«Շուշիի թեմական հոգևոր դպրոց»–ի խմբագրումների տարբերություն

Շուշիի թեմական հոգևոր դպրոց;
Տեսակ	ճեմարան
Հիմնադրված է	1838
Լուծարված է	1920
Աշակերտներ	374
Երկիր	Ռուսական կայսրություն
Տեղագրություն	Շուշի

Դիտել պատմությունը

← Նախորդ տարբ Հաջորդ տարբ →

Content deleted Content added

ՎիզուալԵլատեքստ

Գծային

10:11, 22 Հունիսի 2019-ի տարբերակ

Շուշիի թեմական հոգևոր դպրոց, միջնակարգ ուսումնական հաստատություն Շուշիում՝ 9 ուսումնական տարվա տևողությամբ։ Ընդհատումներով գործել է 1838-1920 թվականներին։

Պատմական ակնարկ

Բացվել է 1838 թվականի հունիսի 22-ին^[1]^[2]։

Ներսես Աշտարակեցու կարգադրությամբ՝ 1852-ի նոյեմբերին փակվում է նաև այս դպրոցը։ Դպրոցի վերաբացումը կաթողիկոսը թույլատրում է երեք տարի անց՝ 1855-ի նոյեմբերին։ 1860-ին դպրոցը հանձնվում է Շուշու հասարակության կողմից ընտրված հոգաբարձությանը։ Հոգաբարձությանը հաջողվում է զգալի չափով բարելավել դպրոցի նյութական դրությունը։

Դպրոցը մեծ փոփոխությունների է ենթարկվում, երբ Մաթեոս կաթողիկոսը, շուշեցիների խնդրանքով, 1863 թվականին դպրոցի տեսուչ է նշանակում Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոցում տարիներ առաջ հռչակված Պետրոս Շանշյանին։ Վերջինիս օգնականն է եղել Պերճ Պռոշյանը, որն այնտեղ դասավանդել է հայոց լեզու, հայ գրականություն և ազգային պատմություն։ Շանշյանի և Պռոշյանի ջանքերով թեմական դպրոցը սկսում է ծաղկել, դառնում է եռդասյան՝ իր երկու ծխական դպրոցներով։ Փոխվում է նաև դպրոցի անունը։ Այն կոչվում է «Եղիշյան ազգային հոգևոր դպրոց»՝ 5-րդ դարի պատմիչ Եղիշեի անունով։

1877-1878 ուստարում Շուշու թեմական տեսուչ է եղել փիլիսոփայության դոկտոր, հետագայում Երևանում հրատարակվող «Պսակ» թերթի խմբագիր և հասարակական գործիչ Վասակ Պապաջանյանը։

1903 թվականին դպրոցը փակվում է, վերաբացվում է 1905 թվականի աշնանը։ Այն ավելի բարեկարգ տեսք է ստանում 1908-1910 թվականներին՝ տեսուչ Ավետիք Տեր-Պողոսյանի ջանքերով։^[3]։ Շուշիի թեմական դպրոցը դադարեցնում է իր գոյությունը 1920 թ.։

Աշակերտների քանակը

1838 թվական - 20^[4]
1870 թվական - 158
1893 թվական - 492
1909 թվական - 374

Հայտնի դասավանդողներ

Պետրոս Շանշյան, Պերճ Պռոշյան, Խորեն Ստեփանե, Ղազարոս Աղայան (1881-1882), Սեդրակ Մանդինյան, Սահակ Մանվելյան և այլն։

Առարկաներ

Դասավանդվել են հայոց լեզու, ռուսաց լեզու, պարսկերեն, թվաբանություն, կրոն, պատմություն և երգեցողություն։ Սեդրակ Մանդինյան, առաջին անգամ դասավանդել է մանկավարժություն, իսկ չորրորդ դասարանն ավարտողներից կազմվել է մանկավարժական հատուկ դասարան, որը տեղի ծխական դպրոցի համար պատրաստել է ուսուցիչներ։

Հայտնի աշակերտներ

Արամ Մանուկյան, Արշակ Աթայան, Բախշի Իշխանյան, Գարեգին Ա Հովսեփյան, Գրիգոր Ներսիսյան, Լեո, Հակոբ Խանլարյան, Հակոբ Հովհաննիսյան, Մուրացան, Նիկոլ Դուման, Սողոմոն Մելիք-Շահնազարյանց, Ստեփան Աղաջանյան, Վաղարշ Վաղարշյան, Վարդան Աբովյան, Տմբլաչի Խաչան, Վանա Իշխան և այլն։

Տես նաև

Շուշիի ռեալական ուսումնարան

Ծանոթագրություններ

↑ Ս. Մելքումյան|Լեռնային Ղարաբաղ|Երևան|1990|էջ 108
↑ Ф. Шушинский|Шуша|Баку|1968|стр. 69
↑ Ս. Կ. Խուդոյան (1987). Արևելահայ դպրոցները 1830-1920 թվականներին. Երևան: «Լույս». էջ էջ 370-374.
↑ Արձագանք ամսագիր, 23 հունիսի 2010 թ., «22 Յունիս 1838 Թուին Բացուեցաւ Շուշիի Թեմական Վարժարանին Հայակերտ Հնոցը»

Գրականություն

Լեո, «Պատմութիւն Ղարաբաղի հայոց թեմական հոգեւոր դպրոցի - 1838-1913», Թիֆլիզ, 1914, 692 էջ։
Մ. Հ. Սանթրոսյան, «Արևելահայ դպրոցը 19-րդ դարի առաջին կեսին», էջ 412-418։

Մամուլ

«Արարատ», 1871, Թ. էջ 295-301; 349-351։ 1873, Ը. էջ 310-312։ 1888, Թ. էջ 866-885։ 1893, էջ 866-885։
«Նոր դպրոց», 1909, թիվ 1, էջ 89։ 1909, թիվ 6-7, էջ 149։ 1913, թիվ 4, էջ 52-64։ 1913, թիվ 5, էջ 63-72։ 1913, թիվ 6, էջ 61-63։ 1913, թիվ 7, էջ 11-18։

[1] Ս. Մելքումյան|Լեռնային Ղարաբաղ|Երևան|1990|էջ 108

[2] Ф. Шушинский|Шуша|Баку|1968|стр. 69

[3] Ս. Կ. Խուդոյան (1987). Արևելահայ դպրոցները 1830-1920 թվականներին. Երևան: «Լույս». էջ էջ 370-374.

[4] Արձագանք ամսագիր, 23 հունիսի 2010 թ., «22 Յունիս 1838 Թուին Բացուեցաւ Շուշիի Թեմական Վարժարանին Հայակերտ Հնոցը»

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Տող 1. / Տող 1. @@
 {{Տեղեկաքարտ Դպրոց}}
+'''Շուշիի թեմական հոգևոր դպրոց''', միջնակարգ ուսումնական հաստատություն [[Շուշի]]ում՝ 9 ուսումնական տարվա տևողությամբ։ Ընդհատումներով գործել է [[1838]]-[[1920]] թվականներին։
-'''Շուշիի թեմական հոգևոր դպրոց''', միջնակարգ ուսումնական հաստատություն [[Շուշի]]ում՝ 9 ուսումնական տարվա տևողությամբ։ Ընդհատումներով գործել է [[1838]]-[[1920]] թթ.։
 == Պատմական ակնարկ ==
-Բացվել է [[1838]]-ի [[հունիսի 22]]-ին<ref>Ս. Մելքումյան|Լեռնային Ղարաբաղ|Երևան|1990|էջ 108</ref><ref>Ф. Шушинский|Шуша|Баку|1968|стр. 69</ref>։
+Բացվել է [[1838]] թվականի [[հունիսի 22]]-ին<ref>Ս. Մելքումյան|Լեռնային Ղարաբաղ|Երևան|1990|էջ 108</ref><ref>Ф. Шушинский|Шуша|Баку|1968|стр. 69</ref>։
-[[Ներսես Աշտարակեցի|Ներսես Աշտարակեցու]] կարգադրությամբ [[1852]]-ի նոյեմբերին փակվում է նաև այս դպրոցը։ Դպրոցի վերաբացումը կաթողիկոսը թույլատրում է երեք տարի անց՝ [[1855]]-ի նոյեմբերին։ [[1860]]-ին դպրոցը հանձնվում է Շուշու հասարակության կողմից ընտրված հոգաբարձությանը։ Հոգաբարձությանը հաջողվում է զգալի չափով բարելավել դպրոցի նյութական դրությունը։
+[[Ներսես Աշտարակեցի|Ներսես Աշտարակեցու]] կարգադրությամբ՝ [[1852]]-ի նոյեմբերին փակվում է նաև այս դպրոցը։ Դպրոցի վերաբացումը կաթողիկոսը թույլատրում է երեք տարի անց՝ [[1855]]-ի նոյեմբերին։ [[1860]]-ին դպրոցը հանձնվում է Շուշու հասարակության կողմից ընտրված հոգաբարձությանը։ Հոգաբարձությանը հաջողվում է զգալի չափով բարելավել դպրոցի նյութական դրությունը։
-Դպրոցը մեծ փոփոխությունների է ենթարկվում, երբ [[Մատթեոս Ա Կոնստանդնուպոլսեցի|Մաթեոս կաթողիկոսը]], շուշեցիների խնդրանքով, 1863-ին դպրոցի տեսուչ է նշանակում [[Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոց]]ում տարիներ առաջ հռչակված [[Պետրոս Շանշյան]]ին։ Վերջինիս օգնականն է եղել [[Պերճ Պռոշյան]]ը, որն այնտեղ դասավանդել է հայոց լեզու, հայ գրականություն և ազգային պատմություն։ Շանշյանի և Պռոշյանի ջանքերով թեմական դպրոցը սկսում է ծաղկել, դառնում է եռդասյան՝ իր երկու ծխական դպրոցներով։ Փոխվում է նաև դպրոցի անունը։ Այն կոչվում է «Եղիշյան ազգային հոգևոր դպրոց»՝ 5-րդ դարի պատմիչ [[Եղիշե]]ի անունով։
+Դպրոցը մեծ փոփոխությունների է ենթարկվում, երբ [[Մատթեոս Ա Կոնստանդնուպոլսեցի|Մաթեոս կաթողիկոսը]], շուշեցիների խնդրանքով, 1863 թվականին դպրոցի տեսուչ է նշանակում [[Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոց]]ում տարիներ առաջ հռչակված [[Պետրոս Շանշյան]]ին։ Վերջինիս օգնականն է եղել [[Պերճ Պռոշյան]]ը, որն այնտեղ դասավանդել է հայոց լեզու, հայ գրականություն և ազգային պատմություն։ Շանշյանի և Պռոշյանի ջանքերով թեմական դպրոցը սկսում է ծաղկել, դառնում է եռդասյան՝ իր երկու ծխական դպրոցներով։ Փոխվում է նաև դպրոցի անունը։ Այն կոչվում է «Եղիշյան ազգային հոգևոր դպրոց»՝ 5-րդ դարի պատմիչ [[Եղիշե]]ի անունով։
--78 ուստարում Շուշու թեմական տեսուչ է եղել փիլիսոփայության դոկտոր, հետագայում [[Երևան]]ում հրատարակվող «[[Պսակ]]» թերթի խմբագիր և հասարակական գործիչ [[Վասակ Պապաջանյան]]ը։
+-1878 ուստարում Շուշու թեմական տեսուչ է եղել փիլիսոփայության դոկտոր, հետագայում [[Երևան]]ում հրատարակվող «[[Պսակ]]» թերթի խմբագիր և հասարակական գործիչ [[Վասակ Պապաջանյան]]ը։
--ին դպրոցը փակվում է, վերաբացվում է 1905-ի աշնանը։ Այն ավելի բարեկարգ տեսք է ստանում 1908-10 թվերին՝ տեսուչ [[Ավետիք Տեր-Պողոսյան]]ի ջանքերով։<ref>{{cite book|author=Ս. Կ. Խուդոյան|title=Արևելահայ դպրոցները 1830-1920 թվականներին|publisher=«Լույս»|location=Երևան|year=1987|page=էջ 370-374}}</ref>։ Շուշիի թեմական դպրոցը դադարեցնում է իր գոյությունը [[1920]] թ.։
+թվականին դպրոցը փակվում է, վերաբացվում է 1905 թվականի աշնանը։ Այն ավելի բարեկարգ տեսք է ստանում 1908-1910 թվականներին՝ տեսուչ [[Ավետիք Տեր-Պողոսյան]]ի ջանքերով։<ref>{{cite book|author=Ս. Կ. Խուդոյան|title=Արևելահայ դպրոցները 1830-1920 թվականներին|publisher=«Լույս»|location=Երևան|year=1987|page=էջ 370-374}}</ref>։ Շուշիի թեմական դպրոցը դադարեցնում է իր գոյությունը [[1920]] թ.։
 == Աշակերտների քանակը ==
-* 1838 թ. - 20<ref>Արձագանք ամսագիր, 23 հունիսի 2010 թ., «[http://www.artsakank.com.cy/am/news/armenian/2010/shushi-school-opens-in-nineteen-thirty-eight 22 Յունիս 1838 Թուին Բացուեցաւ Շուշիի Թեմական Վարժարանին Հայակերտ Հնոցը]»</ref>
+* 1838 թվական - 20<ref>Արձագանք ամսագիր, 23 հունիսի 2010 թ., «[http://www.artsakank.com.cy/am/news/armenian/2010/shushi-school-opens-in-nineteen-thirty-eight 22 Յունիս 1838 Թուին Բացուեցաւ Շուշիի Թեմական Վարժարանին Հայակերտ Հնոցը]»</ref>
-* 1870 թ. - 158
+* 1870 թվական - 158
-* 1893 թ. - 492
+* 1893 թվական - 492
-* 1909 թ. - 374
+* 1909 թվական - 374
 == Հայտնի դասավանդողներ ==
@@ Տող 24. / Տող 23. @@
 [[Պատկեր:Aram Manoogian.gif|մինի|100px|Արամ Մանուկյան]]
 == Առարկաներ ==
 Դասավանդվել են [[հայոց լեզու]], [[ռուսաց լեզու]], [[պարսկերեն]], [[թվաբանություն]], [[կրոն]], [[պատմություն]] և [[երգեցողություն]]։ [[Սեդրակ Մանդինյան]], առաջին անգամ դասավանդել է [[մանկավարժություն]], իսկ չորրորդ դասարանն ավարտողներից կազմվել է մանկավարժական հատուկ դասարան, որը տեղի ծխական դպրոցի համար պատրաստել է ուսուցիչներ։
@@ Տող 29. / Տող 29. @@
 == Հայտնի աշակերտներ ==
 [[Արամ Մանուկյան (ՀՅԴ)|Արամ Մանուկյան]], [[Արշակ Աթայան]], [[Բախշի Իշխանյան]], [[Գարեգին Ա Հովսեփյան]], [[Գրիգոր Ներսիսյան]], [[Լեո]], [[Հակոբ Խանլարյան]], [[Հակոբ Հովհաննիսյան (կենսաքիմիկոս)|Հակոբ Հովհաննիսյան]], [[Մուրացան]], [[Նիկոլ Դուման]], [[Սողոմոն Մելիք-Շահնազարյանց]], [[Ստեփան Աղաջանյան]], [[Վաղարշ Վաղարշյան]], [[Վարդան Աբովյան]], [[Տմբլաչի Խաչան]], Վանա Իշխան և այլն։
-== Ծանոթագրություններ ==
-{{ծանցանկ}}
 == Տես նաև ==
 * [[Շուշիի ռեալական ուսումնարան]]
+== Ծանոթագրություններ ==
-==== Գրականություն ====
+{{ծանցանկ}}
+== Գրականություն ==
 * Լեո, «Պատմութիւն Ղարաբաղի հայոց թեմական հոգեւոր դպրոցի - 1838-1913», Թիֆլիզ, 1914, 692 էջ։
 * Մ. Հ. Սանթրոսյան, «Արևելահայ դպրոցը 19-րդ դարի առաջին կեսին», էջ 412-418։
-==== Մամուլ ====
+== Մամուլ ==
 * «Արարատ», 1871, Թ. էջ 295-301; 349-351։ 1873, Ը. էջ 310-312։ 1888, Թ. էջ 866-885։ 1893, էջ 866-885։
 * «Նոր դպրոց», 1909, թիվ 1, էջ 89։ 1909, թիվ 6-7, էջ 149։ 1913, թիվ 4, էջ 52-64։ 1913, թիվ 5, էջ 63-72։ 1913, թիվ 6, էջ 61-63։ 1913, թիվ 7, էջ 11-18։