«Գագիկ Ա»–ի խմբագրումների տարբերություն
Պիտակ՝ Հետշրջում |
չNo edit summary |
||
Տող 16. | Տող 16. | ||
| հետնորդ = [[Հովհաննես-Սմբատ]] |
| հետնորդ = [[Հովհաննես-Սմբատ]] |
||
| տոհմ = [[Բագրատունիներ]] |
| տոհմ = [[Բագրատունիներ]] |
||
|հայր = |
| հայր = |
||
|մայր = |
| մայր = |
||
|երեխաներ = [[Խուշուշ Բագրատունի]], [[Հովհաննես-Սմբատ]], [[Աշոտ Քաջ|Աշոտ]], [[Աբաս Բագրատունի (Գագիկյան)|Աբաս]] |
| երեխաներ = [[Խուշուշ Բագրատունի]], [[Հովհաննես-Սմբատ]], [[Աշոտ Քաջ|Աշոտ]], [[Աբաս Բագրատունի (Գագիկյան)|Աբաս]] |
||
| ազգություն = [[Հայ]] |
| ազգություն = [[Հայ]] |
||
|ծնունդ= |
| ծնունդ= |
||
}} |
|||
'''Գագիկ Ա''' (մոտ 945 – [[1020]]), Հայոց թագավոր [[990|990 թ.]]–ից։ |
|||
'''Գագիկ Ա''' (ծն. թվ. անհայտ - [[1020]]), Հայոց արքա (990-1020), Հայոց արքա [[Աշոտ Գ Ողորմած]]ի և [[Խոսրովանույշ]] թագուհու երկրորդ որդին, Հայոց արքա [[Սմբատ Բ Տիեզերակալ]]ի կրտսեր, իսկ Լոռիի արքա [[Գուրգեն Ա Կյուրիկե|Գուրգեն Ա Բագրատունու]] ավագ եղբայրը: Սերվում էր [[Բագրատունիներ]]ի թագավորական հարստությունից։ |
|||
Բագրատունիների հարստությունից: |
|||
== Գահակալությունը == |
== Գահակալությունը == |
19:16, 16 Ապրիլի 2019-ի տարբերակ
- Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Գագիկ Բագրատունի (այլ կիրառումներ)
Գագիկ Ա | |
---|---|
Շահնշահ հայոց, վրաց և աղվանից | |
Գագիկ Ա-ի արձանը գտնված Անիում | |
Իշխանություն | 990 – 1020 |
Թագադրում | 990 |
Լրիվ անուն | Գագիկ Ա Բագրատունի |
Տիտղոսներ | Բագրատունյաց Հայաստանի թագավոր |
Ծնվել է՝ | անհայտ |
Մահացել է՝ | 1020 |
Անի | |
Ազգություն | Հայ |
Նախորդ | Սմբատ Բ Տիեզերակալ |
Սմբատ Բ Տիեզերակալ | |
Հաջորդող | Հովհաննես-Սմբատ Աշոտ Դ |
Ուղեկից | Կատրանիդե |
Հետնորդ | Հովհաննես-Սմբատ |
Տոհմ | Բագրատունիներ |
գերիշխան | |
Հայր | Աշոտ Ողորմած |
Մայր | Խոսրովանույշ |
Երեխաներ | Խուշուշ Բագրատունի, Հովհաննես-Սմբատ, Աշոտ, Աբաս |
Հավատք | Հայ Առաքելական Եկեղեցի |
Գագիկ Ա (ծն. թվ. անհայտ - 1020), Հայոց արքա (990-1020), Հայոց արքա Աշոտ Գ Ողորմածի և Խոսրովանույշ թագուհու երկրորդ որդին, Հայոց արքա Սմբատ Բ Տիեզերակալի կրտսեր, իսկ Լոռիի արքա Գուրգեն Ա Բագրատունու ավագ եղբայրը: Սերվում էր Բագրատունիների թագավորական հարստությունից։
Գահակալությունը
Հաջորդել է եղբորը՝ Սմբատ Բ–ին։ Կրել է «Հայոց, վրաց և աղվանաց շահնշահ» տիտղոսը։ Հենվելով երկրի տնտեսական և ռազմաքաղաքական հզորության վրա, հաջողությամբ շարունակել է պայքարը՝ Բագրատունյաց Հայաստանը միասնական թագավորության մեջ միավորելու համար։ Կազմակերպել է արքունի մշտական զորք, զինվորների թիվը հասցնելով 100 հազարի։ Գրավել է Բագրատունիների թագավորությունից անջատված հայկական մի քանի գավառներ և Դվինը։ Արտաքին թշնամիների ներխուժման վտանգի դեմ Գագիկ Ա զինական դաշինք է կնքել Տայքի Դավիթ Կյուրոպաղատի, վրաց Բագրատ և Գուրգեն թագավորների հետ։ X դարի վերջին Ատրպատականի ամիրա Մամլանը, դաշնակցելով հարևան արաբական ամիրաների հետ, արշավել է Դավիթ Կյուրոպաղատի և Գագիկ Ա–ի դեմ, մտել Ծաղկոտն գավառը։ Գագիկ Ա–ի, Կարսի Աբաս թագավորի, Դավիթ Կյուրոպաղատի և Բագրատ թագավորի դաշնակից զորքերը ետ են մղել թշնամուն։ 998 թ.–ին միացյալ բանակները Ծումբ գյուղի մոտ պարտության են մատնել թշնամուն՝ կանխելով նրա ասպատակությունը (Ծումբի ճակատամարտ)։ Գագիկ Ա օգնել է Լոռու Դավիթ թագավորին՝ ետ շպրտելու Գանձակի ամիրա Փադլունի զորքերը։
1000 թվականին, երբ Տայքի գրավումից հետո բյուզանդական կայսր Վասիլ II–ի մոտ են գնացել և հնազանդություն հայտնել հայ և վրաց իշխանները, սակայն Գագիկ Ա չի գնացել Վասիլի մոտ։ Գագիկի գերիշխանությանը ենթարկվել են Լոռու, Կարսի և Սյունիքի թագավորները։ 1001 թվականին, երբ Լոռու թագավորը փորձել է չենթարկվել, Գագիկ Ա խլել է նրա տիրույթները և միայն հնազանդության երաշխիքներ ստանալուց հետո ետ վերադարձրել։ Գագիկ Ա–ի օրոք Բագրատունյաց Հայաստանի թագավորության սահմանները տարածվել են Կուր գետից մինչև Ապահունիք, Շամքորից մինչև Վաղարշակերտ։
Գագիկ թագավորը վերացրել է Վայոց ձորի իշխանությունը և միացրել է իր տարածքներին: Գրավել է նաև Արցախի մեծ մասը՝ այդ թվում և Խաչենը, իր տարածքներին է միացրել նաև Վասպուրականի Ծաղկոտն և Կոգովիտ գավառները:
Տնտեսություն
Զարգացել է տնտեսությունը, մշակույթը, արհեստագործությունը, ներքին և արտաքին առևտուրը։ Բարգավաճել են Անին, Դվինը, Կարսը։ Սակայն երկրի ներսում չեն հաղթահարվել կենտրոնախույս ուժերը, սրվել են հասարակական ներհակությունները։ Գագիկ Ա Բագրատունու օրոք նաև տնտեսությունը մեծապես զարգացավ՝ ի շնորհիվ Պահլավունիների: Նրանց ջանքերի արդյունքն են Բջնին, Ամբերդը, Մարմաշենը:
Գագիկ Ա-ի արձանը
Անիի պեղումների ժամանակ գտնվել է Գագիկ Ա–ի արձանը, որի գլխին կա լայն փաթաթած սպիտակ չալմա, հագին երկարավուն արաբական կարմիր խալաթ և մեջքի փաթաթան։ Արաբական տարազն այստեղ խալիֆայության կողմից ճանաչված լինելու նշան է։
Նրա կնոջ՝ Կատրամիդեի հովանավորությամբ 1001 թ. կառուցվել է Անիի Կաթողիկե եկեղեցին: Ճարտարապետը Տրդատն էր:
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։ |
|