«Զևս»–ի խմբագրումների տարբերություն

Փոխել հղումները
Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
Փոխվում է էջը '{{Արեւմտահայերէն|Զեւս (արեւմտահայերէն)}} {{Տեղեկաքարտ Դիցաբանական կերպար | բնօրինակ անուն =...'-ով
Պիտակներ՝ Փոխարինում դատարկեցում դատարկում Վիզուալ խմբագիր
Տող 8. Տող 8.
[[Պատկեր:Bust of Zeus.jpg|մինի|աջից|Զևսի կիսանդրին]]
[[Պատկեր:Bust of Zeus.jpg|մինի|աջից|Զևսի կիսանդրին]]
Մենք Հայ ենք
'''Զևս'''<ref name="ՏՈՒՏ">{{ՏՈՒՏ|section=II.A.3|page=60}}</ref> (հին հունարեն՝ Ζεύς, ''Զէոս'', միկենյան di-we "Դիյ"<ref>Предметно-понятийный словарь греческого языка. Микенский период. Л., 1986. С.141</ref>, նոր [[հունարեն]]՝ Δίας, ''Դիաս'', անգլերեն արտասանությամբ /ˈzjuːs/ or /ˈzuːs/)՝ հին հունական առասպելաբանությունում<ref>Мифы народов мира. М., 1991-92. В 2-х т. Т. 1. С. 463-466, Любкер Ф. Реальный словарь классических древностей. М., 2001. В 3-х т. Т. 3. С. 502-504; Псевдо-Аполлодор. Мифологическая библиотека I 1, 6-7 далее</ref> երկնքի, որոտի, ամպրոպի և կայծակի [[աստված]], աշխարհի տիրակալ։ «Աստվածների և մարդկանց Հայրը» (πατὴρ ἀνδρῶν τε θεῶν τε, Pater Andron te theōn te), ինչպես հայրը իշխում է ընտանիքում, այնպես էլ նա է իշխում Օլիմպոս լեռան բնակիչներին, ըստ հին հունական կրոնի։ Օլիմպոսի աստվածներից գլխավորը, [[Կրոնոս]]ի և [[Հռեա]]յի երրորդ որդին, ամենափոքր երեխան է և կրտսերն է իր եղբայրների ու քույրերի մեջ։ [[Աիդ]]ի, [[Հեստիա]]յի, [[Դեմետրա]]յի և [[Պոսեյդոն]]ի եղբայրն է։ Զևսի կինը՝ [[Հերա]] աստվածուհին, նաև նրա քույրն է։


Նստավայրը համարվել է [[Օլիմպոս]] սարը ('''Զևս Օլիմպիացի''')։

== Զևսի ծնունդ ==
Քրոնոսը վստահ էր, որ իշխանությունն ընդմիշտ կմնա իր ձեռքում։ Նա երկյուղ ուներ, որ իր դեմ կապստամբեն զավակները և իրեն կդատապարտեն նույն ճակատագրին, որին ինքը արժանացրեց իր հորը՝ Ուրոնոսին։ Նա վախենում էր իր զավակներից։ Եվ հրամայեց Քրոնոսն իր կնոջը՝ Հռեային, որ նա իր մոտ բերի ծնած երեխաներին, և անգթորեն կուլ տվեց նրանց։ Սարսափեց Հռեան իր զավակներին վիճակված ճակատագիրը տեսնելով։

Հինգին Քրոնոսն արդեն կուլ տվեց. Հեստիային, Դեմետրային, Հերային, Հադեսին (Աիդ) և Պոսեյդոնին։

Հռեան չուզեց իր վերջին մանկանն էլ կորցնել։ Իր ծնողների՝ Ուրանոս-երկնքի և Գեա-Երկրի, խորհրդով նա հեռացավ, գնաց Կրետե կղզին, և խորունկ մի անձավում ծնվեց նրա կրտսեր որդին՝ որդու փոխարեն բարուրի մեջ փաթաթված մի երկարուկ քար տվեց նրան, որ կուլ տա։ Քրոնոսը չկասկածեց, որ խաբված է կնոջից։

Իսկ Զևսը մեծանում էր Կրետեում։ Հավերժահարսներ Ադրաստեան և Իդեան գուրգուրում էին փոքրիկ Զևսին, նրան սնում էին Ամալթեա աստվածային այծի կաթով։ Մեղուները փոքրիկ Զևսի համար մեղր էին բերում Դիկտե բարձր լեռան լանջերից։ Իսկ անձավի մուտքի մոտ հսկում էին պատանի կուրետները և ամեն անգամ, երբ փոքրիկ Զևսը լաց էր լինում, նրանք սրերով խփում էին վահաններին, որպեսզի Քրոնոսը չլսի նրա լացի ձայնը, և Զևսին էլ չվիճակվի նրա եղբայրների ու քույրերի ճակատագիրը։

Շատ ավանդույթներում նա ամուսնացած է [[Հերա]]յի հետ, թեև Դոդոնայի գուշակը նշում է [[Դիոնա]]ին, որպես նրա կնոջը։ Ըստ Իլիադի, նա [[Աֆրոդիտե]]ի հայրն է և [[Դիոնա]]յի ամուսինը։ Նա հայտնի էր իր էրոտիկ համարձակ արարքներով։ Դրանք հանգեցրել են բազմաթիվ աստվածների ու հերոսական զավակների ծնունդների, այդ թվում են՝ [[Աթենք]]ը, [[Ապոլլոն]] և [[Արտեմիս]]ը, [[Հերմես]]ը, [[Պերսեփոնե]]ն ([[Դեմետրա]]յից), [[Դիոնիսոս]]ը, [[Պերսևս]]ը, [[Հերակլես]]ը, [[Հելենե]] ն Տրոյայից, [[Մինոս]]ը, և [[Մուսաներ]]ը ([[Մնեմոսինե]]ից)։ [[Հերա]]յից նա ունեցել է [[Արես]]ին, [[Հեբե]]ին և [[Հեփեստոս]]ին։

Ինչպես Ուոլտեր Բյորկերտն էր նշում իր "Հունական Կրոնը" գրքում, "Նույնիսկ աստվածները, որոնք ոչ մի արյունակցական կապի մեջ չէին նրա հետ, կոչում էին իրեն Հայր, և բոլոր աստվածները վեր էին կենում նրա ներկայությամբ"։ Հույների համար նա եղել է աստվածների թագավոր, ով վերահսկում էր տիեզերքը։ Պավսանիացին նկատում է, որ "Սա Զևսն է, թագավորն երկնքի" ասացվածքն տարածված էր բոլոր մարդկանց մոտ։ Հեսիոդոսի Թեոգոնիայում, Զևսն էր հատկացնում տարբեր աստվածներին իրենց դերերը։ Իսկ Հոմերյան Օրհներգում նա հիշատակվում էր որպես աստվածների ցեղապետ։

Նրա խորհրդանիշերն էին՝ կայծակ, արծիվ, ցուլ, վահան, երկկողմանի կացինը (լաբրում) և կաղնի։ Ի հավելումն իր հնդեվրոպական ժառանգմանը, դասական «ամպ-ստեղծողին, հավաքողին» ({{ref-el}}Νεφεληγερέτα, Nephelēgereta) , նաև ստանում է որոշակի սրբապատկերային հատկանիշներ հնագույն Մերձավոր Արևելքի մշակույթներից, ինչպիսիք օրինակ՝ գավազանը ձեռքին։ Զևսը հաճախ պատկերված էր լինում հունական արվեստագետների մեջ մեկ կամ երկու կեցվածքով. կանգնած, առաջ քայլելիս, կայծակը իր աջ ձեռքում, կամ վեհ նստած։

Զևսն հասկացվում էր, որպես «կրակ», «թեժ նյութ, սուբստանցիա», բնակվելով եթերի մեջ, երկնքի իշխանությամբ, կազմակերպում էր տիեզերական և հասարակական կյանքի կենտրոնացումը։ Բացի դրանից նա բաշխում է երկրի վրա բարին ու չարը, և հենց նա է ներդրել մարդկանց մեջ ամոթն ու խիղճը։

Զևս - ահռելի պատժող ուժ է, երբեմն նրան ասոցացնում են ճակատագրի հետ, երբեմն էլ նա ինքն է հանդես գալիս որպես էակ, ով ենթակա է [[Մոյրաներ]]ին – ճակատագրին։ Նա կարող է կանխատեսել ապագան, հայտարարում է ճակատագրի կամքը երազների, ամպրոպի և կայծակի միջոցով։ Ամբողջ հասարակական կարգը հաստատված է Զևսի կողմից։ Նա քաղաքային կյանքի հովանավորն էր, նեղացածների, վիրավորվածների պաշտպանն էր, աղերսողների հովանավորն էր։ Նվիրել էր մարդկանց օրենքները, սահմանել էր և հաստատել է [[արքա]]ների իշխանությունը և լիազորությունները, նաև պահպանում էր ընտանիքը և օջախը, հետևում էր, որ պահպանվեն ավանդույթները և սովորույթները։ Նրան հնազանդվում էին մյուս աստվածները։

== Դիցաբանություն ==
=== Ծագում ===
:[[Կրոնոս]]ը վստահ չէր, որ իշխանությունն ընդմիշտ կմնա իր ձեռքում։ Նա երկյուղ ուներ, որ իր դեմ կապստամբեն զավակները և իրեն կդատապարտեն նույն ճակատագրին, որին ինքը արժանացրեց իր հորը՝ [[Ուրանոս]]ին։ Նա վախենում էր իր զավակներից։ Եվ հրամայեց Կրոնոսն իր կնոջը՝ [[Հռեա]]յին, որ նա իր մոտ բերի ծնած երեխաներին, և անգթորեն կուլ տվեց նրանց։ Սարսափեց [[Հռեա]]ն իր զավակներին վաճակված ճակատագիրը տեսնելով։
:Հինգին [[Կրոնոս]]ն արդեն կուլ տվեց. [[Հեստիա]]յին, [[Դեմետրա]]յին, [[Հերա]]յին, [[Հադես]]ին (Աիդ) և [[Պոսեյդոն]]ին։
:[[Հռեա]]ն չուզեց իր վերջին մանկանն էլ կորցնել։ Իր ծնողների՝ [[Ուրանոս]]-Երկնքի և [[Գեա]]-Երկրի, խորհրդով նա հեռացավ, գնաց Կրետե կղզին, և խորունկ մի անձավում ծնվեց նրա կրտսեր որդին՝ Զևսը։ Այդ անձավում նա թաքցրեց իր որդուն դաժան հորից, և որդու փոխարեն բարուրի մեջ փաթաթված մի երկարուկ քար տվեց նրան, որ կուլ տա։ Կրոնոսը չկասկածեց, որ խաբված է կնոջից։
:Իսկ Զևսը մեծանում էր Կրետում<ref>Псевдо-Аполлодор. Мифологическая библиотека I 1, 6.</ref>։ Հավերժահարսներ Ադրաստեան և Իդեան գուրգուրում էին փոքրիկ Զևսին, նրան սնում էին Ամալթեա աստվածային այծի կաթով։ Մեղուները փոքրիկ Զևսի համար մեղր<ref>Вергилий. Георгики.</ref> էին վերում Դիկտե բարձր լեռան լանջերից։ Իսկ անձավի մուտքի մոտ հսկում էին պատանի Կուբետները և ամեն ամգամ, երբ փոքրիկ Զևսը լաց էր լինում, նրանք սրերով խփում էին վահաններին, որպիսզի Կրոնոսը չլսի լացի ձայնը, և Զևսին էլ չվիճակվի նրա եղբայրների ու քույրերի ճակատագիրը։

=== Մանկություն ===
Բացի այս տարբերակից, գոյություն ունի ևս մի քանի վարկածներներ.
# Նրան մեծացրել է [[Գեա]]ն։
# Նրան մեծացրել է հավերժահարս Ադամանթեան։ Քանի որ [[Կրոնոս]]ն իշխում էր Երկրի, երկնքում և ծովի վրա, նա թաքցրեց Զևսի բարուրը, կախելով այն պարանով ծառին, և նա դադարեց լինել երկրի, ծովում ու երկնքում, այդպիսով անտեսանելի դարձավ իր հոր համար։
# Նրան մեծացրել է հավերժահարս Կինոսուրեն։ Զևս որպես երախտիկ, տեղադրված նրա աստղերի մեջ։
# Նրան մեծացրել է Մելիսան, ով կերակրեց նրան այծի կաթով ու մեղրով։
# Նա մեծացել է հովվի ընտանիքում, համաձայն խոստումին, որ իրենց ոչխարները կպաշտպանվեն գայլերից։

=== Զևսը տապալում է Կրոնոսին։ Օլիմպոսի աստվածների պայքարը տիտանների դեմ ===
:Աճեց ու առնացավ հզոր ու սքանչելի աստված Զևսը։ Նա ըմբոստացավ հոր դեմ և նրան ստիպեց նորից լույս աշխարհ բերել կլանված երեխաներին։ Կրոնոսը բերնից իրար հետևից դուրս թափեց իր գեղեցիկ և լուսավոր աստված-զավակներին։ Նրանք պայքարի մեջ մտան Կրոնոսի ու տիտաների դեմ՝ աշխարհի տիրապետությունը նվաճելու համար։
:Համառ ու ահավոր էր այդ պայքարը։ Կրոնոսի զավակները հաստատվեցին բարձրաբերձ Օլիմպոսի վրա։ Նրանց կողմն անցան նաև տիտաններից մի քանիսը և ամենից առաջ՝ տիտան Օվկիանոսը և նրա դուստր Ստիքսը՝ իր զավակների ՝ [[Զելոս|Ձգտման]] , [[Բիա|Հզորության]] ու [[Նիկե|Հաղթանակի]] հետ։ Օլիմպիացի աստվածների համար դա վտանգավոր պայքար էր։ Հզոր ու ահեղ էին նրանց ոսոխները՝ տիտանները։ Բայց կիկլոպները Զևսին օգնության հասան։ Նրանք Զևսի համար որոտ և կայծակ էին կոփում, իսկ Զևսը դրանք նետում էր տիտանների վրա։ Պայքարն արդեն տասը տարի էր, ինչ շարունակվում էր, բայց հաղթանակը չէր թեքվում ոչ մեկ, ոչ էլ մյուս կողմը։ Վերջապես, Զևսը վճռեց երկրի ընդերքից ազատել հարյուրաձեռք հսկաներին, և նրանց օգնության կանչեց։ Սոսկալի և լեռան պես վիթխարի՝ նրանք ելան երկրի ընդերքից ու նետվեցին կռվի մեջ։ Նրանք լեռներից ահագին ապառաժներ էին պոկում ու շպրտում տիտանների վրա։ Բյուրավոր ժայռեր էին թռչում տիտաններին ընդառաջ, երբ նրանք մոտենում էին Օլիմպոսին։ Տնքում էր Երկիրը, թոհուբոհը հագեցրել էր օդը, շուրջ բոլորն ամեն ինչ ցնցվում էր։ Նույնիսկ Տարտարոսն էր ցնցվում այդ պայքարից։ Զևսը իրար հետևից նետում էր բոցեղեն կայծակներ և խլացուցիչ դղրդացող որոտներ։ Բոցը բռնեց ամբողջ երկիրը, ծովերը եռացին, ծուխն ու գարշահոտությունը թանձրությամբ պատեցին ամենայն ինչ։
:Վերջապես հզոր տիտանները ցնցվեցին։ Նրանց ուժը կոտրվել էր, նրանք պարտված էին։ Օլիմպիացիները կապկպեցին նրանց և նետեցին դշխեմ Տարտարոսը՝ հավերժական խավարի մեջ։ Տարտարոսի պղնձակոփ անխորտակելի դարպասի մոտ պահապան կանգնեցին հարյուրաձեռք հսկաները. և հսկում են նրանք, որ հզոր տիտանները Տարտարոսից դուրս չպրծնեն։ Աշխարհի վրա տիտանների իշխանության վերջը եկավ։

=== Զևսի պայքարը Տիփոնի դեմ ===
:Բայց դրանով պայքարը չավարտվեց։ [[Գեա]]-Երկիրը շատ զայրացավ օլիմպիացի Զևսի վրա, որ նա այդքան անողոք վարվեց պարտված տիտանների հետ, որոնք իր զավակներն էին։ Նա ամուսնացավ դժնադեմ Տարտարոսի հետ և աշխարհ բերեց հարյուրգլխանի ահռելի հրեշ Տիփոնին։ Վիթխարի, իր հրեշային հարյուր գլխով՝ ելավ Տիփոնը երկրի ընդերքից։ Վայրենի ոռնոցով նա սասանեց օդը։ Այդ ոռնոցի մեջ և՝ շների հաչոց էր լսվում, և՝ առյուծի մռնչյուն։ Քուլա-քուլա բոց էր բարձրանում Տիփոնի շուրջը, և հողը ճոճվում էր նրա ծանր քայլերի տակ։ Աստվածները սոսկումից ցնցվեցին։ Բայց շանթարձակ Զևսը խիզախությամբ նետվեց նրա վրա, և բռնկվեց կռիվը։ Նորից փայլատակեցին կայծակները Զևսի ձեռքում, ալիք տալով տարածվեցին որոտի ձայները։ Երկինքն ու երկնակամարը ցնցվեցին հիմնովին։ Վերստին երկիրը բռնվեց վառվռուն բոցերով, ինչպես տիտանների դեմ կռվելու ժամանակ։ Հենց միայն Տիփոնի մերձենալուց ծովերը եռ էին գալիս։ Շանթարձակ Զևսի բոցեղեն կայծակները հարյուրներով ցած էին թափվում. Թվում էր, թե նրանց կրակից օդն էլ է այրվում, և այրվում են մթամած ամպրոպային ամպերը։ Զևսը մոխրացրեց Տիփոնի բոլոր հարյուր գլուխները։ Փուլ եկավ Տիփոնը երկրի վրա, նրա մարմնից մի այնպիսի տոթ էր բխում, որ չորս բոլորն ամեն ինչ հալվում էր։ Զևսը վերցրեց Տիփոնի դին և նետեց խավար Տարտարոսը, որ ծնել էր նրան։ Բայց Տարտարոսումն էլ Տիփոնը դեռ սպառնում է աստվածներին և ամենայն կենդանի արարածի։ Փոթորիկներ ու հրաբուխներ է առաջ բերում։ Նա, կես-կին կես-օձ [[Էքիդնա]]յի հետ միասին, ծնել է ահռելի երկգլխանի շուն [[Օրփո]]ին, դժոխքային շուն [[Կերբեր]]ին, Լերնեյան հիդրային և [[Քիմերա]]յին։ Տիփոնը հաճախ ցնցում է երկիրը։
:Հաղթեցին Օլիմպիացի աստվածներն իրենց ոսոխներին։ Այլևս ոչ ոք չէր կարող ընդդիմանալ նրանց իշխանությանը։ Այժմ արդեն նրանք կարող էին հանգիստ տիրել աշխարհին։ Նրանցից հզորագույնը՝ շանթարձակ Զևսը, իրեն վերցրեց երկինքը, [[Պոսեյդոն]]ը՝ ծովը, իսկ [[Հադես]]ը՝ մեռյալ հոգիների ստորերկրյա թագավորությունը։ Իսկ երկիրը մնաց իբրև ընդհանուրի տիրապետություն։ Թեև Կրոնոսի որդիները բաժանեցին իրար մեջ աշխարհի իշխանությունը, բայց և այնպես նրանց բոլորի վրա իշխում է երկնքի տիրակալ Զևսը. Նա՛ է իշխում մարդկանց ու աստվածների վրա, ամենայն ինչ աշխարհում նրա՛ն է ենթակա։

=== Տապալելու փորձեր ===
:Առաջինները, ովքեր փորձել էին տապալել Զևսին, դա՝ [[Պոսեյդոն]]<nowiki/>ը, [[Ապոլլոն|Ապոլլոնը]] և [[Հերա]]ն էին։ Այդ ըմբոստացած եռյակը շղթայել էր և արդեն ցանկանում էր գցել Զևսին [[Տարտարոս]], բայց նրա սիրելի ներեուհի [[Թետիս]]ը, օգնության էր կանչել [[Ուրանոս]]ի որդի՝ Բրիարեսին, ով ազատել էր Զևսին շղթաներից և փրկել էր նրան դաժան ճակատագրից։ Չստացված ապստամբությունից հետո, Զևսը, որպես պատիժ [[Պոսեյդոն]]ին և [[Ապոլլոն]]ին կարգադրում է կառուցել Տրոյայի պատերը, իսկ կնոջը՝ [[Հերա]]յին, նա կախում է այն նույն ոսկե շղթաներով, ինչով, որ նրան էին շղթայել, երկնքի և երկրի միջև, ի ցույց բոլորին։
:Երկրորդ անգամ տապալման փորձ եղավ մի մարգարեության պատճառով, որ ոչ ոք չգիտեր, բացի [[Գեա]]յից և [[Պրոմեթևս]]ից։ Զևսը հնագույն ու պատկառելի [[Գեա]]յին չհամարձակվեց անհանգստացնել, բայց Պրոմեթևսին դիմեց և պահանջեց գաղտնիքը բաց անել։ Չխոսեց [[Պրոմեթևս]] տիտանը, քանզի դաժան ու ագահ էր Զևսի իշխանությունը մարդկանց հանդեպ։ Եվ իսկույն հրամայեց Զևսը նրան շղթայակապել անխորտակելի շղթաներով և գամել ժայռի կատարին։
Զևսի կամքով ժայռին գամված Պրոմեթևսի առասպելը շարադրված ըստ Էսքիլեսի "Պրոմեթևսը շղթայված" ողբերգության։ Մի հատված.
{{quote|Բայց տիտանը հավերժ չպիտի տառապի: Նա գիտի, որ չար ճակատագիրը վրա կհասնի հզորազոր շանթարձակին: Եվ չի խուսափի նա իր ճակատագրից: Գիտի [[Պրոմեթևս]]ը, որ Զևսի իշխանությունը հավերժ չէ. կտապալվի նա բարձրագահ արքայական [[Օլիմպոս]]ից: Պատգամախոս տիտանը գիտի նաև այն մեծ գաղտնիքը, թե Զևսն ինչպես կարող է խուսափել այդ չար ճակատագրիգ, բայց գաղտնիքը չի հայտնում Զևսին: Ոչ մի ուժ, ոչ մի սպառնալիք, ոչ մի տառապանք չի կարող այդ գաղտնիքը կորզել հպարտ Պրոմեթևսի շուրթերից:
Վերջապես, այն հերոսը, որին վիճակված է ազատագրել Պրոմեթևսին, իր թափառումների ընթացքում հասնում է այստեղ՝ երկրի ծայրը: Այդ հերոսը [[Հերակլես]]ն է՝ ուժեղագույնը մարդկանցից, մեծազոր՝ որպես աստված: Նա սոսկումով է նայում Պրոմեթևսի տառապանքներին, և կարեկցանքը համակում է նրան:</b>

Վրա հասավ ազատագրման պահը: Բարձրագահ Օլիմպոսից այդտեղ սուրաց արագոտն [[Հերմես]]ը: Փաղաքշուշ խոսքով դիմեց մեծազոր Պրոմեթևսին, և անհապաղ ազատություն խոստացավ, եթե բաց անի այն գաղտնիքը, թե Զևսն ինչպես պիտի խուսափի չար ճակատագրից: Համաձայնեց, վերջապես, մեծազոր Պրոմեթևսը գաղտնիքը բագ անել և այդպես խոսեց.
-Թող շանթարձակը կնության չառնի ծովային աստվածուհի [[Թետիս]]ին, քանի որ ճակատագիրի աստվածուհիները՝իմաստուն մոյրաները, այդպիսի վիճակ են հանել Թետիսի համար, ով էլ լինի նրա ամուսինը, միևնույն է, [[Թետիս]]ը նրանից մի զավակ կունենա, որ հորից էլ զորեղ կլինի: Թող աստվածները Թետիսին կնության տան հերոս Պելևսին:}}

== Սյուժեների մեջ ==
{|align="center" class="wikitable"
|+
!|Նկար
!|Առասպել
!|Այլաբանություն
|-----
|[[Պատկեր:La Nourriture de Jupiter - Poussin - DulwichPG.jpg|200px]]
<br />'''Յուպիտերի դաստիարակումը '''
|Թաքնված մարդասպան հորից, մանուկ Զևսին կերակրում է այծ [[Ամալթեա]]։ Երեխան մեծանում է Իդա լեռան լանջերին (Կրետե), նիմփաները կերակրում են նրան վայրի մեղրով ու այծի կաթով։ Նա պատկերված է հովվերգության մթնոլորտում, պառկած է օրորոցի մեջ և շրջապատված է նիմփա- դաստիարակչուհիներով։ Այլ տարբերակ - երեխան նիմփաների ձեռքում է, որոնք բերում են նրա բերանին կաթի կուժ, մինչդեռ մյուսները հավաքում էին վայրի մեղր, իսկ հովիվը կթում է այծին։ Այծը նաև կարող է սնուցել Յուպիտերին։
|
|-----
|[[Պատկեր:Carracci - Jupiter et Junon.jpeg|200px|200px]]
<br />'''Յուպիտեր և Յունոնա '''
|Յուպիտերը նստած է անկողնու վրա, Յունոնան գրկախառնված է նրան։ Երկուսն էլ կարող են լինել կիսամերկ։ Մերձակայքում պատկերված է լինում արծիվ ու սիրամարգ, երկու աստվածների խորհրդանիշ։ Յունոնան կարող է գոտևորված լինի [[Վեներա]]յի գոտիով։
|Սիրո իշխանության այլաբանություն է։
|-----
|[[Պատկեր:Salle des gardes de la reine-SACRIFICE A JUPITER.jpg|200px]]
<br />'''Զոհաբերություն Յուպիտերի համար '''
|Պատկերված է նստաց Յուպիտերի արձանը, ով բռնում է գավազանը, իսկ կողքին նստած է նրա արծիվը։ Արջևի պլանում պատկերված է վառվող կրակով խորանը։ Կռապաշտները (հնարավոր է Իդա լեռան աղջիկներ) աղոթում են քուրմի ղեկավարության ներքո, կամ էլ զոհաբերություն են կատարում։
|
|-----
|Աստվածների և հսկաների պայքար
|
|
|-----
|[[Պատկեր:Andrea Appiani (circle) Jupiter und Merkur bei Philemon und Baucis.jpg|200px]]
<br />'''[[Ֆիլեմոն և Բավկիդե]]'''
|Զևսը չճանաչված լինելով հայտնվում է տարեց զույգերի տանը։
|Ողորմած աստուած, թույլերի և աղքատների պաշտպան։
|-----
|[[Պատկեր:Júpiter y Tetis, por Dominique Ingres.jpg|200px]]
<br />'''Յուպիտեր և [[Թետիս]]'''
|Նախկին սիրուհին աղերսում է երկնակյացին խնայել նրա տղային՝ Աքիլլեսին։ Նա գրկում է, նստած իր գահին, տիրոջ ծնկները։ Սյուժեն բնութագրված է Հոմերոսի մոտ։
|
|-----
|[[Պատկեր:Andr22.jpg|200px]]<br /> '''Յուպիտեր և [[Հանիմեդ]]'''
|Որպեսզի առևանգի գեղեցիկ երիտասարդին, Զևս վերափոխվում է մի հսկա արծվի։
|
|-----
|[[Պատկեր:Felix Vallotton The Rape of Europa.jpg|200px]]
<br /> '''[[Եվրոպա (դիցաբանություն)|Եվրոպա]]յի առևանգում '''
|Որպեսզի առևանգի գեղեցիկ իշխանուհուն, վերափոխվում է մի ցուլի։ Աղջիկը հիանում է իր գեղեցկությամբ և նստում նրա վրա, իսկ նա նետվում է ծովը և տանում է նրան իր հայրենի կղզից։
|
|-----
|[[Պատկեր:Leda - after Michelangelo Buonarroti.jpg|200px]]
<br /> '''Լեդա և կարապ'''
|Որպեսզի տիրանա անհասանելի գեղեցկուհուն, Զևս վերափոխվում է մի գեղեցիկ կարապի, ում նա թողեց մոտ գալ և խաղալ իր հետ։ Նա լույս աշխարհ բերեց Պոլիդևկին և [[Հեղինե]]ին։
|
|-----
|[[Պատկեր:Artemisia Gentileschi - Danaë.jpg|200px]]
<br /> '''[[Դանաե]] և ոսկե անձրև՛''
|Որպեսզի տիրանա գեղեցկուհուն, ով կողպված է մեղքի պատճառով ստորգետնյա «բունկերի» մեջ, Զևս վերափոխվում է և դառնում է ոսկե անձրև և այդպիսով հոսում է առաստաղի միջոցով և հայտնվում է նրա անկողնում։ Նկարների մեջ հաճախ կա նաև պատկերված պառավ- աղախին։ Այս դեպքում, ոսկե անձրևը ունի երկու բացատրություն. ուղիղ, համաձայն առասպելին՝ աղջկա համար, և փողի /գումարի ալիգորիա, որը փափկեցնում է ցանկացած տիկնոջը՝ պառավի համար։
|
|-----
|[[Պատկեր:Júpiter y Antíope, por Jean-Baptiste Marie Pierre.jpg|200px]]
<br />'''Սատիր և [[Անտիոպե]]'''
|Որպեսզի տիրանա կռվասեր մենադուհուն, Զևս վերափոխվում է նրանց ավանդական ուղեկից- սատիրի։
|
|-----
|[[Պատկեր:Correggio-io and jupiter.jpg|200px]] '''[[Իո]] և ամպը'''
|Որպեսզի տիրանա գեղեցկուհուն, Զևս վերափոխվում է և դառնում է ամպ։
|
|-----
|
|
|
|-----
|
|
|
|+
|}

== Անուն ==
Աստծո անունը ուղղական հոլովում ՝ Ζεύς Զևս է / zdeús ։ Այն հոլովում է հետևյալ կերպ. Ζεῦ Zeû կոչական հոլով, Δία Día հայցական հոլով, Διός Diós սեռական հոլով, Διί Dií տրական հոլով։ Կենսագիր Դիոգենես Լաերտուս «Pherecydes of S yros» մեջբերումների մեջ օգտագործում էր Ζάς անունը, որպես ուղղագրություն։
Zeus դա հունական շարունակություն է Di̯ēus՝ Պրոտո Հնդեվրոպական ցերեկային երկնքի աստծո անվանը, նաև կոչվել էր Dyeus ph2tēr («Երքնային Հայր»)։ Աստվածն հայտնի էր Rigveda անունով (վեդայական սանսկրիտ Dyaus / Dyaus Pita), լատիներենից (Jupiter , որն առաջացել է Iuppiter ՝ Պրոտո հնդեվրոպական կոչական հոլովում գտնվող dyeu-ph2tēr բառից), բխող dyeu արմատից («փայլ» և իր բազմաթիվ ածանցյալներով, «Երքնային Աստված»)։ Զևսը միակ աստվածն է օլիմպիական պանթեոնում, ում անունը ունի նման թափանցիկ հնդեվրոպական ստուգաբանություն։ Միկենյան հունարենում ամենավաղ հաստատված անունի ձևերից էր, di-we և di-wo, որ գրված էր գծային վանկային ձեռագրով։

=== Զևսի բազմազանություն ===
Ըստ Կոթի ելույթից, դասական բանասերները հաշվառում էին երեք<ref name="Цицерон. О природе богов III 53">Цицерон. О природе богов III 53</ref> Զևս՝
*[[Եթեր (դիցաբանություն)|Եթեր]]ի որդին, ծնված Արկադիայում։ [[Պերսեփոնե]]ի և [[Դիոնիսոս]]ի հայրը։
*[[Ուրանոս]]ի որդին, ծնված Արկադիայում։ [[Աթենաս]]ի հայրը։
*[[Կրոնոս]]ի որդին, ծնված Կրետե կղզում, այն տեղն էլ նրա գերեզմանն է։

=== Զևսի անվան տարաբնույթ ձևեր ===
{| border="1"
|style="background:#A9A9A9"|Հունարեն անվանումը
|style="background:#A9A9A9"|Ռուսերեն անվանումը
|style="background:#A9A9A9"|Նշանակությունը
|-
|Δάν
|Дан
|Դորիական ուղղագրությամբ
|-
|Δήν
|Ден
|Զևս անվան ուղղագրությունը<ref name="ReferenceC">Ферекид Сирский, фр. В1 Дильс-Кранц</ref>
|-
|Δῖος
|Дий
|Զևսի անունը<ref>Нонн. Деяния Диониса I 24.</ref>
|-
|Δίς
|Дис
|Զևս անվան ուղղագրությունը<ref name="ReferenceC"/>
|-
|Ζάν
|Зан
|Դորիական ուղղագրությամբ<ref>Павсаний. Описание Эллады V 21, 2</ref>
|-
|Ζάς
|Зас
|Զևս անվան բարբառային ուղղագրությունը<ref>Ферекид Сирский, фр. В1 Дильс-Кранц = Евдем, фр.150 Верли</ref>
|-
|Ζήν
|Зен
|Զևս անվան ձևերից մեկը<ref>Ферекид Сирский, фр. В1 Дильс-Кранц; Платон. Кратил 396а; Диодор Сицилийский. Историческая библиотека V 72, 2</ref>
|-
|Ζής
|Зес
|Զևս անվան ուղղագրությունը<ref name="ReferenceC"/>
|-
|Τάν
|Тан
|Կրետական ուղղագրությունը
|}

== Կենակիցներ և երեխաներ ==
{|
|Աստվածային երեխաներ
{|
!style="background:#A9A9A9"|Մայրը||style="background:#A9A9A9"|Երեխան
|-
|style="background:#F5F5F5"|Աիգե ||style="background: #F5F5F5"|Էգիպան<ref name="Гигин. Мифы 155">Гигин. Мифы 155</ref>
|-
|style="background:#F5F5F5"|[[Անանկե (դիցաբանություն)|Անանկե]]<ref name="ReferenceB"/> или [[Ананке (мифология)|Ананке]]<ref>Платон. Государство X 617с</ref> կամ [[Թեմիս]] ||style="background:#F5F5F5"| 1 Մոյրաներ (ճակատագրեր)
#[[Ատրոպա]]
#[[Կլոթո]]
#[[Լաքեսիս]]
|-
|style="background:#F5F5F5"|[[Ափրոդիտե]]|| style="background:#F5F5F5"|
#[[Տիքե]]<ref>Pind. Ol. XII</ref> 6
#[[Էրոս]]<ref>Лактанций. Божественные установления I 17, 9</ref>
|-
|style="background:#F5F5F5"|[[Դեմետրա]] կամ [[Ստիքս]]<ref name="ReferenceB">Псевдо-Аполлодор. Мифологическая библиотека I 3, 1</ref>||style="background:#F5F5F5"|[[Պերսեփոնե]]<ref>Гесиод. Теогония 912-914; Гигин. Мифы. Введение 26</ref>
|-
|style="background:#F5F5F5"|[[Դիոնե]] կամ [[Թալասա]]||style="background:#F5F5F5"|Ափրոդիտե
|-
|style="background:#F5F5F5"|[[Էոս]]||style="background:#F5F5F5"|
#[[Հերսա]]
# Կարեա
|-
|style="background:#F5F5F5"|[[Էրիս]]||style="background:#F5F5F5"|[[Լիմոս]]
|-
|style="background:#F5F5F5"|[[Եվրինոմե]]||style="background:#F5F5F5"|Քարիսներ<ref>Гесиод. Теогония 909; Псевдо-Аполлодор. Мифологическая библиотека I 3, 1; Павсаний. Описание Эллады IX 35, 5</ref>(Գրացիաներ) 2
#[[Ագլայիա]]
#[[Եվրոսինե]]
#[[Թալիա (Քարիս)]]
|-
|style="background:#F5F5F5"|[[Գեա]]||style="background:#F5F5F5"|[[Մանես]]
|-
|style="background:#F5F5F5"|[[Հերա]]||style="background:#F5F5F5"|
# [[Արես]]<ref name="ReferenceA">Гесиод. Теогония 922; Псевдо-Аполлодор. Мифологическая библиотека I 3, 1</ref> 3
# [[Իլիփիա]]<ref name="ReferenceA"/>.
# [[Էրիս]]
# [[Հեբե]]<ref>Гесиод. Теогония 922; Псевдо-Аполлодор. Мифологическая библиотека I 3, 1; Гигин. Мифы. Введение 24</ref> 3
# [[Հեփեստոս]] 3
# [[Անգելոս]]
|-
|style="background:#F5F5F5"|[[Լետո]]<ref>Гесиод. Теогония 918-920</ref>||style="background:#F5F5F5"|
# [[Ապոլլոն]]
# [[Արտեմիս]]
|-
|style="background:#F5F5F5"|[[Մայա]]||style="background:#F5F5F5"|[[Հերմես]]<ref>Гесиод. Теогония 938-939</ref>.
|-
|style="background:#F5F5F5"|[[Մետիս]]||style="background:#F5F5F5"|[[Աթենաս]]<ref>Лосев А. Ф. Мифология греков и римлян. М., 1996. С. 213</ref> 4
|-
|style="background:#F5F5F5"|[[Մնեմոսինե]]<ref>Гесиод. Теогония 915-917; Гимны Гомера III 429; Псевдо-Аполлодор. Мифологическая библиотека I 1, 3; 3, 1</ref>||style="background:#F5F5F5"|
#Մուսաներ
## [[Աոիդե]]
## [[Մելետե]]
## [[Մնեմե]]
# Մուսաներ
## [[Կալլիոպե]]
## [[Կլիո]]
## [[Էրատո]]
## [[Եվտերպե]]
## [[Մելպոմենե]]
## [[Պոլիհիմնիա]]
## [[Տերփսիքորա]]
## [[Թալիա]]
## [[Ուրանիա]]
|-
|style="background:#F5F5F5"|[[Նեմեսիս]]||style="background:#F5F5F5"|[[Հելենե]] Տրոյացի
|-
|style="background:#F5F5F5"|[[Պերսեփոնե]]||style="background:#F5F5F5"|
#[[Զագրեոս]]<ref>Нонн. Деяния Диониса V 565</ref>,և նա ծնեց նրան կոտոշավոր մանկան<ref>Еврипид. Вакханки 100</ref>
#[[Մելինե]]
#[[Էրինիաներ]] (վարկած) 7
|-
|style="background:#F5F5F5"|[[Սելենե]]||style="background:#F5F5F5"|
# [[Հերսա]]<ref>Алкман, фр. 48 = Плутарх. Застольные беседы III 10, 3</ref>
# [[Նեմեյան առյուծ]]
# [[Պանդիա]]<ref>Гимны Гомера XXXII 15; Гигин. Мифы. Введение 28</ref>
|-
| style="background:#F5F5F5"|[[Թալիա (նիմփա)|Թալիա]]||style="background:#F5F5F5"|[[Պալիկե]]
|-
| style="background:#F5F5F5"|[[Թեմիս]]||style="background:#F5F5F5"|
# [[Աստրեա]]<ref>Плутарх. Почему божество медлит с воздаянием 25</ref>
# [[Էրիդանոսյան նիմփեր]]
# [[Նեմեսիս]]
# [[Հորաներ]]<ref>Гесиод. Теогония 902; Псевдо-Аполлодор. Мифологическая библиотека I 3, 1; Диодор Сицилийский. Историческая библиотека V 72, 5; Гигин. Мифы 25; Орфические гимны XLIII 1</ref>
## Առաջին Սերունդ
### [[Աուքսո]]
### [[Կարպո]]
### [[Թալլո]]
## Երկրորդ Սերունդ
###[[Դիկե]]
###[[Էյրենե]]
###[[Եվնոմիա]]
## Երրորդ Սերունդ
###[[Փերուսա]]
###[[Եվփորիա]]
###[[Օրթոսե]]
|-
| style="background:#F5F5F5"|[[Հիբրիս]]<ref>Псевдо-Аполлодор. Мифологическая библиотека I 4, 1</ref>||style="background:#F5F5F5"|[[Պան]] 8
|-
|style="background:#F5F5F5"|Անհայտ մայր||style="background:#F5F5F5"|[[Ալեթեա]]
|-
|style="background:#F5F5F5"| Անհայտ մայր||style="background:#F5F5F5"|[[Ատե]]
|-
|style="background:#F5F5F5"| Անհայտ մայր||style="background:#F5F5F5"|[[Կաիրոս]]
|-
|style="background:#F5F5F5"| Անհայտ մայր||style="background:#F5F5F5"|[[Լիտե]]
|-
|}

|Կիսաստվածներ / մահկանացու երեխաներ
{|
!style="background:#A9A9A9"|Մայրը||style="background:#A9A9A9"|Երեխան
|-
|style="background:#F5F5F5"|Էգինե||style="background:#F5F5F5"|
#Էակոս
#Դամոկրատեա
|-
|style="background:#F5F5F5"|Ալքմենե||style="background:#F5F5F5"|[[Հերակլես]]<ref>Гесиод. Теогония 943-944</ref> 9
|-
|style="background:#F5F5F5"|Անտիոպե<ref>Павсаний. Описание Эллады I 38, 9</ref>||style="background:#F5F5F5"|
#[[Զետես]]
#[[Ամփիոն]]
|-
|style="background:#F5F5F5"|Անաքսիթեա||style="background:#F5F5F5"|Օլենուս
|-
|style="background:#F5F5F5"|Աստերոպե||style="background:#F5F5F5"|Ակրագաս
|-
|style="background:#F5F5F5"|Կալիստո||style="background:#F5F5F5"|Արկաս
|-
|style="background:#F5F5F5"|Կալիքե||style="background:#F5F5F5"|
#Աթլիուս
#Էնդիմեոն
|-
|style="background: #F5F5F5"|Կալիրոե||style="background:#F5F5F5"|Անհայտ
|-
|style="background:#F5F5F5"|Կարմե||style="background:#F5F5F5"|Բրիտոմարտիս
|-
|style="background:#F5F5F5"|Կասիոպե||style="background:#F5F5F5"|Ատիմնիուս
|-
|style="background:#F5F5F5"|Քալդենե||style="background:#F5F5F5"|
#Սոլումնուս
#Միլիե
|-
|style="background:#F5F5F5"|Դանայա<ref>Софокл. Антигона 944-950; Гигин. Мифы 63</ref>||style="background:#F5F5F5"|[[Պերսևս]]
|-
|style="background:#F5F5F5"|Դիա<ref name="Гигин. Мифы 155"/>||style="background:#F5F5F5"|Պիրիթուս
|-
|style="background:#F5F5F5"|Էլարա<ref>Псевдо-Аполлодор. Мифологическая библиотека I 4, 1; Ферекид, фр. 5 Мюллер; Лосев А. Ф. Мифология греков и римлян. М., 1996. С. 453</ref>||style="background:#F5F5F5"|Տիթիոս
|-
|style="background:#F5F5F5"|Էլեկրտա<ref>Гесиод. Перечень женщин, фр.177 М.-У.; Гигин. Мифы 155; Гигин. Мифы 250</ref>||style="background:#F5F5F5"|
#Դարդանոս
#Իասիոն
#[[Հարմոնիա]]
|-
|style="background:#F5F5F5"|[[Եվրոպա(դիցաբանություն)|Եվրոպա]]<ref>Гомер. Илиада XIII 450; XI 568</ref>||style="background:#F5F5F5"|
#Մինոս
#Ռադամանդոս
#Սարպեդոն
#Ալագոնիա
#Կարնուս
#Դոդոն
|-
|style="background:#F5F5F5"|Էվրիմեդոնդե<ref>Климент. Протрептик 39, 6</ref>||style="background:#F5F5F5"|Միրմիդոն
|-
|style="background:#F5F5F5"|Էվրիոդեա||style="background:#F5F5F5"|Արկեսիոս
|-
|style="background:#F5F5F5"|Հիմալիա||style="background:#F5F5F5"|
#Կրոնիոս
#Սպարտեոս
#Կիտոս
|-
|style="background:#F5F5F5"|Իդեա||style="background:#F5F5F5"|Կրես
|-
|style="background:#F5F5F5"|Իոդամե||style="background:#F5F5F5"|Թեբե
|-
|style="background:#F5F5F5"|Իո<ref name="ЭСБЕ 1">ВТ-ЭСБЕ|Эпаф</ref>||style="background:#F5F5F5"|
#Էրափոս
#Կերոեսե
|-
|style="background:#F5F5F5"|Իսոնե<ref>Любкер Ф. Реальный словарь классических древностей. М., 2001. В 3 т. Т. 2. С.498</ref>||style="background:#F5F5F5"|Օրքոմենոս
|-
|style="background:#F5F5F5"|Լամիա||style="background:#F5F5F5"|
#Աքիլլևս
#Հերոփիլ<ref>Евмел. Коринфиака, фр. 8 Бернабе; Климент. Строматы I 70, 3</ref>
#Սիբիլ
|-
|style="background:#F5F5F5"|Լաոդամե||style="background:#F5F5F5"|Սարպեդոն
|-
|style="background:#F5F5F5"|Լեդա<ref>Гесиод. Перечень женщин, фр. 24 М.-У.; Псевдо-Аполлодор. Мифологическая библиотека I 8, 2; Гигин. Мифы 155</ref>||style="background:#F5F5F5"|
#Պոլիդևկոս
#[[Հեղինե]]
|-
|style="background:#F5F5F5"|Մերա<ref>Любкер Ф. Реальный словарь классических древностей. М., 2001. В 3 т. Т. 2. С. 325</ref>||style="background:#F5F5F5"|Լոկր
|-
|style="background:#F5F5F5"|Նիոբե<ref>Дионисий Галикарнасский. Римские древности I 11, 2</ref>||style="background:#F5F5F5"|
#Արգուս
#Պելասգուս
|-
|style="background:#F5F5F5"|Օթրեիս<ref>Антонин Либерал. Метаморфозы 13, 1</ref>||style="background:#F5F5F5"|Մելիթես
|-
|style="background:#F5F5F5"|Պանդորա<ref>Комментарий Д. О. Торшилова в кн. Гигин. Мифы. СПб, 2000. С. 159</ref>||style="background:#F5F5F5"|
#Գրեկոս
#Լատինոս
|-
|style="background:#F5F5F5"|Պասիփեա||style="background:#F5F5F5"|Ամմոն
|-
|style="background:#F5F5F5"|Փթիա||style="background:#F5F5F5"|Աքեոս
|-
|style="background:#F5F5F5"|Պլուտո հավերժահարս||style="background:#F5F5F5"|Տանտալոս
|-
|style="background:#F5F5F5"|Պոդագրե||style="background:#F5F5F5"|
#Բալիոս (ձի)
#Զենթոս (ձի)
|-
|style="background:#F5F5F5"|Պրոտոգենե||style="background:#F5F5F5"|
#Էթլոս (հնարավոր է)<ref name="Гигин. Мифы 155" />
#Օպոս
|-
|style="background:#F5F5F5"|Պիրրա<ref>Еврипид. Мудрая Меланиппа, фр. 481 Наук; Гигин. Мифы 155</ref>||style="background:#F5F5F5"|Հելեն
|-
|style="background:#F5F5F5"|Սեմելե<ref>Гесиод. Теогония 940-942</ref>||style="background:#F5F5F5"|[[Դիոնիսոս]]
|-
|style="background:#F5F5F5"|Տայգետե<ref>Псевдо-Аполлодор. Мифологическая библиотека III 10, 1.3</ref>||style="background:#F5F5F5"|Լակադեմոն
|-
|style="background:#F5F5F5"|Թիա||style="background:#F5F5F5"|
#Մագնես
#Մակեդնոս
|-
|style="background:#F5F5F5"|Տորհեբե||style="background:#F5F5F5"|Կարիոս
|-
|style="background:#F5F5F5"|Աֆրիկյան հավերժահարս||style="background:#F5F5F5"|Լարբաս
|-
|style="background:#F5F5F5"|Սամոթրակյան հավերժահարս||style="background:#F5F5F5"|Սաոն (հնարավոր է)
|-
|style="background:#F5F5F5"|Սիթնիդ հավերժահարս ||style="background:#F5F5F5"|Մեգարոս
|-
|style="background:#F5F5F5"|Անհայտ մայր||style="background:#F5F5F5"|
#Կալաբրոս
#Գերեստոս
#Թենարոս
|-
|style="background:#F5F5F5"| Անհայտ մայր||style="background:#F5F5F5"|Կորինթոս
|-
|style="background:#F5F5F5"| Անհայտ մայր||style="background:#F5F5F5"|Կրինակոս
|}
|}

# Մոյրաները կարող էին լինել նաև Զևսի և [[Թեմիս]]ի, կամ Սկզբնական աստվածություններից մեկից՝ [[Քաոս]], [[Նիկտե]] կամ [[Անանկե]]։
# Քարիսները կարող էին լինել Զևսի և [[Եվրինոմե]]ի, կամ [[Դիոնիսոս]] ի ու [[Ափրոդիտե]] ի, կամ նայադ Էգլեից։
# Կա վարկած, որ սրանք կուսածնունդ են։
# Կա վարկած, որ նա կուսածնունդ է։
# Հելենե [[Լեդա]]յի կամ [[Նեմեսիս]]
# Տիքեն նաև համարվում է [[Ափրոդիտե]]ի և [[Հերմես]]ի դուստր։
# Զևս Խթոնիացի<ref>Орфика, фр.197 Керн; Орфические гимны LXX 2-3</ref>
# [[Պան]]ի մայրը նաև համարվում էր՝ Ֆիբրիդան<ref>Схолии к Пиндару. Пифийские песни Введение // Комментарий Д. О. Торшилова в кн. Гигин. Мифы. СПб, 2000. С. 254</ref>, հավերժահարս Օյնեիդան<ref>Схолии к Феокриту. Идиллии I 3 // Комментарий Д. О. Торшилова в кн. Гигин. Мифы. СПб, 2000. С. 254</ref>, կամ [[Կալիստո]]ն<ref>Эпименид, фр. 9 Якоби = Схолии к Псевдо-Еврипид. Рес 36; Схолии к Феокриту. Идиллии I 3 // Комментарий Д. О. Торшилова в кн. Гигин. Мифы. СПб, 2000. С. 254; Фрагменты ранних греческих философов. Ч. 1. М., 1989. С. 78</ref>։
# Հերակլես (առաջին) ծնվել է Լիսիփեից։ Հերակլես (չորրորդ) ծնվել է Աստերիաեից
* Սինոպեն և Մեդեան մերժել են Զևսին։
* Ագդիստիսը ծնվել է հողի վրա ընկած Զևսի սերմնահեղուկից։
* Կուրետները՝ հողի բուսական ուժի դեմոները ծնվել են կամ Հերայից կամ Իդից (վարկած)
* Կորիբանտները՝ ծնվել են Կալիոպեից։ (վարկած)

== Ատրիբուտներ ==
* Արծիվ (հասավ իրեն, երբ եղբայրներով բաժանուն էին թռչուններին<ref>Каллимах. Гимны I 68; Псевдо-Эратосфен. Катастеризмы 30; Гигин. Астрономия II 16, 2, два последних со ссылкой на «Историю Наксоса» Аглаосфена</ref>)
* Էդիս – վահան
* Զևսի կայծակ. նյութական զենք է, յուրօրինակ ճյուղավորված, երկկողմանի, կամ եռկողմանի ատամնավոր եղան։ Բարոկկական գեղանկարչության մեջ պատկերված էր որպես կրակի կապոց, որը կարող էր պահել արծիվը իր ճանկերով։
* Արքայական գավազան
* Երբեմն մուրճ
* Լցված արծիվներից կառքը
* Կշեռք
* Կաղնու ծառ

== Պատկեր ==
[[Պատկեր:Jupiter Smyrna Louvre Ma13.jpg|200px|մինի|Զևս կայծակը ձեռքին]]
Զևսը ավանդաբար պատկերված է որպես հասուն տարիքի, դեմքի ազնվական գծերով տղամարդ, եզերված խիտ գանգուրներով։
Ավելի ուշ նկարիչների ստեղծագործություններում, հատկապես Նոր Ժամանակի վարպետների մոտ, նա սիրո պատմությունների, կանանց գերող ու լքող և բազմաթիվ կերպարանքներ ունեցող հերոս է։

=== Կերպարափոխումներ ===
Զևս օժտված էր ոչ միայն ուժով և արիությամբ, նա կարող էր ցանկացած ժամանակ փոխել իր արտաքին տեսքը և վերափոխվել ամեն ինչի։
* Օձի կերպարով նա գայթակղեց Դեմետրային, հետագայում Պերսեփոնեին։
* Ցուլի և թռչունի կերպարով գայթակղեց Եվրոպային։
* Ցուլի տեսքով - Իոին։
* Արծվի վերափոխված առևանգում է Հանիմեդին։
* Կարապի կերպարով գայթակղեց Նեմեսին կամ Լեդային։
* Լորի կերպարով՝ Լետոին։
* Մրջնի կերպարով՝ Էվրիմեդոնդեին։
* Աղունիկի կերպարով՝ Փթիին։
* Հրե տեսքով՝ Էգինեին։
* Ոսկե անձրևի տեսքով՝ Դանային։
* Սատիրի կերպար ընդունելով՝ Անտիոպեին։
* Հովիվի կերպար ընդունելով՝ Մնեմոսինեին։
Սիրուհիները սովորաբար պահպանում են մարդու կերպարը, սակայն Կալիստոին նա վերափոխում է էգ արջի, իսկ Իոին՝ կովի։ Երբեմն նրան երկրպագում էին բզեզի<ref>Лосев А. Ф. Мифология греков и римлян. М., 1996. С. 51</ref> տեսքով։

== Զևսի մականուններ ==
* Զևսի շատ կոչումները ստացվել են իր աստվածային գործառույթներից.

{| border="1"
|style="background:#A9A9A9"|Հունարեն անվանումը
|style="background:#A9A9A9"|Հռոմերեն անվանումը
|style="background:#A9A9A9"|Նշանակությունը
|-
|Ομβριος
|Ombrius
| Անձրևային
|-
|Ὑετιος
| Hyetius
| Անձրևային
|-
|Αφεσιος
| Aphesius
| Ազատ (անձրև)
|-
|Σκοτιτας
|Scotitas
| Մութ, մռայլ
|-
| Κεραυνιος
| Ceraunius
| Կայծակնաին, կայծակի հարված
|-
| Αστραπαιος
| Astrapaeus
| Կայծակնաին
|-
| Καταιβατης
| Cataebates
| Նվազող
|-
|Λαβρανδευς
|Labrandeus
|Բուռն, Կատաղած
|-
|Μαιμακτης
| Maemactes
| Փոթորկոտ
|-
| Ευηνεμος
| Evenemus
| Ուղեկցող քամի
|-
| Κονιος
| Conius
| Փոշոտ
|-
| Ικμαιος
| Icmaeus
| Խոնավ
|-
| Λιμενοσκοπος
| Limenoscopus
| Նավակայանի դիտող
|-
| Βασιλευς
| Basileus
| Թագավոր, գլխավոր, ղեկավար
|-
| Ὑπατος
| Hypatus
| Գերագույն, ամենա բարձր
|-
| Ὑπσιστος
| Hypsistus
| Գերագույն, ամենա բարձր
|-
| Κορυφαιος
| Coryphaeus
| Գլխավոր, առաջնորդ
|-
| Κτησιος
| Ctesius
| Տնային, սեփական
|-
| Ἑρκειος
| Herceius
| Բակում
|-
| Βουλαιος
| Bulaeus
| Խորհրդի, խորհուրդ տվող
|-
| Τελειος
| Teleus
| Ամուսնության ծեսեր
|-
| Αμβουλιος
| Ambulius
| Խորհրդական
|-
| Μοιραγετης
| Moiragetes
| Ճակատագրի առաջնորդ
|-
|Κλαριος
| Clarius
| Լոտերի
|-
| Σημαλεος
| Semaleus
| Նշաններ տվողն
|-
| Μηχανευς
| Mechaneus
| Հնարող
|-
|Κοσμητης
|Cosmetes
| Պատվիրատու
|-
|Επιδωτης
| Epidotes
| Լավություն պարգևոց
|-
|Πλουσιος
| Plusius
| Հարստության
|-
|Θεος Αγαθος
|Deus Agathus
| Լավություն պարգևոց
|-
| Φιλιος
| Philius
| Բարեկամության
|-
| Ξενιος
| Xenius
| Հյուրընկալող օտարին
|-
| Ἱκεσιος
| Hicesius
| Աղերսական, աղերսող
|-
| Φυξιος
|Phyxius
| Գաղթի, ապաստան
|-
|Σωτηρ
| Soter
| Փրկիչ, առաքիչ
|-
| Μειλιχιος
| Milichius
| Ողորմած
|-
| Απημιος
| Apemius
| Հառութք
|-
| Παλαμναιος
| Palamnaeus
| (Պատժող) մարդասպաններին
|-
| Καθαρσιος
| Catharsius
| Ծիսական մաքրություն
|-
| Προστροπαιος
| Prostropaeus
| Աղտոտվածության խառատ
|-
| Πανελληνιος
| Panhellenios
| Բոլոր հույների /ն / համար
|-
| Πολειυς
| Poleus
| Բոլոր քաղաք -պետությունների
|-
| Λαοιτης
| Laoites
| Մարդկանց
|-
| Ελευθεριος
| Eleuthereus
| Ազատության
|-
| Στρατιος
| Stratius
| Պատերազմի, մարտական
|-
| Αρειος
| Areus
| Պատերազմի, մարտական
|-
| Σθενιος
| Sthenius
| Ուժի, հզորության
|-
| Τροπαιος
| Tropaeus
| Ստացված չվերթ, պարտությունները
|-
| Φυξιος
| Phyxius
| Չվերթին նպաստող, աքսորել
|-
|Σωσιπολις
| Sosipolis
| Քաղակի փրկիչ
|-
| Χρυσαορευς
| Chrysaoreus
| Ոսկե Սուր
|}

*Տոպոգրաֆիկ տիտղոսներ.

{| border="1"
|style="background:#A9A9A9"|Հունարեն անվանումը
|style="background:#A9A9A9"|Հռոմերեն անվանումը
|style="background:#A9A9A9"|Նշանակությունը
|-
|Ὑμηττιος
|Hymettius
| Հիմետոսցի (լեռ)
|-
|Παρνηθιος
| Parnethius
| Պառնասցի (լեռ)
|-
|Ανχεσμιος
| Anchesmius
| Անքեսմոս լեռից
|-
|Νεμειος
|Nemeus
|Նեմեացի
|-
| Λαρισαιος
| Larisaeus
| Լարիսից
|-
| Απεσαντιος
| Apesantius
| Ապեսաս լեռից
|-
| Κροκεατος
| Croceatus
| Կրոկեացի
|-
| Ιθωματος
|Ithomatus
| Իթոմե լեռից
|-
|Ολυμπιος
| Olympius
| Օլիմպիացի, Օլիմպոս լեռից
|-
| Λυκαιος
| Lycaeus
| Լիքաոսցի լեռից
|-
| Κιθαιρωνιος
| Cithaeronius
| Կիթաիրոն լեռից
|-
| Λαφυστιος
| Laphystius
| Լափիստիոս լեռից
|-
| Κηναιος
| Cenaeus
| Կենաիոսցի (հրվանդան)
|-
| Αινησιος
| Aenesius
| Աինոս լեռից
|-
| Ολυμπιος
| Olympius
| Օլիմպիացի, Օլիմպոս լեռից
|-
| Δωδωναιος
| Dodonaeus
| Դոդոնայից
|-
| Πελασγιος
| Pelasgius
|
|-
| Πελασγικος
| Pelasgicus
| Պելասգիանցի
|-
| Δικταιος
| Dictaeus
| Դիկտե լեռից
|-
| Αταβυριος
| Atabyrius
| Ատաբիրիս լեռից
|-
| Καριος
| Carius
| Կարիացի (մարզ)
|-
| Λαβρανδευς
| Labrandeus
| Լաբրանդացի, Կարիա
|-
| Λαβραυνδηνος
| Labraundenus
| Լաբրանդացի, Կարիա
|-
|Καπετωλιον
| Capetoline
| Կապիտոլացի, Հռոմեացի
|-
| Βουλαιος
| Bulaeus
| Խորհուրդի դահլիճից
|-
| Αγοραιος
| Agoraeus
| Շուկայից
|-
|Σκοτιτας
|Scotitas
| Մթությունից (կաղնե անտառից)
|-
|Λευκαιος
| Leucaeus
| Սպիտակ բարդիների պուրակից
|-
|Λυκαιος
| Lycaeus
|
|-
| Λεχεατης
| Lecheates
| Գայլերից
|-
| Απομυιος
| Apomyius
| Ծննդարանից
|-
| Κλαριος
| Clarius
| Լոտերի
|-
| Τελειος
| Teleus
| Զարգացած
|-
| Μεσσαπευς
|Messapeus
| Մեսապևս (Սպարտայի հերոս)
|-
|Αρισταιος
| Aristaeus
| Արիստաիոս (Կեոսի հերոս)
|}

*Զևսը նաև հայտնի էր օտարերկրյա աստվածների անուններով, ում հետ նա նույնացվում էր.

{| border="1"
|style="background:#A9A9A9"|Հունարեն անվանումը
|style="background:#A9A9A9"|Հռոմերեն անվանումը
|style="background:#A9A9A9"|Նշանակությունը
|-
|Οσογωα
|Osogoa
|Կարիացի աստված
|-
|Αμμων
| Ammon
| Ամոն, եգիպտական աստված
|}

*Այս կոչումները բավականին անորոշ են.
{| border="1"
|style="background:#A9A9A9"|Հունարեն անվանումը
|style="background:#A9A9A9"|Հռոմերեն անվանումը
|style="background:#A9A9A9"|Նշանակությունը
|-
|Καππωτης
|Cappotes
| ---
|-
|Χαρμων
| Charmon
| ---
|}

*Զևսի սրբավայրերից ստացված տիտղոսները.

{| border="1"
|style="background:#A9A9A9"|Հունարեն անվանումը
|style="background:#A9A9A9"|Հռոմերեն անվանումը
|style="background:#A9A9A9"|Նշանակությունը
|-
|Ολυμπιειον
| Olympeum
|Զևսի տաճար Օլիմպիոսում
|-
|Νεμειον
| Nemeum
| Զևսի տաճար Նեմեոսում
|-
| Λυκαιον
| Lycaeum
|Զևս Լիկաիոսցու տաճար
|-
| Χρυσαορεων
| Chrysaoreum
| Զևս Քրեսաորցու տաճար
|-
| Ολυμπια
| Olympia
|Օլիմպական Խաղեր, Փառատոն
|-
| Ολυμπιεια
| Olympia
| Օլիմպական Խաղեր, Փառատոն
|-
| Νεμεα
| Nemea
|Նեմեյան Խաղեր, Փառատոն
|-
|Ιθωμαια
| Ithomaea
|Զևս Իթոմասցու փառատոն
|-
| Λυκαια
| Lycaea
| Զևս Լիկաիոսցու Փառատոն և Խաղեր
|-
| Ελευθερια
| Eleutheria
| Զևս Էլեթերիացու Փառատոն և Խաղեր
|-
| Δαιδαλα
| Daedala
| Փառատոն (Զևսի կամ Հերայի)
|}

*Ամսվա անունները նվիրված Զևսին

{| border="1"
|style="background:#A9A9A9"|Հունարեն անվանումը
|style="background:#A9A9A9"|Հռոմերեն անվանումը
|style="background:#A9A9A9"|Նշանակությունը
|-
|Μαιμακτηριων
|Maemacterian
|Զևսի ամիս Մաիմակտերիոս
|}

==Անտիկ տեքստեր==
Նա նվիրված է Հոմերի XXIII օրհներգը, Կալիմահի I օրհներգը և Օռփիկների XV օրհներգը։ Զևսի և կուրետների ծննդյան մասին խոսվում էր Տելեստոի մելիքեսյան պոեմում, Ֆիլիսկի կատակերգության մեջ և Տիմեսիփեի "Զևսի ծնունդ" ողբերգության մեջ։ Հոմերի մոտ նա շանթարձակ, բարձրաղմուկ, ամպաքշող, անձրև և տեղատարափ ուղարկող է։ Էվգեմերի մտածմունքով, Հունաստանի աստվածները ի սկզբանե եղել էին թագավորներ, հերոսներ, նվաճողներ կամ բարերարներ, հետագայում աստվածացնում են։ Օրինակ Էվգեմերն պնդում է, որ Զևսը մեծ ռազմիկ էր, հնագույն Կրետեի թագավոր, իսկ նրա գերեզմանը Կնոսում, ցույց էին տալիս հետաքրքրվողներին։

Զևս –հռոմեական Յուպիտեր։ Օլիմպոսի աստվածների կյանքի պատկերը տրվազ է ըստ Հոմերոսի ասեղծագործության՝ "Իլիականի" և "Ոդիսականի"։ Այդ երկերում փառաբանված են տոհմատիրական արիստոկրատիան և նրա գլուխ կանգնած բասիլևսները՝ իբրև բոլորից լավ, մնացած ժողովրդից շատ ավելի բարձր կանգնած անձինք։ Օլիմպոսի աստվածները արիստոկրատներից և բասիլևսներից տարբերվում են միայն անմահությամբ, ամենազորությամբ և հրաշքներ գործելու կարողությամբ։ Զևսն էլ մի բասիլևս է, որ տիրում է ամբողջ երկրին ու երկնքին, հենվելով աստվածների արիստոկրատիայի վրա։ Պոսեյդոնը ևս Զևսի նման իդեալականացված բասիլևս է։ Նա իշխում խ ծովի վրա՝ շրջապատված ծովային աստվածների արիստոկրատիայով։ Ուրեմն, աստվածների մեջ ևս, ինչպես մարդկանց, մենք տեսնում ենք բասիլևսներ, որոնցից յուրաքանչյուրը իշխում է իր ասպարեզում։ Զևսը տիրում է երկրին ու երկնքին, Պոսեյդոնը՝ ծովին, իսկ Հադեսը՝ ստորերկրյա թագավորությանը։ Հունաստանի կրոնի մեջ ցայտուն կերպով արտահայտված է նրա դասակարգային բնույթը։

==Առասպելի քննադատությունը==
Շատ աստվածներ կարող էին ներկայացնել իրական պատմական անձանց, իսկ պատմական իրադարձությունները՝ գրի բացակայության պատճառով, դարձան դիցաբանական սյուժե։

==Զևսի պաշտամունքը==

===Զևսի պատգամախոսական տաճարները===
[[Պատկեր:Museo Barracco - Giove Ammone 1010637.JPG|մինի|աջից|Խոյի եղջյուրներով, Յուպիտեր-Ամմոնի տերակոտա, մ.թ.1-ին դար]]

Չնայած այն բանին, որ ամենա շատ պատգամախոսական տաճարներ (օռակուլ), որոնք որպես կանոն, նվիրված էին լինում Ապոլլոնին, տարբեր հերոսներին կամ աստվածներին, ինչպիսիք են Թեմիսը, գոյություն ուներ մի քանի պատգամախոսական տաճարները, որոնք նվիրված էին եղել Զևսին։

===Զևսի Դոդոնի պատգամախոսական տաճարը===
Զևսի Դոդոնի պատգամախոսական տաճարը Էպիրոսում, որտեղ կար ապացույց կրոնական գործունեությանը մեր թվարկությունից առաջ երկրորդ հազարամյակից, կենտրոնացած էր սուրբ կաղնու վրա։ "Ոդիսականում" (մոտ 750 մ.թ.ա.), գուշակությունը կատարել են բոբիկ քրմերը՝ որոնք կոչվում էին Selloi, պառկաց գետնին և դիտարկելով տերևների և ճյուղերի սոսափյունը։ Այդ ժամանակին Հերոդոտոսը գրել էր, որ Դոդոնում կին քրմերը, որոնք կոչվում էին peleiades ("աղավնիներ") փոխարինել էին տղամարդկ քրմերին։

Դոդոնում Զևսի կինը համարվում էր Դիոնան՝ ում անունը Զևս անվան կանացի ձևն էր, այլ ոչ թե Հերան։
Նրա կարգավիճակը, որպես տիտանուհի, ենթադրում է, որ նա կարող էր լինել ավելի հզոր, քան նախաՀունական աստվածները, և թերևս, պատգամախոսական տաճարի իրական բնակիչ։

=== Զևսի Սիվայի պատգամախոսական տաճար ===
Սիվայի Ամմոն պատգամախոսական տաճարը, գտնվում էր Եգիպտոսի արևմտյան անապատում։
Հերոդոտոսը նշում է իր գրարումներում, որ կար խորհրդակցություններ Զևսի Ամմոնի հետ, պարսկական պատերազմի ժամանակ։ Զևս Ամմոնը հատկապես սիրված էր Սպարտայում, որտեղ գոյություն ուներ նրա տաճարը։
Հետագայում Ալեքսանդրն է արշավում, խորհրդակցության համար Սիվայի պատգամախոսական տաճարը, որտեղ նրա աչքին երևում է '''Լիբյան Սիբիլը'''։

== Զևս և այլ աստվածներ ==
Զևսը նույնացվել է հռոմեական Յուպիտերի հետ և ասոցացվել է չտարբերակված դասական երևակայությամբ այլ աստվածների հետ, օրինակ՝ ''Եգիպտական Ամմոնի'' և ''Էտրուսկական Տինիայի'' հետ։ Նա, Դիոնիսոսի հետ միասին, կլանել էր Ֆրիգյան գլխավոր աստծո՝ Սաբազիոսի դերը, որը հայտնի էր հռոմում ''[[Սաբազիոս]]'' անվամբ։
Սելևկյան իշխան՝ Անտիոքոս IV Եպիֆանես, կանգնեցրել էր Երուսաղեմի Հուդյան տաճարում Զևս Օլիմպիացու արձանը։ Հելենիացած հրեաները կոչվում էին այդ արձանը՝ Baal Shamen (անգլերեն, Տերն երկնքի)։
Հայկական դիցաբանության մեջ նրան համապատասխանում է մեծն ''[[Արամազդ]]''։

== Ժողովածու ==
* Զևսը երբեմն նկարագրվում էր որպես միջին տարիքի մի տղամարդ, ուժեղ մկանոտ ձեռքերով, մորուքով ու բեղերով։
* Պանդարևսին դարձրել էր քար, ոսկե շանը գողանալու համար, ով պահպանում էր նրան մանուկ ժամանակ Կրետե անձավում։
* Զևսը սպանվել էր Սալմոնեոսին կայծակի հարվածով, իրեն նմանակելու փորձի, բրոնզե կառքը քշելու ու ամպրոպի ձայները կրկնօրինակելու համար։
* Զևսը փոխակերպում է Պերիփասին արծվի և դարձնում է նրան թչուների թագավոր։
* Զևսի և [[Հերա]]յի ամուսնությանը հրաժարվեց ներկայանալ հավերժահարս Քելոնեն, ինչի պատճառով Զևսը նրան դարձրել էր կրիա։
* Զևսի և [[Հերա]]ն Հաեմոս թագավորին և Ռոդոփե թագուհուն իրենց փառամոլության համար դարձնում են լեռներ։
* Տանտալոսին՝ աստվածներին խաբելու փորձի համար, դատապարտում է հավերժ տանջանքների։
* Իքսիոնին՝ [[Հերա]]յին ոտնահարելու համար, դատապարտում է ընդմիշտ կապել մի կրակոտ անիվին։
* Զևսը խորտակում է Տելքիներին։
* Կույրացնում է մարգարե Փինեսին և Հարպիաներին է ուղարկում նրա մոտ, ի պատիժ նրա, աստվածների գաղտնիքը հայտնաբերելու փորձի համար։
* Աթենաս նրա ամենա սիրած դուստրն է և միաժամանակ – խորհրդական է։
* Զևսի սուրբ թռչունը՝ Ոսկե Արծիվն էր, ինչպես և նա, այն խորհրդանշում էր՝ ուժ, քաջություն, և արդարության.
* Զևսի ամենա սիրած ծառն էր կաղնի՝ ուժի խորհրդանիշ։ Նաև ձիթենին էր համալրում նրա սուրբ ծառերի շարքը։
* Զևսի շքախումբի անդամներ՝ [[Զելոս]], [[Բիա]], [[Կրատոս]] և [[Նիկե]]։
* Պատժում է [[Պրոմեթևս]]ին Օլիմպիական կրակը գողանալու համար։
* Երբ [[Հերա]]ն ծնում է [[Հեփեստոս]]ին, Զևսը նետում է նրան Օլիմպոսից, իր տկարության պատճառով։

== Զևսը մշակույթում ==
=== Պատկերասրահ ===
<gallery perrow=4 widths="160px" heights="160px">
Idäische Grotte 11.JPG|Զևսի անձավ, Իդա լեռ, Կրետե կղզի
James Barry 001.jpg|Զևս և [[Հերա]]
The infancy of Zeus.jpg|Զևսի մանկությունը
Statue of Zeus.jpg|Զևսի արձանը
</gallery>

=== Զևս կինոյում և վիդեոխաղերում ===
* Կինոյում
# Հերկուլեսը Նյու Յորքում (1969)
# Վերադարձ Օլիմպոսից (1969) (մուլտֆիլմ)
# Տիտանների բախում (1981)
# Ալեքսանդր (2004)
# Հերակլեսի զարմանալի արկածները (1995 -1999)
# Փերսի Ջեքսոն և Կայծակների հափշտակողը (2010)
# Տիտանների բախում (2010)
# Անմահները (2011)
# Կենդանի պողպատ (2011)

* Վիդեոխաղերում
# Will Rock
# Dota
# Zeus։ Master of Olympus
# Age of Mythology և Age of Mythology։ The Titans
# God of War 2, God of War 3, God of War։ Ascension
# SMITE - God Reveal
# Civilization V

== Ծանոթագրություններ ==
<div style="height: 150px; overflow: auto; padding: 3px; border:1px solid #AAAAAA;">
{{ծանցանկ}}

== Աղբյուրներ ==
* Зевс // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона։ В 86 томах (82 т. и 4 доп.). - СПб., 1890-1907.
* Н.А. КУН "ЛЕГЕНДЫ И МИФЫ ДРЕВНЕЙ ГРЕЦИИ"

{{Հին հունական դիցաբանություն}}
{{Արտաքին հղումներ}}

{{Օրվա հոդված նախագծի մասնակից}}


[[Կատեգորիա:Հին հունական աստվածներ]]
[[Կատեգորիա:Հին հունական աստվածներ]]

11:43, 4 Դեկտեմբերի 2018-ի տարբերակ

Զևս
Տեսակորոտի աստված, հունական դիացաբանության աստված, գերագույն աստված և օլիմպիական աստված
ԴիցաբանությունՀունական դիցաբանություն և հին հունական դիցաբանություն
Սեռարական
Այլ մշակույթներումՅուպիտեր, Արամազդ, Ահուրամազդա
Երևի համընկնում էՅուպիտեր, Պերուն, Idaeus?, Ամոն[1], Baal?, Թոր և Ահուրա Մազդա[2]
ՆստավայրՕլիմպոս
Աշակերտ էՕլիմպոս
ՀայրԿրոնոս
ՄայրՀռեա[1][3]
Քույր/ԵղբայրՀերա[1][4], Հադես[1], Պոսեյդոն[1][5], Դեմետրա[1], Խիրոն և Հեստիա[1]
ԱմուսինՄետիս, Թեմիս և Հերա
ԿողակիցAegina?, Լետո, Լեդա, Aega?, Ալկմենե, Anaxithea?, Antiope?, Asterope?, Cabye?, Կալիստո, Carme?, Cassiopeia?, Chaldene?, Clymene?, Դանայա, Դեմետրա, Dia?, Դիոնե, Elara?, Էլեկտրա, Եվրոպա, Eurymedusa?, Եվրինոմե, Գեա, Himalia?, Hora?, Իո, Iodame?, Իզոնեա, Laodamia?, Maera?, Մայա, Մնեմոսինե, Niobe?, Nysa?, Othreis?, Pandora?, Պերսեփոնե, Pluto?, Plouto?, Protogeneia?, Սելենե, Սեմելե, Taygete?, Թալիա, Thrace?, Thyia?, Աֆրոդիտե, Calyce?, Lamia?, Պոդարգա, Պյուրրա, Կալլիոպե, Դորիս, Էքիդնա, Էոս, Eurydome?, Էտնա, Helice?, unnamed daughter of Borysthenes?, Contumelia?, Կորիֆ, Crete?, Cyrno?, Eurynome?, Նեմեսիս, Լամիա և Phthia?
ԶավակներԱրես, Աֆրոդիտե, Ապոլլոն, Հեփեստոս[6], Արտեմիս[7], Հերմես[8], Պերսեփոնե[9], Դիոնիսոս, Հեղինե Չքնաղ[10], Հորաներ, Arcesius?, Թալիա, Պոլիհիմնիա, Էրատո, Տերփսիքորա, Եվտերպե, Ուրանիա, Մելպոմենե, Կալլիոպե, Կլիո, Մինոս[11], Հեսպերիդներ, Aoide?, Էակոս[12], Melete?, Argus?, Mneme?, Thelxinoë?, Dardanus?[13][14], Իլիփիա, Հեբե[15], Ադրաստեա, Պոլիդևքոս, Ատե, Locrus?, Հերակլես[16], Պերսևս[17], Լակեդեմոն (դիցաբանություն), Garamantis?, Aegipan?, Myrmidon?, Մանես, Acragas?, Տանտալոս[18][19], Amphion?[20][21][22], Angelos?, Zethos?[21][22], Էյրենե, Դիկե, Euphrosyne?, Եվնոմիա, Թալիա, Ագլայիա, Էնիո, Պասիթեա, Acheilus?, Pirithous?, Opus?, Arcas?[23][24], Britomartis?, Atymnius?, Solymus?, Մնեմոսինե, Tityos?, Իասիոն[25][26], Corinthos?, Emathion?, Սարպեդոն[27], Ռադամանտուս[28], Cytus?, Colaxes?, Cres?, Epaphus?, Ceroessa?, Orchomenus?, Libyan Sibyl?, Sarpedon?[27][29], Arche?, Pelasgus?, Meliteus?, Latinus?, Graecus?, Zagreus?, Aethlius?, Էրսա (աստվածուհի), Pandia?, Պալիկի, Աստրաիա, Կարպո, Թալլո, Arctus?, Ատրոպե, Կլոթո, Լախեսիս, Magnes son of Aeolus?, Makedon?, Taenarus?, Crinacus?, Տիխե, Endymion?, Հարմոնիա, Ալագոնիա, Melinoe?, Achaeus?, Balius?, Xanthus?, Հելլեն, Carius?, Aletheia?, Caerus?, Litae?, Myrtilus?, Սկամանդր (դիցաբանություն), Հեկատա, Ասոպուս, Auxo?, Megaros?, Պան, Nemea?, Քարիտներ, Themides?, Iardanus?, Dysis?, Geraestus?, Olenus?, Ogygias?, Այգլե, Aetae?, Arcesilaus?, Bithynus?, Bura?, Calligeneia?, Car?, Կարնուս, Targitaus?, Chrysus?, Կորիբանտներ, Corythus?, Cronius?, Cyrnus?, Damocrateia?, Դոդոն, Dodone?, Eetion?, Ellops?, Էրիս, Ethalion?, Eubuleus?, Gargarvs?, Կաստոր և Պոլիդևքես, Հերակլես, Աթենաս, Acme?, Spartaeus?, Վասիլեա, Opus II?, Hydarnis? և Thebe?[30]
ԱսպարեզԿայծակ և որոտ
Հատկանիշներկայծակի ու որոտի աստված, բարձրագույն աստված
 Zeus Վիքիպահեստում
Զևսի կիսանդրին

Մենք Հայ ենք

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 Любкер Ф. Ζεύς (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 1479—1482.
  2. ↑ Λαέρτιος Δ. Βίοι καὶ γνῶμαι τῶν ἐν φιλοσοφίᾳ εὐδοκιμησάντων (հին հունարեն.) — 0300.
  3. ↑ Любкер Ф. Rhea (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 1153—1154.
  4. ↑ Любкер Ф. Ἥρα (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 603—604.
  5. ↑ Любкер Ф. Ποσειδῶν (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 1094—1095.
  6. ↑ Любкер Ф. Ἥφαιστος (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 602—603.
  7. ↑ Любкер Ф. Ἄρτεμις (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 163—164.
  8. ↑ Любкер Ф. Ἑρμῆς (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 615—616.
  9. ↑ Любкер Ф. Περσεφόνη (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 1011—1012.
  10. ↑ Любкер Ф. Helena (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 597.
  11. ↑ Любкер Ф. Minos (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 873.
  12. ↑ Любкер Ф. Aeacus (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 21.
  13. ↑ Любкер Ф. Dardanus (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 372.
  14. ↑ Дардан (ռուս.) // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1893. — Т. X. — С. 139.
  15. ↑ Любкер Ф. Ἥβη (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 594.
  16. ↑ Любкер Ф. Alcmena (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 60.
  17. ↑ Любкер Ф. Perseus (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 1012—1014.
  18. ↑ Обнорский Н. П. Тантал (ռուս.) // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1901. — Т. XXXIIа. — С. 608.
  19. ↑ Любкер Ф. Tantalus (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 1342.
  20. ↑ Амфион (ռուս.) // Энциклопедический словарь / под ред. И. Е. Андреевский — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1890. — Т. Iа. — С. 686.
  21. ↑ 21,0 21,1 Антиопа (ռուս.) // Энциклопедический словарь / под ред. И. Е. Андреевский — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1890. — Т. Iа. — С. 848.
  22. ↑ 22,0 22,1 Антіопа (ռուս.) // Энциклопедический лексикон — СПб.: 1835. — Т. 2. — С. 372.
  23. ↑ Любкер Ф. Arcas (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 126.
  24. ↑ Любкер Ф. Callisto (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 239.
  25. ↑ Любкер Ф. Iasion (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 654.
  26. ↑ Н. О. Язион (ռուս.) // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1904. — Т. XLI. — С. 513.
  27. ↑ 27,0 27,1 Сарпедон (ռուս.) // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1900. — Т. XXVIIIа. — С. 444.
  28. ↑ Любкер Ф. Rhadamanthys (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 1152.
  29. ↑ Sarpedōn // Encyclopædia Britannica: a dictionary of arts, sciences, literature and general information / H. Chisholm — 11 — New York, Cambridge, England: University Press, 1911. — Vol. 23. — P. 221.
  30. ↑ Tzetzes J., Tzetzes I. Ad Lycophronem — 1144.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Զևս&oldid=6062817» էջից