«Օպերացիոն համակարգ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Տող 43. Տող 43.
;• [[11 Հետագա ընթերցանություն]]
;• [[11 Հետագա ընթերցանություն]]
;• [[12 Արտաքին հղումներ]]
;• [[12 Արտաքին հղումներ]]

Իրական ժամանակ
Իրական տվյալները կառավարող օպերացիոն համակարգը համաժամանակյա գործողությունների մի համակարգ է, որի նպատակը իրական տվյալներով գործողությունների իրականացումն է։ Իրական տվյալները կառավրող օպերացիոն համակարգերը հաճախ օգտագործում են մասնագիտացված գրաֆիկական ալգորիթմներ, այնպես որ նրանք կարող են վարվեցողության դետերմինացված բնույթ ձեռք բերել։ Իրական տվյալները կառավարող օպերացիոն համակարգերի գլխավոր նպատակը նրանց արագ և կանխատեսելի արձագանքն է իրադարձություններին։ Նրանք ունեն իրադարձություններով պայմանավորված և ժամանակի բաժանման ծրագիր և երբեմն երկուսն էլ միասին վերցրած։ Իրադարձություններով պայմանավորված համակարգը գործ ունի իրենց առաջնորդությունների վրա հիմնված առաջադրանքների կամ արտաքին իրադարձությունների հետ, մինչդեռ իրական տվյալները կառավարող օպերացիոն համակարգերը գործ ունի այնպիսի առաջադրանքների հետ, որոնք հիմնված են ժամացույցի ընդհատումների վրա։

Բազմայուզեր և միայուզեր
Բազմայուզեր օպերացիոն համակարգը թույլ է տալիս մի քանի օգտվողների միաժամանակ մուտք գործել համակարգչային համակարգ։ Իրական տվյալները կառավարող համակարգը կարելի է դասակարգել որպես բազմայուզեր համակարգեր, քանի որ նրանք հնարավոր են դարձնում մեկ հոգու մուտքը համակարգիչ ժամանակի բաժանման շնորհիվ։ Միայուզեր օպերացիոն համակարգը, ի հեճուկս բազմայուզեր օպերացիոն համակարգին, միաժամանակ կարող է օգտագործվել մեկի կողմից։ Windows-ի օպերացիոն համակարգում բազմաթիվ հաշիվների առկայությունը այն չի դարձնում բազմայուզեր համակարգ։ Ավելին, միայն ցանցաին ադմինիստրատորն է իրական յուզերը։ Բայց Unix-անման օպերացին համակարգի համար հնարավոր է միանգամից երկու յուզերների միաժամանակյա մուտքը համակարգ և ՕՀ-ի այս հնարավորությունը նրան դարձնում է բազմայուզեր։
Բազմագործողություն և միագործողություն
Երբ միաժամանակ կարելի է ածխատացնել մեկ ծրագիր, ապա համակարգը դասվում է միգործողություն համակրգերի շարքին։ Ինչևիցե, երբ օպերացիոն համակարգը թույլատրում է միաժամանակ մի քանի գործողությունների իրականացումը, դա դասակարգվում է բազմագործողություն համակարգերի շարքին։ Բազմագործողությունը կարող է երկու տեսակի լինել՝ տարանջատ և համատեղ։ Տարանջատ բազմագործողության ժամանակ օպերացիոն համակարգը պրոցեսորի ժամանակը բաժանում է մասերի և յուրաքանչյուր ծրագրի մեկ ճեղքվածք է տալիս։ Unix-անման օպերացիոն համակարգերը ինչպես օրինակ Solaris-ը և Linux-ը ապահովում են տարանջատ բազմագործողություն։ Windows 2000-ին նախորդած MS Windows-ը ապահովում էր համատեղ բազմագործողություն։

Բաշխված
Բաշխված օպերացիոն համակարգը հնարավորություն ունի կառավարել մի խումբ անկախ համակարգիչներ և այնպես անել, որ այն մեկ համակարգիչ երևա։ Ցանցային համակարգիչների զարգացումը, որոնք կարող են միմյանց միացվել և հաղորդակցվել միմյանց հետ, հիմք դրեցին բաշխված հաշվառմանը։ Բաշխված հաշվարկները կատարվում են ավելի քան մեկ սարքավորման վրա։ Երբ խմբի համակարգիչները համագործակցված են աշխատում, նրանք ստեղծում են բաշխված համակարգ։
Ներկառուցված
Ներկառուցված օպերացիոն համկարգերը ստեղծվել են, որպեսզի օգտագործվեն ներկառուցված համակարգչային համակարգերում։ Դրանք ձևավորվել են աշխատելու PDA(անձնական թվային քարտուղար)-ների նման փոքր սարքավորումների վրա։ Նրանք ունակ են աշխատել սահմանափակ քանակությամբ ռեսուրսներով։ Դրանք ձևավորման առումով շատ ամփոփ են և միանգամայն արդյունավետ։ Windows CE-ը և Minix 3-ը ներկառուցված օպերացիոն համակարգերի որոշ օրինակներ են։

Վաղ շրջանի համակարգիչները ձևավորված էին կատարելու մի քանի առանձին գործողություններ, ինչպես հաշվիչը։ Մինչև 1960թ-ը օպերացիոն համակարգերն իրենց ժամանակակից և ավելի բարդ տարբերակով դեռևս գոյություն չունեին։ Օպերացիոն համակարգերի որոշ բնորոշ գծեր զարգացվել են 1950-ականներին, ինչպես օրինակ մոնիտորային ծրագրերը, որոնք կարող էին ինքնաբերաբար հաջորդականությամբ աշխատացնել մի քանի կիրառական ծրագրեր՝ բարձրացնելով գործողության արագությունը։ Սարքավորման այնպիսի առանձնահատկություններ էին ավելացվում, որ հնարավոր էին դարձնում ընդհատումները և զուգահեռ գործողությունները։ Երբ Apple Inc., Atari, IBM և Amiga կազմակերպությունների անհատական համակարգիչները հայտնի դարձան 1980-ականներին, վաճառողները ավելացրեցին օպերացիոն համակարգի այնպիսի առանձնահատկություններ, որոնք նախապես օգտագործվել էին գերարագ համակարգիչների և մինի համակարգիչների վրա։ Հետագայում, շատ առանձնահատկություններ զարգացվեցին, ինչպես օրինակ գրաֆիկական յուզերների ծրագրերի համակարգը՝ անհատական համակարգչային օպերացիոն համակարգերի համար։
Օպերացիոն համակարգը բաղկացած է բազմաթի մասերից։ Ամենակարևոր մասերից մեկը դա կեռնելն է, որը կարգավորում է ցածր մակարդակի գործողությունները, որը սովորական օգտագործողը սովորաբար չի կարող տեսնել։ Այն կարգավորում է, թե ինչպես է հիծողությունը կարդացվում և գրվում, այն հաջորդականությունը, որով տեղի են ունենում գործողություննորը, ինչպես է տեղեկատվությունը ստացվուն և ուղարկվում այնպիսի սարքավորումների միջոցով, ինչպիսին մոնիտորն է, մկնիկը և ստեղնաշարը, և որոծում է, թե ինչպես մեկնաբանել ցանցերից ստացված տեղեկատվությունը։ Յուզերի ծրագրային համակարգը (ինտերֆեյս) մի բաղադրիչ է, որը անմիջական գործողության մեջ է համկարգիչը օգտագործողի հետ, որը հնարավորություն է տալիս նրանց ղեկավարել և օգտագործել ծրագրերը։ Յուզերի ծրագրային համակարգը կարող է գրաֆիկական լինել՝ պատկերներով և սեղանադիրով (դեսկթոփ) կամ տեքստային՝ հրամանի տողով։
Կիրառական ծրագրային համակարգը ծառայություններ և ծածկագրեր է մատուցում, որոնք հնարավորություն են տալիս գործողությունները զարգացնողներին գրել հավաքովի ծածկագրերի վերաօգտագործումը։ Այն առանձնահատկությունները, որոնք օպերացիոն համակարգի բաղկացուցիչ մասն էին համարվում, տարբեր օպերացիոն համակարգերում այլ ձև էին սահմանվում։ Microsoft Windows-ը իր յուզերի ծրագրային համակարգը օպերացիոն համակարգի մասն է համարում, մինչդեռ Linux-ի շատ տարբերակներ այդպես չեն։ Unix and Unix-անման օպերացիոն համակարգեր

Կեն Թոմսոնը գրել է B-ն, որը հիմնված էր BCPL- վրա, որը նա օգտագործել է Unixը գրելիս՝ իր փորձառությունը MULTICS-ի նախագծում։ B-ն փոխարինվեց C-ով, և Unix-ը դարձավ փոխկապակցված օպերացիոն համակարգերի մի մեծ, համալիր ընտանիք, որոնք ազդեցիկ էին ցանկացած ժամանակակից օպերացիոն համակարգում։ Unix-անման ընտանիքը օպերացիոն համակարգերի զանազան խումբ է, որն ունի մի քանի ենթակարգեր ներառյալ System V-ն, BSD-ն, և GNU/Linux-ը։ "UNIX" անվանումը Open Group-ի ապրանքանշանն է, որը երաշխավորում է դրա օգտագործումը ցանկացած օպերացիոն համակարգի հետ, որոնք համապատսախանում են իրենց սահմանմանը։ "Unix-անմանը" հիմանկանում օգտագործվում է դիմելու համար օպերացիոն համակարգերի այն մեծ համակարգին, որը նմանվում է օրիգինալ Unix-ին։
Unix-անման համակարգերն օգտագործվու են բազմապիսի ճարտարապետական սարքավորումներում։ Դրանք օգտագործվում են աշխատանքային սերվերներում, ինչպես նաև գիտական և ինժեներական աշխատակայաններում։ Ազատ Unix-ի տարբերակները, ինչպես GNU/Linux-ը և BSD-ը, հայտնի են այս բնագավառներում։
Unix –ի չորս օպերացիոն համակարգեր են վավերացվել Open Group- կողմից։ HP's HP-UX –ը և IBM's AIX-ը երկուսն էլ օրիգինալ System V Unix-ի ժառանգներն են և ձևավորված են աշխատելու միայն իրենց վաճառողների սարքավորումներում։ Ի հակադրություն դրան, Sun Microsystems's Solaris Operating System-ը կարող է աշխատել մի քանի սարքավորումներ վրա՝ ներառյալ x86 և Sparc սերվերները, և PC-ները։ . Apple-ի Mac OS X-ը, որը փոխարինել է Apple-ի ավելի վաղ Mac OS-ին, խառնածին կեռնել է՝ հիմնված BSD տարբերակի վրա, որն ստացվել էր NeXTSTEP-ից, Mach-ից, և FreeBSD-ից։
Unix-ի փոխգորխունակությունը հայտնաբերվեց, երբ ստեղծվեց POSIX ստանդարտը։ standard. POSIX ստանդարտը կարող է օգտագործվել ցանկացած օպերացիոն համակարգում, չնայած այն ստեղծվել է Unix-ի բազմաթիվ տարբերակների համար։
Հիշողության կառավարումը
Այլ բաների հետ մեկտեղ կեռնել բազմածրագրային օպերացիոն համակարգը պետք է պատասխանատու լինի կառավարելու ողջ համակարգի հիշողությունը, որը տվյալ պահին օգտագործվում է ծրագրերի կողմից։ Սա հավաստում է, որ այս ծրագիրը չի միջամտում այն հիշողությանը, որն արդեն օգտագործվում է մեկ այլ ծրագրի կողմից։ Քանի որ ծրագրային ժամանակը բաժանվում է, յուրաքանչյուր ծրագիր պետք է առանձին մուտք ունենա հիշողություն։
Համատեղ հիշողության կառավարումը, որն օգտագործվել է վաղ օպերացիոն համակարգերի կողմից, ենթադրում է, որ բոլոր ծրագրերը կամավոր կերպով օգտագործում են կեռնելի հիշողության կառավարումը և չեն գերազանցում իրենց հատկացված հիշողությունը։ Հիշողության կառավարման այս համակարգը էլ այլևս տեսանելի չի լինում, քանի որ ծրագրերը հաճախ պարունակում են որոծակի մտքեր, որով նրանք կարող են գերազանցել իրենց հատկացված հիշողությունը։ Եթե ծրագիրը ձախողվում է, այդ հիշողությունը պետք է օգտագործվի մեկ կամ ավելի ծրագրերի կողմից։ Կանխամտածված ծրագրերը և վիրուսները միտունավոր վերափոխել մեկ այ ծրագրի հիշողությունը, ակմ կարող է ազդել հենց օպերացիոնալ համակարգի վրա։
Հիշողության պաշտպանությունը հնարավորություն է տալիս կեռնելին սահմանափակել համակարգչի հիշողություն մուտք գործելու գործողությունը։ Գոյություն ունեն հիշողության պահպանման բազմաթիվ մեթոդներ՝ ներառյալ հիշողության մասնատումը և համարակալումը։ Բոլոր մեթոդներն էլ սարքավորում են պահանջում, որը բոլոր համակարգիչնեչում գոյություն չունի։
Եվ մասնատման, և համարակալման մեջ, որոշակի պաշտպանված ռեժիմի ռեգիստրներ CPU-ին մատնանշում են, թե հիշողության որ հասցեին թույլատրի ծրագիրը մուտք գործի։ Այլ հասցեներ մուտք գործելու փորձերը կավարտվեն ընդհատմամբ, որը CPU-ին կստիպի նորից մուտք գործել վերահսկիչ ռեժիմ՝ փոխարենը տեղադրելով կեռնելը։ Սա կոչվում է մասնատման խախտում կամ կարճ ասած Seg-V և քանի որ դժվար է մի իմաստալից արդյունք տալ այսպիսի գործողությանը, և քանի որ այն սովորաբար վատ վարվող ծրագիր է, կեռնելը հաճախակի կհայտնվի՝ ավարտին հասցնելու համար չարամիտ ծրագիրը, և կհաղորդի սխալի վերաբերյալ
Windows 3.1-Me-ն ունի հիշողության պաշտպանության մի քանի մակարդակներ, բայց ծրագրերը հեշտությամբ խաբեությամբ կարող են օգտագործել այն։ Ընդհանուր պաշտպանական ձախողում կլինի, որը ցույց կտա, որ մասնատման խախում է տեղի ունեցել, ինչևիցե համակարգը հաճախ կխափանվի։

Իսկական հիշողություն

Իսկական հիշողության ուղղվածության օգտագործումը (ինչպես օրինակ համարակալումը և մասնատումը) նշանակում է, որ կեռնելը կարող է ընտրել, թե որ ծրագիրը որ պահին ինչ հիշողություն կարող է օգտագործել՝ օպերացիոն համակարգին թույլատրելով բազմապիսի գործողությունների համար օգտագործել նույն հիշողական վայրերը։
Եթե ծրագիրը փորձում է մուտք գործել հիշողություն, որը իր ներկայիս մուտք գործած ծրագրերի շարքում էչ, բայց ինչևիցե տրվե է նրան, կեռնելը կընդհատվի նույն ձևով, ինչպես որ այն դեպքում, երբ ծրագիրը կգերազանցեր իրեն հատկացված հիշողությունը։ UNIX-ի ժամանակ այսպիսի ընդհատումը դիտվում է որպես էջի ձախողում։
Ժամանակակից օպերացիոնալ համակարգերում, հիշողությունը, որը ավելի քիչ հաճախականությամբ է օգտագործվում, կարելի է ժամանակավորապես պահել սկավառակի վրա և այդ տեղը հասանելի դարձնել այլ ծրագրերի համար: Սա կոչվում է փոխանակում, քանի որ հիշողության մակերեսը կարող է օգտագործվել բազմաթիվ ծրագրերի կողմից և ինչ որ պարունակում է այդ մակերեսը, կարող է պահանջարկից ելնելով փոխանակվել կամ փոխվել:
«Իսկական հիշողությունըե ծրագրավորողին կամ յուզերին ապահովում է այնպիսի ըմբռնմամբ, որ համակարգչում ավելի մեծ չափով ՌԱՄ կամ քան իրականում:

Ցանց
Ներկայումս օպերացիոն համակարգերի մեծ մասը աջակցում են բազմաթիվ ցանցային արձանագրությունների, սարքավորումների և դրանց օգտագործման ծրագրերին: Սա նշանակում է, որ տարբեր օպերացիոն համակարգերով աշխատող համակարգիչները կարող են մասնակցել ընդհանուր ցանցին բաժանելու համար այնպիսի ռեսուրսներ, ինչպիսին են հաշվառումը, ֆայլերը, տպիչները և սկաներները, օգտագործելով լարով կամ անլար կապ: Ցանցերը հիմնականում կարող են համակարգչի օպերացիոն համակարգին թույլատրել հասանելի լինել հեռավոր համակարգչի ռեսուրսներին` կատարելով նույն գործողությունները որ կարող էր կատարել, եթե այդ ռեսուրսները անմիջական կապված լինեին տեղայինհամակարգչին: Սա ներառում է ամեն ինչ սկսած հասարակ կապից, մինչև ցանցային ֆայլերի համակարգի օգտագործումը և նույնիսկ բաժանելով մեկ այլ համակարգչի գրաֆիկաները և ձայնային սարքավորումները:Որոշ ցանցային ծառայություններ թափանցելիորեն թույլ են տալիս համակարգչի ռեսուրսների հասանելիությունը, ինչպես SSH-ը, որը ցանցային յուզերներին թույլատրում է ուղղակի մուտք գործել համակարգչի հրամայական տողի շրագրային համակարգ:
Սերվերային ցանցը համակարգչում այնպիսի ծրագրի հնարավորություն է տալիս, որը կոչվում է կլիենտ, և ցանցի միջոցով միացնում է մեկ այլ համակարգչի, որը կոչվում է սերվեր: Սերվերներն ծառայություններ են առաջարկում այլ ցանցային համակարգիչներին և յուզերներին: Այս ծառայությունները սովորաբար մատուցվում են պորտերի միջոցով: Յուրաքանչյուր պորտի համարը սովորաբար կապվում է ամնեաշատը մեկ գորշող ծրագրի հետ, որը պատասխանատու է այդ պորտին պահանջներ ներկայացնելու համար: Դաեմոնը, լինելով յուզերային ծրագիր, կարող է իր հերթին մուտք գործել այդ համակարգչի տեղային սարքավորման ռեսուրսներ` պահանջներ փոխանցելով օպերացիոն համակարգ հանդիսացող կեռնելին:
Բազմաթիվ օպերացիոն համակարգեր աջակցում են մեկ կամ ավելի վաճառողին հատուկ կամ բաց ցանցային արձանագրություններին նույնպես, օրինակ, IBM համակարգի SNA-ն, Digital Equipment Corporation-ի կողմից թողարկվող համակարգերի DECnet-ը, Microsoft—ն հատուկ Windows-ի վերաբերյալ արձանագրությունները: Որոշակի առաջադրանքներին հատուկ ֆայլերի հասանելիության որոշակի արձանագրություններ կարող են ապահովվել NFS –ի միջոցով: ESound, կամ esd արձանագրությունները հեշտությամբ կարող են ընդլայնվել ամբողջ ցանցում, որպեսզի տեղային շրագրերից ձայն ապահովի: Իրական տվյալները համակարգող օպերացիոն համակարգ
Իրական տվյալները համակարգող օպերացիոն համակարգը բազմագործողություն օպերացիոն համակարգ է, որը նախատեսված է կայուն ժամկետներ ունեցո ծրագրերի համար: Այսպիսի ծրագրերը ներառում են մի քանի փոքր ներկառուցված համակարգեր, ավտոմոբիլային շարժիչների համակարգողներ, արդյունաբերական ռոբոտներ, տիեզերանավ, արդյունաբերական հսկողություն, և մեծածավալ հաշվառման համակարգեր:
Իրական տվյալները համակարգող մեծածավալ օպերացիոն համակարգի վաղ օրինակ էր Գործարքի մշակման հնարավորությունը, որը զարգացվել էր ամերիկյան ավիաուղիների և IBM-ի կողմից` Սաբր ավիաուղիների ամրագրման համակարգի համար:
Ներկառուցված համակարգերը, որոնք հաստատուն ժամկետներ ունեն օգտագործում են իրական տվյալների կարգավորման այնպիսի համակարգեր, ինչպիսիք են VxWorks-ը, PikeOS-ը, eCos-ը, QNX-ը, MontaVista Linuxand RTLinux-ը. Windows CE-ն, որը իական տվյալները համակարգող համակարգ է, որն ունի նույնանման API-ներ Windows-ի դեսկթոփի համար, բայց չունի Windows-ի դեսկթոփի ոչ մի կոդային բազա: Սիմբիան օպերացիոն համակարգը նույնպես RTOS կեռնել ունի, որն սկսվում է 8.0b տարբերակով:
Որոշ ներկառուցված համակարգեր օգտագործում են այնպիսի օպերացիոն համակարգեր, ինչպիսին են Palm օպերացիոն համակարգը, BSD-ն, and GNU/Linux-ը, չնայած նման համակարգերը չեն աջակցում իսկական տվյալները համակարգող հաշվառմանը:
Օպերացիոն համակարգերի զանազանությունն ու դյուրարտադրությունը:
Կիրառական ծրագիրը սովորաբար գրվում է հատուկ օպերացիոն համակարգերում օգտագործելու համար, և երբեմն էլ հատուկ սարքավորումների համար: Երբ փոփոխում են ծրագիրը, որպեսզի այն աշխատի մեկ այլ օպերացիոն համակարգում, այդ շրագրի կողմմից պահանջվող ֆունկցիոնալությունը այլ կերպ կարող է իրականացվել այդ օպերացիոն համակարգի կողմից, որը պահանջում է, որ այդ ծրագիրը համապատասխանեցվի, փոփոխվի կամ էլ պարզապես պահպանվի:


Օպերացիոն համակարգերում այսպիսի զանազանությունից խուսափելու համար պետք է փոխարինող ծրագրեր գրվեն, ինչպիսիք են Java-ն կամ էլ Qtfor վեբ բրաուզերները:
Այս աբստրակցիաներն արդեն կրում են հարմարվողականությունը հատուկ օպերացիոն համակարգերին և նրանց համակարգային բազային:
Մեկ այլ մոտեցում կապված է օպերացիոն համակարգերի վաճառողների հետ, որպեսի նրանք չափանիշներ որդեգրեն: Օրինակ, Another approach is for operating system vendors to adopt standards. POSIX-ի և OS-ի վերացական շերտերը ընդհանրություններ են ապահովում, որոնք նվազեցնում են փոփոխման ծախսերը:

16:59, 7 Դեկտեմբերի 2011-ի տարբերակ

Օպերացիոն (գործառնական) համակարգը (ՕՀ) ծրագրերի մի ամբողջություն է , որոնք կառավարում են համակարգչային տեխնիկայի ռեսուրսները և ընդհանուր ծառայություններ են մատակարարում կիրառական ծրագրերիհամար։ Համակարգչային համակարգում օպերացիոն համակարգը համակարգի ծրագրային ապահովման ամենակարևոր ձևն է։ Առանց օպերացիոն համակարգի օգտվողը չի կարող կիրառական ծրագիր օգտագործել համակարգչի վրա բացառությամբ եթե ծրագիրը ինքնաբեռնվող չի։ Ժամանակի բաժանման օպերացիոն համակարգերը, համակարգի արդյունավետ օգտագործման համար պլանավորում են առաջադրանքները և դրանցից շատերը ներառում են պրոցեսորի ժամանակի, զանգվածային պահեստավորման, տպագրության և այլ ռեսուրսների ծախսերի բաշխման հաշվառումը։

Սարքավորումների այնպիսի գործողությունների համար, ինչպիսիք են ներածումն ու արտածումը, և հիշողության տեղաբաշխումը, օպերացիոն համակարգը հանդես է գալիս որպես միջնորդ կիրառական ծրագրերի և համակարգչային սարքավորման միջև,չնայած կիրառական ծածկագիրը սովորաբար ստեղծվում է հենց սարքավորման միջոցով և հաճախ ՕՀ-ի կարիքն ունի կամ կարող է ընդհատվել նրա կողմից։ Օպերացիոն համակարգերը կարելի է գտնել գրեթե ցանկացած սարքավորման մեջ, որը համակարգիչ է պարունակում՝ բջջային հեռախոսներիցև վիդեո խաղերի կառավարման վահանակից մինչև բարձրագույն համակարգիչները և վեբ հատուկ պրոցեսորները: Ժամանակակից հայտնի օպերացիոն համակարգերի օրինակներ են Android-ը, iOS-ը, Linux-ը, Mac OS X-ը, որոնցից յուրաքանչյուրն էլ իր սկզբնաղբյուրն ունի Unix-ում և Microsoft Windows-ում։

Տեսակները

1 Տեսակները
2 Համառոտ շարադրանք
3 Պատմություն
3.1 Հիմնական շրջանակները
3.2 Միկրոհամակարգիչներ
4 Օպերացիոն համակարգերի օրինակներ
4.1 Unix and Unix-ի նման օպերացիոն համակրգեր
4.1.1 BSD-ն և նրա հետևորդները
4.1.1.1 Mac OS X
4.1.2 Plan 9
4.1.3 Linux and GNU
4.1.3.1 Google Chrome OS
4.2 AmigaOS
4.3 Microsoft Windows
4.4Այլ
5 Բաղադրիչներ
5.1 Կեռնել
5.1.1 Ծրագրի կատարումը
5.1.2 Ընդհատում
5.1.3 Ռեժիմներ
5.1.4 Հիշողության կառավարում
5.1.5 Իսկական հիշողություն
5.1.6 Համաժամանակյա գործողություններ
5.1.7 Սկավառակի մուտքը և ֆայլային համակարգեր
5.1.8 Սարքավորման դրայվեր
5.2 Ցանց
5.3 Անվտանգություն
5.4 Յուզերի ծրագրային համակարգը
5.4.1Գրաֆիկական յուզերի ծրագրային համակարգը
6 Իրական տվյալները կառավարող օպերացիոն համակարգ
7 Օպերացիոն համակարգի զարգացումը որպես հոբբի
8 Օպերացիոն համակարգերի զանազանությունն ու դյուրատարությունը
9 Տես նաև
10 Մեջբերումներ
11 Հետագա ընթերցանություն
12 Արտաքին հղումներ

Իրական ժամանակ Իրական տվյալները կառավարող օպերացիոն համակարգը համաժամանակյա գործողությունների մի համակարգ է, որի նպատակը իրական տվյալներով գործողությունների իրականացումն է։ Իրական տվյալները կառավրող օպերացիոն համակարգերը հաճախ օգտագործում են մասնագիտացված գրաֆիկական ալգորիթմներ, այնպես որ նրանք կարող են վարվեցողության դետերմինացված բնույթ ձեռք բերել։ Իրական տվյալները կառավարող օպերացիոն համակարգերի գլխավոր նպատակը նրանց արագ և կանխատեսելի արձագանքն է իրադարձություններին։ Նրանք ունեն իրադարձություններով պայմանավորված և ժամանակի բաժանման ծրագիր և երբեմն երկուսն էլ միասին վերցրած։ Իրադարձություններով պայմանավորված համակարգը գործ ունի իրենց առաջնորդությունների վրա հիմնված առաջադրանքների կամ արտաքին իրադարձությունների հետ, մինչդեռ իրական տվյալները կառավարող օպերացիոն համակարգերը գործ ունի այնպիսի առաջադրանքների հետ, որոնք հիմնված են ժամացույցի ընդհատումների վրա։

Բազմայուզեր և միայուզեր Բազմայուզեր օպերացիոն համակարգը թույլ է տալիս մի քանի օգտվողների միաժամանակ մուտք գործել համակարգչային համակարգ։ Իրական տվյալները կառավարող համակարգը կարելի է դասակարգել որպես բազմայուզեր համակարգեր, քանի որ նրանք հնարավոր են դարձնում մեկ հոգու մուտքը համակարգիչ ժամանակի բաժանման շնորհիվ։ Միայուզեր օպերացիոն համակարգը, ի հեճուկս բազմայուզեր օպերացիոն համակարգին, միաժամանակ կարող է օգտագործվել մեկի կողմից։ Windows-ի օպերացիոն համակարգում բազմաթիվ հաշիվների առկայությունը այն չի դարձնում բազմայուզեր համակարգ։ Ավելին, միայն ցանցաին ադմինիստրատորն է իրական յուզերը։ Բայց Unix-անման օպերացին համակարգի համար հնարավոր է միանգամից երկու յուզերների միաժամանակյա մուտքը համակարգ և ՕՀ-ի այս հնարավորությունը նրան դարձնում է բազմայուզեր։ Բազմագործողություն և միագործողություն Երբ միաժամանակ կարելի է ածխատացնել մեկ ծրագիր, ապա համակարգը դասվում է միգործողություն համակրգերի շարքին։ Ինչևիցե, երբ օպերացիոն համակարգը թույլատրում է միաժամանակ մի քանի գործողությունների իրականացումը, դա դասակարգվում է բազմագործողություն համակարգերի շարքին։ Բազմագործողությունը կարող է երկու տեսակի լինել՝ տարանջատ և համատեղ։ Տարանջատ բազմագործողության ժամանակ օպերացիոն համակարգը պրոցեսորի ժամանակը բաժանում է մասերի և յուրաքանչյուր ծրագրի մեկ ճեղքվածք է տալիս։ Unix-անման օպերացիոն համակարգերը ինչպես օրինակ Solaris-ը և Linux-ը ապահովում են տարանջատ բազմագործողություն։ Windows 2000-ին նախորդած MS Windows-ը ապահովում էր համատեղ բազմագործողություն։

Բաշխված Բաշխված օպերացիոն համակարգը հնարավորություն ունի կառավարել մի խումբ անկախ համակարգիչներ և այնպես անել, որ այն մեկ համակարգիչ երևա։ Ցանցային համակարգիչների զարգացումը, որոնք կարող են միմյանց միացվել և հաղորդակցվել միմյանց հետ, հիմք դրեցին բաշխված հաշվառմանը։ Բաշխված հաշվարկները կատարվում են ավելի քան մեկ սարքավորման վրա։ Երբ խմբի համակարգիչները համագործակցված են աշխատում, նրանք ստեղծում են բաշխված համակարգ։ Ներկառուցված Ներկառուցված օպերացիոն համկարգերը ստեղծվել են, որպեսզի օգտագործվեն ներկառուցված համակարգչային համակարգերում։ Դրանք ձևավորվել են աշխատելու PDA(անձնական թվային քարտուղար)-ների նման փոքր սարքավորումների վրա։ Նրանք ունակ են աշխատել սահմանափակ քանակությամբ ռեսուրսներով։ Դրանք ձևավորման առումով շատ ամփոփ են և միանգամայն արդյունավետ։ Windows CE-ը և Minix 3-ը ներկառուցված օպերացիոն համակարգերի որոշ օրինակներ են։

Վաղ շրջանի համակարգիչները ձևավորված էին կատարելու մի քանի առանձին գործողություններ, ինչպես հաշվիչը։ Մինչև 1960թ-ը օպերացիոն համակարգերն իրենց ժամանակակից և ավելի բարդ տարբերակով դեռևս գոյություն չունեին։ Օպերացիոն համակարգերի որոշ բնորոշ գծեր զարգացվել են 1950-ականներին, ինչպես օրինակ մոնիտորային ծրագրերը, որոնք կարող էին ինքնաբերաբար հաջորդականությամբ աշխատացնել մի քանի կիրառական ծրագրեր՝ բարձրացնելով գործողության արագությունը։ Սարքավորման այնպիսի առանձնահատկություններ էին ավելացվում, որ հնարավոր էին դարձնում ընդհատումները և զուգահեռ գործողությունները։ Երբ Apple Inc., Atari, IBM և Amiga կազմակերպությունների անհատական համակարգիչները հայտնի դարձան 1980-ականներին, վաճառողները ավելացրեցին օպերացիոն համակարգի այնպիսի առանձնահատկություններ, որոնք նախապես օգտագործվել էին գերարագ համակարգիչների և մինի համակարգիչների վրա։ Հետագայում, շատ առանձնահատկություններ զարգացվեցին, ինչպես օրինակ գրաֆիկական յուզերների ծրագրերի համակարգը՝ անհատական համակարգչային օպերացիոն համակարգերի համար։ Օպերացիոն համակարգը բաղկացած է բազմաթի մասերից։ Ամենակարևոր մասերից մեկը դա կեռնելն է, որը կարգավորում է ցածր մակարդակի գործողությունները, որը սովորական օգտագործողը սովորաբար չի կարող տեսնել։ Այն կարգավորում է, թե ինչպես է հիծողությունը կարդացվում և գրվում, այն հաջորդականությունը, որով տեղի են ունենում գործողություննորը, ինչպես է տեղեկատվությունը ստացվուն և ուղարկվում այնպիսի սարքավորումների միջոցով, ինչպիսին մոնիտորն է, մկնիկը և ստեղնաշարը, և որոծում է, թե ինչպես մեկնաբանել ցանցերից ստացված տեղեկատվությունը։ Յուզերի ծրագրային համակարգը (ինտերֆեյս) մի բաղադրիչ է, որը անմիջական գործողության մեջ է համկարգիչը օգտագործողի հետ, որը հնարավորություն է տալիս նրանց ղեկավարել և օգտագործել ծրագրերը։ Յուզերի ծրագրային համակարգը կարող է գրաֆիկական լինել՝ պատկերներով և սեղանադիրով (դեսկթոփ) կամ տեքստային՝ հրամանի տողով։ Կիրառական ծրագրային համակարգը ծառայություններ և ծածկագրեր է մատուցում, որոնք հնարավորություն են տալիս գործողությունները զարգացնողներին գրել հավաքովի ծածկագրերի վերաօգտագործումը։ Այն առանձնահատկությունները, որոնք օպերացիոն համակարգի բաղկացուցիչ մասն էին համարվում, տարբեր օպերացիոն համակարգերում այլ ձև էին սահմանվում։ Microsoft Windows-ը իր յուզերի ծրագրային համակարգը օպերացիոն համակարգի մասն է համարում, մինչդեռ Linux-ի շատ տարբերակներ այդպես չեն։ Unix and Unix-անման օպերացիոն համակարգեր

Կեն Թոմսոնը գրել է B-ն, որը հիմնված էր BCPL- վրա, որը նա օգտագործել է Unixը գրելիս՝ իր փորձառությունը MULTICS-ի նախագծում։ B-ն փոխարինվեց C-ով, և Unix-ը դարձավ փոխկապակցված օպերացիոն համակարգերի մի մեծ, համալիր ընտանիք, որոնք ազդեցիկ էին ցանկացած ժամանակակից օպերացիոն համակարգում։ Unix-անման ընտանիքը օպերացիոն համակարգերի զանազան խումբ է, որն ունի մի քանի ենթակարգեր ներառյալ System V-ն, BSD-ն, և GNU/Linux-ը։ "UNIX" անվանումը Open Group-ի ապրանքանշանն է, որը երաշխավորում է դրա օգտագործումը ցանկացած օպերացիոն համակարգի հետ, որոնք համապատսախանում են իրենց սահմանմանը։ "Unix-անմանը" հիմանկանում օգտագործվում է դիմելու համար օպերացիոն համակարգերի այն մեծ համակարգին, որը նմանվում է օրիգինալ Unix-ին։ Unix-անման համակարգերն օգտագործվու են բազմապիսի ճարտարապետական սարքավորումներում։ Դրանք օգտագործվում են աշխատանքային սերվերներում, ինչպես նաև գիտական և ինժեներական աշխատակայաններում։ Ազատ Unix-ի տարբերակները, ինչպես GNU/Linux-ը և BSD-ը, հայտնի են այս բնագավառներում։ Unix –ի չորս օպերացիոն համակարգեր են վավերացվել Open Group- կողմից։ HP's HP-UX –ը և IBM's AIX-ը երկուսն էլ օրիգինալ System V Unix-ի ժառանգներն են և ձևավորված են աշխատելու միայն իրենց վաճառողների սարքավորումներում։ Ի հակադրություն դրան, Sun Microsystems's Solaris Operating System-ը կարող է աշխատել մի քանի սարքավորումներ վրա՝ ներառյալ x86 և Sparc սերվերները, և PC-ները։ . Apple-ի Mac OS X-ը, որը փոխարինել է Apple-ի ավելի վաղ Mac OS-ին, խառնածին կեռնել է՝ հիմնված BSD տարբերակի վրա, որն ստացվել էր NeXTSTEP-ից, Mach-ից, և FreeBSD-ից։ Unix-ի փոխգորխունակությունը հայտնաբերվեց, երբ ստեղծվեց POSIX ստանդարտը։ standard. POSIX ստանդարտը կարող է օգտագործվել ցանկացած օպերացիոն համակարգում, չնայած այն ստեղծվել է Unix-ի բազմաթիվ տարբերակների համար։ Հիշողության կառավարումը Այլ բաների հետ մեկտեղ կեռնել բազմածրագրային օպերացիոն համակարգը պետք է պատասխանատու լինի կառավարելու ողջ համակարգի հիշողությունը, որը տվյալ պահին օգտագործվում է ծրագրերի կողմից։ Սա հավաստում է, որ այս ծրագիրը չի միջամտում այն հիշողությանը, որն արդեն օգտագործվում է մեկ այլ ծրագրի կողմից։ Քանի որ ծրագրային ժամանակը բաժանվում է, յուրաքանչյուր ծրագիր պետք է առանձին մուտք ունենա հիշողություն։ Համատեղ հիշողության կառավարումը, որն օգտագործվել է վաղ օպերացիոն համակարգերի կողմից, ենթադրում է, որ բոլոր ծրագրերը կամավոր կերպով օգտագործում են կեռնելի հիշողության կառավարումը և չեն գերազանցում իրենց հատկացված հիշողությունը։ Հիշողության կառավարման այս համակարգը էլ այլևս տեսանելի չի լինում, քանի որ ծրագրերը հաճախ պարունակում են որոծակի մտքեր, որով նրանք կարող են գերազանցել իրենց հատկացված հիշողությունը։ Եթե ծրագիրը ձախողվում է, այդ հիշողությունը պետք է օգտագործվի մեկ կամ ավելի ծրագրերի կողմից։ Կանխամտածված ծրագրերը և վիրուսները միտունավոր վերափոխել մեկ այ ծրագրի հիշողությունը, ակմ կարող է ազդել հենց օպերացիոնալ համակարգի վրա։ Հիշողության պաշտպանությունը հնարավորություն է տալիս կեռնելին սահմանափակել համակարգչի հիշողություն մուտք գործելու գործողությունը։ Գոյություն ունեն հիշողության պահպանման բազմաթիվ մեթոդներ՝ ներառյալ հիշողության մասնատումը և համարակալումը։ Բոլոր մեթոդներն էլ սարքավորում են պահանջում, որը բոլոր համակարգիչնեչում գոյություն չունի։ Եվ մասնատման, և համարակալման մեջ, որոշակի պաշտպանված ռեժիմի ռեգիստրներ CPU-ին մատնանշում են, թե հիշողության որ հասցեին թույլատրի ծրագիրը մուտք գործի։ Այլ հասցեներ մուտք գործելու փորձերը կավարտվեն ընդհատմամբ, որը CPU-ին կստիպի նորից մուտք գործել վերահսկիչ ռեժիմ՝ փոխարենը տեղադրելով կեռնելը։ Սա կոչվում է մասնատման խախտում կամ կարճ ասած Seg-V և քանի որ դժվար է մի իմաստալից արդյունք տալ այսպիսի գործողությանը, և քանի որ այն սովորաբար վատ վարվող ծրագիր է, կեռնելը հաճախակի կհայտնվի՝ ավարտին հասցնելու համար չարամիտ ծրագիրը, և կհաղորդի սխալի վերաբերյալ Windows 3.1-Me-ն ունի հիշողության պաշտպանության մի քանի մակարդակներ, բայց ծրագրերը հեշտությամբ խաբեությամբ կարող են օգտագործել այն։ Ընդհանուր պաշտպանական ձախողում կլինի, որը ցույց կտա, որ մասնատման խախում է տեղի ունեցել, ինչևիցե համակարգը հաճախ կխափանվի։

Իսկական հիշողություն

Իսկական հիշողության ուղղվածության օգտագործումը (ինչպես օրինակ համարակալումը և մասնատումը) նշանակում է, որ կեռնելը կարող է ընտրել, թե որ ծրագիրը որ պահին ինչ հիշողություն կարող է օգտագործել՝ օպերացիոն համակարգին թույլատրելով բազմապիսի գործողությունների համար օգտագործել նույն հիշողական վայրերը։

Եթե ծրագիրը փորձում է մուտք գործել հիշողություն, որը իր ներկայիս մուտք գործած ծրագրերի շարքում էչ, բայց ինչևիցե տրվե է նրան, կեռնելը կընդհատվի նույն ձևով, ինչպես որ այն դեպքում, երբ ծրագիրը կգերազանցեր իրեն հատկացված հիշողությունը։ UNIX-ի ժամանակ այսպիսի ընդհատումը դիտվում է որպես էջի ձախողում։

Ժամանակակից օպերացիոնալ համակարգերում, հիշողությունը, որը ավելի քիչ հաճախականությամբ է օգտագործվում, կարելի է ժամանակավորապես պահել սկավառակի վրա և այդ տեղը հասանելի դարձնել այլ ծրագրերի համար: Սա կոչվում է փոխանակում, քանի որ հիշողության մակերեսը կարող է օգտագործվել բազմաթիվ ծրագրերի կողմից և ինչ որ պարունակում է այդ մակերեսը, կարող է պահանջարկից ելնելով փոխանակվել կամ փոխվել: «Իսկական հիշողությունըե ծրագրավորողին կամ յուզերին ապահովում է այնպիսի ըմբռնմամբ, որ համակարգչում ավելի մեծ չափով ՌԱՄ կամ քան իրականում:

Ցանց Ներկայումս օպերացիոն համակարգերի մեծ մասը աջակցում են բազմաթիվ ցանցային արձանագրությունների, սարքավորումների և դրանց օգտագործման ծրագրերին: Սա նշանակում է, որ տարբեր օպերացիոն համակարգերով աշխատող համակարգիչները կարող են մասնակցել ընդհանուր ցանցին բաժանելու համար այնպիսի ռեսուրսներ, ինչպիսին են հաշվառումը, ֆայլերը, տպիչները և սկաներները, օգտագործելով լարով կամ անլար կապ: Ցանցերը հիմնականում կարող են համակարգչի օպերացիոն համակարգին թույլատրել հասանելի լինել հեռավոր համակարգչի ռեսուրսներին` կատարելով նույն գործողությունները որ կարող էր կատարել, եթե այդ ռեսուրսները անմիջական կապված լինեին տեղայինհամակարգչին: Սա ներառում է ամեն ինչ սկսած հասարակ կապից, մինչև ցանցային ֆայլերի համակարգի օգտագործումը և նույնիսկ բաժանելով մեկ այլ համակարգչի գրաֆիկաները և ձայնային սարքավորումները:Որոշ ցանցային ծառայություններ թափանցելիորեն թույլ են տալիս համակարգչի ռեսուրսների հասանելիությունը, ինչպես SSH-ը, որը ցանցային յուզերներին թույլատրում է ուղղակի մուտք գործել համակարգչի հրամայական տողի շրագրային համակարգ: Սերվերային ցանցը համակարգչում այնպիսի ծրագրի հնարավորություն է տալիս, որը կոչվում է կլիենտ, և ցանցի միջոցով միացնում է մեկ այլ համակարգչի, որը կոչվում է սերվեր: Սերվերներն ծառայություններ են առաջարկում այլ ցանցային համակարգիչներին և յուզերներին: Այս ծառայությունները սովորաբար մատուցվում են պորտերի միջոցով: Յուրաքանչյուր պորտի համարը սովորաբար կապվում է ամնեաշատը մեկ գորշող ծրագրի հետ, որը պատասխանատու է այդ պորտին պահանջներ ներկայացնելու համար: Դաեմոնը, լինելով յուզերային ծրագիր, կարող է իր հերթին մուտք գործել այդ համակարգչի տեղային սարքավորման ռեսուրսներ` պահանջներ փոխանցելով օպերացիոն համակարգ հանդիսացող կեռնելին: Բազմաթիվ օպերացիոն համակարգեր աջակցում են մեկ կամ ավելի վաճառողին հատուկ կամ բաց ցանցային արձանագրություններին նույնպես, օրինակ, IBM համակարգի SNA-ն, Digital Equipment Corporation-ի կողմից թողարկվող համակարգերի DECnet-ը, Microsoft—ն հատուկ Windows-ի վերաբերյալ արձանագրությունները: Որոշակի առաջադրանքներին հատուկ ֆայլերի հասանելիության որոշակի արձանագրություններ կարող են ապահովվել NFS –ի միջոցով: ESound, կամ esd արձանագրությունները հեշտությամբ կարող են ընդլայնվել ամբողջ ցանցում, որպեսզի տեղային շրագրերից ձայն ապահովի: Իրական տվյալները համակարգող օպերացիոն համակարգ Իրական տվյալները համակարգող օպերացիոն համակարգը բազմագործողություն օպերացիոն համակարգ է, որը նախատեսված է կայուն ժամկետներ ունեցո ծրագրերի համար: Այսպիսի ծրագրերը ներառում են մի քանի փոքր ներկառուցված համակարգեր, ավտոմոբիլային շարժիչների համակարգողներ, արդյունաբերական ռոբոտներ, տիեզերանավ, արդյունաբերական հսկողություն, և մեծածավալ հաշվառման համակարգեր: Իրական տվյալները համակարգող մեծածավալ օպերացիոն համակարգի վաղ օրինակ էր Գործարքի մշակման հնարավորությունը, որը զարգացվել էր ամերիկյան ավիաուղիների և IBM-ի կողմից` Սաբր ավիաուղիների ամրագրման համակարգի համար: Ներկառուցված համակարգերը, որոնք հաստատուն ժամկետներ ունեն օգտագործում են իրական տվյալների կարգավորման այնպիսի համակարգեր, ինչպիսիք են VxWorks-ը, PikeOS-ը, eCos-ը, QNX-ը, MontaVista Linuxand RTLinux-ը. Windows CE-ն, որը իական տվյալները համակարգող համակարգ է, որն ունի նույնանման API-ներ Windows-ի դեսկթոփի համար, բայց չունի Windows-ի դեսկթոփի ոչ մի կոդային բազա: Սիմբիան օպերացիոն համակարգը նույնպես RTOS կեռնել ունի, որն սկսվում է 8.0b տարբերակով: Որոշ ներկառուցված համակարգեր օգտագործում են այնպիսի օպերացիոն համակարգեր, ինչպիսին են Palm օպերացիոն համակարգը, BSD-ն, and GNU/Linux-ը, չնայած նման համակարգերը չեն աջակցում իսկական տվյալները համակարգող հաշվառմանը: Օպերացիոն համակարգերի զանազանությունն ու դյուրարտադրությունը: Կիրառական ծրագիրը սովորաբար գրվում է հատուկ օպերացիոն համակարգերում օգտագործելու համար, և երբեմն էլ հատուկ սարքավորումների համար: Երբ փոփոխում են ծրագիրը, որպեսզի այն աշխատի մեկ այլ օպերացիոն համակարգում, այդ շրագրի կողմմից պահանջվող ֆունկցիոնալությունը այլ կերպ կարող է իրականացվել այդ օպերացիոն համակարգի կողմից, որը պահանջում է, որ այդ ծրագիրը համապատասխանեցվի, փոփոխվի կամ էլ պարզապես պահպանվի:


Օպերացիոն համակարգերում այսպիսի զանազանությունից խուսափելու համար պետք է փոխարինող ծրագրեր գրվեն, ինչպիսիք են Java-ն կամ էլ Qtfor վեբ բրաուզերները: Այս աբստրակցիաներն արդեն կրում են հարմարվողականությունը հատուկ օպերացիոն համակարգերին և նրանց համակարգային բազային: Մեկ այլ մոտեցում կապված է օպերացիոն համակարգերի վաճառողների հետ, որպեսի նրանք չափանիշներ որդեգրեն: Օրինակ, Another approach is for operating system vendors to adopt standards. POSIX-ի և OS-ի վերացական շերտերը ընդհանրություններ են ապահովում, որոնք նվազեցնում են փոփոխման ծախսերը: