«Չեխիայի սահմանադրություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added

Գծային

09:59, 4 Հունիսի 2019-ի տարբերակ

Չեխիայի սահմանադրություն (չեխ.՝ Ústava České republiky), ընդունվել է Չեխիայի Ազգային խորհրդի կողմից՝ 1992 թվականի դեկտեմբերի 16-ին և օրինական ուժի մեջ մտել հաջորդ տարվա հունվարի 1-ից՝ փոխարինելով 1960 թվականի Չեխոսլովակիայի սահմանադրությանն ու թիվ 143/1968 սահմանադրական ակտին: Այնուհետև Չեխոսլովակիան խաղաղ բաժանվեց Չեխիայի ու Սլովակիայի: Սահմանադրությունը Հիմնարար իրավունքների ու հիմնական ազատությունների խարտիայի հետ մեկտեղ համարվում է կարևոր սահմանադրական ակտ: Բաղկացած է նախաբանից և 8 գլխից:

Չեխոսլովակիայի դաշնայնացում

Չեխոսլովակիայի սոցիալիստական հանրապետության Ազգային ժողովի 28-րդ գումարման ընթացքում՝ 1968 թվականի հոկտեմբերի 27-ին, Չեխիայի ու Սլովակիայի Ազգային խորհուրդների ու Չեխոսլովական կաբինետի հետ համատեղ ներկայացվեց Չեխոսլովակիայի դաշնության Սահմանադրական ակտը: 1969 թվականի հունվարի 1-ից օրինական ուժի մեջ մտնելուց հետո այն ստեղծեց Չեխիայի ու Սլովակիայի սոցիալիստական հանրապետությունները, որոնք դաշնության կազմում հավասարազոր էին: Դաշնային սահմանադրության նոր անհրաժեշտությունն առաջին անգամ ներկայացվեց 1986 թվականի գարնանը՝ Չեխոսլովակիայի Կոմունիստական կուսակցության 17-րդ համագումարի ընթացքում:

Դաշնության լուծարմանն ուղղված նախապատրաստական աշխատանքներ

1992 թվականի հունիսի 5-ին և 6-ին կայացան Չեխիայի ու Սլովակիայի դաշնային հանրապետության (խորհրդարանի), Չեխիայի Ազգային խորհրդի ու Սլովակիայի Ազգային խորհրդի ընտրությունները: Չեխիայում հաղթանակ տարավ Քաղաքացիա-ժողովրդավարական կուսակցությունը, իսկ Սլովակիայում՝ Ժողովրդական Սլովակիա շարժում կուսակցությունը: 1992 թվականի հոկտեմբերի 19-ից 24-ը Կառլովի Վարիում մեկնարկեցին աշխատանքները սահմանադրության վերջնական նախագծի ուղղությամբ:^[1]

Սահմանադրության առաջին գլխում ներկայացված են հիմնարար դրույթներ կառավարության, դատական ու քաղաքական համակարգերի, բնապահպանության, տարածքային ինքնակառավարման, սահմանադրական փոփոխությունների, միջազգային պայմանագրերի, տարածքային ամբողջականության, Չեխիայի քաղաքացիության ձեռբերման, մայրաքաղաքի ու պետության խորհրդանիշների մասին:

Երկրորդ գլխում ներկայացված է օրենսդիր մարմինը՝ խորհրդարանը, իր պալատներով ու անդամներով: Խորհրդարանը բաղկացած է Պատգամավորների պալատից ու Սենատից: Առաջինն ունի 200 անդամ, ովքեր ընտրվում են 4-ամյա ժամկետով՝ համամասնական ընտրակարգով: Երկրորդն ունի 81 անդամ, ովքեր ընտրվում են 6-ամյա ժամկետով՝ մեծամասնական ընտրակարգով:

Երրորդ գլխում ներկայացված է գործադիր իշխանությունը, որն իրականացնում են հանրապետության նախագահն ու կառավարությունը: Չորրորդ գլուխը կարգավորում է դատական իշխանությանը վերաբերող սահմանադրական նորմերը: Ըստ այդմ՝ Չեխիայի տարածքում գործում է հետևյալ դատական համակարգը՝ Չեխիայի հանրապետության բարձրագույն դատարան, Բարձրագույն ադմինիստրատիվ դատարան, բարձր դատարաններ, տարածաշրջանային ու շրջանային դատարաններ:

Հինգերորդ գլխով հիմնադրվեց Բարձրագույն կառավարման գրասենյակը: Վեցերորդ գլխով հիմնադրվեց Չեխիայի Ազգային բանկն իր իրավասություններով: Յոթերորդ գլուխը վերաբերում է տեղական ինքնակառավարման հիմունքներին:

Ութերորդ գլուխը վերաբերում է հանրապետության ձևավորման առաջին ժամանակահատվածում ծառացած տարատեսակ խնդիրների իրավական կարգավորմանը^[2]։

Ծանոթագրություններ

[1] ttp://eurocrisislaw.eui.eu/country/czech-republic/topic/national-law-changes/

[2] ttp://eur-lex.europa.eu/n-lex/info/info-cz/index_en

[1]

[2]

@@ Տող 1. / Տող 1. @@
 [[Պատկեր:Sbírka zákonů 1993 částka 001 strana 01.png|alt=|մինի|Չեխիայի հանրապետության տպագիր
- սահմանադրության առաջին էջը <br /><br />
+ սահմանադրության առաջին էջը
+'''Ստեղծված`''' 1992 թվականի հոկտեմբերի 19-ին,
+'''Վավերացված`''' 1993 թվականի հունվարի 1-ին,
+'''Ստորագրող կողմեր'''՝ 198 պատվիրակներից 178-ը,
-'''Ստեղծված`''' 1992 թվականի հոկտեմբերի 19-ին,<br />
-'''Վավերացված`''' 1993 թվականի հունվարի 1-ին, <br />
-'''Ստորագրող կողմեր'''՝ 198 պատվիրակներից 178-ը,<br />
 '''Նպատակը՝''' փոխարինել 1960 թվականի Չեխոսլովակիայի սահմանադրությանը:
@@ Տող 26. / Տող 21. @@
 թվականի հունիսի 5-ին և 6-ին կայացան Չեխիայի ու Սլովակիայի դաշնային հանրապետության (խորհրդարանի), Չեխիայի Ազգային խորհրդի ու Սլովակիայի Ազգային խորհրդի ընտրությունները:
 Չեխիայում հաղթանակ տարավ Քաղաքացիա-ժողովրդավարական կուսակցությունը, իսկ Սլովակիայում՝ Ժողովրդական Սլովակիա շարժում կուսակցությունը:
-թվականի հոկտեմբերի 19-ից 24-ը [[Կառլովի Վարի]]ում մեկնարկեցին աշխատանքները սահմանադրության վերջնական նախագծի ուղղությամբ:<ref>http://eurocrisislaw.eui.eu/country/czech-republic/topic/national-law-changes/</ref><br />
+թվականի հոկտեմբերի 19-ից 24-ը [[Կառլովի Վարի]]ում մեկնարկեցին աշխատանքները սահմանադրության վերջնական նախագծի ուղղությամբ:<ref>http://eurocrisislaw.eui.eu/country/czech-republic/topic/national-law-changes/</ref>
-''Սահմանադրության առաջին գլխում'' ներկայացված են հիմնարար դրույթներ կառավարության, դատական ու քաղաքական համակարգերի, բնապահպանության, տարածքային ինքնակառավարման, սահմանադրական փոփոխությունների, միջազգային պայմանագրերի, տարածքային ամբողջականության, Չեխիայի քաղաքացիության ձեռբերման, մայրաքաղաքի ու պետության խորհրդանիշների մասին:<br />
+''Սահմանադրության առաջին գլխում'' ներկայացված են հիմնարար դրույթներ կառավարության, դատական ու քաղաքական համակարգերի, բնապահպանության, տարածքային ինքնակառավարման, սահմանադրական փոփոխությունների, միջազգային պայմանագրերի, տարածքային ամբողջականության, Չեխիայի քաղաքացիության ձեռբերման, մայրաքաղաքի ու պետության խորհրդանիշների մասին:
-''Երկրորդ գլխում'' ներկայացված է օրենսդիր մարմինը՝ խորհրդարանը, իր պալատներով ու անդամներով: Խորհրդարանը բաղկացած է Պատգամավորների պալատից ու Սենատից: Առաջինն ունի 200 անդամ, ովքեր ընտրվում են 4-ամյա ժամկետով՝ համամասնական ընտրակարգով: Երկրորդն ունի 81 անդամ, ովքեր ընտրվում են 6-ամյա ժամկետով՝ մեծամասնական ընտրակարգով:<br />
+''Երկրորդ գլխում'' ներկայացված է օրենսդիր մարմինը՝ խորհրդարանը, իր պալատներով ու անդամներով: Խորհրդարանը բաղկացած է Պատգամավորների պալատից ու Սենատից: Առաջինն ունի 200 անդամ, ովքեր ընտրվում են 4-ամյա ժամկետով՝ համամասնական ընտրակարգով: Երկրորդն ունի 81 անդամ, ովքեր ընտրվում են 6-ամյա ժամկետով՝ մեծամասնական ընտրակարգով:
 ''Երրորդ գլխում'' ներկայացված է գործադիր իշխանությունը, որն իրականացնում են հանրապետության նախագահն ու կառավարությունը:
-''Չորրորդ գլուխը'' կարգավորում է դատական իշխանությանը վերաբերող սահմանադրական նորմերը: Ըստ այդմ՝ Չեխիայի տարածքում գործում է հետևյալ դատական համակարգը՝ Չեխիայի հանրապետության բարձրագույն դատարան, Բարձրագույն ադմինիստրատիվ դատարան, բարձր դատարաններ, տարածաշրջանային ու շրջանային դատարաններ:<br />
+''Չորրորդ գլուխը'' կարգավորում է դատական իշխանությանը վերաբերող սահմանադրական նորմերը: Ըստ այդմ՝ Չեխիայի տարածքում գործում է հետևյալ դատական համակարգը՝ Չեխիայի հանրապետության բարձրագույն դատարան, Բարձրագույն ադմինիստրատիվ դատարան, բարձր դատարաններ, տարածաշրջանային ու շրջանային դատարաններ:
 ''Հինգերորդ գլխով'' հիմնադրվեց Բարձրագույն կառավարման գրասենյակը:
 ''Վեցերորդ գլխով'' հիմնադրվեց Չեխիայի Ազգային բանկն իր իրավասություններով:
-''Յոթերորդ գլուխը'' վերաբերում է տեղական ինքնակառավարման հիմունքներին:<br />
+''Յոթերորդ գլուխը'' վերաբերում է տեղական ինքնակառավարման հիմունքներին:
-''Ութերորդ գլուխը'' վերաբերում է հանրապետության ձևավորման առաջին ժամանակահատվածում ծառացած տարատեսակ խնդիրների իրավական կարգավորմանը:<ref>http://eur-lex.europa.eu/n-lex/info/info-cz/index_en</ref>
+''Ութերորդ գլուխը'' վերաբերում է հանրապետության ձևավորման առաջին ժամանակահատվածում ծառացած տարատեսակ խնդիրների իրավական կարգավորմանը<ref>http://eur-lex.europa.eu/n-lex/info/info-cz/index_en</ref>։
 == Ծանոթագրություններ ==