«Հովհան Մայրավանեցի»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Content deleted Content added
չNo edit summary
No edit summary
Տող 1. Տող 1.
[[Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցի|Հայ առաքելական սուրբ եկեղեցու]] նշանավոր [[Վարդապետ|վարդապետների]], ճառագիրների, եկեղեցական գործիչների շարքում է, 7-րդ դարի նշանավոր ներկայացուցիչ Հովհան Մայրավանեցին՝ կոչված նաև Մայրագոմեցի։
=== Կյանքը ===
== Կյանքը ===
[[Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցի|Հայ առաքելական սուրբ եկեղեցու]] նշանավոր [[Վարդապետ|վարդապետների]], ճառագիրների, եկեղեցական գործիչների շարքում է, 7-րդ դարի նշանավոր ներկայացուցիչ Հովհան Մայրավանեցին՝ կոչված նաև Մայրագոմեցի։ Հովհան Մայրավանեցու կամ Մայրագոմեցու վերաբերյալ տեղեկություններ ենք գտնում միջնադարյան հայ պատմագիրների երկերում՝ Սեբեոս, Ասողիկ, Հովհաննես Դրասխանակերտցի, Կիրակոս Գանձակեցի, Վարդան Արևելցի, Մովսես Կաղանկատվացի, Կիրակոս Գանձակեցի, Վարդան Արևելցի, Ստեփանոս Օրբելյան: Մայրավանեցու մասին խոսում են նաև օտար աղբյուրները՝ վրացական, և հունական ինչպես նաև պատմության մեջ հայտնի  ‹‹Narratio de rebus Armeniae›› սկզբնաղբյուրը: Հովհան Մայրավանեցին ծնվել է Զ դարի վերջին քառորդին՝ 570-575թթ։ Ուսումը և կրթությունը ստացել է Դվինի կաթողիկոսարանի նշանավոր դպրեվանքում։ Կոմիտաս (615-628թթ), Քրիստափոր(628-630թթ), Եզր (630-641) կաթողիկոսների օրոք, եղել է Դվինի Ս. Գրիգոր եկեղեցու փակակալը՝ կաթողիկոսների բացակայության դեպքում ստանձնել  կաթողիկոսական տեղապահությունը:
Հովհան Մայրավանեցու կամ Մայրագոմեցու վերաբերյալ տեղեկություններ ենք գտնում միջնադարյան հայ պատմագիրների երկերում՝ Սեբեոս, Ասողիկ, Հովհաննես Դրասխանակերտցի, Կիրակոս Գանձակեցի, Վարդան Արևելցի, Մովսես Կաղանկատվացի, Կիրակոս Գանձակեցի, Վարդան Արևելցի, Ստեփանոս Օրբելյան: Մայրավանեցու մասին խոսում են նաև օտար աղբյուրները՝ վրացական, և հունական ինչպես նաև պատմության մեջ հայտնի  ‹‹Narratio de rebus Armeniae›› սկզբնաղբյուրը: Հովհան Մայրավանեցին ծնվել է Զ դարի վերջին քառորդին՝ 570-575թթ։ Ուսումը և կրթությունը ստացել է Դվինի կաթողիկոսարանի նշանավոր դպրեվանքում։ Կոմիտաս (615-628թթ), Քրիստափոր(628-630թթ), Եզր (630-641) կաթողիկոսների օրոք, եղել է Դվինի Ս. Գրիգոր եկեղեցու փակակալը՝ կաթողիկոսների բացակայության դեպքում ստանձնել  կաթողիկոսական տեղապահությունը:


Հայտնի է, որ Հովհանը կրել է և՛ Մայրավանցի և՛ Մայրագոմեցի անունները։ Կան տարակարծություններ կապված այդ երկու անվանումների հետ։ Հայ պատմագիրները Մայրագոմեցի անվանումը կապում են Եզր կաթողիկոսի հետ: Կարինի ժողովից հետո, Եզր  կաթողիկոսը, վերադարձավ Հայաստան, նրան ընդառաջ են գալիս բոլոր հոգևորականները, բացառյալ Հովհան Մայրավանեցու՝ որը   կաթողիկոսին մեղադրելով , նրա երեսին շպրտում է. ‹‹... Բայց քո յիրաւի կոչեցաւ անունդ Եզր, վասն զի յեզր տարալ հաներ տրոհեցեր զՀայաստանեայսս՝ քակեալ զսահման հաւատոյ Հարցն մերոց ուղղափառաց և խրամատեալ զցանկն առաքելական և ի մարդադաւան տօմարն Լևոնի կործանեալ›› ի պատասխան Եզր կաթողիկոսը Հովհանին կոչում է Մայրագոմեցի. ‹‹Եւ երթեալ բնակեցաւ ի Մայրոյ վանս. Ուստի հալածեալ զնա Եզրի՝ կոչէ զտեղին մայրագոմ, և զՅովհանն՝ մայրագոմեցի››: Քենդերյանը առանձին-առանձին նշում է բոլոր այն գործերը, որոնցում Հովհանը հանդես է եկել և՛ Մայրագոմեցի և՛ Մայրավանեցի անվանումներով։ Ապա տալիս է յուրաքանչյուր հեղինակի հիմնավորումը այդ հարցի շուրջ։ Համաձայն Մ. Քենդերյանի Մայրագոմեցի անվանումը օտար աղբյուրները չեն ընկալել որպես անարգանք. ‹‹Օտար աղբյուրների Մայրագոմեցի անվանումը կարևոր է հենց այն պատճառով, որ նրանց համար Մայրագոմեցին ոչ մի այլ իմաստ չէր պարունակում՝ չէր կապվում գոմի հետ, նրանք այն ընկալում էին որպես սովորական մի անուն, այլապես հակառակորդին անարգելու այդքան լավ բառախաղը դժվար թե աննկատ թողնեին›› Մայրագոմեցի անունն է կրում Գարեգին Հովսեփյանի կողմից հրատարակած հիշատակարանը, որը հնագույն աղբյուր է, իսկ հիշատակարանի հեղինակը մեծ հարգանքով է խոսում Հովհանի մասին՝ Մայրագոմեցի անվանման մեջ ոչ մի վիրավորական բան չի տեսնում, Մայրագոմեցու անունն է կրում և ‹‹Վերլուծութիւն կաթողիկէ եկեղեցւոյ և նմա կարգաց›› և ‹‹Կնիք հավատոյ››-ում տեղ գտած որոշ հատվածներ:
Հայտնի է, որ Հովհանը կրել է և՛ Մայրավանցի և՛ Մայրագոմեցի անունները։ Կան տարակարծություններ կապված այդ երկու անվանումների հետ։ Հայ պատմագիրները Մայրագոմեցի անվանումը կապում են Եզր կաթողիկոսի հետ: Կարինի ժողովից հետո, Եզր  կաթողիկոսը, վերադարձավ Հայաստան, նրան ընդառաջ են գալիս բոլոր հոգևորականները, բացառյալ Հովհան Մայրավանեցու՝ որը   կաթողիկոսին մեղադրելով , նրա երեսին շպրտում է. ‹‹... Բայց քո յիրաւի կոչեցաւ անունդ Եզր, վասն զի յեզր տարալ հաներ տրոհեցեր զՀայաստանեայսս՝ քակեալ զսահման հաւատոյ Հարցն մերոց ուղղափառաց և խրամատեալ զցանկն առաքելական և ի մարդադաւան տօմարն Լևոնի կործանեալ›› ի պատասխան Եզր կաթողիկոսը Հովհանին կոչում է Մայրագոմեցի. ‹‹Եւ երթեալ բնակեցաւ ի Մայրոյ վանս. Ուստի հալածեալ զնա Եզրի՝ կոչէ զտեղին մայրագոմ, և զՅովհանն՝ մայրագոմեցի››: Քենդերյանը առանձին-առանձին նշում է բոլոր այն գործերը, որոնցում Հովհանը հանդես է եկել և՛ Մայրագոմեցի և՛ Մայրավանեցի անվանումներով։ Ապա տալիս է յուրաքանչյուր հեղինակի հիմնավորումը այդ հարցի շուրջ։ Համաձայն Մ. Քենդերյանի Մայրագոմեցի անվանումը օտար աղբյուրները չեն ընկալել որպես անարգանք. ‹‹Օտար աղբյուրների Մայրագոմեցի անվանումը կարևոր է հենց այն պատճառով, որ նրանց համար Մայրագոմեցին ոչ մի այլ իմաստ չէր պարունակում՝ չէր կապվում գոմի հետ, նրանք այն ընկալում էին որպես սովորական մի անուն, այլապես հակառակորդին անարգելու այդքան լավ բառախաղը դժվար թե աննկատ թողնեին›› Մայրագոմեցի անունն է կրում Գարեգին Հովսեփյանի կողմից հրատարակած հիշատակարանը, որը հնագույն աղբյուր է, իսկ հիշատակարանի հեղինակը մեծ հարգանքով է խոսում Հովհանի մասին՝ Մայրագոմեցի անվանման մեջ ոչ մի վիրավորական բան չի տեսնում, Մայրագոմեցու անունն է կրում և ‹‹Վերլուծութիւն կաթողիկէ եկեղեցւոյ և նմա կարգաց›› և ‹‹Կնիք հավատոյ››-ում տեղ գտած որոշ հատվածներ:

16:33, 30 Նոյեմբերի 2018-ի տարբերակ

Հայ առաքելական սուրբ եկեղեցու նշանավոր վարդապետների, ճառագիրների, եկեղեցական գործիչների շարքում է, 7-րդ դարի նշանավոր ներկայացուցիչ Հովհան Մայրավանեցին՝ կոչված նաև Մայրագոմեցի։

Կյանքը =

Հովհան Մայրավանեցու կամ Մայրագոմեցու վերաբերյալ տեղեկություններ ենք գտնում միջնադարյան հայ պատմագիրների երկերում՝ Սեբեոս, Ասողիկ, Հովհաննես Դրասխանակերտցի, Կիրակոս Գանձակեցի, Վարդան Արևելցի, Մովսես Կաղանկատվացի, Կիրակոս Գանձակեցի, Վարդան Արևելցի, Ստեփանոս Օրբելյան: Մայրավանեցու մասին խոսում են նաև օտար աղբյուրները՝ վրացական, և հունական ինչպես նաև պատմության մեջ հայտնի  ‹‹Narratio de rebus Armeniae›› սկզբնաղբյուրը: Հովհան Մայրավանեցին ծնվել է Զ դարի վերջին քառորդին՝ 570-575թթ։ Ուսումը և կրթությունը ստացել է Դվինի կաթողիկոսարանի նշանավոր դպրեվանքում։ Կոմիտաս (615-628թթ), Քրիստափոր(628-630թթ), Եզր (630-641) կաթողիկոսների օրոք, եղել է Դվինի Ս. Գրիգոր եկեղեցու փակակալը՝ կաթողիկոսների բացակայության դեպքում ստանձնել  կաթողիկոսական տեղապահությունը:

Հայտնի է, որ Հովհանը կրել է և՛ Մայրավանցի և՛ Մայրագոմեցի անունները։ Կան տարակարծություններ կապված այդ երկու անվանումների հետ։ Հայ պատմագիրները Մայրագոմեցի անվանումը կապում են Եզր կաթողիկոսի հետ: Կարինի ժողովից հետո, Եզր  կաթողիկոսը, վերադարձավ Հայաստան, նրան ընդառաջ են գալիս բոլոր հոգևորականները, բացառյալ Հովհան Մայրավանեցու՝ որը   կաթողիկոսին մեղադրելով , նրա երեսին շպրտում է. ‹‹... Բայց քո յիրաւի կոչեցաւ անունդ Եզր, վասն զի յեզր տարալ հաներ տրոհեցեր զՀայաստանեայսս՝ քակեալ զսահման հաւատոյ Հարցն մերոց ուղղափառաց և խրամատեալ զցանկն առաքելական և ի մարդադաւան տօմարն Լևոնի կործանեալ›› ի պատասխան Եզր կաթողիկոսը Հովհանին կոչում է Մայրագոմեցի. ‹‹Եւ երթեալ բնակեցաւ ի Մայրոյ վանս. Ուստի հալածեալ զնա Եզրի՝ կոչէ զտեղին մայրագոմ, և զՅովհանն՝ մայրագոմեցի››: Քենդերյանը առանձին-առանձին նշում է բոլոր այն գործերը, որոնցում Հովհանը հանդես է եկել և՛ Մայրագոմեցի և՛ Մայրավանեցի անվանումներով։ Ապա տալիս է յուրաքանչյուր հեղինակի հիմնավորումը այդ հարցի շուրջ։ Համաձայն Մ. Քենդերյանի Մայրագոմեցի անվանումը օտար աղբյուրները չեն ընկալել որպես անարգանք. ‹‹Օտար աղբյուրների Մայրագոմեցի անվանումը կարևոր է հենց այն պատճառով, որ նրանց համար Մայրագոմեցին ոչ մի այլ իմաստ չէր պարունակում՝ չէր կապվում գոմի հետ, նրանք այն ընկալում էին որպես սովորական մի անուն, այլապես հակառակորդին անարգելու այդքան լավ բառախաղը դժվար թե աննկատ թողնեին›› Մայրագոմեցի անունն է կրում Գարեգին Հովսեփյանի կողմից հրատարակած հիշատակարանը, որը հնագույն աղբյուր է, իսկ հիշատակարանի հեղինակը մեծ հարգանքով է խոսում Հովհանի մասին՝ Մայրագոմեցի անվանման մեջ ոչ մի վիրավորական բան չի տեսնում, Մայրագոմեցու անունն է կրում և ‹‹Վերլուծութիւն կաթողիկէ եկեղեցւոյ և նմա կարգաց›› և ‹‹Կնիք հավատոյ››-ում տեղ գտած որոշ հատվածներ:

Հովհան Մայրավանեցու համբավը տարածված է եղել ամբողջ երկրում և՛ որպես փիլիսոփայի, և՛ որպես սրբակրոն հոգևորականի. ‹‹... Նրան հարգանքով են վերաբերվել և նրանից խորհուրդ են հայցել նրբագույն հարցերի քննության ժամանակ։ Կոմիտասի մահից հետո Քրիստափորի գահակալության ժամանակ նույնպես եղել է կաթողիկոսարանում և համաձայն չի եղել Քրիստափոր կաթողիկոսի վարած եկեղեցական քաղաքականության։ Եզրի օրոք տեղի ունեցած հայ-բյուզանդական եկեղեցական համաձայնության ժամանակ, 634թ Հովհանն ընդհարվել է կաթողիկոսի հետ և հեռացել մայրաքաղաքից՝ քաշվել է Գարդմանի գավառի Գետաբեկ գյուղը ու այնտեղ, շրջապատված աշակերտներով, անցկացրել է իր կյանքի վերջին տարիները և սրբի հռչակով մահացել 647-652 թթ միջոցին››:

Ժառանգությունը

Ասողիկի վկայում է, որ  Հովհան Մայրավանեցին երեք աշխատության հեղինակ է. ‹‹Հովհանը գրեաց երիս գիրս և զանուն իւր ոչ վերագրեաց ի նոսա, վասն չընդունելոյ ժողովրդեանն. անուն միոյն՝ Խրատ վարուց, և անուն միւսոյն՝ Հաւատարմատ և անուն միւսոյն՝ Նոյեմակ››, նույնը հաստատում է նաև  Վարդան Արևելցին: Մ. Քենդերյանը  փաստում է նաև Հ. Անասյանի կողմից ‹‹Հայկական մատենագիտության›› մեջ զետեղված ‹‹նուրբ գրքերի››   ցուցակը,  ըստ Երևանի Մատենադարանի N 582 ձեռագրի. ‹‹... 16.- Յոհաննու Մայրավանեցոյ գ գիրք՝ ա) Խրատվարքն բ) Հաւատոյ արմատն գ) Նոյեմակն››: Մ. Քենդերյանի հավաստմամբ Հովհան Մայրավանեցու անունով մեզ հասած գործերն են ՝ ‹‹Կնիք հաւատոյ››-ում 7 հատված, մի գրվածք՝ ‹‹Վերլուծութիւն կաթողիկէ եկեղեցւոյ և որ ի նման կարգաց խորագրով›› և մի ժողովածու, որը պարունակում է 26 ճառեր, մի ‹‹Ողբ›› և մի ‹‹Աղոթք››: Հովհան Մայրավանեցու ճառերը ընդգրկված են ‹‹Խրատ Վարուց››  ժողովածուում. թվով  քսանվեցն են և մի ողբ ու  աղոթք: Մ. Քենդերյանը  ճառերը բաժանել է  4 խմբերի՝ ա) ճառեր մեղքերի, բ) բնության և գերբնական երևույթների, գ) առաքինության և դ) փրկության միջոցների մասին. ‹‹դրանք բարոյախրատական գրվածքներ են, որոնք շոշափում են ինչպես ժամանակի, այնպես էլ հետագա դասակարգային հասարակությունների բարոյական սկզբունքներին, մարդկային հարաբերություններին ու կենցաղին վերաբերող խնդիրների մեծ մասը››: Մ. Գոճայանը վկայում է, որ Հովհան Մայրավանեցու ճառերը բավական մեծ քանակության տեղեկություններ են տալիս 7-րդ դարի հայ ժողովրդի զանազան խավերի, ժողովրդի կրած տառապանքների, հոգևորականության վիճակի, նրանց դերի վերաբերյալ:

Հովհան Մայրավանեցի
Ծնվել է572
ԾննդավայրՀայաստան
Մահացել է650
Մասնագիտությունփիլիսոփա
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 6, էջ 552