«Քրդերեն»–ի խմբագրումների տարբերություն
չ Ռոբոտ․ Տեքստի ավտոմատ փոխարինում (-(հարավ|հյուսիս)\-(արևելյան|արևմտյան) +\1\2); կոսմետիկ փոփոխություններ |
No edit summary |
||
| Տող 10. | Տող 10. | ||
Ժամանակակից քրդերենը ունի մի շարք բարբառներ, որոնցից հիմնականները երկուսն են՝ հյուսիսարևմտյան և հարավարևելյան։ Ամենատարածված բարբառը, որով խոսում է մոտ 24 միլիոն քուրդ, հանդիսանում է հյուսիսարևմտյանը ([[Կուրմանջի]])։ Կուրմանջի բարբառով խոսում են Թուրքիայի, Հայաստանի, Իրանի որոշ շրջանների, հյուսիսային Իրաքի և ԱՊՀ երկրների քրդերը։ Երկրորդ բարբառը՝ հարավարևելյան կամ [[քուրդի]] բարբառն է, որով խոսում են Իրանի՝ Մեհաբադի, Սանհենդեջի և Քերմանշահի, նաև Իրաքի՝ Ռևանդուզի, Էրբիլիայի, Քիրքիքի և Սուլեյմանի քրդերը։ |
Ժամանակակից քրդերենը ունի մի շարք բարբառներ, որոնցից հիմնականները երկուսն են՝ հյուսիսարևմտյան և հարավարևելյան։ Ամենատարածված բարբառը, որով խոսում է մոտ 24 միլիոն քուրդ, հանդիսանում է հյուսիսարևմտյանը ([[Կուրմանջի]])։ Կուրմանջի բարբառով խոսում են Թուրքիայի, Հայաստանի, Իրանի որոշ շրջանների, հյուսիսային Իրաքի և ԱՊՀ երկրների քրդերը։ Երկրորդ բարբառը՝ հարավարևելյան կամ [[քուրդի]] բարբառն է, որով խոսում են Իրանի՝ Մեհաբադի, Սանհենդեջի և Քերմանշահի, նաև Իրաքի՝ Ռևանդուզի, Էրբիլիայի, Քիրքիքի և Սուլեյմանի քրդերը։ |
||
Մոկրիանիի բարբառը խոսվում է Պիրանշահր եւ Բիջար քաղաքներում: |
|||
== Գրադարձություն == |
== Գրադարձություն == |
||
07:04, 24 Նոյեմբերի 2018-ի տարբերակ
 | |
|---|---|
| Տեսակ | լեզու, մակրոլեզու և կենդանի լեզու |
| Ենթադաս | հյուսիսարևմտյան իրանական լեզուներ |
| Երկրներ |  Թուրքիա[1],  Իրաք[2],  Իրան[3],  Հայաստան[4],  Վրաստան[5],  Ադրբեջան[6],  Սիրիա[7] և  Թուրքմենստան[8] |
| Խոսողների քանակ | 21 000 000 մարդ (2007)[9] |
| Գրերի համակարգ | լատինական այբուբեն, արաբերենի այբուբեն և կյուրեղագիր |
| IETF | ku |
| ISO 639-1 | ku |
| ISO 639-2 | kur |
| ISO 639-3 | kur |
 Kurdish language Վիքիպահեստում | |
Քրդերեն (زمانێ كوردی, Zimanê Kurdî), հնդեվրոպական լեզվաընտանիքի հնդիրանական լեզվախմբին պատկանող լեզու։ Քրդերեն խոսում են աշխարհում 21 միլիոն մարդ[10]։ Քրդերեն խոսում են Թուրքիայում, Իրաքում, Իրանում, Սիրիայում, Հայաստանում, Լիբանանում և այլ երկրներում, որտեղ կա քուրդ բնակչություն։
Ժամանակակից քրդերենը ունի մի շարք բարբառներ, որոնցից հիմնականները երկուսն են՝ հյուսիսարևմտյան և հարավարևելյան։ Ամենատարածված բարբառը, որով խոսում է քրդերի մեծամասնությունը, հանդիսանում է հյուսիսարևմտյանը (կուրմանջի)։ Կուրմանջի բարբառով խոսում են Թուրքիայի, Հայաստանի, Իրանի որոշ շրջանների, հյուսիսային Իրաքի և ԱՊՀ երկրների քրդերը։ Երկրորդ բարբառը՝ հարավարևելյան կամ քուրդի բարբառը, որով խոսում են Իրանի ՝ Մեհաբադի, Սանհենդեջի և Քերմանշահի, նաև Իրաքի՝ Ռևանդուզի, Էրբիլիայի, Քիրքիքի և Սուլեյմանի քրդերը։
Բնութագիր
Ինչպես բոլոր ժողովուրդներինը, այնպես էլ քուրդ ժողովրդի լեզվի ծագումը սերտ կերպով զուգակցվում է նրա պատմական զարգացման հետ։ Քրդերենը պատկանում է հնդեվրոպական լեզվախմբի իրանական ճյուղին։ Նա իր մեջ ունի նաև հնագույն միդիական լեզվի տարրեր[փա՞ստ]։ Գտնվելով մոտ հարաբերությունների մեջ հարևան այնպիսի ժողովուրդների հետ, ինչպիսին են հայերը, պարսիկները, թուրքերը և արաբները, քրդական լեզուն որոշ ազդեցություն է կրել նրանցից և ինքն էլ իր հերթին ազդել է նրանց վրա։
Քրդերենը, սկսած Քրդստանի հյուսիսից մինչև հարավ ինքնուրույն և միասնական լեզու է եղել[փա՞ստ]։ Սակայն միասնությունը խախտվեց արաբական Խալիֆաթի տիրապետության ժամանակաշրջանում, այսինքն մեր թվարկության 7 դարից, իսլամի հանդես գալուց հետո։ Արաբները և ընդհանրապես մուսուլմանական աշխարհը քրդերենը խիստ ենթարկեցին ղուրանի լեզվին մի կողմից, մյուս կողմից Քրդստանի միասնության խախտումը պատճառ դարձավ քրդական միասնության խախտմանը։ Չնայած դրան բազմաթիվ քուրդ գրողներ և բանաստեղծներ իրենց աշխատությունները գրում էին արաբական այբուբենով, բայց լեզուն քրդերենն էր[փա՞ստ]։
Ժամանակակից քրդերենը ունի մի շարք բարբառներ, որոնցից հիմնականները երկուսն են՝ հյուսիսարևմտյան և հարավարևելյան։ Ամենատարածված բարբառը, որով խոսում է մոտ 24 միլիոն քուրդ, հանդիսանում է հյուսիսարևմտյանը (Կուրմանջի)։ Կուրմանջի բարբառով խոսում են Թուրքիայի, Հայաստանի, Իրանի որոշ շրջանների, հյուսիսային Իրաքի և ԱՊՀ երկրների քրդերը։ Երկրորդ բարբառը՝ հարավարևելյան կամ քուրդի բարբառն է, որով խոսում են Իրանի՝ Մեհաբադի, Սանհենդեջի և Քերմանշահի, նաև Իրաքի՝ Ռևանդուզի, Էրբիլիայի, Քիրքիքի և Սուլեյմանի քրդերը։
Մոկրիանիի բարբառը խոսվում է Պիրանշահր եւ Բիջար քաղաքներում:
Գրադարձություն
| Քրդական լատինատառ | Մաշտոցատառ | Քրդական լատինատառ | Մաշտոցատառ | ||
|---|---|---|---|---|---|
| а | ա | n | ն | ||
| b | բ | o | о | ||
| с | ջ | p | պ | ||
| ç | չ | q | ք | ||
| d | դ | r | ր | ||
| е | ա | s | ս | ||
| ê | է | ş | շ | ||
| f | ֆ | t | տ | ||
| g | գ | u | ու | ||
| h | հ | û | ը | ||
| i | ը | v | վ | ||
| î | ի | w | վ | ||
| j | ժ | x | խ | ||
| k | կ | y | հյ | ||
| l | լ | z | զ | ||
| m | մ | - | - |
Ծանոթագրություններ
- ↑ ScriptSource - Turkey
- ↑ ScriptSource - Iraq
- ↑ ScriptSource - Iran
- ↑ ScriptSource - Armenia
- ↑ ScriptSource - Georgia
- ↑ ScriptSource - Azerbaijan
- ↑ ScriptSource - Syria
- ↑ ScriptSource - Turkmenistan
- ↑ Nationalencyklopedin (շվեդերեն) — 1999.
- ↑ Nationalencyklopedin "Världens 100 största språk 2007" Աշխարհի 100 ամենաշատը խոսվող լեզուները 2007 թ-ին
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Քրդերեն» հոդվածին։ |
| ||||||||||||
|
Սա աշխարհ լեզուների մասին անավարտ հոդված է։ Դուք կարող եք օգնել Վիքիպեդիային՝ ուղղելով և լրացնելով այն։ |