«Սպիտակի երկրաշարժ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Content deleted Content added
No edit summary
Պիտակներ՝ Խմբագրում բջջային սարքով Խմբագրում կայքի բջջային տարբերակից
Տող 23. Տող 23.
| տնտեսական վնաս = 10 միլիարդ USD
| տնտեսական վնաս = 10 միլիարդ USD
}}
}}
'''Սպիտակի երկրաշարժ''', տեղի է ունեցել [[Հայաստան]]ի հյուսիսարևմտյան մասում (այն ժամանակ [[Խորհրդային միություն|Խորհրդային Միության]] կազմում) [[1988 թվական]]<nowiki/>ի [[դեկտեմբերի 7]]-ին՝ տեղական ժամանակով ժամը 11:41-ին։ Երկրաշարժի ուժգնությունը կազմել է 6,8<ref>{{Cite web|accessdate = 2015-12-13|title = Earthquakes|url = https://earthquake.usgs.gov/earthquakes/map/#{%22feed%22:%221450040538109%22,%22sort%22:%22newest%22,%22mapposition%22:%5B%5B39.386,40.957%5D,%5B43.597,49.395%5D%5D,%22viewModes%22:{%22help%22:false,%22list%22:true,%22map%22:true,%22settings%22:false},%22autoUpdate%22:false,%22search%22:{%22id%22:%221450040538109%22,%22name%22:%22Search%20Results%22,%22isSearch%22:true,%22params%22:{%22starttime%22:%221988-12-06%2000:00:00%22,%22maxlatitude%22:43.597,%22minlatitude%22:39.386,%22maxlongitude%22:49.395,%22minlongitude%22:40.957,%22minmagnitude%22:6,%22endtime%22:%221988-12-13%2023:59:59%22,%22orderby%22:%22time%22}}}|publisher = earthquake.usgs.gov}}</ref>-7,2<ref name="demoscope">[http://www.epicentrum.ru/armenia1988.php Информация с сайта http://www.epicentrum.ru]</ref> մագնիտուդ, իսկ ըստ [[Մեդվեդև-Սպենհոյեր-Կարնիկի սանդղակ]]ի՝ մակրոսեյսմիկ ինտենսիվությունը X (արտասովոր կործանարար)։ Շրջանը խոցելի է հազվադեպ պատահող, բայց ուժեղ և ավերիչ երկրաշարժերով, այն գտնվում է Ալպերից մինչև Հիմալայներ ձգվող ակտիվ սեյսմիկ գոտու վրա։ Ստորգետնյա հզուր ցնցումների հետևանքով կես րոպեում ավերել են հանրապետության գրեթե ողջ հյուսիսային հատվածը, որտեղ ապրում էր շուրջ 1 մլն մարդ։ Երկրաշարժի էպիկենտրոնում՝ Սպիտակում, ցնցումների ուժգնությունը հասել է մինչև 9-10 բալ (ըստ MSK-64 12 բալանոց սանդղակի)։ Ստորգետնյա ցնցումներն զգացվել են Երևանում և Թբիլիսիում։
'''Սպիտակի երկրաշարժ''', տեղի է ունեցել [[Հայաստան]]ի հյուսիսարևմտյան մասում (այն ժամանակ [[Խորհրդային միություն|Խորհրդային Միության]] կազմում) [[1988 թվական]]<nowiki/>ի [[դեկտեմբերի 7]]-ին՝ տեղական ժամանակով ժամը 11:41-ին։ Երկրաշարժի ուժգնությունը կազմել է 6,8<ref>{{Cite web|accessdate = 2015-12-13|title = Earthquakes|url = https://earthquake.usgs.gov/earthquakes/map/#{%22feed%22:%221450040538109%22,%22sort%22:%22newest%22,%22mapposition%22:%5B%5B39.386,40.957%5D,%5B43.597,49.395%5D%5D,%22viewModes%22:{%22help%22:false,%22list%22:true,%22map%22:true,%22settings%22:false},%22autoUpdate%22:false,%22search%22:{%22id%22:%221450040538109%22,%22name%22:%22Search%20Results%22,%22isSearch%22:true,%22params%22:{%22starttime%22:%221988-12-06%2000:00:00%22,%22maxlatitude%22:43.597,%22minlatitude%22:39.386,%22maxlongitude%22:49.395,%22minlongitude%22:40.957,%22minmagnitude%22:6,%22endtime%22:%221988-12-13%2023:59:59%22,%22orderby%22:%22time%22}}}|publisher = earthquake.usgs.gov}}</ref>-7,2<ref name="demoscope">[http://www.epicentrum.ru/armenia1988.php Информация с сайта http://www.epicentrum.ru]</ref> մագնիտուդ, իսկ ըստ [[Մեդվեդև-Սպենհոյեր-Կարնիկի սանդղակ]]ի՝ մակրոսեյսմիկ ինտենսիվությունը X (արտասովոր կործանարար)։ Շրջանը խոցելի է հազվադեպ պատահող, բայց ուժեղ և ավերիչ երկրաշարժերով, այն գտնվում է Ալպերից մինչև Հիմալայներ ձգվող ակտիվ սեյսմիկ գոտու վրա։ Ստորգետնյա հզոր ցնցումների հետևանքով կես րոպեում ավերել են հանրապետության գրեթե ողջ հյուսիսային հատվածը, որտեղ ապրում էր շուրջ 1 մլն մարդ։ Երկրաշարժի էպիկենտրոնում՝ Սպիտակում, ցնցումների ուժգնությունը հասել է մինչև 9-10 բալ (ըստ MSK-64 12 բալանոց սանդղակի)։ Ստորգետնյա ցնցումներն զգացվել են Երևանում և Թբիլիսիում։


Երկրաշարժի հետևանքով շարքից դուրս է եկել Հայկական ԽՍՀ արդյունաբերական ներուժի շուրջ 40 %-ը։ Երկրաշարժի արդյունքում լիովին ավերվել են Սպիտակ քաղաքն ու 58 գյուղ, մասամբ ավերվել են Լենինական (ներկայում՝ Գյումրի), [[Ստեփանավան]], Կիրովական (ներկայում՝ [[Վանաձոր]]) քաղաքներն ու ավելի քան 300 բնակավայրեր<ref name=autogenerated1>[http://www.demoscope.ru/weekly/2004/0183/panorm01.php#1 Информация с сайта www.demoscope.ru]</ref>։
Երկրաշարժի հետևանքով շարքից դուրս է եկել Հայկական ԽՍՀ արդյունաբերական ներուժի շուրջ 40 %-ը։ Երկրաշարժի արդյունքում լիովին ավերվել են Սպիտակ քաղաքն ու 58 գյուղ, մասամբ ավերվել են Լենինական (ներկայում՝ Գյումրի), [[Ստեփանավան]], Կիրովական (ներկայում՝ [[Վանաձոր]]) քաղաքներն ու ավելի քան 300 բնակավայրեր<ref name=autogenerated1>[http://www.demoscope.ru/weekly/2004/0183/panorm01.php#1 Информация с сайта www.demoscope.ru]</ref>։

19:57, 7 Դեկտեմբերի 2018-ի տարբերակ

Սպիտակի երկրաշարժ
Սպիտակի երկրաշարժ (Հայաստան)##
Սպիտակի երկրաշարժ (Հայաստան)
Երկրաշարժի էպիկենտրոնը ցույց տվող քարտեզ
Տեսակերկրաշարժ
Երկիր ԽՍՀՄ
Տարեթիվդեկտեմբերի 7, 1988
Մագնիտուդ ռիխտերի սանդղակով7,0
Հիպոկենտրոնի
խորություն
10 կմ
Էպիկենտրոնի
տեղագրություն
40°59′13″ հս․. լ. 44°11′06″ ավ. ե.HGЯO
Տուժած երկրներ
(տարածաշրջաններ)
Հայկական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն Հայկական ԽՍՀ
Ցունամիոչ
Տուժածներ25,000 զոհված, 514,000-ը մնացին անտուն (ըստ մարտի 15-ի 20:00 տեղական ժամանակով)[1]
Զոհվածներ38 000 մարդ
Տնտեսական վնաս10 միլիարդ USD
 Spitak earthquake Վիքիպահեստում

Սպիտակի երկրաշարժ, տեղի է ունեցել Հայաստանի հյուսիսարևմտյան մասում (այն ժամանակ Խորհրդային Միության կազմում) 1988 թվականի դեկտեմբերի 7-ին՝ տեղական ժամանակով ժամը 11:41-ին։ Երկրաշարժի ուժգնությունը կազմել է 6,8[2]-7,2[3] մագնիտուդ, իսկ ըստ Մեդվեդև-Սպենհոյեր-Կարնիկի սանդղակի՝ մակրոսեյսմիկ ինտենսիվությունը X (արտասովոր կործանարար)։ Շրջանը խոցելի է հազվադեպ պատահող, բայց ուժեղ և ավերիչ երկրաշարժերով, այն գտնվում է Ալպերից մինչև Հիմալայներ ձգվող ակտիվ սեյսմիկ գոտու վրա։ Ստորգետնյա հզոր ցնցումների հետևանքով կես րոպեում ավերել են հանրապետության գրեթե ողջ հյուսիսային հատվածը, որտեղ ապրում էր շուրջ 1 մլն մարդ։ Երկրաշարժի էպիկենտրոնում՝ Սպիտակում, ցնցումների ուժգնությունը հասել է մինչև 9-10 բալ (ըստ MSK-64 12 բալանոց սանդղակի)։ Ստորգետնյա ցնցումներն զգացվել են Երևանում և Թբիլիսիում։

Երկրաշարժի հետևանքով շարքից դուրս է եկել Հայկական ԽՍՀ արդյունաբերական ներուժի շուրջ 40 %-ը։ Երկրաշարժի արդյունքում լիովին ավերվել են Սպիտակ քաղաքն ու 58 գյուղ, մասամբ ավերվել են Լենինական (ներկայում՝ Գյումրի), Ստեփանավան, Կիրովական (ներկայում՝ Վանաձոր) քաղաքներն ու ավելի քան 300 բնակավայրեր[4]։

Չնայած Սառը պատերազմի լարվածությանը, երկրաշարժից մի քանի օր հետո Խորհրդային միության առաջնորդ Միխայիլ Գորբաչովը պաշտոնապես ԱՄՆ֊ից հումանիտար օգնություն է խնդրել (Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո առաջին անգամ)։ 113 երկիր զգալի քանակությամբ հումանիտար օգնություն է ուղարկել Խորհրդային Միություն՝ փրկարարական սարքավորումների, որոնողական խմբերի և բժշկական պարագաների տեսքով, բայց գաղտնի նվիրատվությունը և հասարակական կազմակերպությունների նվիրատվությունները նույնպես միջազգային օգնության մաս են կազմել։ Օգնություն բերելու ճանապարհին մեկ ԽՍՀՄ ինքնաթիռ, որում կային 9 անձնակազմի անդամ և 69 զինծառայող, և Հարավսլավիայից եկող մի փոխադրամիջոց կործանվել են տարբեր պատահարներում[5]։

Սեյսմոլոգիական բնութագիրը

  • Ժամանակը - 1988 թ. դեկտեմբերի 7-ին‚ տեղական ժամանակով 11 անց 41 րոպե,
  • Էպիկենտրոնը - Սպիտակ քաղաքի մոտ Շիրակամուտ (Նալբանդ) գյուղ (φ=40,9N;λ=440, 2E),
  • Ուժգնությունը - էպիկենտրոնում 10 բալ ըստ МSК - 64 սանդղակի,
  • Մագնիտուդը- 7‚0 ըստ Ռիխտերի սանդղակի,
  • Հիպոկենտրոնի խորությունը- մոտ 10 կմ,
  • Գլխավոր ցնցման տևողությունը- մոտ 35-45 վրկ.,
  • Երկրաշարժի ժամանակ երկրի մակերեսին առաջացած բեկվածքի երկարությունը- մոտ 37 կմ‚ ուղղաձիգ առավելագույն տեղաշարժը- մոտ 2 մ‚ հորիզոնական տեղաշարժը- 0,7-1‚0 մ։

Ավերման գոտու բնութագիրը

  • Վնասի գոտու մակերեսը - 10 000 կմ քառակուսի‚ ուր ապրում էր 1 միլիոն բնակիչ,
  • Ուժեղ ավերման գոտու մակերեսը - 3000 կմ քառակուսի,
  • Ավերված քաղաքների թիվը - 11,
  • Ավերված գյուղերի թիվը - 58,
  • Տուժած քաղաքների թիվը - 21,
  • Տուժած գյուղերի թիվը - 342,
  • Անօթևան մնացածների թիվը - 514000 մարդ։
Երկու երկրաշարժի համեմատում[6]
Սպիտակի երկրաշարժ Լոմա-Փրիետա երկրաշարժ
Թվական դեկտեմբերի 7, 1988 հոկտեմբերի 17, 1989
Ուժգնություն 6.9 7.1
Վայր Հայաստան Հյուսիսային Կալիֆորնիա
Մահացածներ >25,000 67
Վիրավորներ 31,000 2,435
Անօթևան մնացածներ 514,000 7,362
Գույքային վնաս Անհայտ ~7.8 միլիարդ ԱՄՆ դոլար

Մարդկային կորուստները

Զոհերի թիվը - 25000‚ այդ թվում՝

Փլատակներից հանվել է կենդանի - 45000 մարդ, հոսպիտալացվել է - 12500 մարդ։ Աղետի գոտուց տարահանվել է 120 հազար մարդ (կանայք‚ ծերեր և երեխաներ)‚ որոնցից 75 հազարը՝ Հայաստանից դուրս, ԽՍՀՄ առողջարաններ։

Ուղիղ նյութական կորուստների արժեքը կազմել է 10 միլիարդ ԱՄՆ դոլար։

Պատկերներ

Հետևանքները քաղաքաշինության ոլորտում

Երկրաշարժի հետևանքով վերանայվեց Հայաստանի սեյսմիկ շրջանացման քարտեզը, նախկին երկու՝ 7 և 8 բալային գոտիների փոխարեն ընդունվեց 1, 2 և 3 գոտիներով քարտեզ, որտեղ սեյսմիկ վտանգը արտահայտված էր ոչ թե բալերով, այլ սպասվելիք երկրաշարժերի մաքսիմում արագացումներով։

  • 1 գոտու համար այն 200 սմ/վ2 (մոտավորապես 8 բալ)
  • 2 գոտու համար այն 300 սմ/վ2 (մոտավորապես 8,5 բալ)
  • 3 գոտու համար այն 400 սմ/վ2 (մոտավորապես 9 բալ)

Օրինակ, Երևանը գտնվում է 3 գոտում, այսինքն կարող է տեղի ունենալ 9 բալ ուժգնության երկրաշարժ։

Ծանոթագրություններ

  1. Service, Robert (2003). A History of Modern Russia: From Nicholas II to Vladimir Putin. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. էջեր 468–469. ISBN 0-674-01801-X.
  2. «Earthquakes». Վերցված է 2015-12-13-ին.}|publisher = earthquake.usgs.gov}}
  3. Информация с сайта http://www.epicentrum.ru
  4. Информация с сайта www.demoscope.ru
  5. К катастрофе самолёта Ил-76 в Иране
  6. Դիրկ Փրոսկե (Dirk Proske), Ռիսկեր և Աղետներ (անգլերեն՝ Risks and Disasters), Ռիսկերի Կատալոգ, Սպրինգեր Բերլին Հայդելբերգ, 2008, էջ 97, ԳՄՍՀ՝ 978-3-540-79554-4։

Արտաքին հղումներ