«Մասնակից:MNvard/Ավազարկղ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added

Գծային

09:57, 4 հունվարի 2019-ի տարբերակ

Կաղապար:Другие значения Կաղապար:Литературное произведение

«Պատանեկությունը»՝ երրորդ և վերջին ինքնակենսագրական վիպակն է Լև Տոլստոյի, տպագրված առաջին անգամ 1857 թվականին «Սովրեմեննիկ» № 1 ամսագրում։ Գրքում նկարագրված է գլխավոր հերոսի և իր համակուրսեցինռրի կյանքը։

Գործող անձ

Նիկոլայ Իռնետև՝ պատվածքը ներկայացված է նրա կողմից
Վոլոդյա՝ Կոլյայի եղբայրը
Սոնեչկա՝ Կոլյայի առաջին սերը
St. - Jérôme՝ Նիկոլայի ծառան
Հայր
Միմի
Դուբկով՝ Վոլոդյայի ընկերը
Դմիտրի Նեխլյուդով՝ Նիկոլայի ընկերը
Իկոնին՝ Նիկոլայի ընկերը և համակուրսեցին
Ավդոտյա՝ Նիկոլայի խորդ մայրը
Վարենկա Նեխլյուդովս՝ Դմիտրիի քույրը, сестра Дмитрия, Նիկոլայի սիրուհին
Սեմյոնով՝ Նիկոլայի համակուրդեցին
Զուխին՝ Նիկոլայի և Սեմյոնովի ընկերը
Կատենկա՝ Կոլյայի քույրը
Լյուբոչկա՝ Կոլյայի քույրը

Սյուժե

Պատմվածքի սյուժեն նկարագրում է Նիկոլայի և նրա համակուրսեցիների պատանեկան տարիների համալսարանական կյանքը։ Սյուժեյի ծավալը ի տարբերություն հաջորդ պատմվածքների (<<Մանկություն >> և << Պատանեկություկ>>) ծավալով մեծ է և պարզ։Պատմվածքում կան փիլիսոփայական մտորումներ և տարբեր դեպքեր, որը կարող է պատահի յուրաքանչյուր երիտասարդի հետ։

Պատմվածքի հակիրճ բովանդակություն

Նիկոլայ Իրտենևի տասնվեցերորդ գարունն էր։ Նա պատրաստվում է քննություններին համալսարանում, լի է երերազանքներով և մտորումներով իր ապագայի մասին։ Որպեսզի ճիշտ հասկնա իր կյանքի նպատակը, վերցնում է առանձին տետր, որտեղ գրում է պարտականությունները և օրենքները, որը հարկավոր է բարոյականության կատարելագործման համար։ Չարչարանքների չորեքշաբթին իրենց տուն է գալիս ալեհեր վանական, հոգևորական։ Խոստովանությունից հետո Նիկոլայը զգում է իրեն մաքուր և նոր մարդ։ Բայց հանկարց նա գիշերը հիշում է իր մեղքի մասին , որի մասին թաքցրել էր խոստովանության ժամանակ։ Մինչև լույս Նիկոլենկան չի քնում և առավոտ վեցին նա շտապում է կառքով եկեղեցի՝խոստովանություն անելու։ Ուրախ Նիկոլենկան վերադառնում է և նրան թվում է, որ նրանից մաքուր մարդ չկա։ Նիկոլենկան այդ մասին պատմում է կառապանին։ Եվ կառապանը նրան ասում է. 《Դե ինչ, տեր իմ, դա ձեր իրավունքն է》։ Ուրախալի զգացմունքը անհետանում է և Նիկոլենկան կասկածանքով է վերաբերվում իր հնարավորություններին։ Նիկոլայը հաջող հանձնում է քննությունները և ընդունվում համալսարան։ Բոլորը նրան շնորհավորում են։ Հոր հրամանով, Նիկոլենկայի կարկադրության տակ է անցնում կառապան Կուզման, թեթև երկտեղանի կառքը և աշխետ ձի Կրասավչիկը։Մտածելով, որ նա արդեն մեծ է, Նիկոլայը Կուզնեցկի կամուրջի մոտից գնում է ծխամորճ և ծխախոտ։Տանը փորձում է ծխել, բայց զգում է սիրտ խառնոց և թուլություն։ Ընկերները Վոլոդյայի և Դուբկովի հետ գնում են ռեստորան, նշելու կրտսեր Իրտենևի համալսարան ընդունվելը։Ուսումնասիրելով երիտասարդների պահվածքը, Նիկոլայը նկատում է, որ Նեխլյուդովը տարբերվում է Վոլոդյայից և Դուբկովից՝ նա չի ծխում, թղթախաղով չի զբաղվում և չի պատմում իր սիրային արկածների մասին։ Բայց Նիկոլայը ավելի շատ ընդօրինակում է նրանց։ Նա խմում է և ծխում է պապիրոս, կրակը կպցնելով վառված մոմից, որը դրված է անծանոթ մարդկանց դիմաց։ Արդյունքում սկսվում է վիճաբանություն ոմն Կոլպիկովի հետ։ Նիկոլայը իրեն զգում է վիրավորված և իր վիրավորանքը թափում է Դուբկովի վրա։ Նեխլյուդովը հանգստացնում է Նիկոլային՝ հասկանալով ընկերոջ երեխայամտությունը։ Հաջորդ օրը՝հոր հրամանով, Նիկոլենկան այցելության է գնում։ Նա այցելում է Վալախիններին, Կորնակովներին իշխան Իվան Իվանիչին, մեծ դժվարությամբ համբերելով նրանց հետ զրույցները։ Ազատ և հեշտ Նիկոլայը զգում է իրեն միայն Դմիտրի Նեխլուդովի միջավայրում, ով Նիկոլային հրավիրում է մոր տուն Կունցևո։ Ընկերները ճանապարհին զրուցում են տարբեր թեմաների շուրջ։ Նիկոլայը խոստովանվում է, որ վերջին ժամանակներն նա խճճվդլ է բազմազան տպավորությունների մեջ։ Դմիտրիի մեջ Նիկոլային դուր է գամիս նրա ազատամիտ և ազնվաբարո խելքը, դուր էր գալիս այն, որ Նեխլուդովը մսռացավ ռեստորանում կատարվածն։ Ի շնորհիվ Դմիտրիի զրույցներին, Նիկոլայը սկսում է հասկանալ, որ հասունությունը դա հեշտ փոփոխություն չէ ժամանակի մեջ, այլ դանդաղ հոգու ձևավորում է։ Նիկոլայը հիանում է Նեխլյուդովով ավելի շատ և մտածում է, որ ինչկան լավ կլիներ եթե Դմիտրին ամուսնանար քրոջ հետ, կամ, հակառակը, ինքը՝ Նիկոլայը ամուսնանար Դմիտրիի քրոջ հետ։ Հաջորդ օրը Նիկոլայը վդրադառնում է գյուղ, որտեղ մոր մասին, մանկության մասին հիշողություններն նոր ուժով են արթնանում։ Նիկոլայը շատ է մտածում ապագայի մասին։ Վայելելով գյուղական կյանքը, Նիկոլայը ուրախությամբ գիտակցում է այն, որ կարող է տեսնել և զգալ բնության գեղեցկությունը։ Հայրը քառասուն ութ տարեկանում ամուսնանում է երկրորդ անգամ։ Երեխաները խորտ մորը չեն սիրում, մի քանի ամիս անց հոր և կնոջ միջև ձևավորվում են հարաբերություններ <<դանդաղ անտարբերության>>։ С началом учёбы в университете Николаю кажется, что он растворяется в массе таких же студентов и во многом разочарован новой жизнью. Он мечется от разговоров с Нехлюдовым до участия в студенческих кутежах, которые осуждаемы его другом. Иртеньева раздражают условности светского общества, которые кажутся в большей своей части притворством ничтожных людей. Среди студентов у Николая появляются новые знакомые, и он замечает, что главной заботой у этих людей является получение от жизни прежде всего удовольствия. Под влиянием новых знакомых он неосознанно следует такому же принципу. Небрежность в учёбе приносит свои плоды: на первом экзамене Николай проваливается. Три дня он не выходит из комнаты, чувствует себя истинно несчастливым и потерявшим всю прежнюю радость жизни. Дмитрий посещает его, но из-за охлаждения, которое наступает в их дружбе, сочувствие Нехлюдова кажется Николаю снисходительным и поэтому оскорбительным.

Однажды поздно вечером Николай достаёт тетрадь, на которой написано: «Правила жизни». От нахлынувших чувств, связанных с юношескими мечтаниями, он плачет, но уже слезами не отчаяния, а раскаяния и морального порыва. Он решается вновь писать правила жизни и никогда уже не изменять им. Первая половина юности заканчивается в ожидании следующей, более счастливой.

Оценки

Дружинин отозвался о «Юности» весьма положительно, но с достаточно суровой критикой:

Կաղապար:Начало цитаты «Задача Ваша ужасна, и Вы её выполнили очень хорошо. Ни один из теперешних писателей не мог бы так схватить и очертать волнующий и бестолковый период юности. Для людей развитых Ваша „Юность“ доставит великое наслаждение, и если кто Вам скажет, что эта вещь хуже „Детства“ и „Отрочества“, тому Вы можете плюнуть в физиономию.
Некоторые главы сухи и длинны, например, все разговоры с Дмитрием Нехлюдовым…
…избегайте длинных периодов. Дробите их на два и на три, не жалейте точек. С частицами речи поступайте без церемонии, слова что, который и это марайте десятками.
Иногда Вы готовы сказать: „У такого-то ляжки показывали, что он желает путешествовать по Индии“. Обуздать эту наклонность Вы должны, но гасить её не надо ни за что в свете»^[1] Կաղապար:Конец цитаты

Некрасов не написал Толстому о «Юности» ни слова.^[1]
Чернышевский выход «Юности» воспринял сдержанно.^[1]

Примечания

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 А.В.Чичерин. Комментарии. Л.Н.Толстой. Юность

Կաղապար:Лев Николаевич Толстой Категория:Повести Льва Толстого Категория:1857 год в литературе Категория:Автобиографические

[autogenerated1-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 А.В.Чичерин. Комментарии. Л.Н.Толстой. Юность

[1]

@@ Տող 18. / Տող 18. @@
 }}
-'''«Պատանեկությունը»՝ երրորդ և վերջին ինքնակենսագրական  վիպակն է Լև Տոլստոյի, տպագրված առաջին անգամ 1857 թվականին «Սովրեմեննիկ» ամսագրում'''  — третья и последняя повесть в псевдо-автобиографической трилогии [[Толстой, Лев Николаевич|Льва Толстого]], впервые напечатана в [[1857 год]]у в журнале ''[[Современник (журнал)|Современник]]'' № 1 . Книга описывает университетские годы жизни главного героя и его сокурсников.
+'''«Պատանեկությունը»՝ երրորդ և վերջին ինքնակենսագրական  վիպակն է Լև Տոլստոյի, տպագրված առաջին անգամ 1857 թվականին «Սովրեմեննիկ»''' № 1 ամսագրում։ Գրքում նկարագրված է գլխավոր հերոսի և իր համակուրսեցինռրի կյանքը։
 == Գործող անձ ==
-* Նիկոլայ Իռնետև՝ պատվածքը կստարվում է նրա կողմից Николай Иртеньев — от его имени ведётся повествование
+* Նիկոլայ Իռնետև՝ պատվածքը ներկայացված է նրա կողմից
 * Վոլոդյա՝ Կոլյայի եղբայրը
 * Սոնեչկա՝ Կոլյայի առաջին սերը
@@ Տող 39. / Տող 39. @@
 == Սյուժե ==
-Պատմվածքի սյուժեն նկարագրում է Նիկոլայի և նրա համակուրսեցիների պատանեկան տարիների համալսարանական կյանքը։ Սյուժեյի ծավալը ի տարբերություն հաջորդ պատմվածքների (<<Մանկություն >> և << ՊաՏԱնեկություկ>>) ծավալով մեծ է և պարզ։Պատմվածքում կան փիլիսոփայական մտորումներ և տարբեր դեպքեր, որը կարող է պատահի յուրաքանչուր երկտասարդի հետ։Сюжет повести описывает университетскую жизнь Николая и его товарищей-сокурсников в пору юношества.
+Պատմվածքի սյուժեն նկարագրում է Նիկոլայի և նրա համակուրսեցիների պատանեկան տարիների համալսարանական կյանքը։ Սյուժեյի ծավալը ի տարբերություն հաջորդ պատմվածքների (<<Մանկություն >> և << Պատանեկություկ>>) ծավալով մեծ է և պարզ։Պատմվածքում կան փիլիսոփայական մտորումներ և տարբեր դեպքեր, որը կարող է պատահի յուրաքանչյուր երիտասարդի հետ։
-Объём сюжета по сравнению с прошлыми частями трилогии ([[Детство (повесть)|«Детство»]] и [[Отрочество (повесть)|«Отрочество»]]) стал намного больше и раскрепощённей.
-Повесть наполнена философскими размышлениями и различными событиями, которые могут произойти с любым юношей.
 == Պատմվածքի հակիրճ բովանդակություն ==
-Նիկոլայ Իրտենևի տասնվեցերորդ գարունն էր։ Նա պատրաստվում է քննություններին համալսարանում, լի է երերազներով և մտորումներով իր ապագայի մասին։ Որպեսի ճիշտ հասկնա իր կյանքի նպատակը, վերցնում է առանձին տետր, որտեղ գրում է պարտականությունները և օրենքները, որը հարկավոր է  բարոյականության կատարելագործման համար։ Չարչարանքների չորեքշաբթին իրենց տուն է գալիս ալեհեր վանական, հոգևորական։ Խոստովանությունից հետո Նիկոլայը զգում է իրեն մաքուր և նոր մարդ։ Բայց հանկարց նա գիշերը հիշում է իր մեղքի մասին , որի մասին թաքցրել էր խոստովանության ժամանակ։ Մինչև լույս Նիկոլենկան չի քնում և առավոտ վեցին նա շտապում է կառքով եկեղեցի՝խոստովանություն անելու։ Ուրախ Նիկոլենկան վերադառնում է և նրան  թվում է, որ նրանից մաքուր մարդ չկա։ Նիկոլենկան այդ մասին պատմում է կառապանին։ Եվ կառապանը նրան ասում է. 《Դե ինչ, տեր իմ, դա ձեր իրավունքն է》։ Ուրախալի զգացմունքը անհետանում է և Նիկոլենկան կասկածանքով է վերաբերվում իր հնարավորություններին։            Նիկոլայը հաջող հանձնում է քննությունները և ընդունվում համալսարան։ Բոլորը նրան շնորհավորում են։ Հոր հրամանով, Նիկոլենկայի կարկադրության տակ է անցնում կառապան Կուզման, թեթև երկտեղանի կառքը և աշխետ ձի Կրասավչիկը։Մտածելով, որ նա արդեն մեծ է, Նիկոլայը Կուզնեցկի կամուրջի մոտից գնում է ծխամորճ և ծխախոտ։Տանը փորձում է ծխել, բայց զգում է սիրտ խառնոց և թուլություն։ Ընկերները Վոլոդյայի և Դուբկովի հետ գնում են ռեստորան, նշելու կրտսեր Իրտենևի համալսարան ընդունվելը։Ուսումնասիրելով երիտասարդների պահվածքը, Նիկոլայը նկատում է, որ Նեխլյուդովը տարբերվում է Վոլոդյայից և Դուբկովից՝ նա չի ծխում, թղթախաղով չի զբաղվում և չի պատմում իր սիրային արկածների մասին։ Բայց Նիկոլայը ավելի շատ ընդօրինակում է նրանց։ Նա խմում է և ծխում է պապիրոս, կրակը կպցնելով վառված մոմից, որը դրված է անծանոթ մարդկանց դիմաց։ Արդյունքում սկսվում է վիճաբանություն ոմն Կոլպիկովի հետ։ Նիկոլայը իրեն զգում է վիրավորված և իր վիրավորանքը թափում է Դուբկովի վրա։ Նեխլյուդովը հանգստացնում է Նիկոլային՝ հասկանալով ընկերոջ երեխայամտությունը։
+Նիկոլայ Իրտենևի տասնվեցերորդ գարունն էր։ Նա պատրաստվում է քննություններին համալսարանում, լի է երերազանքներով և մտորումներով իր ապագայի մասին։ Որպեսզի ճիշտ հասկնա իր կյանքի նպատակը, վերցնում է առանձին տետր, որտեղ գրում է պարտականությունները և օրենքները, որը հարկավոր է  բարոյականության կատարելագործման համար։ Չարչարանքների չորեքշաբթին իրենց տուն է գալիս ալեհեր վանական, հոգևորական։ Խոստովանությունից հետո Նիկոլայը զգում է իրեն մաքուր և նոր մարդ։ Բայց հանկարց նա գիշերը հիշում է իր մեղքի մասին , որի մասին թաքցրել էր խոստովանության ժամանակ։ Մինչև լույս Նիկոլենկան չի քնում և առավոտ վեցին նա շտապում է կառքով եկեղեցի՝խոստովանություն անելու։ Ուրախ Նիկոլենկան վերադառնում է և նրան  թվում է, որ նրանից մաքուր մարդ չկա։ Նիկոլենկան այդ մասին պատմում է կառապանին։ Եվ կառապանը նրան ասում է. 《Դե ինչ, տեր իմ, դա ձեր իրավունքն է》։ Ուրախալի զգացմունքը անհետանում է և Նիկոլենկան կասկածանքով է վերաբերվում իր հնարավորություններին։            Նիկոլայը հաջող հանձնում է քննությունները և ընդունվում համալսարան։ Բոլորը նրան շնորհավորում են։ Հոր հրամանով, Նիկոլենկայի կարկադրության տակ է անցնում կառապան Կուզման, թեթև երկտեղանի կառքը և աշխետ ձի Կրասավչիկը։Մտածելով, որ նա արդեն մեծ է, Նիկոլայը Կուզնեցկի կամուրջի մոտից գնում է ծխամորճ և ծխախոտ։Տանը փորձում է ծխել, բայց զգում է սիրտ խառնոց և թուլություն։ Ընկերները Վոլոդյայի և Դուբկովի հետ գնում են ռեստորան, նշելու կրտսեր Իրտենևի համալսարան ընդունվելը։Ուսումնասիրելով երիտասարդների պահվածքը, Նիկոլայը նկատում է, որ Նեխլյուդովը տարբերվում է Վոլոդյայից և Դուբկովից՝ նա չի ծխում, թղթախաղով չի զբաղվում և չի պատմում իր սիրային արկածների մասին։ Բայց Նիկոլայը ավելի շատ ընդօրինակում է նրանց։ Նա խմում է և ծխում է պապիրոս, կրակը կպցնելով վառված մոմից, որը դրված է անծանոթ մարդկանց դիմաց։ Արդյունքում սկսվում է վիճաբանություն ոմն Կոլպիկովի հետ։ Նիկոլայը իրեն զգում է վիրավորված և իր վիրավորանքը թափում է Դուբկովի վրա։ Նեխլյուդովը հանգստացնում է Նիկոլային՝ հասկանալով ընկերոջ երեխայամտությունը։ Հաջորդ օրը՝հոր հրամանով, Նիկոլենկան այցելության է գնում։ Նա այցելում է Վալախիններին, Կորնակովներին իշխան Իվան Իվանիչին, մեծ դժվարությամբ համբերելով նրանց հետ զրույցները։  Ազատ և հեշտ Նիկոլայը զգում է իրեն միայն Դմիտրի Նեխլուդովի միջավայրում, ով Նիկոլային հրավիրում է մոր տուն Կունցևո։ Ընկերները ճանապարհին զրուցում են տարբեր թեմաների շուրջ։ Նիկոլայը խոստովանվում է, որ վերջին ժամանակներն նա խճճվդլ է բազմազան տպավորությունների մեջ։ Դմիտրիի մեջ Նիկոլային դուր է գամիս նրա ազատամիտ և  ազնվաբարո խելքը, դուր  էր գալիս այն,  որ Նեխլուդովը մսռացավ ռեստորանում կատարվածն։ Ի շնորհիվ Դմիտրիի զրույցներին, Նիկոլայը սկսում է  հասկանալ, որ հասունությունը դա հեշտ փոփոխություն չէ ժամանակի մեջ, այլ դանդաղ հոգու ձևավորում է։ Նիկոլայը հիանում է Նեխլյուդովով ավելի շատ և մտածում է, որ ինչկան լավ կլիներ եթե Դմիտրին ամուսնանար քրոջ հետ, կամ, հակառակը, ինքը՝ Նիկոլայը  ամուսնանար Դմիտրիի քրոջ հետ։                                                Հաջորդ օրը Նիկոլայը վդրադառնում է գյուղ, որտեղ մոր մասին, մանկության մասին  հիշողություններն նոր ուժով են արթնանում։ Նիկոլայը շատ է մտածում ապագայի մասին։ Վայելելով գյուղական կյանքը, Նիկոլայը  ուրախությամբ գիտակցում է այն, որ կարող է տեսնել և զգալ բնության գեղեցկությունը։              Հայրը քառասուն ութ տարեկանում ամուսնանում է երկրորդ անգամ։ Երեխաները խորտ մորը չեն սիրում, մի քանի ամիս անց հոր և կնոջ միջև ձևավորվում են հարաբերություններ <<դանդաղ անտարբերության>>։                                            С началом учёбы в университете Николаю кажется, что он растворяется в массе таких же студентов и во многом разочарован новой жизнью. Он мечется от разговоров с Нехлюдовым до участия в студенческих кутежах, которые осуждаемы его другом. Иртеньева раздражают условности светского общества, которые кажутся в большей своей части притворством ничтожных людей. Среди студентов у Николая появляются новые знакомые, и он замечает, что главной заботой у этих людей является получение от жизни прежде всего удовольствия. Под влиянием новых знакомых он неосознанно следует такому же принципу. Небрежность в учёбе приносит свои плоды: на первом экзамене Николай проваливается. Три дня он не выходит из комнаты, чувствует себя истинно несчастливым и потерявшим всю прежнюю радость жизни. Дмитрий посещает его, но из-за охлаждения, которое наступает в их дружбе, сочувствие Нехлюдова кажется Николаю снисходительным и поэтому оскорбительным.
-Николай успешно выдерживает экзамены и зачислен в университет. Домашние поздравляют его. По приказанию отца, в полное распоряжение Николая поступают кучер Кузьма, пролётка и гнедой Красавчик. Решив, что он уже совсем взрослый, Николай покупает на Кузнецком мосту много разных безделушек, трубку и табак. Дома он пытается закурить, но чувствует тошноту и слабость. Заехавший за ним Дмитрий Нехлюдов укоряет Николая, разъясняя всю глупость курения. Друзья вместе с Володей и Дубковым едут в ресторан отмечать поступление младшего Иртеньева в университет. Наблюдая поведение молодых людей, Николай замечает, что Нехлюдов отличается от Володи и Дубкова в лучшую, правильную сторону: он не курит, не играет в карты, не рассказывает о любовных похождениях. Но Николаю из-за мальчишеского восторга перед взрослой жизнью хочется подражать именно Володе с Дубковым. Он пьёт шампанское, закуривает в ресторане папиросу от горящей свечи, которая стоит на столе перед незнакомыми людьми. В результате возникает ссора с неким Колпиковым. Николай чувствует себя оскорблённым, но всю свою обиду срывает на Дубкове, несправедливо накричав на него. Понимая всю ребячливость поведения своего друга, Нехлюдов успокаивает и утешает его.
-Հաջորդ օրը,  հոր հրամանով, Նիկոլենկան այցելության է գնում։ Նա այցելում է Վալախիններին, Կորնակովներին իշխան Իվան Իվանիչին, մեծ դժվարությամբ համբերելով նրանց հետ զրույցը։ Նիկոլայը իրեն անկաշկանդ է զգում միայն Դմիտրի Նեխլյուդովի հետ, ով հրավիրել էր Նիկոլենկային Կունցևո՝ մոր տուն։ Ճանապարհին ընկերները զրուցում են տարբեր թեմաների շուրջ  , խոստովանվում է, որ արդեն վերջին ժամանակները խճճվել է նորանոր տպավորությունների բազմազանության մեջ։На следующий день по приказанию отца Николенька отправляетրся, как уже вполне взрослый человек, делать визиты. Он посещает Валахиных, Корнаковых, Ивиных, князя Иван Иваныча, с трудом выдерживая долгие часы принуждённых бесед. Свободно и легко Николай чувствует себя лишь в обществе Дмитрия Нехлюдова, который приглашает его с визитом к своей матери в Кунцево. По дороге друзья беседуют на разные темы, Николай признается в том, что в последнее время совершенно запутался в разнообразии новых впечатлений. Ему нравится в Дмитрии спокойная рассудительность без оттенка назидательности, свободный и благородный ум, нравится, что Нехлюдов простил постыдную историю в ресторане, как бы не придав ей особенного значения. Благодаря беседам с Дмитрием, Николай начинает понимать, что взросление — не простое изменение во времени, а медленное становление души. Он восхищается другом все больше и, засыпая после разговора в доме Нехлюдовых, думает о том, как было бы хорошо, если бы Дмитрий женился на его сестре или, наоборот, он женился на сестре Дмитрия.
-На другой день Николай на почтовых уезжает в деревню, где воспоминания о детстве, о маменьке с новой силой оживают в нем. Он много думает, размышляет о своём будущем месте в свете, о понятии благовоспитанности, которое требует огромного внутреннего труда над собой. Наслаждаясь деревенской жизнью, Николай с радостью осознает в себе способность видеть и чувствовать самые тонкие оттенки красоты природы.
-Отец в сорок восемь лет женится во второй раз. Дети мачеху не любят, у отца с новой женой через несколько месяцев складываются отношения «тихой ненависти».
-С началом учёбы в университете Николаю кажется, что он растворяется в массе таких же студентов и во многом разочарован новой жизнью. Он мечется от разговоров с Нехлюдовым до участия в студенческих кутежах, которые осуждаемы его другом. Иртеньева раздражают условности светского общества, которые кажутся в большей своей части притворством ничтожных людей. Среди студентов у Николая появляются новые знакомые, и он замечает, что главной заботой у этих людей является получение от жизни прежде всего удовольствия. Под влиянием новых знакомых он неосознанно следует такому же принципу. Небрежность в учёбе приносит свои плоды: на первом экзамене Николай проваливается. Три дня он не выходит из комнаты, чувствует себя истинно несчастливым и потерявшим всю прежнюю радость жизни. Дмитрий посещает его, но из-за охлаждения, которое наступает в их дружбе, сочувствие Нехлюдова кажется Николаю снисходительным и поэтому оскорбительным.
 Однажды поздно вечером Николай достаёт тетрадь, на которой написано: «Правила жизни». От нахлынувших чувств, связанных с юношескими мечтаниями, он плачет, но уже слезами не отчаяния, а раскаяния и морального порыва. Он решается вновь писать правила жизни и никогда уже не изменять им. Первая половина юности заканчивается в ожидании следующей, более счастливой.