«Վաչագան Բարեպաշտ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վաչագան Բարեպաշտ
	Պատկեր:Vachagan barepasht medal.png
Մահացել է՝	510
	Եղիշէ Առաքեալի վանք
Տոհմ	Արշակունիներ
	թագավոր
Հայր	Արսվաղեն
Հավատք	Զրադաշտականություն

Դիտել պատմությունը

← Նախորդ տարբ Հաջորդ տարբ →

Content deleted Content added

ՎիզուալԵլատեքստ

Գծային

06:42, 24 փետրվարի 2019-ի տարբերակ

Վաչագան Գ Բարեպաշտ (- 510), Արևելից կողմանք Հայոց (այդ շրջանում հիմնականում ընդգրկում էր Արցախի և Ուտիքի) պետության հայազգի թագավոր 480-ական թթ. վերջից։ Վաչագան թագավորի մասին գրում են հայ պատմագիրներ Մովսես Կաղանկատվացին և Ստեփանոս Օրբելյանը, նրա մասին հիշատակում են նաև ժողովրդական ավանդույթները։ Հայտնի է հատկապես դրանց հիման վրա գրված Ղազարոս Աղայանի «Անահիտ» հեքիաթը։

Տոհմական պատկանելությունը

Մովսես Կաղանկատվացին, որ հիմնականում տեղեկություններ է հաղորդում Վաչագան Բարեպաշտի մասին, նրա տոհմական պատկանելությունը հստակ չի նշում։ Որոշ պատմաբաններ համարում են, որ նա Աղվանից Արշակունիների տոհմից էր^[1], այլ պատմաբաններ նրան Առանշահիկ են համարում^[2]։

Իշխանություն

Գահ է բարձրացել երկրամասում ավելի քան երկու տասնամյակ տիրած անիշխանությունից հետո, Պարսից արքա Վաղարշի օրոք (484-488)։ Ամրապնդելով Արցախ–ուտիքյան իշխանությունը՝ այն հռչակել է թագավորություն։ Թագավորանիստ է դարձրել Գյուտական ավանը։ Պայքարել է անիշխանության շրջանում տարածված հեթանոսական մնացուկների ու զանազան աղանդների դեմ, ծավալել եկեղեցական, լուսավորական և քարոզչական բուռն գործունեություն։ Թագավորության վարչական հիմքերն ամրապնդելու նպատակով ձեռնամուխ է եղել ներքին կարգն ու կանոնն ապահովող օրենքների մշակմանը։ Նրա նախաձեռնությամբ հրավիրվել է Աղվենի եկեղեցական ժողովը։

Թաղված է Արցախում իր կառուցած Ջրվշտիկ վանքի մոտ։ Նրա գերեզմանին 1286–ին կառուցվել է մատուռ։

Վաչագան Բարեպաշտը Հայոց թագավոր

V դ. 80–ական թթ. հայոց ապստամբական շարժման արդյունքներից էր Մեծ Հայքի Արցախ, Ուտիք նահանգներում և դրանց հարակից տարածքներում հայկական թագավորության վերականգնումը: Թագավորության հիմնադիրն էր Հայկազուն–Սիսակյան Առանից տոհմից սերող Վաչագան Բարեպաշտը (484 թ.–VI դ. առա ջին կես): Վաչագան թագավորը սուրբ նահատակ ների վայրերն այցելելիս գնում է Ամարաս, որտեղ մանուկ Գրիգորիսի գերեզմանն էր: Նրա բարենո րոգչական գործունեության շնորհիվ բարգավաճում են եկեղեցաշինությունը և դպրոցաշինությունը: Վա չագան Բարեպաշտ արքան ստեղծում է «Սահմա նադրություն կանոնական»–ը, որը եպիսկոպոսների, քահանաների և ազատների համաձայնությամբ ընդունվում է Աղուենի կանոնադիր ժողովում: Այն համաշխարհային և հայ իրավագիտության պատմության մեջ վաղ կանոնագրություններից է: Վարդան Մամիկոնյանի և Վահան Մամիկոնյանի գլխավորած ազատագրական պայքարի արդյունքում Մեծ Հայքի արևելյան մասում վերականգնվեց հայոց ինքնուրույն պետությունը` ի դեմս Տանուտիրական իշխանության և Արցախի թագավորության:

Աղբյուրներ

Մովսէս Կաղանկատուացի, «Աղվանից պատմութիւն»
Ստեփանոս Օրբելյան, «Պատմութիւն տանն Սիսական» (1299)
Ուլուբաբյան Բ.Ս., «Դրվագներ Հայոց Արևելից կողմանց պատմության iv-vii դդ.», Երևան, 1981
Մ․Լ․ Շոմոն, Իրանիկա Հանրագիտարան, Աղվանք (M. L. Chaumont. Albania), 1986. (անգլերեն)

Ծանոթագրություններ

↑ Սվազյան Հ․Ս․ Աղվանից Վաչե Բ և Վաչագան Գ Բարեպաշտ արքաների դինաստիական պատկանելության հարցի շուրջ
↑ Ուլուբաբյան Բ.Ս., «Դրվագներ Հայոց Արևելից կողմանց պատմության iv-vii դդ.», Երևան, 1981

[1] Սվազյան Հ․Ս․ Աղվանից Վաչե Բ և Վաչագան Գ Բարեպաշտ արքաների դինաստիական պատկանելության հարցի շուրջ

[2] Ուլուբաբյան Բ.Ս., «Դրվագներ Հայոց Արևելից կողմանց պատմության iv-vii դդ.», Երևան, 1981

[1]

[2]

@@ Տող 8. / Տող 8. @@
 [[Մովսես Կաղանկատվացի]]ն, որ հիմնականում տեղեկություններ է հաղորդում Վաչագան Բարեպաշտի մասին, նրա տոհմական պատկանելությունը հստակ չի նշում։ Որոշ պատմաբաններ համարում են, որ նա [[Աղվանից Արշակունիներ]]ի տոհմից էր<ref>Սվազյան Հ․Ս․ [http://lraber.asj-oa.am/587/1/2009-3__32_.pdf Աղվանից Վաչե Բ և Վաչագան Գ Բարեպաշտ արքաների դինաստիական պատկանելության հարցի շուրջ]</ref>, այլ պատմաբաններ նրան [[Առանշահիկներ|Առանշահիկ]] են համարում<ref>[[Բագրատ Ուլուբաբյան|Ուլուբաբյան Բ.Ս.]], «Դրվագներ Հայոց Արևելից կողմանց պատմության iv-vii դդ.», Երևան, 1981</ref>։
+==Իշխանություն==
-==Իշխանությունը==
 Գահ է բարձրացել երկրամասում ավելի քան երկու տասնամյակ տիրած անիշխանությունից հետո, Պարսից արքա Վաղարշի օրոք (484-488)։ Ամրապնդելով Արցախ–ուտիքյան իշխանությունը՝ այն հռչակել է թագավորություն։ Թագավորանիստ է դարձրել Գյուտական ավանը։ Պայքարել է անիշխանության շրջանում տարածված հեթանոսական մնացուկների ու զանազան աղանդների դեմ, ծավալել եկեղեցական, լուսավորական և քարոզչական բուռն գործունեություն։ Թագավորության վարչական հիմքերն ամրապնդելու նպատակով ձեռնամուխ է եղել ներքին կարգն ու կանոնն ապահովող օրենքների մշակմանը։ Նրա նախաձեռնությամբ հրավիրվել է [[Աղվենի եկեղեցական ժողով]]ը։