«Տարոնականություն»–ի խմբագրումների տարբերություն
No edit summary |
No edit summary |
||
| Տող 3. | Տող 3. | ||
== Պատմական ակնարկ == |
== Պատմական ակնարկ == |
||
{{Բազմապատիկ պատկերներ |
|||
| պատկեր1 = Njdeh 2.jpeg |
|||
| պատկեր2 = Hayk Asatryan.jpg |
|||
| նկարագրություն = Տարոնականության հիմնադիրներից ''ձախից աջ՝'' [[Գարեգին Նժդեհ]], [[Հայկ Ասատրյան]] |
|||
| նկարագրության ֆոն = #d4d2d2 |
|||
| ֆոնի գույն = #d4d2d2 |
|||
| նկարագրության գոտի = center |
|||
| լայնություն =300 |
|||
}} |
|||
Տարոնական շարժումը հիմնադրվել է 1937-1938 թվականներին [[Գարեգին Նժդեհ]]ի, [[Հայկ Ասատրյան]]ի, [[Ներսես Աստվածատուրյան]]ի և նրանց գաղափարակիցների կողմից։ Հայ հեղափոխական դաշնակցությունից նրանց հեռացումով [[Ցեղակրոնություն|Ցեղակրոնության]] գաղափարակիրների շարքերում սկսվեցին որոշակի տարաձայնություններ։ [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ]]ի [[Ցեղակրոն Ուխտեր]]ը, այլևս չէին ընկալվում որպես համահայկական կառույցի հիմք։ Այս և նմանատիպ տարաձայնությունների պատճառով անհրաժեշտություն կար ստեղծել համահայկական նոր շարժում<ref name="Հայկ Ասատրյան․ Տարոնական շարժումը, էջ 3">[https://drive.google.com/file/d/14o_XKShGdfwpLgksBcCsnV-TNTslmuQh/view «Հայկ Ասատրյան․ Տարոնական շարժումը» Մուշեղ Լալայան, էջ 3։]</ref>։ |
Տարոնական շարժումը հիմնադրվել է 1937-1938 թվականներին [[Գարեգին Նժդեհ]]ի, [[Հայկ Ասատրյան]]ի, [[Ներսես Աստվածատուրյան]]ի և նրանց գաղափարակիցների կողմից։ Հայ հեղափոխական դաշնակցությունից նրանց հեռացումով [[Ցեղակրոնություն|Ցեղակրոնության]] գաղափարակիրների շարքերում սկսվեցին որոշակի տարաձայնություններ։ [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ]]ի [[Ցեղակրոն Ուխտեր]]ը, այլևս չէին ընկալվում որպես համահայկական կառույցի հիմք։ Այս և նմանատիպ տարաձայնությունների պատճառով անհրաժեշտություն կար ստեղծել համահայկական նոր շարժում<ref name="Հայկ Ասատրյան․ Տարոնական շարժումը, էջ 3">[https://drive.google.com/file/d/14o_XKShGdfwpLgksBcCsnV-TNTslmuQh/view «Հայկ Ասատրյան․ Տարոնական շարժումը» Մուշեղ Լալայան, էջ 3։]</ref>։ |
||
23:28, 17 Դեկտեմբերի 2019-ի տարբերակ
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Տարոնականություն (նաև՝ Տարոնական շարժում), 1937 թվականին հռչակված հայկական ազգային գաղափարախոսություն, որի նպատակն էր Հայկական սփյուռքում հայապահպանությունը և սփյուռքահայերին հայրենիք վերադարձնելը[1]։
Պատմական ակնարկ
Տարոնական շարժումը հիմնադրվել է 1937-1938 թվականներին Գարեգին Նժդեհի, Հայկ Ասատրյանի, Ներսես Աստվածատուրյանի և նրանց գաղափարակիցների կողմից։ Հայ հեղափոխական դաշնակցությունից նրանց հեռացումով Ցեղակրոնության գաղափարակիրների շարքերում սկսվեցին որոշակի տարաձայնություններ։ Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների Ցեղակրոն Ուխտերը, այլևս չէին ընկալվում որպես համահայկական կառույցի հիմք։ Այս և նմանատիպ տարաձայնությունների պատճառով անհրաժեշտություն կար ստեղծել համահայկական նոր շարժում[2]։
Տարոնականության հիմնադրման անհրաժեշտությունը պայմանավորված էր նաև այն հանգամանքով, որ Ցեղակրոնությունը խորապես չէր հստակեցնում մի շարք առանցքային հարցեր, ինչպիսիք են արարչագործության և ոգու վերաբեյալ հարցերը։ Միևնույն ժամանակ Հայ առաքելական եկեղեցին Ցեղակրոնության նկատմամբ որոշակի բացասական վերաբերմունք ուներ և Հայկական սփյուռքում հանդիսանում էր բավականին ազդեցիկ ուժ։ Այս հանգամանքը նույնպես խնդիրներ էր ստեղծում Ցեղակրոնության տարածման գործում[2]։
Տարոնականության հիմնադրման գործում առանցքային դեր ունեցավ Բուլղարիայի Ցեղակրոն կազմակերպությունը Գարեգին Նժդեհի, Հայկ Ասատրյանի և Ներսես Աստվածատուրյանի ղեկավարությամբ։ 1937 թվականի փետրվարի 7-ից Պլովդիվում սկսում են հրատարակել «Ռազմիկ» թերթը, որի էջերում նույն թվականից սկսեցին տպագրվել Տարոնական շարժման մասին տեղեկություններ։ Նոր ստեղծված շարժման հենարանը հանդիսացավ 1917 թվականին ԱՄՆ-ում հիմնադրված Տարոն-Տուրուբերանի հայրենակցական միությունը։ Այն մեծ ազդեցություն ուներ Հայկական սփյուռքում և հայկական համայնքներում հանդիսանում էր Ցեղկարոն շարժման շարժիչ ուժը[2]։
Գաղափարախոսության էություն և աշխարհընկալում
Տարոնական գաղափարախոսության կարևորագույն առանցքը ցեղն է, որի հավերժացումը հանդիսանում է գլխավոր նպատակը։ Ցեղի կենսաբանական որակները՝ արյունն ու ոգին, որոնք ժառանգականության օրենքով շարունակելի են, կազմում են Տարոնական [3]։