ իր միսիան համարում է կատարված․

Ես արդեն հաղթել եմ: Այն ամենն, ինչ ես ուզում էի, հանրությանը ցույց տալն էր, թե ինչպես են իրեն կառավարում:

Սնոուդենի խոսքերով ինքն աշխատում է վերափոխման, այլ ոչ թե՝ Ազգային անվտանգության գործակալությունը փլուզելու համար^[191]:

«Channel 4»

Ռուսաստանի տարածքում հայտնվելուց հետո առաջին անգամ 2013 թվականի վերջերին Էդվարդ Սնոուդենը բրիտանական «Channel 4» հեռուստաընկերությունով ելույթ ունեցավ^[192]^[193]^[194]^[195]:

Հիմնական թեման գաղտնիության պահպանման կարևորությունն ու զանգվածային անհիմն պետական վերահսկողության դադարեցումը^[196]: Մեկուկես րոպեանոց վիդեոհոլովակում^[197] նա հայտարարեց, որ բացահայտել է «համաշխարհային զանգվածային հետախուզություններ»-ի հենց այն ծրագիրը, որի մասին Ջորջ Օրուելը նախազգուշացրել էր իր՝ «1984» գրքում, որտեղ Մեծ Եղբայր մականունով կերպարը ամենուրեք հետևում է հասարակության բոլոր անդամներին^[198]: Ընդ որում, ժամանակակից հետախուզական հնարավորություններն այնքան են զարգացել, որի մասին Օրուելը չէր կարող նույնիսկ կանխատեսել: Սնոուդեն ընդգծեց. - «Մեր գրպաններում մենք հաղորդիչներ ենք կրում, որոնք հետևում են մեր գտնվելու վայրերը որտեղ էլ, որ մենք գնանք: Ներկայումս ծնված երեխաները երբեք չեն իմանա, թե ինչ է նշանակում գաղտնիություն, չեն իմանա՝ երբ բարձրաձայնեն իրենց միտքը, որ չձայնագրվի և վերլուծության չենթարկվի: Գաղտնիության հարցն իրականում լուրջ հարց է, որովհետև միայն դա է մեզ թույլ տալիս ազատորեն որոշել, թե ով ենք մենք և ինչպիսին ենք ուզում լինել»:

Սնոուդենը նշում է^[199]^[200]՝

Բնօրինակ տեքստ (անգլ.)

The conversation occurring today will determine the amount of trust we can place both in the technology that surrounds us and the government that regulates it. Together we can find a better balance, end mass surveillance and remind the government that if it really wants to know how we feel asking is always cheaper than spying.

2014 թվական

Մարտի 10 Սնոուդենը հեռակա կարգով մասնացեց «South by Southwest» (SXSW) ինտերակտիվ տեխնոլոգիական կոնֆերանսին, որն անցկացվում էր Օսթին քաղաքում՝ Տեխաս նահանգ: Հեռուստակոնֆերանսի հանրային մոդերատորներն էին Քրիստոֆեր Սողոյա^[en] և Սնոուդենի փաստաբան Վիզները (Wizner), երկուսն էլ Քաղաքացիների ազատության պահպանման ամերիկյան միություն ^[201]: Այդ ժամանակ Սնոուդենն ասաց, որ ազգային անվտանգության ծառայությունը «նպատակ ունի ինտերնետի ապագայի համար» և որ SXSW-ի մասնակիցները «հրշեջներ են»^[202]^[203]^[204]: Հեռուստակոնֆերանսի մասնակիցները կարող էին Սնոուդենին հարցեր տալ թվիթթերի միջոցով^[202]:

Մարտի վերջ Սնոուդենը հեռակա կարգով մասնացեց նաև TED համաժողովին, որը տեղի էր ունենում Վանկուվերում (Կանադա, Բրիտանական Կոլումբիա): Համաժողովի ընթացքում Սնոուդենը զրուցեց TED համաժողովների հոգաբարձու Քրիս Անդերսոնի հետ և համաժողովի մասնակիցներին ասաց, որ համացանցային բիզնեսի ներկայացուցիչները պետք է շուտափույթ կերպով կոդավորեն իրենց կայքերը։ Սնոուդենն ասաց, որ ԱՄՆ ԱԱԾ-ն (National Security Agency) PRISM հետախուզական ծրագրի շրջանակներում օգտագործում է բիզնես կառույցները՝ ԱՄՆ կառավարության համար տվյալներ հավաքելու համար և որպես ԱԱԾ «միտումնավոր մոլորեցնում է [իր] կորպորատիվ գործընկերներին»․ օրինակ՝ օգտագործել է Բեքդոր վիրուսը դրանց կոնֆիդենցիալ ինֆորմացիան ստանալու համար (ծրագիր «Bullrun»^[en])^[205]։ Սնոուդենն ասաց նաև, որ ուրախ կլինի ԱՄՆ վերադառնալու համար, եթե ստանա en^{[Immunity from prosecution (international law)]}; այնուամենայնիվ Էդվարդն ավելի անհանգիստ է, որ հասարակությունը տեղյակ լինի իշխանությունների չարաշահումների մասին^[205]։ Դրանից հետո Սնոուդենը բեմ հրավիրեց համացանցի հիմնադիրներից մեկին՝ Թիմ Բերներս Լիին։ Էդվարդն ասաց, որ սատարում է Բերներսին, ով առաջարկում էր «կոդավորել ինտերնետում մեր ունեցած կարևոր նյութերը»^[205]^[206]։

Ապրիլի 8 Էդվարդ Սնոուդենը տեսակապի միջոցով մասնակցեց Եվրոպայի խորհրդի Խորհրդարանական վեհաժողովի նիստին։ Իր ելույթում նա խոսեց «Մատնահետքերի» (Fingerprint) ծրագրի մասին , որը թույլ է տալիս ոչ միայն հետևել, այլև վերլուծել օգտատերերի գործողություններն ինտերնետում։ «Fingerprints» ծրագիրը հավաքել էր տեղեկատվություն որոշակի կայքեր մուտք գործած օգտատերերի մասին, դասակարգել է նրանց որոշակի կատեգորիաների մեջ։ Հետևել են բոլոր օգտագործողներին, նույնիսկ նրանց, ովքեր պատահաբար են մուտք գործել տվյալ կայք կամ պարզապես որևէ ֆայլ են բեռնել կայքից։ Ծրագիրը հետևել է այդ թվում նաև Եվրամիության օգտատերերին^[205]^[207]։

Ապրիլի 23 - Էդվարդ Սնոուդենն ստանձնում է Գլազգոյի համլսարանի ռեկտորի պաշտոնը^[208]։ Նա նաև համարվում է ուսանողների ներկայացուցիչ կառավարման խորհրդում և նրանց իրավունքների պաշտոնական պաշտպանը։ Ռեկտորի պաշտոնում ղեկավարում է հեռակա՝ չհեռանալով Ռուսաստանից^[209]։

Մայիսի 21 - Մոսկվայի հյուրանոցներից մեկում Սնոուդենը հանդիպում է NBC հեռուստաընկերության լրագրող Բրայան Ուիլյամսի հետ։ Նրանց զրույցը տևել է գրեթե չորս ժամ։ Հարցազրույցը ցուցադրվել է NBC հեռուստաընկերության եթերում մայիսի 29-ին մոսկովյան ժամանակով ժամը 6:00-ին (2:00 UTC)^[210]։

Մայիսի 23 - ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը հայտնում է, որ Ռուսաստանը չի արտահանձնի Սնոուդենին: Նա մի անգամ ևս հաստատեց, որ Սնոուդենը չի հանդիսանում Ռուսասատնի գործակալ և ոչ մի գաղտնիք ռուսական իշխանությունններին չի փոխանցել^[211]:

Մայիսի 23 - Իրավաբանների միջազգային հանձնաժողովը Նորվեգիայում առաջադրեց Սնոուդենին Նոբելյան մրցանակի^[212]:

Հուլիս - Համաձայն վավերագրական «Citizenfour» ֆիլմի Ռուսաստանում Սնոուդենին է այցելել նրա ընկերուհին՝ պարուհի Լինդսի Միլսը (Lindsay Mills), ում հետ հարաբերությունները շարունակվում են 2009-ից սկսված: 2014 թվականին թերթերը հայտնել էին, որ նրանք բաժանվել են, բայց ֆիլմում այդ փաստը հերքվեց^[213]^[214]:

Օգոստոսի 1 - Սնոուդենն ստացավ փաստաթուղթ՝ Ռուսաստանում 3 տարի ապրելու իրավունքով: Նա աշխատանք չունի, օգնություն է ստանում տարբեր դեմքերից. 5 տարի անց կարող է ՌԴ քաղաքացիություն ստանալու հայտ ներկայացնել^[215]:

Հոկտեմբերի 10 - Նյու-Յորքի կինոփառատոնին տեղի ունեցավ ամերիկացի լրագրող, կինոռեժիսոր Լաուրա Պոյտրասի՝ Սնոուդենի մասին պատմող երկուժամանոց ֆիլմի՝ «[[Citizenfour. Սնոուդենի ճշմարտությունը» պրեմիերան: Հենց այդ օրը Մանհեթենի գլխավոր հրապարակներից մեկում տեղադրվեց Սնոուդենի գիպսե արձանը ՝ 2,7 մետր բարձրությամբ, բայց այնտեղ երկար չմնաց, որովհետև տեղադրվել էր առանց թույլտվության^[213]^[214]:

Հոկտեմբերի 11 - վիդեոկոնֆերանսի միջոցով հարցազրույց է տվել «The New Yorker» ամսագրի: Հայտնել էր, որ ԱՄՆ վերադառնալ չի կարող, որովհետև ամերիկյան իշխանություններից չի ստացել երաշխավորություն՝ դատական գործընթացը բաց անցկացնելու համար: Նա նաև քննադատեց այն միտքը, որ իբր համատարած լրտեսումների են ենթարկում միայն նրանք, ովքեր իշխանություններից որևէ թաքցնելու բան ունեն, «ամեն դեպքում ամերիկյան իշխանությունը պարտավոր է հիմնավորել ձեր իրավունքների ոտնահարումները», ավելացրել է Սնոուդենը^[216]^[217]:

2014 թվականի հոկտեմբերին Սնոուդենը պարգևատրվել է Ալեքսանդր Զինովևի անվան մեդալով՝ որպես աշխարհի ամենաազատ քաղաքացի^[218]:

Սնոուդենի անվան մրցանակ

2014 թվականի գարնանը «Էլեկտրոնային հաղորդակցության ռուսական ասոցիացիան», «Notamedia» ընկերությունն ու «Մոսկվայի ձայն» ռադիոալիքը համատեղ համացանց-ԶԼՄ ոլորտում ստեղծեցին առաջին մրցանակը՝ «Internet Media Awards (IMA)»: Նրանց խոսքերով Սնոուդենը անձամբ համաձայնություն է տվել մրցանակն իր անունով անվանակոչելու համար։

Նույն թվականին նոյեմբերի 14-ին հայտնի դարձան այդ մրցանակի առաջին դափնեկիրները՝ «նախագծեր» և «անհատներ» անվանակարգերում^[219]:

Մշակույթում

Սնոուդենի կյանքի հիմնական դրվագների վրա ստեղծվել է հեռախոսային խաղերի շարք^[220]:

Ամերիկյան «Հարավային զբոսայգի» մուլտսերիալի «Գնացեք, կառավարությունը հետևում է ձեզ» սերիայում ակնարկում են Սնոուդենին, երբ Կարտմանն ասում է, որ ինքը մատնիչ է դարձել և պետք է թաքնվի Ռուսաստանում։

Մայիսի 15-ին հայտնի դարձավ այն մասին, որ «Sony Pictures Entertainment» ընկերությունը թույլ է տվել ֆիլմ նկարահանել Էդվարդի մասին լրագրող Գլեն Գրինվալդի հեղինակային՝ «Թաքնվելու տեղ չկա» գրքի մոտիվներով և որ նախատեսվում է ԿՀՎ-ի նախկին աշխատակիցների մասին ֆիլմ հանել։ Ֆիլմի պրոդյուսերներ են դառնում Մայքլ Ուիլսոնն ու Բարբարա Բրոկոլին, ովքեր ավելի վաղ զբաղվել էին Ջեյմս Բոնդի մասին ֆիլմով^[221]:

Հունիսի 11-ին զանգվածային լրատվամիջոցները հաղորդում են, որ ամերիկացի կինոռեժիսոր Օլիվեր Սթոունը գնել է փաստաբան Անատոլի Կուչարյովի «Ութոտնուկի ժամանակը» և «The Guardian» պարբերականի լրագրող Լյուկ Հարդինգի «Սնոուդենի ֆայլերը: Աշխարհի ամենահետախույզ մարդու պատմությունը» գրքերը՝ Էդվարդի մասին հեղինակային ֆիլմ նկարահանելու աշխատանքների համար․ ֆիլմի անունը դեռ որոշված չէ^[222]: Սեպտեմբերի 22-ին ամերիկյան ԶԼՄ-ների հաղորդմամբ ռուսական Բի Բի Սի ծառայությունը տեղեկացրել է, որ այդ ֆիլմում Սնոուդենի դերը կխաղա ամերիկացի Ժոզեֆ Գորդն-Լևիտը^[223]: Նոյեմբերի 10-ին ռեժիսոր Օլիվեր Սթոունը ռուսական հայտնի Առաջին ալիքի հետ հարցազրույցում այն հարցին՝ կնկարահանի նա այդ ֆիլմը, թե՝ ոչ, ռեժիսորը պատասխանել է․ «Ես չեմ նախատեսում ֆիլմը նկարել այստեղ՝ Ռուսաստանում: Ես արդեն մեկ տարի է աշխատում եմ ֆիլմի վրա, բայց մենք նկարել ենք այն Եվրոպայում և հազվադեպ՝ ԱՄՆ-ում: Սա գեղարվեստական ֆիլմ է: Գլխավոր դերում հրաշալի երիտասարդ դերասան Ժոզեֆ Գորդն-Լևիտն է, շատ տաղանդավոր^[224]»;

Սեպտեմբերի 29-ին ռուսական «Առաջին հեռուստաալիք»-ն սկսեց ցուցադրել բազմասերիանոց գեղարվեստական ֆիլմ՝ «Որտեղից է սկսվում հայրենիքը» (ռեժիսոր՝ Ռաուֆ Կուբաև), որի առաջին կադրերում երևում է ԿՀՎ նախկին գործակալ Ջեյմ Սնոուիի Ռուսաստան փախուստը․ հերոսի նախատիպը Էդվարդ Սնոուդենն է։ Ֆիլմում Ջեյմսին մարմնավորել է լիտվացի սկսնակ դերասան Արանս Ֆեդարավիչյուսը^[225]^[226]:

2014 -ի հոկտեմբերի 10-ին Նյու Յորքում տեղի ունեցավ Լաուրա Պոյտրասի երկու ժամ տևողությամբ վավերագրական՝ Citizenfour ֆիլմի շնորհանդեսը՝ նվիրված Էդվարդ Սնոուդենին։ Խոսքի ազատության պահպանման գործում ունեցած ավանդի համար Սնոուդենի պատվին 2015 թվականին գերմանացի զոոլոգների կողմից անվանակոչվել է տասնոտանի խեցգետնակերպերից մի տեսակ՝ Cherax snowden^[227]^[228]:

2014 թվականի հունիսի 2-ին հայտարարվեց, որ Օլիվեր Սթոունը և Մորից Բորմանը գնել են Լյուկ Հարդինգի «Սնոուդենի փաստաթղթերը։ Աշխարհի ամենափնտրվող մարդու պատմությունը» գրքի իրավունքները, որի հիման վրա Սթոունը սցենար է գրում և նկարահանվում է ֆիլմ^[229]։ 2014 թվականի հունիսի 10-ին Սթոունը գնեց նաև Անատոլիա Կուրերենի «Ութոտնուկի ժամը» գրքի իրավունքները։ Սթոունը երկու գրքերն էլ օգտագործել է սցենար գրելու ժամանակ^[230]։ 2015 թվականի Հոկտեմբերի 5-ին «Պանորամա» հեռուստածրագրի ընթացքում (BBC հեռուստաալիք) հայտնվեց Պիտեր Թեյլորի ֆիլմը՝ «Էդվարդ Սնոուդեն: լրտեսներ և օրենքներ»^[231]:

2016 թվականի սեպտեմբերի 15-ին Ռուսաստանում^[232] սեպտեմբերի 16-ին ԱՄՆ-ում^[233] հեռուստաէկրաններին հայտնվեց «Սնոուդեն» ֆիլմը: Ֆիլմի նկարահանումները տեղի են ունեցել Մյունխենում 2015 թվականի փետրվար-մայիս ամիսներին^[222]^[223]: Սնոուդենը նույնպես մասնակցել է նկարահանումներին՝ խաղալով ֆիլմի եզրափակիչ էպիզոդում^[234]:

Նախադեպ

Սնոուդենն առաջին չի եղել ԱԱԾ (National Security Agency, NSA) առաջին գործակալը, ով տեղափոխվեց Մոսկվա և բարձրաձայնեց ԱՄՆ լայնածավալ հատուկ հետախուզությունների մասին ինֆորմացիա: 1961 թվականին տեղի է ունեցել ԱՄՆ ազգային անվտանգության ծառայության աշխատակիցներ՝ Մատին և Բերնոն Միտչելների փախուստը դեպի ԽՍՀՄ: Դասալիքները ԽՍՀՄ կենտրոնական հետախուզական վարչությանը տեղեկացրին, որ ամերիկյան հատուկ ծառայությունը կորզում է ոչ միայն իր հակառակորդների գաղտնի կառավարական հաղորդագրությունները, այլև իր համագործակիցների, այդ թվում՝ Մեծ Բրիտանիայի^[235]:

Տես նաև

«Citizenfour» - վավերագրական կինոնկար
Սնոուդեն
Verax

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Harding L. How Edward Snowden went from loyal NSA contractor to whistleblower — The Guardian, 2014.
↑ ^2,0 ^2,1 Internet Movie Database — 1990.
↑ ^3,0 ^3,1 Discogs — 2000.
↑ Vladimir Poutine accorde la nationalité russe au lanceur d'alerte Edward Snowden — 2022.
↑ Putin grants Russian citizenship to U.S. whistleblower Snowden — 2022.
↑ Booz Allen Statement on Reports of Leaked Information — Booz Allen Hamilton, 2013.
↑ ^7,0 ^7,1 Geni(բազմ․) — 2006.
↑ http://www.heise.de/newsticker/meldung/Kasseler-Buergerpreis-geht-an-Edward-Snowden-3240174.html
↑ ^9,0 ^9,1 ^9,2 Washington, Spencer Ackerman in. «Edward Snowden did enlist for special forces, US army confirms». the Guardian. Վերցված է 2015-12-06-ին.
↑ «Washington Post»-ն ու «Guardian»-ը բացահայտել են ԿՀՎ-ի տեղեկատուի անունը
↑ «Пентагон подсчитал, что Э.Сноуден похитил 1,7 млн секретных файлов». РБК. Վերցված է 2015-12-06-ին.
↑ Finn, Peter; Horwitz, Sari (հունիսի 21, 2013). «U.S. charges Snowden with espionage». The Washington Post. Վերցված է հունիսի 21, 2013-ին.
↑ U.S. vs. Edward J. Snowden criminal complaint // The Washington Post
↑ Путин: США для России важнее Сноудена // РБК daily
↑ «К Сноудену в Москву приехала его возлюбленная, которую он оставил при бегстве из США». www.newsru.com. Վերցված է 2015-12-06-ին.
↑ "Ինչու՞ եմ ես գտնվում Ռուսաստանում: Հարցրեք ԱՄՆ Պետդեպին". Էդվարդ Սնոուդեն
↑ «Разоблачения Эдварда Сноудена». vesti.ru. Վերցված է 2015-12-06-ին.
↑ «What we know about NSA leaker Edward Snowden». NBC News. Վերցված է 2015-12-06-ին.
↑ Отец Эдварда Сноудена дал интервью американскому телеканалу // Первый канал (Россия)
↑ ^20,0 ^20,1 «Prism-Informant Ed Snowden: Schüchterner Teenie und Computer-Fan». www.handelsblatt.com. Վերցված է 2015-12-06-ին.
↑ «NSA leaker's father lives in Upper Macungie». tribunedigital-mcall. Վերցված է 2015-12-06-ին.
↑ «Последователь Ассанжа бросает вызов "Большому брату" и Обаме». www.inopressa.ru. Վերցված է 2015-12-06-ին.
↑ Сноудена могут спрятать в России
↑ «- lehighvalleylive.com». www.lehighvalleylive.com. Վերցված է 2015-12-06-ին.
↑ ^25,0 ^25,1 «Эдвард Сноуден: разочарованный информатор». BBC Русская служба. Վերցված է 2015-12-06-ին.
↑ Tracy, Connor (հունիսի 10, 2013). «What we know about NSA leaker Edward Snowden». NBC News.
↑ ^27,0 ^27,1 Greenwald, Glenn; MacAskill, Ewen; Kong, Laura Poitras in Hong. «Edward Snowden: the whistleblower behind the NSA surveillance revelations». the Guardian. Վերցված է 2015-12-06-ին.
↑ «Edward Snowden's Father Speaks Out To Fox About Media 'Misinformation,' Asks Son To Stop Leaking». Mediaite. մայիսի 26, 2013. Վերցված է հունիսի 19, 2013-ին.
↑ Leger, Donna Leinwand (հունիսի 9, 2013). «NSA contractor: 'I know I have done nothing wrong'». USA Today. Washington DC. Վերցված է հունիսի 9, 2013-ին.
↑ «U.S. Fears Edward Snowden May Defect to China: Sources». ABC News. հունիսի 13, 2013. էջ 3. Վերցված է հունիսի 19, 2013-ին.
↑ По более ранним утверждениям Сноудена в интервью «Gardian», его служба проходила в 2003 году
↑ ^32,0 ^32,1 ^32,2 John M. Broder, Scott Shane (2013-10-15). «For Snowden, a Life of Ambition, Despite the Drifting» (անգլերեն). The New York Times. Վերցված է 2014-09-08-ին. «Mr. Snowden, who has taken refuge in Hong Kong, has studied Mandarin Chinese, was deeply interested in martial arts, claimed Buddhism as his religion and once mused that "China is definitely a good option career wise."»
↑ ^33,0 ^33,1 ^33,2 Людмила Лягушкина. (2013-06-11). «Не сиделось на Гавайях» (ռուսերեն). Lenta.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-06-30-ին. Վերցված է 2013-06-25-ին.
↑ ^34,0 ^34,1 Edward Snowden: the whistleblower behind the NSA surveillance revelations // Guardian, 2013-06-09: «After that, he got his first job in an NSA facility, working as a security guard for one of the agency’s covert facilities at the University of Maryland. From there, he went to the CIA, where he worked on IT security. … By 2007, the CIA stationed him with diplomatic cover in Geneva, Switzerland.»; перевод ИноСМИ
↑ Investigators looking into how Snowden gained access at NSA // Washington Post, 2013-06-10: «University spokesman Brian Ullmann confirmed that in 2005, Snowden worked for less than a year as a „security specialist“ for the school’s Center for Advanced Study of Language. The university-affiliated center, founded in 2003, is not a classified facility.»
↑ U.S. contractor that vetted Snowden is under investigation // Reuters, 2013-06-21: «Snowden had a Top Secret/Sensitive Compartmented Information level clearance. …. there are now concerns that USIS may not have carried out its background check into Snowden in an appropriate or thorough manner.»
↑ EXCLUSIVE-Snowden persuaded other NSA workers to give up passwords -sources - The Washington Post
↑ ^38,0 ^38,1 Сноуден: разочарованный информатор|date=2013-06-10|publisher=Русская служба Би-би-си|accessdate=2013-06-25|lang=ru|archiveurl=http://www.webcitation.org/6HkLTs78q|archivedate=2013-06-30
↑ Swiss to press U.S. further on Snowden’s time in Geneva // Reuters, 2013-06-27: «Snowden … worked in Geneva between 2007 and 2009.»
↑ Snowden’s CIA Drunk Driving Claim Questioned // ABCNews, 2013-06-12 «Swiss foreign ministry confirmed that he publicly held the position of „an attaché“ with the permanent U.S. mission to the United Nations in Geneva from March 2007 to February 2009.»
↑ Bern seeks US response over alleged bank spying // The Local, 11 Jun 2013: «The Swiss foreign ministry told AFP… that Snowden was accredited as a diplomatic attache at the US permanent mission to the United Nations in Geneva from March 2007 to February 2009.»
↑ Работодатель информатора Guardian обещает помочь расследованию, 2013-06-10, РИА Новости, 2014-09-08
↑ ^43,0 ^43,1 Kristina Cooke, Scott Shiffman (2013-06-12). «Exclusive: Snowden as a teen online: anime and cheeky humor» (անգլերեն). Reuters. Վերցված է 2014-09-08-ին. «Long before he became known worldwide as the NSA contractor who exposed top-secret U.S. government surveillance programs, Edward Snowden worked for a Japanese anime company run by friends and went by the nicknames "The True HOOHA" and "Phish."»
↑ ^44,0 ^44,1 Reiji Yoshida (2013-06-15). «Snowden Web manga profile still online» (անգլերեն). The Japan Times. Վերցված է 2014-09-08-ին.
↑ Adam Geller, Brian Witte (2013-06-15). «AP IMPACT: Snowden's Life Surrounded By Spycraft». The Big Story (անգլերեն). Associated Press. Վերցված է 2014-09-08-ին.
↑ ^46,0 ^46,1 «Germany's Quandary: The Debate over Asylum for Snowden». Spiegel Online International. նոյեմբերի 4, 2013.
↑ Edward Snowden, NSA files source: 'If they want to get you, in time they will', Ewen MacAskill, 2013-06-10, The Guardian, 2014-09-08
↑ [ |url = http://www.washingtonpost.com/blogs/post-politics/wp/2013/06/10/edward-snowden-apparently-a-ron-paul-supporter/ |title = Edward Snowden apparently a Ron Paul supporter |author = Aaron Blake |date = 2013-06-10 |publisher = The Washington Post |accessdate = 2014-09-08 |lang = en ]
↑ Условия Путина для Сноудена выполнимы|author = Юрий Гаврилов|date = 2013-07-12|quote = Ещё Сноуден говорил, что, несмотря на то, что него есть жена и дети, он сделал то, что должен был сделать.|work = Власть|publisher = Российская газета|accessdate = 2014-09-08
↑ Сноуден летом перевез в Москву свою подругу
↑ К Сноудену в Москву приехала его возлюбленная, которую он оставил при бегстве из США
↑ Сноуден рассказал о желании переехать в Швейцарию
↑ ^53,00 ^53,01 ^53,02 ^53,03 ^53,04 ^53,05 ^53,06 ^53,07 ^53,08 ^53,09 ^53,10 Glenn Greenwald, Ewen MacAskill, Laura Poitras. [in անգլերեն] (2013-06-10). «Edward Snowden: the whistleblower behind the NSA surveillance revelations» (անգլերեն). The Guardian. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-06-30-ին. Վերցված է 2013-06-25-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
↑ Carmon, Irin (հունիսի 10, 2013). «How we broke the NSA story». Salon (website). Վերցված է հունիսի 11, 2013-ին.
↑ ^55,0 ^55,1 ^55,2 Gellman, Barton (հունիսի 10, 2013). «Code name 'Verax': Snowden, in exchanges with Post reporter, made clear he knew risks». The Washington Post. Վերցված է հունիսի 10, 2013-ին.
↑ АНБ: Э. Сноуден «слил» журналистам 200 тыс. файлов высочайшей секретности :: Top.rbc.ru
↑ Вести недели / Эфир от 23.03.2014 / Russia.tv
↑ Gellman, Barton; Poitras, Laura (2013-06-06). «US Intelligence Mining Data from Nine U.S. Internet Companies in Broad Secret Program». The Washington Post. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-06-28-ին. Վերցված է 2013-06-15-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
↑ Greenwald, Glenn; MacAskill, Ewen (հունիսի 6, 2013). «NSA Taps in to Internet Giants' Systems to Mine User Data, Secret Files Reveal - Top-Secret Prism Program Claims Direct Access to Servers of Firms Including Google, Apple and Facebook - Companies Deny Any Knowledge of Program in Operation Since 2007 - Obama Orders US to Draw Up Overseas Target List for Cyber-Attacks». The Guardian. Վերցված է հունիսի 15, 2013-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
↑ ^60,0 ^60,1 Verizon forced to hand over telephone data - full court ruling // The Guardian
↑ ^61,0 ^61,1 ^61,2 Glenn Greenwald (additional reporting by Ewen MacAskill and Spencer Ackerman). [in անգլերեն] (2013-06-06). «NSA collecting phone records of millions of Verizon customers daily» (անգլերեն). The Guardian. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-06-30-ին. Վերցված է 2013-06-25-ին.
↑ «Edward Snowden claims US hacks Chinese phone messages — Telegraph». Արխիվացված է օրիգինալից 2013-07-03-ին.
↑ «Edward Snowden claims US hacks Chinese phone messages - Telegraph». Արխիվացված է օրիգինալից 2013-07-03-ին.
↑ «Сноуден: iPhone может шпионить за своим владельцем». uTech.by - новости технологий. uTech.by. 26.01.2015.
↑ Британские спецслужбы пытались перехватить переговоры Дмитрия Медведева // Интерфакс, 17.06.2013
↑ СМИ: Д. Медведев на саммите G20 в Лондоне был под колпаком спецслужб // RBC.ru, 17.06.2013
↑ Հաղթել եմ․ Էդվարդ Սնոուդեն
↑ ^68,0 ^68,1 Андрей Шитов (2013-11-15). «АНБ США считает, что Эдвард Сноуден передал журналистам до 200 тыс. секретных документов» (ռուսերեն). ИТАР-ТАСС. Վերցված է 2013-11-15-ին.
↑ Новости NEWSru.com :: Сноуден украл у АНБ ,
↑ Пентагон подсчитал, что Э. Сноуден похитил 1,7 млн секретных файлов :: Политика :: Top.rbc.ru
↑ Невольник чести
↑ Կանադայի հատուկ ծառայությունները լրտեսել են Wi-Fi ցանցի օգտատերերին
↑ Հետևել են Բրազիլիայի, Մեքսիկայի նախագահների նամակագրությանը
↑ Snowden Cites Nuremberg Principle in Meeting with Human Rights Organizations in Moscow Airport
↑ What we know about NSA leaker Edward Snowden // NBCNews, 11 Jun 2013: «Exit plan: When he decided to go to Hong Kong to await the fallout from the leaks, Snowden told the NSA that he was taking a leave for treatment of epilepsy, a condition he told The Guardian he was diagnosed with last year after seizures. He said he didn’t give his girlfriend a specific reason, just saying he had to go away for a few weeks.»
↑ Джулиан Ассанж: Google стала угрозой
↑ Julian Assange: «Google è diventato malvagio»(իտալ.)
↑ Weinger, Mackenzie (հունիսի 10, 2013). «Barton Gellman, Glenn Greenwald feud over NSA leaker». Politico. Վերցված է հունիսի 10, 2013-ին.
↑ «СМИ: спецслужбы США потрясены разоблачением секретных программ Агентства национальной безопасности» (ռուսերեն). ИТАР-ТАСС. 2013-06-11. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-07-01-ին. Վերցված է 2013-06-26-ին.
↑ Организатор утечек разведданных США исчез из отеля // BBC, 11 июня 2013
↑ Петицию в защиту информатора из ЦРУ подписали почти 30 тысяч человек // Lenta.ru, 11 июня 2013
↑ «Автор утечек о спецслужбах США пытается скрыться за границей» (ռուսերեն). РИА Новости. 2013-06-11. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-07-01-ին. Վերցված է 2013-06-26-ին.
↑ Песков: Россия сможет предоставить Сноудену политубежище
↑ Лавров не слышал о запросе по убежищу от гражданина США Сноудена // РИА Новости, 12.06.2013
↑ ^85,0 ^85,1 «Разоблачитель Э. Сноуден вылетел из Гонконга в Москву :: Общество :: Top.rbc.ru». Արխիվացված է օրիգինալից 2013-07-03-ին.
↑ Finn, Peter; Horwitz, Sari (հունիսի 21, 2013). «U.S. charges Snowden with espionage». The Washington Post. Վերցված է հունիսի 21, 2013-ին. «theft, unauthorized communication of national defense information and willful communication of classified communications intelligence information to an unauthorized person»
↑ США попросили Гонконг задержать Эдварда Сноудена // Lenta.ru, 22 июня 2013
↑ US charges NSA leaker Snowden with espionage // NBC; перевод - Власти США обвинили Сноудена в шпионаже («NBC», США) // ИноСМИ, 22/06/2013
↑ «Вашингтон потребовал от Гонконга задержать Э. Сноудена :: Общество :: Top.rbc.ru». Արխիվացված է օրիգինալից 2013-07-03-ին.
↑ «В Гонконге заявили, что Сноудена выпустили, так как американцы неправильно оформили запрос». NEWSru. 2013-06-23. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-07-03-ին. Վերցված է 2013-06-29-ին.
↑ «Сноуден в Гонконге чуть не поссорил Китай и США - South China Morning Post - INO TV».
↑ Путин дал интервью агентству «Ассошиэйтед Пресс» и Первому каналу - Российская газета
↑ Наблюдая за затмением: Майкл Макфол находился в России, когда там появились перспективы демократии и когда эти перспективы начали тускнеть
↑ ^94,0 ^94,1 ^94,2 «Эдвард Сноуден попросил убежище в Эквадоре :: Политика :: Top.rbc.ru». Արխիվացված է օրիգինալից 2013-07-03-ին.
↑ «WikiLeaks и спецслужбы провели в Москве операцию «Сноуден»». «Известия». 2013-06-23. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-07-03-ին.
↑ «Сноудена могла забрать машина с дипномерами прямо от трапа самолета». РИА Новости. 2013-06-23. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-07-03-ին.
↑ Сноуден не был постояльцем капсульного отеля в «Шереметьево» // Интерфакс, 27.06.2013
↑ ^98,0 ^98,1 «Ъ-Online - Эдвард Сноуден встретится с российскими правозащитниками».
↑ «Эдвард Сноуден забрал личные вещи из комнаты отдыха «Шереметьево» - Интерфакс».
↑ «Подвижки в деле Сноудена: МИД поставил США «в неудобное положение», а беглец собрал вещи». NEWSru. 24 июля 2013. Վերցված է 2013-07-25-ին.
↑ «Сноуден попросил убежища в Эквадоре». Լենտա.ռու. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-06-28-ին. Վերցված է 2013-06-23-ին.
↑ ^102,0 ^102,1 «Сноуден остался в Москве из-за отказа Кубы принять его» (ռուսերեն). Интерфакс. 2013-08-26. Վերցված է 2013-08-27-ին.
↑ «Ъ-Online - Эдвард Сноуден летит в Венесуэлу через Москву и Гавану». Արխիվացված է օրիգինալից 2013-07-03-ին.
↑ «Фидель Кастро опроверг информацию, что Куба отказалась принять Эдварда Сноудена под давлением США» (ռուսերեն). Интерфакс. 2013-08-28. Վերցված է 2013-08-29-ին.
↑ «Журналисты не нашли Эдварда Сноудена на борту самолета в Гавану :: Политика :: Top.rbc.ru». Արխիվացված է օրիգինալից 2013-07-03-ին.
↑ Аннулирование паспорта Эдварда Сноудена не означает, что он лишён американского гражданства - госдепартамент
↑ «Джулиан Ассанж: Сноуден - в безопасном месте» (ռուսերեն). Русская служба Би-би-си. 2013-06-24. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-06-30-ին. Վերցված է 2013-06-25-ին.
↑ WSJ опубликует переписку Эквадора о Сноудене, сообщает WikiLeaks | РИА Новости
↑ «С. Лавров умыл руки в деле Э. Сноудена» (ռուսերեն). РБК. 2013-06-25. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-06-30-ին. Վերցված է 2013-06-25-ին.
↑ «Сноуден до сих пор находится в транзитной зоне, заявил Путин» (ռուսերեն). РИА Новости. 2013-06-25. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-07-01-ին. Վերցված է 2013-06-25-ին.
↑ Путин: российские спецслужбы никогда не работали с Эдвардом Сноуденом
↑ Кремль: Э. Сноуденом должны заниматься спецслужбы :: Политика :: Top.rbc.ru
↑ Информация о транзитной визе на сайте посольства Российской Федерации в США
↑ Russia’s own visa rules say Moscow has had legal right to seize Snowden for past 24 hours, Max Fisher, Washington Post, 25 June 2013
↑ «Минюст: Сноуден может находиться в "Шереметьево" неограниченное количество времени» (ռուսերեն). Интерфакс. 2013-07-27. Վերցված է 2013-07-31-ին.
↑ Неуловимый Сноуден продолжает давать США поводы понервничать // РИА Новости, 27.06.2013
↑ Венесуэла может предоставить убежище Сноудену
↑ Президент Венесуэлы заявил, что готов предоставить политическое убежище Сноудену
↑ Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ <ref> պիտակ՝ «Отец» անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում:
↑ Э. Сноуден попросил политического убежища в России :: Политика :: Top.rbc.ru
↑ В. Путин огласил условия, на которых оставит Э. Сноудена в Москве, Top.rbc.ru, 01.07.2013.
↑ Видеозапись выступления В. Путина на на пресс-конференции по итогам первого дня Форума стран-экспортеров газа
↑ Э. Сноуден отказался от идеи укрыться в России из-за В. Путина, Top.rbc.ru, 02.07.2013.
↑ МИД РФ огорчило отношение Запада к президенту Боливии :: Политика :: Top.rbc.ru
↑ Unasur потребовал от Европы раскрыть подробности инцидента с самолетом Э. Моралеса. - Новости дня - PосБизнесКонсалтинг
↑ Lenta.ru: Мир: Политика: Франция и Португалия закрыли воздушное пространство для самолета Моралеса
↑ Новости NEWSru.com :: Вынужденная посадка в Вене самолета президента Боливии грозит международным скандалом - это «акт агрессии»
↑ Эксперты: инцидент с самолетом Моралеса войдет в учебники по праву | РИА Новости
↑ ИТАР-ТАСС : Посол Боливии: Ответственность за происшествия с президентом понесут те, кто «позорно захватил самолет»
↑ Генеральный директор телеканала РБК А.Любимов приглашает Эдварда Сноудена на работу
↑ СМИ: Американская разведка прослушивала разговоры россиян :: Общество :: Top.rbc.ru
↑ «США критикуют Россию за «трибуну» для Сноудена // НТВ.Ru».
↑ «Приглашение Эдварда Сноудена на встречу в Шереметьево, "Коммерсант", 12.07.2013».
↑ ^134,0 ^134,1 «Statement by Edward Snowden to human rights groups at Moscow's Sheremetyevo airport». Wikileak. 2013-07-12.
↑ Полная аудиозапись встречи Сноудена с правозащитниками и юристами 12 июля 2013 года,
почти полная видеозапись заявления Сноудена
↑ «Lenta.ru: Мир: Общество: Сноуден попросил временное убежище в России».
↑ «Сноуден обратился к России с просьбой об убежище по совету Ассанжа». Дело Сноудена (ռուսերեն). Интерфакс. 2015-08-30. Վերցված է 2015-08-31-ին.
↑ «В. Путин и Б. Обама на ночь глядя поговорили по телефону о Э. Сноудене :: Политика :: Top.rbc.ru».
↑ «В. Путин назвал Э. Сноудена подарком к Рождеству, Top.rbc.ru, 15.07.2013».
↑ «Сноудена выдвинули на Нобелевскую премию мира» (ռուսերեն). Известия. 2013-07-15. Վերցված է 2013-07-15-ին.
↑ «Шведский профессор выдвинул Эдварда Сноудена на Нобелевскую премию» (ռուսերեն). РИА Новости. 2013-07-15. Վերցված է 2013-07-15-ին.
↑ «Эдвард Сноуден попросил временного убежища в России :: Политика :: Top.rbc.ru».
↑ «Олимпиада в обмен на Сноудена» (ռուսերեն). Газета.Ru. 2013-07-17. Վերցված է 2013-07-17-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |subtitle= ignored (օգնություն)
↑ «Фальстарт: Э. Сноуден не вышел из Шереметьево даже со справкой из ФМС :: Общество :: Top.rbc.ru».
↑ Власти США требуют от России разъяснения статуса Э.Сноудена
↑ Временное убежище в России. Справка - РАПСИ
↑ «Госслужба для Сноудена в России закрыта, заявили в ФМС». РИА Новости. 2013-08-09. Վերցված է 2013-08-15-ին. {{cite news}}: Cite has empty unknown parameter: |coauthors= (օգնություն)
↑ ^148,0 ^148,1 Сноуден покинул транзитную зону «Шереметьево» и пересек границу РФ - пришла справка от ФМС
↑ Кучерена выпустил Сноудена из транзитной зоны
↑ «Основатель "ВКонтакте" Павел Дуров пригласил Эдварда Сноудена на работу».
↑ Сноуден получил регистрацию по месту пребывания
↑ Эдвард Сноуден получил регистрацию по месту пребывания
↑ ^153,0 ^153,1 Анатолий Кучерена отправил приглашение отцу Эдварда Сноудена для посещения России
↑ «ФМС: Сноуден поселился не в Москве». Деловая газета «Взгляд». 2013-08-09. Վերցված է 2013-08-09-ին. {{cite news}}: Cite has empty unknown parameter: |coauthors= (օգնություն)
↑ Отец Эдварда Сноудена посетит Россию уже в этом месяце
↑ Назарова, Алина (2013-08-06). «Совфед пригласил Сноудена к сотрудничеству». Деловая газета «Взгляд». Վերցված է 2013-08-07-ին. {{cite news}}: Cite has empty unknown parameter: |coauthors= (օգնություն)
↑ Субботина, Светлана (2013-08-07). «Сенатор-единоросс открывает счет для Сноудена». Газета «Известия». Վերցված է 2013-08-07-ին. {{cite news}}: Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (օգնություն)
↑ Б. Обама отменил встречу с В. Путиным в Москве :: Политика :: Top.rbc.ru
↑ ^159,0 ^159,1 «Обслуживавший Сноудена почтовый сервис закрылся». Lenta.Ru. 2013-08-09. Վերցված է 2013-08-09-ին. {{cite news}}: Cite has empty unknown parameter: |coauthors= (օգնություն)
↑ Ladar Levison Owner and Operator. «Lavabit». Lavabit.com (անգլերեն). Lavabit LLC. Վերցված է 2013-08-09-ին. «I have been forced to make a difficult decision: to become complicit in crimes against the American people or walk away from nearly ten years of hard work by shutting down Lavabit. After significant soul searching, I have decided to suspend operations. I wish that I could legally share with you the events that led to my decision. I cannot. I feel you deserve to know what's going on--the first amendment is supposed to guarantee me the freedom to speak out in situations like this. Unfortunately, Congress has passed laws that say otherwise. As things currently stand, I cannot share my experiences over the last six weeks, even though I have twice made the appropriate requests.» {{cite web}}: Cite has empty unknown parameters: |coauthors= and |deadlink= (օգնություն); Unknown parameter |subtitle= ignored (օգնություն)
↑ «Адвокат Сноудена-старшего посоветовал сыну воздержаться от общения с прессой». Newsru.com. 2013-08-09. Վերցված է 2013-08-09-ին. {{cite news}}: Cite has empty unknown parameter: |coauthors= (օգնություն)
↑ «Британская компания начала сбор средств в фонд помощи Сноудену». РИА Новости. 2013-08-10. Վերցված է 2013-08-10-ին. {{cite news}}: Cite has empty unknown parameter: |coauthors= (օգնություն)
↑ «Сайт в поддержку Сноудена уже собрал около $50 тыс». Интерфакс. 2013-10-29. Վերցված է 2013-11-03-ին. {{cite news}}: Cite has empty unknown parameter: |coauthors= (օգնություն)
↑ Бекренев, Андрей (2013-08-14). «Эдвард Сноуден: после терактов 11 сентября американские СМИ перестали контролировать правительство». ИТАР-ТАСС. Վերցված է 2013-08-14-ին. {{cite news}}: Cite has empty unknown parameter: |coauthors= (օգնություն)
↑ http://www.nytimes.com/2013/08/18/magazine/snowden-maass-transcript.html
↑ Суржанский, Андрей (2013-08-15). «Отец Эдварда Сноудена заявил, что вступил в прямой контакт с сыном». ИТАР-ТАСС. Վերցված է 2013-08-15-ին. {{cite news}}: Cite has empty unknown parameter: |coauthors= (օգնություն)
↑ «Сноуден считает, что СМИ часто передают неверную информацию о нём». Интерфакс. 2013-08-16. Վերցված է 2013-08-17-ին. {{cite news}}: Cite has empty unknown parameter: |coauthors= (օգնություն)
↑ Беляева, А. (2013-09-07). «Макфол: "Дипломаты США пытались установить контакт со Сноуденом в России"». Salam News. Վերցված է 2013-09-16-ին.
↑ «Бразильские парламентарии отправятся в Москву для встречи с Эдвардом Сноуденом». ИТАР-ТАСС. 2013-09-12. Վերցված է 2013-10-01-ին.
↑ Макарчев, Виталий (2013-09-30). «Эдвард Сноуден стал фаворитом на получение премии Сахарова "За свободу мысли" Европарламента». ИТАР-ТАСС. Վերցված է 2013-10-01-ին.
↑ «Сноуден обратился к Европарламенту с просьбой о создании механизма защиты информаторов о нарушениях прав человека». ИТАР-ТАСС. 2013-10-01. Վերցված է 2013-10-01-ին. {{cite news}}: Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (օգնություն)
↑ Сноуден живёт в России на гроши. Экс-агент ЦРУ уже потратил все свои деньги, но пока не смог найти подходящую работу, Utro.ru, 07.10.2013
↑ Вести. Ru: Сноуден встретился в Москве с информаторами американских спецслужб
↑ Дело Эдварда Сноудена - Газета. Ru
↑ Все новости раздела В России за 11 октября 2013 года - Интерфакс
↑ Отец Сноудена возвращается в США после встречи с сыном - Газета. Ru | Новости
↑ ^177,0 ^177,1 Snowden Says He Took No Secret Files to Russia
↑ «Сноуден устроился на работу в российскую компанию - Интерфакс».
↑ [1].
↑ «Депутат немецкого парламента встретился в России с Эдвардом Сноуденом - Первый канал».
↑ Сноуден готов рассказать генпрокуратуре ФРГ о прослушке Меркель в обмен на политическое убежище
↑ «Edward Snowden tells Süddeutsche: «I have no regrets» - Politik - Süddeutsche.de».
↑ СМИ: Сноуден попросил власти США о помиловании
↑ http://www.nytimes.com/2013/11/02/world/europe/snowden-appeals-to-us-for-clemency.html
↑ «Белый дом США отверг просьбу о помиловании Э. Сноудена :: Политика :: Top.rbc.ru».
↑ Телеканал Euronews признал Сноудена человеком года
↑ Сноуден попросил политического убежища в Бразилии - Газета. Ru | Новости
↑ Бразильские сенаторы выступили за предоставление Сноудену политического убежища
↑ Путин о Сноудене: «У него свои дела, у меня свои дела» | В России | Политика | Аргументы и Факты
↑ Эдвард Сноуден благодарен России за возможность жить на свободе
↑ «Сноуден объявил свою миссию выполненной» (ռուսերեն). Интерфакс. 2013-12-24. Վերցված է 2013-12-29-ին.
↑ Разоблачитель программ слежки АНБ выступил с рождественским обращением на британском телевидении
↑ Edward Snowden (2013-12-24). «Alternative Christmas Message». Channel4. Արխիվացված է օրիգինալից 2014-03-21-ին. Վերցված է 2014-03-21-ին.
↑ Claire Hodgson (2013-12-25). «VIDEO: Watch Whistleblower Edward Snowden deliver Channel 4's Alternative Christmas Message 2013». Mirror. Արխիվացված է օրիգինալից 2014-03-21-ին. Վերցված է 2014-03-21-ին.
↑ Anthony Barnes (2013-12-24). «Edward Snowden warns over global threat to privacy during Channel 4's Alternative Christmas Message». The Independent. Արխիվացված է օրիգինալից 2014-03-21-ին. Վերցված է 2014-03-21-ին.
↑ Times Colonist (2013-12-24). «NSA leaker Edward Snowden to address Britain in Christmas program». Times Colonist. Արխիվացված է օրիգինալից 2014-03-21-ին. Վերցված է 2014-03-21-ին.
↑ Edward Snowden (2013-12-25). «Edward Snowden warns about loss of privacy in Christmas message - video». The Guardian. Արխիվացված է օրիգինալից (Video 1.4 Min) 2014-03-21-ին. Վերցված է 2014-03-21-ին.
↑ Stephen Castle (2013-12-25). «TV Message by Snowden Says Privacy Still Matters». The New York Times. Արխիվացված է օրիգինալից 2014-03-21-ին. Վերցված է 2014-03-21-ին.
↑ Peter Walker (2013-12-24). «Edward Snowden broadcasts Channel 4's alternative Christmas Day message». The Guardian. Վերցված է 2013-12-25-ին. {{cite web}}: Check |archiveurl= value (օգնություն)
↑ ITN (2013-12-26). «Edward Snowden's Alternative Christmas Message 2013». YouTube. ITN. Արխիվացված է օրիգինալից (Video 1.5 Min) 2014-03-21-ին. Վերցված է 2014-03-21-ին.
↑ Griggs, Brandon; Gross, Doug (March 10, 2014). «Edward Snowden speaks at SXSW, calls for public oversight of U.S. spy programs». CNN Tech.
↑ ^202,0 ^202,1 DeLuca, Dan (March 12, 2014). «NSA leaker Snowden is the rock star of SXSW Interactive». The Inquirer. Philly.com.
↑ Clark, Liat (March 10, 2014). «Snowden: the NSA is 'setting fire to the future of the internet'». Wired.
↑ Garling, Caleb (March 11, 2014). «Edward Snowden pushes Web privacy at South by Southwest». San Francisco Chronicle.
↑ ^205,0 ^205,1 ^205,2 ^205,3 Rowan, David (March 18, 2014). «Snowden: Big revelations to come, reporting them is not a crime». Wired.
↑ Wohlsen, Marcus. «Ed Snowden Meets the Father of the World Wide Web». Wired.
↑ «Сноуден: АНБ отслеживало триллионы единиц коммуникаций невинных людей». РИА Новости.
↑ «Сноуден стал студенческим ректором университета Глазго». РИА Новости.
↑ ИТАР-ТАСС: Сноуден попросил политического убежища в России
↑ «Сноуден дал первое интервью американскому ТВ в одном из отелей Москвы». РИА Новости.
↑ «Путин отказался вернуть Сноудена на родину». Лента.ру.
↑ Baltinfo (23 июня 2014). «Международная комиссия юристов выступила за присуждение Нобелевской премии мира Сноудену».
↑ ^213,0 ^213,1 Сноуден перевез в Россию свою подругу
↑ ^214,0 ^214,1 Edward Snowden’s girlfriend living with him in Moscow, film reveals
↑ Сноуден получил в России вид на жительство сроком на три года // Интерфакс, 7 августа 2014
↑ Сноуден объяснил отказ от возвращения в США
↑ The Virtual Interview: Edward Snowden
↑ Сноуден получил медаль как самый свободный гражданин мира
↑ Объявлены имена лауреатов премии имени Сноудена в сфере интернет-медиа
↑ РБК daily об игре «Snowden Run 3D»
↑ Компания «Sony Pictures» намерена снять фильм об Эдварде Сноудене. // kommersant.ru (15 мая 2014 года)
↑ ^222,0 ^222,1 Оливер Стоун купил права на экранизацию романа Кучерены о Сноудене. // interfax.ru (11 июня 2014 года)
↑ ^223,0 ^223,1 СМИ: «Джозеф Гордон-Левитт сыграет роль Сноудена в кино». // bbc.co.uk (22 сентября 2014 года)
↑ 10 ноября 2014 года в программе „Познер“ - Оливер Стоун. Аудиозапись программы (продолжительность - 56 мин. 32 сек.). „Познер Online“ // pozneronline.ru (10 ноября 2014 года)
↑ Первый канал. Кино. Телесериал «С чего начинается Родина». «Первый канал (Россия)» // 1tv.ru (29 сентября 2014 года)
↑ Первый канал. Кино. «С чего начинается Родина»: как снимался сериал. «Первый канал» // 1tv.ru (29 сентября 2014 года)
↑ Lukhaup, Christian; Panteleit, Jörn; Schrimpf, Anne. Cherax snowden, a new species of crayfish (Crustacea, Decapoda, Parastacidae) from the Kepala Burung (Vogelkop) Peninsula in Irian Jaya (West Papua), Indonesia(անգլ.) // ZooKeys : Журнал. — Sofia: Pensoft Publishers, 2015. — Vol. 518. — P. 1–14. — ISSN 1313-2970. doi:10.3897/zookeys.518.6127
↑ Немецкий ученый назвал вид речных раков в честь Сноудена. - Lenta.ru. 26 августа 2015
↑ Kemp, Stuart (2014-06-02). «Oliver Stone to Direct Edward Snowden Film» (անգլերեն). The Hollywood Reporter. Վերցված է 2015-03-31-ին.
↑ Kemp, Stuart (2014-06-10). «Oliver Stone Options Novel by Edward Snowden's Russian Lawyer» (անգլերեն). The Hollywood Reporter. Վերցված է 2015-03-31-ին.
↑ Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ <ref> պիտակ՝ «bbcgchq» անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում:
↑ «Сноуден» (ռուսերեն). Бюллетень кинопрокатчика. Վերցված է 2016-08-06-ին.
↑ McNary, Dave (2016-02-19). «Joseph Gordon-Levitt's 'Snowden' Release Date Pushed Back» (անգլերեն). Variety. Վերցված է 2016-02-20-ին.
↑ «Сноуден снялся в фильме о себе». Lenta.ru. 08.09.2016. Վերցված է 2016-09-09-ին.
↑ Нехорошев, Григорий (2016-12-08). «Шпион нетрадиционной ориентации». Совершенно секретно. Վերցված է 2017-04-01-ին.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Էդվարդ Սնոուդեն» հոդվածին։

[_9ca184adc213b76b-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Harding L. How Edward Snowden went from loyal NSA contractor to whistleblower — The Guardian, 2014.

[_84c2e9c25300550e-2] 2,0 ^2,1 Internet Movie Database — 1990.

[_fcd965904a48c8e0-3] 3,0 ^3,1 Discogs — 2000.

[_15b298c65aabbbf9-4] Vladimir Poutine accorde la nationalité russe au lanceur d'alerte Edward Snowden — 2022.

[_e6e1cb0d477b1bd7-5] Putin grants Russian citizenship to U.S. whistleblower Snowden — 2022.

[_7bde6477b569de46-6] Booz Allen Statement on Reports of Leaked Information — Booz Allen Hamilton, 2013.

[_caf4d3089827b5ad-7] 7,0 ^7,1 Geni(բազմ․) — 2006.

[_d6508d5ff7730f3d-8] ttp://www.heise.de/newsticker/meldung/Kasseler-Buergerpreis-geht-an-Edward-Snowden-3240174.html

[Washington-9] 9,0 ^9,1 ^9,2 Washington, Spencer Ackerman in. «Edward Snowden did enlist for special forces, US army confirms». the Guardian. Վերցված է 2015-12-06-ին.

[10] «Washington Post»-ն ու «Guardian»-ը բացահայտել են ԿՀՎ-ի տեղեկատուի անունը

[11] «Пентагон подсчитал, что Э.Сноуден похитил 1,7 млн секретных файлов». РБК. Վերցված է 2015-12-06-ին.

[wapocharges-12] Finn, Peter; Horwitz, Sari (հունիսի 21, 2013). «U.S. charges Snowden with espionage». The Washington Post. Վերցված է հունիսի 21, 2013-ին.

[washcomplaints-13] U.S. vs. Edward J. Snowden criminal complaint // The Washington Post

[14] Путин: США для России важнее Сноудена // РБК daily

[15] «К Сноудену в Москву приехала его возлюбленная, которую он оставил при бегстве из США». www.newsru.com. Վերցված է 2015-12-06-ին.

[16] "Ինչու՞ եմ ես գտնվում Ռուսաստանում: Հարցրեք ԱՄՆ Պետդեպին". Էդվարդ Սնոուդեն

[17] «Разоблачения Эдварда Сноудена». vesti.ru. Վերցված է 2015-12-06-ին.

[18] «What we know about NSA leaker Edward Snowden». NBC News. Վերցված է 2015-12-06-ին.

[19] Отец Эдварда Сноудена дал интервью американскому телеканалу // Первый канал (Россия)

[handelsblatt.com-20] 20,0 ^20,1 «Prism-Informant Ed Snowden: Schüchterner Teenie und Computer-Fan». www.handelsblatt.com. Վերցված է 2015-12-06-ին.

[21] «NSA leaker's father lives in Upper Macungie». tribunedigital-mcall. Վերցված է 2015-12-06-ին.

[22] «Последователь Ассанжа бросает вызов "Большому брату" и Обаме». www.inopressa.ru. Վերցված է 2015-12-06-ին.

[23] Сноудена могут спрятать в России

[24] «- lehighvalleylive.com». www.lehighvalleylive.com. Վերցված է 2015-12-06-ին.

[:0-25] 25,0 ^25,1 «Эдвард Сноуден: разочарованный информатор». BBC Русская служба. Վերցված է 2015-12-06-ին.

[autogenerated2-26] Tracy, Connor (հունիսի 10, 2013). «What we know about NSA leaker Edward Snowden». NBC News.

[Greenwald-27] 27,0 ^27,1 Greenwald, Glenn; MacAskill, Ewen; Kong, Laura Poitras in Hong. «Edward Snowden: the whistleblower behind the NSA surveillance revelations». the Guardian. Վերցված է 2015-12-06-ին.

[misinformation-28] «Edward Snowden's Father Speaks Out To Fox About Media 'Misinformation,' Asks Son To Stop Leaking». Mediaite. մայիսի 26, 2013. Վերցված է հունիսի 19, 2013-ին.

[USA_Today_2013-06-09-29] Leger, Donna Leinwand (հունիսի 9, 2013). «NSA contractor: 'I know I have done nothing wrong'». USA Today. Washington DC. Վերցված է հունիսի 9, 2013-ին.

[30] «U.S. Fears Edward Snowden May Defect to China: Sources». ABC News. հունիսի 13, 2013. էջ 3. Վերցված է հունիսի 19, 2013-ին.

[31] По более ранним утверждениям Сноудена в интервью «Gardian», его служба проходила в 2003 году

[nyt-ambition-32] 32,0 ^32,1 ^32,2 John M. Broder, Scott Shane (2013-10-15). «For Snowden, a Life of Ambition, Despite the Drifting» (անգլերեն). The New York Times. Վերցված է 2014-09-08-ին. «Mr. Snowden, who has taken refuge in Hong Kong, has studied Mandarin Chinese, was deeply interested in martial arts, claimed Buddhism as his religion and once mused that "China is definitely a good option career wise."»

[lenta.about.2013-06-10-33] 33,0 ^33,1 ^33,2 Людмила Лягушкина. (2013-06-11). «Не сиделось на Гавайях» (ռուսերեն). Lenta.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-06-30-ին. Վերցված է 2013-06-25-ին.

[guardian.2013.06.09-34] 34,0 ^34,1 Edward Snowden: the whistleblower behind the NSA surveillance revelations // Guardian, 2013-06-09: «After that, he got his first job in an NSA facility, working as a security guard for one of the agency’s covert facilities at the University of Maryland. From there, he went to the CIA, where he worked on IT security. … By 2007, the CIA stationed him with diplomatic cover in Geneva, Switzerland.»; перевод ИноСМИ

[35] Investigators looking into how Snowden gained access at NSA // Washington Post, 2013-06-10: «University spokesman Brian Ullmann confirmed that in 2005, Snowden worked for less than a year as a „security specialist“ for the school’s Center for Advanced Study of Language. The university-affiliated center, founded in 2003, is not a classified facility.»

[reuters.usis.2013-06-21-36] U.S. contractor that vetted Snowden is under investigation // Reuters, 2013-06-21: «Snowden had a Top Secret/Sensitive Compartmented Information level clearance. …. there are now concerns that USIS may not have carried out its background check into Snowden in an appropriate or thorough manner.»

[37] EXCLUSIVE-Snowden persuaded other NSA workers to give up passwords -sources - The Washington Post

[bbc.about.2013-06-10-38] 38,0 ^38,1 Сноуден: разочарованный информатор|date=2013-06-10|publisher=Русская служба Би-би-си|accessdate=2013-06-25|lang=ru|archiveurl=http://www.webcitation.org/6HkLTs78q|archivedate=2013-06-30

[reuters.geneva.2013-06-27-39] Swiss to press U.S. further on Snowden’s time in Geneva // Reuters, 2013-06-27: «Snowden … worked in Geneva between 2007 and 2009.»

[40] Snowden’s CIA Drunk Driving Claim Questioned // ABCNews, 2013-06-12 «Swiss foreign ministry confirmed that he publicly held the position of „an attaché“ with the permanent U.S. mission to the United Nations in Geneva from March 2007 to February 2009.»

[41] Bern seeks US response over alleged bank spying // The Local, 11 Jun 2013: «The Swiss foreign ministry told AFP… that Snowden was accredited as a diplomatic attache at the US permanent mission to the United Nations in Geneva from March 2007 to February 2009.»

[42] Работодатель информатора Guardian обещает помочь расследованию, 2013-06-10, РИА Новости, 2014-09-08

[reuters-43] 43,0 ^43,1 Kristina Cooke, Scott Shiffman (2013-06-12). «Exclusive: Snowden as a teen online: anime and cheeky humor» (անգլերեն). Reuters. Վերցված է 2014-09-08-ին. «Long before he became known worldwide as the NSA contractor who exposed top-secret U.S. government surveillance programs, Edward Snowden worked for a Japanese anime company run by friends and went by the nicknames "The True HOOHA" and "Phish."»

[japantimes-44] 44,0 ^44,1 Reiji Yoshida (2013-06-15). «Snowden Web manga profile still online» (անգլերեն). The Japan Times. Վերցված է 2014-09-08-ին.

[45] Adam Geller, Brian Witte (2013-06-15). «AP IMPACT: Snowden's Life Surrounded By Spycraft». The Big Story (անգլերեն). Associated Press. Վերցված է 2014-09-08-ին.

[Quandary-46] 46,0 ^46,1 «Germany's Quandary: The Debate over Asylum for Snowden». Spiegel Online International. նոյեմբերի 4, 2013.

[47] Edward Snowden, NSA files source: 'If they want to get you, in time they will', Ewen MacAskill, 2013-06-10, The Guardian, 2014-09-08

[48] [ |url = http://www.washingtonpost.com/blogs/post-politics/wp/2013/06/10/edward-snowden-apparently-a-ron-paul-supporter/ |title = Edward Snowden apparently a Ron Paul supporter |author = Aaron Blake |date = 2013-06-10 |publisher = The Washington Post |accessdate = 2014-09-08 |lang = en ]

[49] Условия Путина для Сноудена выполнимы|author = Юрий Гаврилов|date = 2013-07-12|quote = Ещё Сноуден говорил, что, несмотря на то, что него есть жена и дети, он сделал то, что должен был сделать.|work = Власть|publisher = Российская газета|accessdate = 2014-09-08

[50] Сноуден летом перевез в Москву свою подругу

[11oct2014-51] К Сноудену в Москву приехала его возлюбленная, которую он оставил при бегстве из США

[52] Сноуден рассказал о желании переехать в Швейцарию

[QuardianSnowden-53] 53,00 ^53,01 ^53,02 ^53,03 ^53,04 ^53,05 ^53,06 ^53,07 ^53,08 ^53,09 ^53,10 Glenn Greenwald, Ewen MacAskill, Laura Poitras. [in անգլերեն] (2013-06-10). «Edward Snowden: the whistleblower behind the NSA surveillance revelations» (անգլերեն). The Guardian. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-06-30-ին. Վերցված է 2013-06-25-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)

[poitras-how-54] Carmon, Irin (հունիսի 10, 2013). «How we broke the NSA story». Salon (website). Վերցված է հունիսի 11, 2013-ին.

[gellman-recount-55] 55,0 ^55,1 ^55,2 Gellman, Barton (հունիսի 10, 2013). «Code name 'Verax': Snowden, in exchanges with Post reporter, made clear he knew risks». The Washington Post. Վերցված է հունիսի 10, 2013-ին.

[56] АНБ: Э. Сноуден «слил» журналистам 200 тыс. файлов высочайшей секретности :: Top.rbc.ru

[57] Вести недели / Эфир от 23.03.2014 / Russia.tv

[WaPo1-58] Gellman, Barton; Poitras, Laura (2013-06-06). «US Intelligence Mining Data from Nine U.S. Internet Companies in Broad Secret Program». The Washington Post. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-06-28-ին. Վերցված է 2013-06-15-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)

[Greenwald1-59] Greenwald, Glenn; MacAskill, Ewen (հունիսի 6, 2013). «NSA Taps in to Internet Giants' Systems to Mine User Data, Secret Files Reveal - Top-Secret Prism Program Claims Direct Access to Servers of Firms Including Google, Apple and Facebook - Companies Deny Any Knowledge of Program in Operation Since 2007 - Obama Orders US to Draw Up Overseas Target List for Cyber-Attacks». The Guardian. Վերցված է հունիսի 15, 2013-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)

[verizon-60] 60,0 ^60,1 Verizon forced to hand over telephone data - full court ruling // The Guardian

[CollectingPhone-61] 61,0 ^61,1 ^61,2 Glenn Greenwald (additional reporting by Ewen MacAskill and Spencer Ackerman). [in անգլերեն] (2013-06-06). «NSA collecting phone records of millions of Verizon customers daily» (անգլերեն). The Guardian. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-06-30-ին. Վերցված է 2013-06-25-ին.

[62] «Edward Snowden claims US hacks Chinese phone messages — Telegraph». Արխիվացված է օրիգինալից 2013-07-03-ին.

[63] «Edward Snowden claims US hacks Chinese phone messages - Telegraph». Արխիվացված է օրիգինալից 2013-07-03-ին.

[64] «Сноуден: iPhone может шпионить за своим владельцем». uTech.by - новости технологий. uTech.by. 26.01.2015.

[interfax_17-06-2013-65] Британские спецслужбы пытались перехватить переговоры Дмитрия Медведева // Интерфакс, 17.06.2013

[rbc_17-06-2013-66] СМИ: Д. Медведев на саммите G20 в Лондоне был под колпаком спецслужб // RBC.ru, 17.06.2013

[67] Հաղթել եմ․ Էդվարդ Սնոուդեն

[kit-baltimor-68] 68,0 ^68,1 Андрей Шитов (2013-11-15). «АНБ США считает, что Эдвард Сноуден передал журналистам до 200 тыс. секретных документов» (ռուսերեն). ИТАР-ТАСС. Վերցված է 2013-11-15-ին.

[69] Новости NEWSru.com :: Сноуден украл у АНБ ,

[autogenerated4-70] Пентагон подсчитал, что Э. Сноуден похитил 1,7 млн секретных файлов :: Политика :: Top.rbc.ru

[71] Невольник чести

[72] Կանադայի հատուկ ծառայությունները լրտեսել են Wi-Fi ցանցի օգտատերերին

[73] Հետևել են Բրազիլիայի, Մեքսիկայի նախագահների նամակագրությանը

[74] Snowden Cites Nuremberg Principle in Meeting with Human Rights Organizations in Moscow Airport

[75] What we know about NSA leaker Edward Snowden // NBCNews, 11 Jun 2013: «Exit plan: When he decided to go to Hong Kong to await the fallout from the leaks, Snowden told the NSA that he was taking a leave for treatment of epilepsy, a condition he told The Guardian he was diagnosed with last year after seizures. He said he didn’t give his girlfriend a specific reason, just saying he had to go away for a few weeks.»

[76] Джулиан Ассанж: Google стала угрозой

[77] Julian Assange: «Google è diventato malvagio»(իտալ.)

[politico-journalist-spat-78] Weinger, Mackenzie (հունիսի 10, 2013). «Barton Gellman, Glenn Greenwald feud over NSA leaker». Politico. Վերցված է հունիսի 10, 2013-ին.

[79] «СМИ: спецслужбы США потрясены разоблачением секретных программ Агентства национальной безопасности» (ռուսերեն). ИТАР-ТАСС. 2013-06-11. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-07-01-ին. Վերցված է 2013-06-26-ին.

[80] Организатор утечек разведданных США исчез из отеля // BBC, 11 июня 2013

[PetitionLenta-81] Петицию в защиту информатора из ЦРУ подписали почти 30 тысяч человек // Lenta.ru, 11 июня 2013

[82] «Автор утечек о спецслужбах США пытается скрыться за границей» (ռուսերեն). РИА Новости. 2013-06-11. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-07-01-ին. Վերցված է 2013-06-26-ին.

[83] Песков: Россия сможет предоставить Сноудену политубежище

[84] Лавров не слышал о запросе по убежищу от гражданина США Сноудена // РИА Новости, 12.06.2013

[top.rbc.ru-85] 85,0 ^85,1 «Разоблачитель Э. Сноуден вылетел из Гонконга в Москву :: Общество :: Top.rbc.ru». Արխիվացված է օրիգինալից 2013-07-03-ին.

[WashCharge-86] Finn, Peter; Horwitz, Sari (հունիսի 21, 2013). «U.S. charges Snowden with espionage». The Washington Post. Վերցված է հունիսի 21, 2013-ին. «theft, unauthorized communication of national defense information and willful communication of classified communications intelligence information to an unauthorized person»

[87] США попросили Гонконг задержать Эдварда Сноудена // Lenta.ru, 22 июня 2013

[88] US charges NSA leaker Snowden with espionage // NBC; перевод - Власти США обвинили Сноудена в шпионаже («NBC», США) // ИноСМИ, 22/06/2013

[89] «Вашингтон потребовал от Гонконга задержать Э. Сноудена :: Общество :: Top.rbc.ru». Արխիվացված է օրիգինալից 2013-07-03-ին.

[90] «В Гонконге заявили, что Сноудена выпустили, так как американцы неправильно оформили запрос». NEWSru. 2013-06-23. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-07-03-ին. Վերցված է 2013-06-29-ին.

[91] «Сноуден в Гонконге чуть не поссорил Китай и США - South China Morning Post - INO TV».

[92] Путин дал интервью агентству «Ассошиэйтед Пресс» и Первому каналу - Российская газета

[93] Наблюдая за затмением: Майкл Макфол находился в России, когда там появились перспективы демократии и когда эти перспективы начали тускнеть

[ReferenceA-94] 94,0 ^94,1 ^94,2 «Эдвард Сноуден попросил убежище в Эквадоре :: Политика :: Top.rbc.ru». Արխիվացված է օրիգինալից 2013-07-03-ին.

[95] «WikiLeaks и спецслужбы провели в Москве операцию «Сноуден»». «Известия». 2013-06-23. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-07-03-ին.

[96] «Сноудена могла забрать машина с дипномерами прямо от трапа самолета». РИА Новости. 2013-06-23. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-07-03-ին.

[interfax.ru-97] Сноуден не был постояльцем капсульного отеля в «Шереметьево» // Интерфакс, 27.06.2013

[autogenerated20130715-1-98] 98,0 ^98,1 «Ъ-Online - Эдвард Сноуден встретится с российскими правозащитниками».

[99] «Эдвард Сноуден забрал личные вещи из комнаты отдыха «Шереметьево» - Интерфакс».

[100] «Подвижки в деле Сноудена: МИД поставил США «в неудобное положение», а беглец собрал вещи». NEWSru. 24 июля 2013. Վերցված է 2013-07-25-ին.

[101] «Сноуден попросил убежища в Эквадоре». Լենտա.ռու. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-06-28-ին. Վերցված է 2013-06-23-ին.

[gavanna-102] 102,0 ^102,1 «Сноуден остался в Москве из-за отказа Кубы принять его» (ռուսերեն). Интерфакс. 2013-08-26. Վերցված է 2013-08-27-ին.

[103] «Ъ-Online - Эдвард Сноуден летит в Венесуэлу через Москву и Гавану». Արխիվացված է օրիգինալից 2013-07-03-ին.

[castro-104] «Фидель Кастро опроверг информацию, что Куба отказалась принять Эдварда Сноудена под давлением США» (ռուսերեն). Интерфакс. 2013-08-28. Վերցված է 2013-08-29-ին.

[105] «Журналисты не нашли Эдварда Сноудена на борту самолета в Гавану :: Политика :: Top.rbc.ru». Արխիվացված է օրիգինալից 2013-07-03-ին.

[106] Аннулирование паспорта Эдварда Сноудена не означает, что он лишён американского гражданства - госдепартамент

[107] «Джулиан Ассанж: Сноуден - в безопасном месте» (ռուսերեն). Русская служба Би-би-си. 2013-06-24. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-06-30-ին. Վերցված է 2013-06-25-ին.

[108] WSJ опубликует переписку Эквадора о Сноудене, сообщает WikiLeaks | РИА Новости

[109] «С. Лавров умыл руки в деле Э. Сноудена» (ռուսերեն). РБК. 2013-06-25. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-06-30-ին. Վերցված է 2013-06-25-ին.

[110] «Сноуден до сих пор находится в транзитной зоне, заявил Путин» (ռուսերեն). РИА Новости. 2013-06-25. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-07-01-ին. Վերցված է 2013-06-25-ին.

[111] Путин: российские спецслужбы никогда не работали с Эдвардом Сноуденом

[112] Кремль: Э. Сноуденом должны заниматься спецслужбы :: Политика :: Top.rbc.ru

[113] Информация о транзитной визе на сайте посольства Российской Федерации в США

[114] Russia’s own visa rules say Moscow has had legal right to seize Snowden for past 24 hours, Max Fisher, Washington Post, 25 June 2013

[minjust-115] «Минюст: Сноуден может находиться в "Шереметьево" неограниченное количество времени» (ռուսերեն). Интерфакс. 2013-07-27. Վերցված է 2013-07-31-ին.

[116] Неуловимый Сноуден продолжает давать США поводы понервничать // РИА Новости, 27.06.2013

[117] Венесуэла может предоставить убежище Сноудену

[118] Президент Венесуэлы заявил, что готов предоставить политическое убежище Сноудену

[Отец-119] Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ <ref> պիտակ՝ «Отец» անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում:

[120] Э. Сноуден попросил политического убежища в России :: Политика :: Top.rbc.ru

[121] В. Путин огласил условия, на которых оставит Э. Сноудена в Москве, Top.rbc.ru, 01.07.2013.

[122] Видеозапись выступления В. Путина на на пресс-конференции по итогам первого дня Форума стран-экспортеров газа

[123] Э. Сноуден отказался от идеи укрыться в России из-за В. Путина, Top.rbc.ru, 02.07.2013.

[124] МИД РФ огорчило отношение Запада к президенту Боливии :: Политика :: Top.rbc.ru

[125] Unasur потребовал от Европы раскрыть подробности инцидента с самолетом Э. Моралеса. - Новости дня - PосБизнесКонсалтинг

[126] Lenta.ru: Мир: Политика: Франция и Португалия закрыли воздушное пространство для самолета Моралеса

[127] Новости NEWSru.com :: Вынужденная посадка в Вене самолета президента Боливии грозит международным скандалом - это «акт агрессии»

[128] Эксперты: инцидент с самолетом Моралеса войдет в учебники по праву | РИА Новости

[129] ИТАР-ТАСС : Посол Боливии: Ответственность за происшествия с президентом понесут те, кто «позорно захватил самолет»

[130] Генеральный директор телеканала РБК А.Любимов приглашает Эдварда Сноудена на работу

[131] СМИ: Американская разведка прослушивала разговоры россиян :: Общество :: Top.rbc.ru

[132] «США критикуют Россию за «трибуну» для Сноудена // НТВ.Ru».

[133] «Приглашение Эдварда Сноудена на встречу в Шереметьево, "Коммерсант", 12.07.2013».

[statement-134] 134,0 ^134,1 «Statement by Edward Snowden to human rights groups at Moscow's Sheremetyevo airport». Wikileak. 2013-07-12.

[press_conference-135] Полная аудиозапись встречи Сноудена с правозащитниками и юристами 12 июля 2013 года,
почти полная видеозапись заявления Сноудена

[136] «Lenta.ru: Мир: Общество: Сноуден попросил временное убежище в России».

[137] «Сноуден обратился к России с просьбой об убежище по совету Ассанжа». Дело Сноудена (ռուսերեն). Интерфакс. 2015-08-30. Վերցված է 2015-08-31-ին.

[138] «В. Путин и Б. Обама на ночь глядя поговорили по телефону о Э. Сноудене :: Политика :: Top.rbc.ru».

[139] «В. Путин назвал Э. Сноудена подарком к Рождеству, Top.rbc.ru, 15.07.2013».

[140] «Сноудена выдвинули на Нобелевскую премию мира» (ռուսերեն). Известия. 2013-07-15. Վերցված է 2013-07-15-ին.

[141] «Шведский профессор выдвинул Эдварда Сноудена на Нобелевскую премию» (ռուսերեն). РИА Новости. 2013-07-15. Վերցված է 2013-07-15-ին.

[142] «Эдвард Сноуден попросил временного убежища в России :: Политика :: Top.rbc.ru».

[143] «Олимпиада в обмен на Сноудена» (ռուսերեն). Газета.Ru. 2013-07-17. Վերցված է 2013-07-17-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |subtitle= ignored (օգնություն)

[falsestat-144] «Фальстарт: Э. Сноуден не вышел из Шереметьево даже со справкой из ФМС :: Общество :: Top.rbc.ru».

[145] Власти США требуют от России разъяснения статуса Э.Сноудена

[146] Временное убежище в России. Справка - РАПСИ

[147] «Госслужба для Сноудена в России закрыта, заявили в ФМС». РИА Новости. 2013-08-09. Վերցված է 2013-08-15-ին. {{cite news}}: Cite has empty unknown parameter: |coauthors= (օգնություն)

[viydet-148] 148,0 ^148,1 Сноуден покинул транзитную зону «Шереметьево» и пересек границу РФ - пришла справка от ФМС

[149] Кучерена выпустил Сноудена из транзитной зоны

[150] «Основатель "ВКонтакте" Павел Дуров пригласил Эдварда Сноудена на работу».

[151] Сноуден получил регистрацию по месту пребывания

[152] Эдвард Сноуден получил регистрацию по месту пребывания

[priglash-153] 153,0 ^153,1 Анатолий Кучерена отправил приглашение отцу Эдварда Сноудена для посещения России

[154] «ФМС: Сноуден поселился не в Москве». Деловая газета «Взгляд». 2013-08-09. Վերցված է 2013-08-09-ին. {{cite news}}: Cite has empty unknown parameter: |coauthors= (օգնություն)

[aug2013-155] Отец Эдварда Сноудена посетит Россию уже в этом месяце

[156] Назарова, Алина (2013-08-06). «Совфед пригласил Сноудена к сотрудничеству». Деловая газета «Взгляд». Վերցված է 2013-08-07-ին. {{cite news}}: Cite has empty unknown parameter: |coauthors= (օգնություն)

[subbotina-157] Субботина, Светлана (2013-08-07). «Сенатор-единоросс открывает счет для Сноудена». Газета «Известия». Վերցված է 2013-08-07-ին. {{cite news}}: Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (օգնություն)

[158] Б. Обама отменил встречу с В. Путиным в Москве :: Политика :: Top.rbc.ru

[lenta-lavabit-159] 159,0 ^159,1 «Обслуживавший Сноудена почтовый сервис закрылся». Lenta.Ru. 2013-08-09. Վերցված է 2013-08-09-ին. {{cite news}}: Cite has empty unknown parameter: |coauthors= (օգնություն)

[160] Ladar Levison Owner and Operator. «Lavabit». Lavabit.com (անգլերեն). Lavabit LLC. Վերցված է 2013-08-09-ին. «I have been forced to make a difficult decision: to become complicit in crimes against the American people or walk away from nearly ten years of hard work by shutting down Lavabit. After significant soul searching, I have decided to suspend operations. I wish that I could legally share with you the events that led to my decision. I cannot. I feel you deserve to know what's going on--the first amendment is supposed to guarantee me the freedom to speak out in situations like this. Unfortunately, Congress has passed laws that say otherwise. As things currently stand, I cannot share my experiences over the last six weeks, even though I have twice made the appropriate requests.» {{cite web}}: Cite has empty unknown parameters: |coauthors= and |deadlink= (օգնություն); Unknown parameter |subtitle= ignored (օգնություն)

[161] «Адвокат Сноудена-старшего посоветовал сыну воздержаться от общения с прессой». Newsru.com. 2013-08-09. Վերցված է 2013-08-09-ին. {{cite news}}: Cite has empty unknown parameter: |coauthors= (օգնություն)

[derek-162] «Британская компания начала сбор средств в фонд помощи Сноудену». РИА Новости. 2013-08-10. Վերցված է 2013-08-10-ին. {{cite news}}: Cite has empty unknown parameter: |coauthors= (օգնություն)

[163] «Сайт в поддержку Сноудена уже собрал около $50 тыс». Интерфакс. 2013-10-29. Վերցված է 2013-11-03-ին. {{cite news}}: Cite has empty unknown parameter: |coauthors= (օգնություն)

[164] Бекренев, Андрей (2013-08-14). «Эдвард Сноуден: после терактов 11 сентября американские СМИ перестали контролировать правительство». ИТАР-ТАСС. Վերցված է 2013-08-14-ին. {{cite news}}: Cite has empty unknown parameter: |coauthors= (օգնություն)

[165] ttp://www.nytimes.com/2013/08/18/magazine/snowden-maass-transcript.html

[166] Суржанский, Андрей (2013-08-15). «Отец Эдварда Сноудена заявил, что вступил в прямой контакт с сыном». ИТАР-ТАСС. Վերցված է 2013-08-15-ին. {{cite news}}: Cite has empty unknown parameter: |coauthors= (օգնություն)

[trust-167] «Сноуден считает, что СМИ часто передают неверную информацию о нём». Интерфакс. 2013-08-16. Վերցված է 2013-08-17-ին. {{cite news}}: Cite has empty unknown parameter: |coauthors= (օգնություն)

[168] Беляева, А. (2013-09-07). «Макфол: "Дипломаты США пытались установить контакт со Сноуденом в России"». Salam News. Վերցված է 2013-09-16-ին.

[169] «Бразильские парламентарии отправятся в Москву для встречи с Эдвардом Сноуденом». ИТАР-ТАСС. 2013-09-12. Վերցված է 2013-10-01-ին.

[170] Макарчев, Виталий (2013-09-30). «Эдвард Сноуден стал фаворитом на получение премии Сахарова "За свободу мысли" Европарламента». ИТАР-ТАСС. Վերցված է 2013-10-01-ին.

[171] «Сноуден обратился к Европарламенту с просьбой о создании механизма защиты информаторов о нарушениях прав человека». ИТАР-ТАСС. 2013-10-01. Վերցված է 2013-10-01-ին. {{cite news}}: Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (օգնություն)

[172] Сноуден живёт в России на гроши. Экс-агент ЦРУ уже потратил все свои деньги, но пока не смог найти подходящую работу, Utro.ru, 07.10.2013

[173] Вести. Ru: Сноуден встретился в Москве с информаторами американских спецслужб

[174] Дело Эдварда Сноудена - Газета. Ru

[175] Все новости раздела В России за 11 октября 2013 года - Интерфакс

[176] Отец Сноудена возвращается в США после встречи с сыном - Газета. Ru | Новости

[NoSecretRus-177] 177,0 ^177,1 Snowden Says He Took No Secret Files to Russia

[178] «Сноуден устроился на работу в российскую компанию - Интерфакс».

[autogenerated3-179] [1].

[180] «Депутат немецкого парламента встретился в России с Эдвардом Сноуденом - Первый канал».

[181] Сноуден готов рассказать генпрокуратуре ФРГ о прослушке Меркель в обмен на политическое убежище

[182] «Edward Snowden tells Süddeutsche: «I have no regrets» - Politik - Süddeutsche.de».

[183] СМИ: Сноуден попросил власти США о помиловании

[184] ttp://www.nytimes.com/2013/11/02/world/europe/snowden-appeals-to-us-for-clemency.html

[185] «Белый дом США отверг просьбу о помиловании Э. Сноудена :: Политика :: Top.rbc.ru».

[186] Телеканал Euronews признал Сноудена человеком года

[187] Сноуден попросил политического убежища в Бразилии - Газета. Ru | Новости

[188] Бразильские сенаторы выступили за предоставление Сноудену политического убежища

[189] Путин о Сноудене: «У него свои дела, у меня свои дела» | В России | Политика | Аргументы и Факты

[190] Эдвард Сноуден благодарен России за возможность жить на свободе

[191] «Сноуден объявил свою миссию выполненной» (ռուսերեն). Интерфакс. 2013-12-24. Վերցված է 2013-12-29-ին.

[192] Разоблачитель программ слежки АНБ выступил с рождественским обращением на британском телевидении

[channel4-snowden-xmas-193] Edward Snowden (2013-12-24). «Alternative Christmas Message». Channel4. Արխիվացված է օրիգինալից 2014-03-21-ին. Վերցված է 2014-03-21-ին.

[Mirror_TV-194] Claire Hodgson (2013-12-25). «VIDEO: Watch Whistleblower Edward Snowden deliver Channel 4's Alternative Christmas Message 2013». Mirror. Արխիվացված է օրիգինալից 2014-03-21-ին. Վերցված է 2014-03-21-ին.

[independent-195] Anthony Barnes (2013-12-24). «Edward Snowden warns over global threat to privacy during Channel 4's Alternative Christmas Message». The Independent. Արխիվացված է օրիգինալից 2014-03-21-ին. Վերցված է 2014-03-21-ին.

[timescolonist-snowden-xmas-196] Times Colonist (2013-12-24). «NSA leaker Edward Snowden to address Britain in Christmas program». Times Colonist. Արխիվացված է օրիգինալից 2014-03-21-ին. Վերցված է 2014-03-21-ին.

[theguardian-snowden-xmas-vid-197] Edward Snowden (2013-12-25). «Edward Snowden warns about loss of privacy in Christmas message - video». The Guardian. Արխիվացված է օրիգինալից (Video 1.4 Min) 2014-03-21-ին. Վերցված է 2014-03-21-ին.

[nytimes-snowden-xmas-198] Stephen Castle (2013-12-25). «TV Message by Snowden Says Privacy Still Matters». The New York Times. Արխիվացված է օրիգինալից 2014-03-21-ին. Վերցված է 2014-03-21-ին.

[theguardian-snowden-xmas-199] Peter Walker (2013-12-24). «Edward Snowden broadcasts Channel 4's alternative Christmas Day message». The Guardian. Վերցված է 2013-12-25-ին. {{cite web}}: Check |archiveurl= value (օգնություն)

[youtube-snowden-xmas-200] ITN (2013-12-26). «Edward Snowden's Alternative Christmas Message 2013». YouTube. ITN. Արխիվացված է օրիգինալից (Video 1.5 Min) 2014-03-21-ին. Վերցված է 2014-03-21-ին.

[201] Griggs, Brandon; Gross, Doug (March 10, 2014). «Edward Snowden speaks at SXSW, calls for public oversight of U.S. spy programs». CNN Tech.

[DeLuca2014-202] 202,0 ^202,1 DeLuca, Dan (March 12, 2014). «NSA leaker Snowden is the rock star of SXSW Interactive». The Inquirer. Philly.com.

[203] Clark, Liat (March 10, 2014). «Snowden: the NSA is 'setting fire to the future of the internet'». Wired.

[204] Garling, Caleb (March 11, 2014). «Edward Snowden pushes Web privacy at South by Southwest». San Francisco Chronicle.

[Rowan2014-205] 205,0 ^205,1 ^205,2 ^205,3 Rowan, David (March 18, 2014). «Snowden: Big revelations to come, reporting them is not a crime». Wired.

[206] Wohlsen, Marcus. «Ed Snowden Meets the Father of the World Wide Web». Wired.

[207] «Сноуден: АНБ отслеживало триллионы единиц коммуникаций невинных людей». РИА Новости.

[208] «Сноуден стал студенческим ректором университета Глазго». РИА Новости.

[209] ИТАР-ТАСС: Сноуден попросил политического убежища в России

[210] «Сноуден дал первое интервью американскому ТВ в одном из отелей Москвы». РИА Новости.

[putin0514-211] «Путин отказался вернуть Сноудена на родину». Лента.ру.

[212] Baltinfo (23 июня 2014). «Международная комиссия юристов выступила за присуждение Нобелевской премии мира Сноудену».

[LM_rus-213] 213,0 ^213,1 Сноуден перевез в Россию свою подругу

[LM_eng-214] 214,0 ^214,1 Edward Snowden’s girlfriend living with him in Moscow, film reveals

[215] Сноуден получил в России вид на жительство сроком на три года // Интерфакс, 7 августа 2014

[216] Сноуден объяснил отказ от возвращения в США

[VirtualIntreview-217] The Virtual Interview: Edward Snowden

[218] Сноуден получил медаль как самый свободный гражданин мира

[219] Объявлены имена лауреатов премии имени Сноудена в сфере интернет-медиа

[220] РБК daily об игре «Snowden Run 3D»

[221] Компания «Sony Pictures» намерена снять фильм об Эдварде Сноудене. // kommersant.ru (15 мая 2014 года)

[ReferenceB-222] 222,0 ^222,1 Оливер Стоун купил права на экранизацию романа Кучерены о Сноудене. // interfax.ru (11 июня 2014 года)

[bbc.co.uk-223] 223,0 ^223,1 СМИ: «Джозеф Гордон-Левитт сыграет роль Сноудена в кино». // bbc.co.uk (22 сентября 2014 года)

[224] 10 ноября 2014 года в программе „Познер“ - Оливер Стоун. Аудиозапись программы (продолжительность - 56 мин. 32 сек.). „Познер Online“ // pozneronline.ru (10 ноября 2014 года)

[225] Первый канал. Кино. Телесериал «С чего начинается Родина». «Первый канал (Россия)» // 1tv.ru (29 сентября 2014 года)

[226] Первый канал. Кино. «С чего начинается Родина»: как снимался сериал. «Первый канал» // 1tv.ru (29 сентября 2014 года)

[Lukhaup2015-227] Lukhaup, Christian; Panteleit, Jörn; Schrimpf, Anne. Cherax snowden, a new species of crayfish (Crustacea, Decapoda, Parastacidae) from the Kepala Burung (Vogelkop) Peninsula in Irian Jaya (West Papua), Indonesia(անգլ.) // ZooKeys : Журнал. — Sofia: Pensoft Publishers, 2015. — Vol. 518. — P. 1–14. — ISSN 1313-2970. doi:10.3897/zookeys.518.6127

[lenta-228] Немецкий ученый назвал вид речных раков в честь Сноудена. - Lenta.ru. 26 августа 2015

[229] Kemp, Stuart (2014-06-02). «Oliver Stone to Direct Edward Snowden Film» (անգլերեն). The Hollywood Reporter. Վերցված է 2015-03-31-ին.

[230] Kemp, Stuart (2014-06-10). «Oliver Stone Options Novel by Edward Snowden's Russian Lawyer» (անգլերեն). The Hollywood Reporter. Վերցված է 2015-03-31-ին.

[bbcgchq-231] Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ <ref> պիտակ՝ «bbcgchq» անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում:

[232] «Сноуден» (ռուսերեն). Бюллетень кинопрокатчика. Վերցված է 2016-08-06-ին.

[233] McNary, Dave (2016-02-19). «Joseph Gordon-Levitt's 'Snowden' Release Date Pushed Back» (անգլերեն). Variety. Վերցված է 2016-02-20-ին.

[234] «Сноуден снялся в фильме о себе». Lenta.ru. 08.09.2016. Վերցված է 2016-09-09-ին.

[235] Нехорошев, Григорий (2016-12-08). «Шпион нетрадиционной ориентации». Совершенно секретно. Վերցված է 2017-04-01-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]

[36]

[37]

[38]

[39]

[40]

[41]

[42]

[43]

[44]

[45]

[46]

[47]

[48]

[49]

[50]

[51]

[52]

[53]

[54]

[55]

[56]

[57]

[58]

[59]

[60]

[61]

[62]

[63]

[64]

[65]

[66]

[67]

[68]

[69]

[70]

[71]

[72]

[73]

[74]

[75]

[76]

[77]

[78]

[79]

[80]

[81]

[82]

[83]

[84]

[85]

[86]

[87]

[88]

[89]

[90]

[91]

[92]

[93]

[94]

[95]

[96]

[97]

[98]

[99]

[100]

@@ Տող 139. / Տող 139. @@
 == Բացահայտումից հետո ==
+=== 2013 թվական ===
 '''20 մայիս''' - Սնոուդենը մի քանի շաբաթով հրաժեշտ տվեց իր ընկերուհուն և արձակուրդ վերցրեց Ազգային անվտանգության խորհրդում [[էպիլեպսիա]]յի բուժման նպատակով<ref>[http://usnews.nbcnews.com/_news/2013/06/10/18882615-what-we-know-about-nsa-leaker-edward-snowden?lite What we know about NSA leaker Edward Snowden] // NBCNews, 11 Jun 2013: «Exit plan: When he decided to go to Hong Kong to await the fallout from the leaks, Snowden told the NSA that he was taking a leave for treatment of epilepsy, a condition he told The Guardian he was diagnosed with last year after seizures. He said he didn’t give his girlfriend a specific reason, just saying he had to go away for a few weeks.»</ref>, նա մեկնեց դեպի Հոնկոնգ, որտեղ հյուրանոցում համար պատվիրեց և շարունակեց իր էլեկտրոնային երկխոսությունները լրագրողների հետ։ Ջուլիան Ասանժի խոսքերով [[WikiLeaks]]-ը Հոնկոնգ է ուղարկել լրագրող Սառա Հարիսոնին և անցկացրել է հատուկ օպերացիա, որպեսզի Սնոուդենին օգնի ողջ հասնել Հոնկոնգ<ref>[http://inosmi.ru/world/20140924/223209402.html Джулиан Ассанж: Google стала угрозой]</ref><ref>[http://espresso.repubblica.it/internazionale/2014/09/15/news/julian-assange-ecco-come-google-e-diventato-malvagio-1.180094 Julian Assange: «Google è diventato malvagio»]{{ref-it}}</ref>:
@@ Տող 175. / Տող 176. @@
 [[Պատկեր:Edward Joseph Snowden - Arrival at Sheremetyevo International Airport 06.jpg|մինի|Հյուպատոս Էդվարդ Ֆիդել Նավայեսը, ով առաջինն է Սնոուդենին տվել անցումային փաստաթղթեր Շերեմետևո օդանավակայանում (տերմինալ F), [[հունիսի 23]]-ի երեկոյան, [[2013]] թվական]]
-'''23 հունիսի''', ինչպես [[Զանգվածային լրատվության միջոցներ]]ը տեղեկացրին Սնոուդենը WikiLeaks-ի ներկայացուցիչ Սառա Հարիսոնի ուղեկցությամբ եղել է Մոսկվայի «Շերեմետևո» օդանավակայանում<ref name="ReferenceA" />: Ռուսական մուտքի արտոնագիր նրա մոտ չի եղել և նա, ինչպես ենթադրվում էր, պետք է գտնվեր օդանավակայանի տարանցիկ գոտում միայն, ինչը թույլատրվում է օրենքով<ref name="ReferenceA">{{cite web|url=http://top.rbc.ru/politics/23/06/2013/863016.shtml|title=Эдвард Сноуден попросил убежище в Эквадоре :: Политика :: Top.rbc.ru|archiveurl=http://www.webcitation.org/6HppekWrD|archivedate=2013-07-03}}</ref>: ԶԼՄ-ների փոխանցմամբ, ինքնաթիռի վայրէջք կատարելուց հետո, Սնոուդենին ու Հարիսոնին ինքնաթիռից դուրս են հանում և նստեցնում մոտակայքում կայանված ավտոմեքենան, որը դրանից հետո անհայտ ուղղությամբ է շարժվում և դրանից հետո լրագրողներից և ոչ մեկ չտեսավ Էդվարդին մինչև [[հունիսի 12]]-ը<ref>{{cite web |url=http://izvestia.ru/news/552478|title=WikiLeaks и спецслужбы провели в Москве операцию «Сноуден»|publisher=«Известия»|date=2013-06-23 |archiveurl=http://www.webcitation.org/6HpphHhTQ |archivedate=2013-07-03}}</ref><ref>{{cite web|url=http://ria.ru/society/20130623/945220715.html|title=Сноудена могла забрать машина с дипномерами прямо от трапа самолета|publisher=РИА Новости|date=2013-06-23 |archiveurl=http://www.webcitation.org/6HppvLQKR|archivedate=2013-07-03}}</ref>: ԶԼՄ-ների թղթակիցներից ստացած հաղորդագրությունների համաձայն, Սնոուդենը չի մնում օդանավակայանի անցումային զոնայի «Շերեմետևո» հյուրանոցում<ref name="interfax.ru">[http://www.interfax.ru/world/news.asp?id=315239 Сноуден не был постояльцем капсульного отеля в «Шереметьево»] // Интерфакс, 27.06.2013</ref>: Միևնույն ժամանակ, մի շարք ԶԼՄ-ներ նշում են, որ Շերեմետևո օդանավակայանի անցումային գոտին Սնոուդենի՝ Ռուսաստան ժամանումից հետո հանդիսանում է որպես նրա բնակության վայր<ref name=autogenerated20130715-1>{{cite web | url = http://kommersant.ru/doc/2231867 | title = Ъ-Online - Эдвард Сноуден встретится с российскими правозащитниками}}</ref>: Մեկ ամիս, օդանավակայանի աշխատակիցների տվյալներով, Սնոուդենը ապրել է ծառայողական կազմի սենյակում<ref>{{cite web | url = http://www.interfax.ru/russia/news.asp?id=320069 | title = Эдвард Сноуден забрал личные вещи из комнаты отдыха «Шереметьево» - Интерфакс}}</ref><ref>{{cite web|date=24 июля 2013|url=http://www.newsru.com/russia/24jul2013/edward.html|title=Подвижки в деле Сноудена: МИД поставил США «в неудобное положение», а беглец собрал вещи|publisher=[[NEWSru]]|accessdate=2013-07-25}}</ref>:
+թվական, '''23 հունիսի''', ինչպես [[Զանգվածային լրատվության միջոցներ]]ը տեղեկացրին Սնոուդենը WikiLeaks-ի ներկայացուցիչ Սառա Հարիսոնի ուղեկցությամբ եղել է Մոսկվայի «Շերեմետևո» օդանավակայանում<ref name="ReferenceA" />: Ռուսական մուտքի արտոնագիր նրա մոտ չի եղել և նա, ինչպես ենթադրվում էր, պետք է գտնվեր օդանավակայանի տարանցիկ գոտում միայն, ինչը թույլատրվում է օրենքով<ref name="ReferenceA">{{cite web|url=http://top.rbc.ru/politics/23/06/2013/863016.shtml|title=Эдвард Сноуден попросил убежище в Эквадоре :: Политика :: Top.rbc.ru|archiveurl=http://www.webcitation.org/6HppekWrD|archivedate=2013-07-03}}</ref>: ԶԼՄ-ների փոխանցմամբ, ինքնաթիռի վայրէջք կատարելուց հետո, Սնոուդենին ու Հարիսոնին ինքնաթիռից դուրս են հանում և նստեցնում մոտակայքում կայանված ավտոմեքենան, որը դրանից հետո անհայտ ուղղությամբ է շարժվում և դրանից հետո լրագրողներից և ոչ մեկ չտեսավ Էդվարդին մինչև [[հունիսի 12]]-ը<ref>{{cite web |url=http://izvestia.ru/news/552478|title=WikiLeaks и спецслужбы провели в Москве операцию «Сноуден»|publisher=«Известия»|date=2013-06-23 |archiveurl=http://www.webcitation.org/6HpphHhTQ |archivedate=2013-07-03}}</ref><ref>{{cite web|url=http://ria.ru/society/20130623/945220715.html|title=Сноудена могла забрать машина с дипномерами прямо от трапа самолета|publisher=РИА Новости|date=2013-06-23 |archiveurl=http://www.webcitation.org/6HppvLQKR|archivedate=2013-07-03}}</ref>: ԶԼՄ-ների թղթակիցներից ստացած հաղորդագրությունների համաձայն, Սնոուդենը չի մնում օդանավակայանի անցումային զոնայի «Շերեմետևո» հյուրանոցում<ref name="interfax.ru">[http://www.interfax.ru/world/news.asp?id=315239 Сноуден не был постояльцем капсульного отеля в «Шереметьево»] // Интерфакс, 27.06.2013</ref>: Միևնույն ժամանակ, մի շարք ԶԼՄ-ներ նշում են, որ Շերեմետևո օդանավակայանի անցումային գոտին Սնոուդենի՝ Ռուսաստան ժամանումից հետո հանդիսանում է որպես նրա բնակության վայր<ref name=autogenerated20130715-1>{{cite web | url = http://kommersant.ru/doc/2231867 | title = Ъ-Online - Эдвард Сноуден встретится с российскими правозащитниками}}</ref>: Մեկ ամիս, օդանավակայանի աշխատակիցների տվյալներով, Սնոուդենը ապրել է ծառայողական կազմի սենյակում<ref>{{cite web | url = http://www.interfax.ru/russia/news.asp?id=320069 | title = Эдвард Сноуден забрал личные вещи из комнаты отдыха «Шереметьево» - Интерфакс}}</ref><ref>{{cite web|date=24 июля 2013|url=http://www.newsru.com/russia/24jul2013/edward.html|title=Подвижки в деле Сноудена: МИД поставил США «в неудобное положение», а беглец собрал вещи|publisher=[[NEWSru]]|accessdate=2013-07-25}}</ref>:
 Ինչպես հաղորդեց [[Էկվադոր]]ի արտաքին գործերի նախարարը, Սնոուդենը հունիսի 23-ին բնակության թույլտվություն է խնդրել այդ երկրից<ref name="ReferenceA"/><ref>{{cite web|url=http://lenta.ru/news/2013/06/23/ecuador/|title=Сноуден попросил убежища в Эквадоре|publisher=Լենտա.ռու|accessdate=2013-06-23|archiveurl=http://www.webcitation.org/6Hhl3X3aN|archivedate=2013-06-28}}</ref>: Թերթերի հաղորդմամբ Մոսկվայից Սնոուդենը հաջորդ օրը պատրաստվել է ուղևորվել [[Վենեսուելա]] (հնարավոր է Էկվադոր կամ [[Բոլիվիա]]<ref name="gavanna" />) [[Հավանա]]յով, բայց ինքնաթիռում նրա նստատեղը դատարկ են հայտնաբերել<ref>{{cite web|url=http://www.kommersant.ru/doc/2218524|title=Ъ-Online - Эдвард Сноуден летит в Венесуэлу через Москву и Гавану|archiveurl=http://www.webcitation.org/6Hpq0l3Wd|archivedate=2013-07-03}}</ref>: «Կոմերսանտ» թերթի հաղորդմամբ, Կուբայական իշխանությունները ԱՄՆ-ի ճնշմամբ ասել են, որ «Աերոֆլոտ»-ը թույլ չի տալիս, որ ինքնաթիռը Հավանայում վայրէջք կատարի, եթե Էդվարդ Սնոուդենը հայտնվի ինքնաթիռի ուղևորների ցուցակում<ref name="gavanna">{{Cite web|url=http://interfax.ru/world/news.asp?id=325214|title=Сноуден остался в Москве из-за отказа Кубы принять его|date=2013-08-26|publisher=[[Интерфакс]]|accessdate=2013-08-27|lang=ru|archiveurl=|archivedate=}}</ref>, բայց հետագայում [[Ֆիդել Կաստրո]]ն հերքեց այդ լուրը<ref name="castro">{{Cite web|url=http://www.itar-tass.com/c588/855467.html |title=Фидель Кастро опроверг информацию, что Куба отказалась принять Эдварда Сноудена под давлением США|date=2013-08-28|publisher=[[Интерфакс]]|accessdate=2013-08-29|lang=ru|archiveurl=|archivedate=}}</ref>: Ըստ ԱՄՆ պետքարտուղարության հայտարարության՝ Սնոուդենի անձը հաստատող փաստաթուղթն ամերիկյան իշխանությունների կողմից չեղարկվել է<ref>{{cite web|url=http://top.rbc.ru/politics/24/06/2013/863135.shtml|title=Журналисты не нашли Эдварда Сноудена на борту самолета в Гавану :: Политика :: Top.rbc.ru|archiveurl=http://www.webcitation.org/6Hpq5pydb|archivedate=2013-07-03}}</ref>, բայց այս հանգամանքը, ինչպես Պետդեպարտամենտի լրատվական բաժինն է հայտնում, Սնոուդենին չի զրկում քաղաքացիությունից<ref>[http://news.ru.msn.com/аннулирование-паспорта-эдварда-сноудена-не-означает-что-он-лишен-американского-гражданства-госдепартамент Аннулирование паспорта Эдварда Сноудена не означает, что он лишён американского гражданства - госдепартамент]</ref>: Ժուլիան Ասանժի խոսքերով, Էկվադորը փոխարենը Սնոուդենին է հանձնել փախստականի անձնագիր<ref>{{Cite web|url=http://www.bbc.co.uk/russian/international/2013/06/130624_snowden_leaves_moscow.shtml|title=Джулиан Ассанж: Сноуден - в безопасном месте|date=2013-06-24|publisher=[[Русская служба Би-би-си]]|accessdate=2013-06-25|lang=ru|archiveurl=http://www.webcitation.org/6HkLbZesa|archivedate=2013-06-30}}</ref>: Էկվադորի իշխանություները բացատրել են, որ հյուպատոսի կողմից Սնոուդենին տրված փաստաթղթերը օրինականացված չեն եղել իրենց կողմից, դրա համար փաստաթղթերը համարվում են կեղծ<ref>[http://ria.ru/world/20130629/946520163.html WSJ опубликует переписку Эквадора о Сноудене, сообщает WikiLeaks | РИА Новости]</ref>:
@@ Տող 302. / Տող 303. @@
 '''Հոկտեմբերի 11 ''' - վիդեոկոնֆերանսի միջոցով հարցազրույց է տվել «[[The New Yorker]]» ամսագրի: Հայտնել էր, որ ԱՄՆ վերադառնալ չի կարող, որովհետև ամերիկյան իշխանություններից չի ստացել երաշխավորություն՝ դատական գործընթացը բաց անցկացնելու համար: Նա նաև քննադատեց այն միտքը, որ իբր համատարած լրտեսումների են ենթարկում միայն նրանք, ովքեր իշխանություններից որևէ թաքցնելու բան ունեն, «ամեն դեպքում ամերիկյան իշխանությունը պարտավոր է հիմնավորել ձեր իրավունքների ոտնահարումները», ավելացրել է Սնոուդենը<ref>[http://lenta.ru/news/2014/10/12/snowden/ Сноуден объяснил отказ от возвращения в США]</ref><ref name="VirtualIntreview">[http://www.newyorker.com/new-yorker-festival/live-stream-edward-snowden The Virtual Interview: Edward Snowden]</ref>:
-թվակաի հոկտեմբերին Սնոուդենը պարգևատրվել է [[Ալեքսանդր Զինովև]]ի անվան մեդալով՝ որպես աշխարհի ամենաազատ քաղաքացի<ref>[http://polit.ru/news/2014/10/27/snowden/ Сноуден получил медаль как самый свободный гражданин мира]</ref>:
+թվականի հոկտեմբերին Սնոուդենը պարգևատրվել է [[Ալեքսանդր Զինովև]]ի անվան մեդալով՝ որպես աշխարհի ամենաազատ քաղաքացի<ref>[http://polit.ru/news/2014/10/27/snowden/ Сноуден получил медаль как самый свободный гражданин мира]</ref>:
 == Սնոուդենի անվան մրցանակ ==