«Դեղաբույսեր»–ի խմբագրումների տարբերություն
ավելացվեց Կատեգորիա:Դեղաբույսեր ՀոթՔաթ գործիքով |
|||
| Տող 1. | Տող 1. | ||
«Որքան հին է մարդկությունը նույնքան հին է դեղաբույսերի կիրառման պատմությունը։Նպատակ չունենալով առանձին կանգ առնելու դեղաբույսերի պատմության վրա հարկ են համարում նշել{{Արևելահայերեն|Դեղաբոյսեր}}որ դեղաբույսերը եղել են կան և կմնան որպես հիվանդությունների բուժման հուսալի միջոց։Որպես բնական միջոցներ բույսերից ստացված դեղամիջոցները օրգանիզմում կողմնակի անցանկալի երևույթներ քիչ են առաջացնում։» |
|||
{{Արևելահայերեն|Դեղաբոյսեր}} |
|||
[[Պատկեր:Thymian.jpg|thumb|right|280px|[[Սովորական ուրց]]ի [[եթերայուղ]]ը (''Thymus vulgaris'') պարունակում է 20-54% [[թիմոլ]]<ref name=vulgaris>Thymus Vulgaris. PDR for Herbal Medicine. Mon%-tvale, NJ: Medical Economics Company. p. 1184.</ref>, որը ուժեղ հակաբորբոքային և հակասնկային դեղամիջոց է ու օգտագործվում է տարբեր դեղերի պատրաստման մեջ<ref>Pierce, Andrea. 1999. American Pharmaceutical Association Practical Guide to Natural Medicines. New York: [[Paul Fargis|Stonesong Press]]. P. 338-340.</ref>: Մինչ ժամանակակից հակաբիոտիկների հայտնաբերումը, ուրցի եթերայուղն օգտագործվել է վիրակապերում<ref name=Maud>{{cite book|author=Grieve, Maud|chapter=Thyme|title=A Modern Herbal|year=1931|url=http://botanical.com/botanical/mgmh/t/thygar16.html}} -- Hypertext version of the 1931 edition</ref><ref>{{Cite journal | last1 = Ramsewak | first1 = Russel S. | last2 = Nair | first2 = Muraleedharan G. | last3 = Stommel | first3 = Manfred| last4 = Selanders | first4 = Louise| title = In vitro antagonistic activity of monoterpenes and their mixtures against 'toe nail fungus' pathogens | doi = 10.1002/ptr.1164 | journal = Phytotherapy Research | volume = 17 | issue = 4 | pages = 376–379 | date = April 2003 | pmid = 12722144}}</ref>: Թիմոլը օգտագործվում է նաև շնչառական վարակների բուժման համար, բույսից պատրաստված թեյը օգտագործվում է [[բրոնխիտ]]ը և [[հազ]]ը բուժելու նպատակով։]] |
[[Պատկեր:Thymian.jpg|thumb|right|280px|[[Սովորական ուրց]]ի [[եթերայուղ]]ը (''Thymus vulgaris'') պարունակում է 20-54% [[թիմոլ]]<ref name=vulgaris>Thymus Vulgaris. PDR for Herbal Medicine. Mon%-tvale, NJ: Medical Economics Company. p. 1184.</ref>, որը ուժեղ հակաբորբոքային և հակասնկային դեղամիջոց է ու օգտագործվում է տարբեր դեղերի պատրաստման մեջ<ref>Pierce, Andrea. 1999. American Pharmaceutical Association Practical Guide to Natural Medicines. New York: [[Paul Fargis|Stonesong Press]]. P. 338-340.</ref>: Մինչ ժամանակակից հակաբիոտիկների հայտնաբերումը, ուրցի եթերայուղն օգտագործվել է վիրակապերում<ref name=Maud>{{cite book|author=Grieve, Maud|chapter=Thyme|title=A Modern Herbal|year=1931|url=http://botanical.com/botanical/mgmh/t/thygar16.html}} -- Hypertext version of the 1931 edition</ref><ref>{{Cite journal | last1 = Ramsewak | first1 = Russel S. | last2 = Nair | first2 = Muraleedharan G. | last3 = Stommel | first3 = Manfred| last4 = Selanders | first4 = Louise| title = In vitro antagonistic activity of monoterpenes and their mixtures against 'toe nail fungus' pathogens | doi = 10.1002/ptr.1164 | journal = Phytotherapy Research | volume = 17 | issue = 4 | pages = 376–379 | date = April 2003 | pmid = 12722144}}</ref>: Թիմոլը օգտագործվում է նաև շնչառական վարակների բուժման համար, բույսից պատրաստված թեյը օգտագործվում է [[բրոնխիտ]]ը և [[հազ]]ը բուժելու նպատակով։]] |
||
'''Դեղաբույսեր''' ({{lang-lat|Plantae medicinalis}}), [[մարդ]]կանց և [[կենդանիներ]]ի տարբեր հիվանդությունների բուժման ու կանխարգելման համար օգտագործվող բույսերի խումբ։ Համաշխարհային բուսական աշխարհի մոտ 21000 տեսակ օգտագործվում է բուժիչ նպատակներով։ [[Հայաստան]]ում բուժիչ հատկություններով օժտված է մոտ 1500 տեսակ (օգտագործվող դեղապատրաստուկների մոտ 40%-ն ունի բուսական ծագում)։ |
'''Դեղաբույսեր''' ({{lang-lat|Plantae medicinalis}}), [[մարդ]]կանց և [[կենդանիներ]]ի տարբեր հիվանդությունների բուժման ու կանխարգելման համար օգտագործվող բույսերի խումբ։ Համաշխարհային բուսական աշխարհի մոտ 21000 տեսակ օգտագործվում է բուժիչ նպատակներով։ [[Հայաստան]]ում բուժիչ հատկություններով օժտված է մոտ 1500 տեսակ (օգտագործվող դեղապատրաստուկների մոտ 40%-ն ունի բուսական ծագում)։ |
||
15:33, 26 Նոյեմբերի 2018-ի տարբերակ
«Որքան հին է մարդկությունը նույնքան հին է դեղաբույսերի կիրառման պատմությունը։Նպատակ չունենալով առանձին կանգ առնելու դեղաբույսերի պատմության վրա հարկ են համարում նշելԿաղապար:Արևելահայերենոր դեղաբույսերը եղել են կան և կմնան որպես հիվանդությունների բուժման հուսալի միջոց։Որպես բնական միջոցներ բույսերից ստացված դեղամիջոցները օրգանիզմում կողմնակի անցանկալի երևույթներ քիչ են առաջացնում։»
Դեղաբույսեր (լատին․՝ Plantae medicinalis), մարդկանց և կենդանիների տարբեր հիվանդությունների բուժման ու կանխարգելման համար օգտագործվող բույսերի խումբ։ Համաշխարհային բուսական աշխարհի մոտ 21000 տեսակ օգտագործվում է բուժիչ նպատակներով։ Հայաստանում բուժիչ հատկություններով օժտված է մոտ 1500 տեսակ (օգտագործվող դեղապատրաստուկների մոտ 40%-ն ունի բուսական ծագում)։
Բուժիչ հատկություններ
Դեղաբույսերի բուժիչ հատկությունները պայմանավորված են նրանց օրգաններում առկա քիմիական տարբեր բաղադրության օրգանական նյութերով (ալկալոիդներ, գլիկոզիդներ, սապոնիններ, եթերայուղեր, ֆլավոնիդներ, աղաղանյութեր, վիտամիններ և այլն), որոնք ֆիզիոլոգական ներգործություն են ունենում մարդկանց կամ կենդանիների օրգանիզմների վրա։ Բույսերում առաջացող կենսաբանական ակտիվ նյութերը կենդանի օրգանիզմի նյութափոխանակության արդյունք են, ուստի ավելի բնական ձևով են մասնակցում մարդու օրգանիզմի կեևսաքիմիական և այլ կենսաբանական շարժերին։ Բույսերում պարունակվող որոշ նյութեր ազդում են սպիտակուցների կենսասինթեզի վրա, պայմաններ ստեղծում իմունային մարմինների սինթեզի համար, բարձրացնում օրգանիզմի պաշտպանական ռեակցիաները, ֆերմենտների ակտիվությունը և այլն։
Հայաստանի դեղաբույսեր
Դեղաբույսերի բուժիչ հատկությունների մասին հայ մատենագրության մեջ առաջին գրավոր վկայությունն է թողել Եզնիկ Կողբացին, իսկ որպես դեղամիջոցներ օգտագործել են Մխիթար Հերացին և Ամիրդովլաթ Ամասիացին։
Տեսակներ
ՀՀ ֆլորայում տարածված դեղաբույսերը կարելի է խմբավորել մարդու օրգանիզմի վրա ունեցած առավելագույն ներգործությամբ. սիրտանոթային համակարգի հիվանդությունների դեպքում գործածվող դեղաբույսերից են կուժկոտրուկը, ծխաբույսը, եղեսպակը, մատնոցուկը, գազը, նյարդային համակարգի հիվանդությունների դեպքում՝ շիկատակը, սև բանգին, կատվախոտը, դաղձը և այլն։ Արյան բարձր ճնշումն իջեցնող միջոց են սխտորը, հովվամաղախը, մորենին, ընկուզենին և այլն։ Միզամուղ հատկություն ունեն կուժկոտրուկը, կռատուկը, ճարճատուկը, դաշտային ձիաձետը, գիհին, եգիպտացորենը և այլն։ Լեղամուղ են մասրենին, կանթեղախոտը, անթառամը, գաղձը և այլն։ Ստամոքսի հիվանդությունների դեպքում օգտագործում են տուղտը, նշենին, հորթալեզուն, ոսկեհազարուկը, հոնը, մատուտակը, եզան լեզուն, խատուտիկը, շնչառական ուղիների հիվանդությունների դեպքում՝ տուղտը, խուլեղինջը, դաղձը, ուրցը, տատրակը և այլն։ Քրտնաբեր հատկություններ ունեն ազնվամորին, թանթրվենին, լորենին և այլն։ Ցավամոքիչ են ընձախոտը, շիկատակը, սև բանգին, կակաչը, արջընկույզը և այլն։
Կիրառություն
Հավաքած դեղաբույսեր դեղաբույսերը սովորաբար չորացնում են հատուկ չորանոցներում կամ ստվերում (բացառությամբ մի քանիսի, որոնց թարմ հումքից ստանում են եթերայուղեր և հյութեր)։ Չորացած դեղաբույսերը օգտագործում են թուրմեր, եփուկներ պատրաստելու համար, քիմիադեղագործական արդյունաբերության մեջ (հիմնականում մաքուր ներգործող նյութեր ստանալու համար)։
Դեղաբույսերից ստացված և քիմիաբուժական պատրաստուկներին ներկայացվող պահանջները (արդյունավետություն, անվտանգություն և այլն) նույնն են։ Չի կարելի միմյանց հակադրել դեղաբույսերը և սինթետիկ դեղամիջոցները կամ բնական հումքից ստացված միացությունները։ Հմուտ օգտագործման դեպքում բոլոր դեղամիջոցները լրացնում են միմյանց։
Ծանոթագրություններ
- ↑ Thymus Vulgaris. PDR for Herbal Medicine. Mon%-tvale, NJ: Medical Economics Company. p. 1184.
- ↑ Pierce, Andrea. 1999. American Pharmaceutical Association Practical Guide to Natural Medicines. New York: Stonesong Press. P. 338-340.
- ↑ Grieve, Maud (1931). «Thyme». A Modern Herbal. -- Hypertext version of the 1931 edition
- ↑ Ramsewak, Russel S.; Nair, Muraleedharan G.; Stommel, Manfred; Selanders, Louise (April 2003). «In vitro antagonistic activity of monoterpenes and their mixtures against 'toe nail fungus' pathogens». Phytotherapy Research. 17 (4): 376–379. doi:10.1002/ptr.1164. PMID 12722144.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։ 
|