«Կատաղի վարունգ»–ի խմբագրումների տարբերություն
չ →Ներկայացուցիչներ: փոխարինվեց: <ref → <ref oգտվելով ԱՎԲ |
No edit summary |
||
Տող 39. | Տող 39. | ||
== Կենսաբանական նկարագիր == |
== Կենսաբանական նկարագիր == |
||
[[Պատկեր:Ecballium elaterium fruit and flower.jpg|մինի|ձախից]] |
|||
Ցողունը փռվող է կամ կանգուն, անհարթ, առանց խիղբերի, բարձրությունը՝ մինչև 1 մ։ Տերևները սրտաձև են, հերթադիր՝ թույլ բլթակավոր։ Ծաղիկները բաց դեղնավուն են, միատուն (հանդիպում են նաև երկտուն), բաժանասեռ, արականները՝ ողկույզներով, իգականները՝ մեկական։ Ծաղկում է մայիս-հունիսին։ Պտուղը սալորի մեծության հյութալի բազմասերմ դդմիկ է։ |
Ցողունը փռվող է կամ կանգուն, անհարթ, առանց խիղբերի, բարձրությունը՝ մինչև 1 մ։ Տերևները սրտաձև են, հերթադիր՝ թույլ բլթակավոր։ Ծաղիկները բաց դեղնավուն են, միատուն (հանդիպում են նաև երկտուն), բաժանասեռ, արականները՝ ողկույզներով, իգականները՝ մեկական։ Ծաղկում է մայիս-հունիսին։ Պտուղը սալորի մեծության հյութալի բազմասերմ դդմիկ է։ |
||
Տող 82. | Տող 81. | ||
{{ծանցանկ}} |
{{ծանցանկ}} |
||
* |
|||
== Գրականություն == |
|||
*Род 1423. Бешеный огурец — Ecballium A.Rich. // Флора СССР. В 30 т. / Начато при руководстве и под главной редакцией акад. В. Л. Комарова; Ред. тома Б. К. Шишкин и Е. Г. Бобров. — М.—Л.։ Изд-во АН СССР, 1957. — Т. XXIV. — С. 109—110. — 501 + XVII с. — 2500 экз. |
|||
*Мазнев Н. И. Энциклопедия лекарственных растений. — 3-е изд., испр. и доп.. — М.։ Мартин, 2004. — С. 101—102. — 496 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-8475-0213-3. |
|||
*Траншель В. А. Бешенные огурцы // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона։ В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907. |
|||
== Արտաքին հղումներ == |
|||
* [http://flower.onego.ru/annual/ecballiu.html ''Бешеный огурец''] в Энциклопедии декоративных садовых растений |
|||
* [https://www.youtube.com/watch?v=CRHzhy6w3X8] Видео։ бешеный огурец в действии. |
|||
{{ՀԲ}} |
{{ՀԲ}} |
||
{{ՀՍՀ|հատոր=5|էջ=285}} |
{{ՀՍՀ|հատոր=5|էջ=285}} |
07:08, 14 Մարտի 2019-ի տարբերակ
Կատաղի վարունգ | ||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Գիտական դասակարգում | ||||||||||||||
|
||||||||||||||
Լատիներեն անվանում | ||||||||||||||
Ecballium elaterium | ||||||||||||||
Հայերեն տարանուններ | ||||||||||||||
Իշավարունգ |
||||||||||||||
Հոմանիշներ | ||||||||||||||
Momordica elaterium L.
| ||||||||||||||
|
Կատաղի վարունգ, իշավարունգ (լատին․՝ Ecballium elaterium), դդմազգիների ընտանիքի բազմամյա խոտաբույս։
Լատիներեն անվանումը գալիս է հին հունարեն՝ ἐκβάλλω - «նետել», պտղի կառուցվածքից կախված։[1]
Կենսաբանական նկարագիր
Ցողունը փռվող է կամ կանգուն, անհարթ, առանց խիղբերի, բարձրությունը՝ մինչև 1 մ։ Տերևները սրտաձև են, հերթադիր՝ թույլ բլթակավոր։ Ծաղիկները բաց դեղնավուն են, միատուն (հանդիպում են նաև երկտուն), բաժանասեռ, արականները՝ ողկույզներով, իգականները՝ մեկական։ Ծաղկում է մայիս-հունիսին։ Պտուղը սալորի մեծության հյութալի բազմասերմ դդմիկ է։
Տարածում և էկոլոգիա
Տարածված է Ազորյան կղզիներում, Փոքր Ասիայում, իսկ հարավում եվրոպական՝ Ռուսաստանի Ղրիմում, Կովկասում և Կենտրոնական Ասիայում։ ՀՀ-ում հանդիպում է Երևանի շրջակայքում, Տավուշի և Արմավիրի մարզերում։ Աճում է ճամփեզրերին, թեթևակի աղուտ-ալկալի և կավային լանջերին։ էջմիածնի, Իջևանի ճանապարհների եզրերին։
Նշանակություն
Պտուղները երկարավուն են, սալորի մեծության, հյութալի։ Հասուն վիճակում ամենաթեթև հպումից պոկվում են պտղակոթունից. միջից դուրս են ժայթքում սերմերը և դառնահամ լորձնային հեղուկը (նպաստում է սերմերի տարածմանը)։ Հասունացածը թեթևակի հպումից պոկվում է պտղակոթունից՝ արտանետելով սերմերը և լորձնային դառնահամ հեղուկ։ Պտուղը պարունակում է գլիկոզիդներ, վիտամին C, սերմերը՝ ճարպայուղեր և այլն։
- Հակացուցումներ
Թունավոր բույսեր են, դրա համար բուժումը կատարվում է միայն բժշկի խորհրդով և բժշկական վերահսկողության տակ։
Տաքսոնոմիա
Ներկայացուցիչներ
Տեսակի սահմաներում առանձնացնում են 2 ենթատեսակ[2]։
ևս 6 ընտանիք (համաձայնAPG II Համակարգի) |
6 ցեղ (համաձայն համակարգ APG III) |
|||||||||||||||
Կարգ [[
Դդմածաղկավորներ]] |
Ենթաընտանիք Դդմազգիներ | մոնոտիպ տեսակ Կատաղի վարունգ (Ecballium) | ||||||||||||||
Բաժին Ծաղկավորներ կամ Ծածկասերմեր | ընտանիք Դդմազգիներ | ցեղ Benincaseae | ||||||||||||||
ևս 44 ծաղկավոր բույսերի կարգ (համաձայնAPG II Համակարգի) |
Ենթաընտանիք Zanonioideae (համաձայն համակարգ APG III) |
18 սերունդ (համաձայն համակարգ APG III) | ||||||||||||||
Ծանոթագրություններ
- ↑ По данным книги «Флора СССР» (см. раздел Литература).
- ↑ По данным сайта NCBI (см. карточку растения).
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 5, էջ 285)։ |