«Հյուսիսային Մակեդոնիա»–ի խմբագրումների տարբերություն

Մակեդոնիայի Հանրապետություն; Република Македонија
; Դրոշ	; Զինանշան
	Ազգային օրհներգ՝ Денес над Македонија
	Մակեդոնիայի դիրքը
Մայրաքաղաք; և ամենամեծ քաղաք	Սկոպյե
Պետական լեզուներ	մակեդոներեն
Տարածք
Բնակչություն
Ժամային գոտի	(ՀԿԺ+1)
Ազգային դոմեն	.mk
Հեռախոսային կոդ	+389

Դիտել պատմությունը

← Նախորդ տարբ Հաջորդ տարբ →

Content deleted Content added

ՎիզուալԵլատեքստ

Գծային

13:53, 9 Օգոստոսի 2018-ի տարբերակ

Մակեդոնիա կամ Մակեդոնիայի Հանրապետություն, պետություն Բալկանյան թերակղզում հարավարևելյան Եվրոպայում։Այն նախկին Յուգոսլավիայի իրավահաջորդ նահագներից մեկն էր,որից հռչակվեց անկախ 1991թ։Այն դարձել է Եվրամիության անդամ 1993թ․բայց Հունաստանի հետ «Մակեդոնիա »անվան շուրջ անընդհատ վեճի արդյունքում,այն ընդունվեց որպես նախկին Հարավսլավիայի Մակեդոնիայի Հանրապետություն ,երբեմն նաև Մակեդոնիա և ՆՀՀ Մակեդոնիա ,տերմին,որը օգտագործվում է միջազգային կազմակերպությունների կողմից ինչպիսիք են Եվրոպական Միությունը և ՆԱՏՕ– ն։2018թ․ հունիսի 17 –ին Մակեդոնիան և Հունաստանը սգտորագրեցին համաձայնագիր, որը նախատեսում էր փոխել անվանումը Հյուսիսային Մակեդոնիայի Հանրապետություն մինչև հարցի վերաբերյալ ազգային հանրաքվե անցկացնելը։Դեպի ծով ելք չունեցող Մակեդոնիայի Հանրապետությունը հյուսիս–արևմուտքից սահմանակից է Կոսովոյին,հյուսիսից Սերբիային,արևելքից Բուլղարիային,հարավից Հունաստանին և Ալբանիային արևմուտքից։Այն կազմում է Մակեդոնիա աշխարհագրական տարածաշրջանի մոտավորապես երրորդ մասը, որն իր հերթին ներառում է Հունաստանի հյուսիսային , Բուլղարիայի հարավարևմտյան և Ալբանիայի հարավարևելյան հարակից տարածաշրջանները։Երկիրը աշխարհագրականորեն եզերված է լեռներով ,հովիտներով և գետերով։Մայրաքաղաքը և ամենամեծ քաղաքը Սկոպյեն մոտավորապես 2.06 միլլիոն բնակիչների բնակավայրն է։Բնակչության մեծ մասը բնիկ մակեդոնացի է կամ հարավ սլավոնական ծագում ունեն։Ալբանացիները փոքրամասնություն են կազմում ,մոտավորապես 25 %,նրանց հաջորդում են թուրքերը,սերբերը,բուլղարացիները։Տարածաշրջանի պատմությունը սկսվում է հնագույն ժամանակաշրջանից ՝Պաենոյա թագավորությունից մինչև Թրքո-Իլլյանական իշխանությունը։Մ․թ․ա․ վեցերորդ դարի վերջին տարածաշրջանը գրավվում է Պարսկական Աքեմենյան կայսրության կողմից,իսկ մ․թ․ա․ չորրորդ դարի վերջին այն միանում է Մակեդոնիայի թագավորությանը։Ք․ա երկրորդ դարում տարածաշրջանը գրավվում է հռոմիացիների կողմից և դառնում է Մակոդոնիայի ամենամեծ նահանգը։Տարածաշրջանը եղել է Բյուզանդական (Արեւելյան Ռոման) կայսրության մի մաս և Ք․հ․ վեցերրորդ դարի սկզբին հաճախ ենթարկվել է հարձակումների և բնակեցվել սլավոնական ցեղերով։Հաջորդող դարերին Բուլղարիայի, Բյուզանդական և սերբական կայսրությունների միջև պայքարի արդյունքում այն տասնչորսերորդ դարից աստիճանաբար հայտնվեց Օսմանյան տիրապետության տակ։19–րդ դարի վերջին և 20–րդ դարի վերջին Մակեդոնիայի ինքնիշխանությունը հաստատվեց, չնայած 1912թ–ից մինչև 1913թ Բալկանյան պատերազմի ընթացքում Մակեդոնիայի ժամանակակաից տարածքը հայտնվեց Սերբիայի տիրապետության տակ։Առաջին համաշխարհային պատերազմից հետևանքով (1914–1918) այն ներառվեց Սերբիայի Հարավսլավիայի Թագավորության մեջ,որը Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո վերահիմնադրվեց որպես հանրապետություն (1945)թ․,իսկ 1963 թ․ դարձավ Հարավսլավիայի սոցիալիստական դաշնային հանրապետություն։Մակեդոնիան եղել է Յուգոսլավիայում ներգրավված սոցիալիստական դաշնային հանրապետություն մինչև 1991թ․ խաղաղ տարանջատումը։,

Մակեդոնիան Եվրամիության և Եվրոպայի խորհրդի անդամ է։2005թ․ սկսած այն եղել է Եվրամիությանն անդամակցելու թեկնածու և միևնույն ժամանակ անդամակցել է ՆԱՏՕ–ին։չնայած լինլով Եվրոպայի ամենաաղքատ երկրներից մեկը,այն մեծ առաջխաղացում է ունեցել բաց շուկայական հարաբերությունների զարգացման մեջ

Էթմոլոգիա

Պետության անունը ծագոում է հունարեն Μακεδονία (Մակեդոնիա)թագավորություն (ավելի ուշ ռեգիոն),հին Մակոդոնացիների անունով։Մակեոդոնա անունը ծագում է հունարեն μακεδνός (makednós) ,որը նշանակում է «բարձրահասակ,կոնաձև» ,այն ունի նույն արմատը ինչ μακρός (makrós) ածականը,որը Հին Հունաստանում նշանակում է«Երկար, բարձր, ուժեղ»։Ի սկզբանե անունը նշանակելու էր կամ բարձրահարկեր կամ բարձրահասակներ, մարդկանց հավանական բնութագիր։Այնուամենայնիվ, Ռոբերտ Ս. Բ. Բեկեսը հավաստիացնում է, որ երկու տերմիններն էլ նախապատմական ծագում ունեն և չեն կարող մեկնաբանվել Հնդեվրոպական մորֆոլոգիայի առումով։

Պատմությունը

Պատկեր:Հին Մակեդոնիայի ու Հունաստանի քարտեզ.gif

Մակեդոնիայի Հանրապետությունը աշխարհագրականորեն համապատասխանում է Պաոնիանայի թագավորությանը,որը ամիջապես գտնվում է Հին Մակեդոնիայի թագավորության հյուսիսում։Պաոնյանը բնակեցված է եղել պաոնյաններով,թրքական ժողովուրդներով,մինչդեռ հյուսիսարևմտյան հատվածը բնակեցված է եղել դարդանիացինորով , հարավարևմտյան հատվածը բնակեցված է եղել պատմականորեն հայտնի այնպիսի ցեղերով ինչպիսիք են Էնգելլե,Պելագոններ և Լինսեստի․վերջին երկուսը աստիճանաբար վերածվեեցին Հունաստանի հյուսիսարևմտյան հատվածի Մալոսյան ցեղերի,մինչդեռ առաջին երկուսը համարվել են Իլլյան ցեղեր։

Ք․ա․ 6–րդ դարի վերջին Աքեմենյան պարսիկները Դարեհ Մեծ–ի գլխավորությամբ գրավեցին Պաոնյանները,ներառելով այն ինչ այսօր Մակեդոնիայի Հանրապետությունը ունի իր ընդարձակ տարածքում։Ք․ա․479թ․ Հունաստանի դեմ Պարսկական Երկրորդ ներխուժման արդյունքում,պարսիկները աստիճանաբար հեռացան եվրոպական տարածաշրջաններից,ներառելով Մակեդոնայի Հանրապետության ժամանակակից տարածքները։

Ք․ա 356 թ․ Ֆիլիպ Երկրորդ Մակեդոնացին նվաճեց և Մակեդոնիայի թագավորությանը միացրեց Վերին Մակեդոնիայի երկու շրջանները՝ Լինկեստիսն ու Պելագոնիան և Պաոնիանա(Դիրիփոուս)–ի հարավային հատվածները։Ֆիլիպի որդին՝ Ալեքսանդր Մակեդոնացին գրավեց մնացյալ տարածքները և ներառեց իր կայսրության մեջ ՝հասնելով մինչև Սկոփի,սակայն քաղաքը և շրջակայքը մնացին Դարանդայի տարածքում։

Ք․ա․ 146թ․ հռոմիացիները հաստատվեցին Մակեդոնիայի տարածքում։Դիոկղետիանոսի թագավուման ժամանակաշրջանում երկիրը բաժանվեց երկու մասի՝ Մակեդոնիա Պրիմա (Առաջին Մակեդոնիա)հարավային հատվածում ՝ընդգրկելով Մակեդոնիայի թագավորության մեծ մասը և Մակեդոնիա Սալյուտերիս(հայտնի որպես Երկրորդ Մակեդոնիա)հյուսիսային հատվածում ՝ընգրկելով Դարդանիայի մի մասը և ամբողջ Պաոնիանան․երկրի ժամանակակից սահմանները ընդարձակվեցին վերջերս ներառելով նաև Ստոբի քաղաքը որպես պետության մայրաքաղաք։Դոմետիանոսը (81-96թթ․)թագավորության ժամանակաշրջանում հռոմիացիների գրավեցին Սկոպիեն՝ընգրկելով այն Մուեզիայի նահանգում ։Մինչդեռ Հռոմեական կայսրությունում հունարենը շարունակում էր տիրող լեզու մնալ,լատիներենը որոշ չափով տարածվում էր Մակեդոնիայում։

Միջնադարյան և Օսմանյան շրջանը

6–րդ դարի վերջին սլավոնական ցեղերը հաստատվեցին Բալկանյան տարածաշրջաններում ներառելով Մակեդոնիան։Պատմական արձանագրությունները վկայում են,որ 680թ․ բուլղարական,սլավոնական և բյուզանդական ժողովուրդների առանձին խմբեր,որոնց առաջնորդում էր Բուլղարիան կոչվում էին Կուբեր,հաստատվել էին Կերամիզյան հարթավայրում՝Բիտոլա քաղաքի կենտրոնում։Պրեսիանսի իշխանությունը համընկնում էր Բուլղարայի կողմից սլավոնական ցեղերի և Մակեդոնիայի վերահսկողության հետ։Սլավոնական ժողովուրդները,որոնք հաստատվել էին Մակեդոնիայի տարածքում 9–րդ դարում Բուլղարիայի Ցար Բորիս I- ի կառավարման ժամանակածրջանում ընդունում են քրիստոնեությունը։

1014թ․ Բյուզանդիայի կայսր Բասիլ Երկրորդը հաղթում է Բուլղարիայի Ցար Սամուելի զորքերին և չորս տարվա ընթացքում՝ 7–րդ դարից սկսած Բյուզանդիան առաջին անգամ վերականգնում է իր իշխանությունը Բալկանյան տարածաշրջանում (ներառյալ Մակեդոնիան)։12–րդ դարի վերջին Բյուզանդիան անկում ապրես տարբեչ քաղաքական կառույցների մրցակցության արդյունքում՝ներառելով Նորման 1080–ական թթ․։

13–րդ դարի վերջին Բուլղարիայի կայսրը ստանձնեց տարածաշրջանի կառավարումը։Քաղաքական դժվարությունների պատճառով կայսրությունը երկար գոյություն չունեցավ և 14–րդ դարում այն կրկին հայտնվեց Բյուզանդիայի տիրապետության տակ։14–րդ դարում այն դարձավ Սերբիայի կայսրության մի մաս, ովքեր ազատագրել են իրենց սլավոնական ազգակիցմերին Բյուզանդիայի դեպրոտիզմից։Ցար Ստեֆան Դուսան կառավարման ժամանակաշրջանում Սկոպիեն դարձել է պետության մայրաքաղաք։Դուսանի մահից հետո նրան հաջորդեցին թույլ իրավահաջորդներ և ազնվականների միջև ուժող պայքարի արդյունքում Բալկանյան տարածաշր֏անը կրկին տարանջատվեց։Այս իրադարձությունները համընկան դեպի Եվրոպա Օսմանյան թուրքերի ներխուժման հետ։Պրիլեպ թագավորությունը ամենակարճ գոյություն ունեցող թագավորություններից էր,որը հայտնվեց 14–րդ դարում Սերբիայի կայսրության փլուզման արդյունքում։Աստիճանաբար Բալկանյան ամբողջ տարածաշրջանը գրավվեց Օսմանյան կայսրության կողմից և մնաց դրա տիրապետության տակ ավելի քան հինգ դար։

Մակեդոնական ազգայնականությունը

18–րդ դարում Բուլղարիայի ազգային վերածննդի սկզբին,շատ հեղափոխականներ,որոնցից էին Միլադինովի եղբայրները,Ռաջկո Զինզիֆովը,Ջոաքիմ Կրչովսկին,Կիրիլ Պեժչինովիչը և ուրիշներ հենց այս տարածաշրջանից էին։Սկոպիեյի,Դեբարի,Բիթոլայի,Օհրիթի,Վելեսի և Սթրամիքայի եպիսկոպոսները ընդունեցին Բուլղարիայի եպիսկոպոսությունը,որը հիմնադրվել էր 1870թ․։19–րդ դարում սկսվեցին նոր շարժումներ, որոնց հիմնական նպատակը ինքնավար Մակեդոնիայի հիմնադրումն էր,որը ներառելու էր ամբողջ Մակեդոնիայի տարածաշրջանը։Դրանցից էր Մակեդոնիայի հեղափոխական կազմակերպությունը,որը հետագայում դարձավ Գաղտնի Մակեդոնիա-Ադրիանապոլական հեղափոխական կազմակերպություն (ԳՄԱՀԿ)։1905թ․ այն վերանվանվեց ներքին Մակեդոնիա-Ադրիանոպոլ հեղափոխական կազմակերպություն (ՆՄԱՀԿ)։Առաջին համաշխաևհային պատերազմից հետո այն տարանջատվեց Ներքին Մակեդոնիայի հեղափոխական կազմակերպության և Ներքին Թրքական հեղափոխական կազմակերպություն(ՆԹՀԿ)։Սկզբնական շրջանում կազմակերպությանն անդամակցելու իրավունք ունեին միայն բուլղարացիները,իսկ հետագայում այն տարածվեց Եվրոպայի ամբողջ բնակչության վրա անկախ ազգությունից և դավանանքից։Այնուամենայնիվ անդամների գերակշռող մասը Մակեդոնիայի բուլղարացիներն էին։1903թ․Ներքին Մակեդոնիայի հեղափոխական կազմակերպությունը կազմակերպեց Իլինդեն ապստամբությունը ընդդեմ Օսմանյան կայսրության,որը չնայած սկզբնական հաջողություններին՝ներառյալ Կռուսեվո հարապետության ձևավորումը, ունեցավ մեծ կորուստներ։Ապստամբությունը և Կռուսեվո հանրապետության ձևավորումը հանդիսացան անկյունաքար և նախադրյալ Մակեդոնիայի պետականության վերջնական ձևավորման համար։

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմը

Երկրորդ համաշխարհային պատերազի ընթացքում 1941–1945թթ․ Յուգոսլավիան գրավվեց Աքսիսի ուժերի կողմից։Վարդան Բանովինան բաժանվեց Բուլղարիայի և Իտալիայի կողմից օկուպացված Ալբանիայի միջև։Նոր Բուլղարիայի վարչակազմի ձևավորման և բանակի ստեղծման համար հիմնադրվեց Բուլղարիայի գործերի կոմիտեն։Կոմիտեն մեծամասամբ ձևավորվել էր Ներքին Մակեդոնիայի հեղափոխական կազմակերպության նախկին անդամներից,բայց շատ կոմունիստներ ինչպիսիք են Պանկո Բրաշնարովը,Սթրահիլ Գիգովը և Մեթոդի Շատովովը նույնպես անդամակցում էին կոմիտեին։Որպես Վարդարդ Մակեդոնիայի կոմունիստների առաջնորդ, Շոտովը անցավ Հարավսլավիայի կոմկուսի կուսակցությունից Բուլղարական կոմունիստական կուսակցություն և հրաժարվեց ռազմական գործողություններ սկսել բուլղարական բանակի դեմ։Բուլղարիայի իշխանությունները Գերմանիայի ճնշման ներքո պատասխանատու էին Սկոպյեում եւ Բիտոլայում ավելի քան 7000 հրեայի վերաբնակեցման եւ տեղահանման համար։Զավթած ուժերի դաժան կանոնորը շատ Մակեդոնացիների քաջալերում էին աջակցելու 1943թ․ հետո կոմունիստ Պարտիսանի կազմակերպած Ջոսիփ Բրոզ Տիտոյի շարժմանը և 1944թ․ կազմակերպած Ազգային ազտագրական պայքարը երաշխավորում էր գերմանական ուժերի դուրս բերումը Մակեդոնիայի տարածքից։

Սոցիալիստական Հարավսլավիայի ժամանակաշրջանը

1944թ․ Մակեդոնիայի ազգային ազատագրական պայքարի հակաֆաշիստական ժողովը Մակեդոնիայի ժողովրդավարական հանրապետությունը հռչակվեց Յուգոսլավիայի ժողովրդական դաշնային հանրապետության մի մաս։Ազգային ազատագրական պայքարի հակաֆաշիստական ժողովը շարունակեց մնալ գործող կառավարություն միննչ պատերազմի ավարտը։Մակեդոնիայի այբբուբենը լեզվաբանների կողմից ենթարկվեց փոփոխությունների,այն հիմնված էր Վուկ Ստեֆանովիչը Կարաջիչիի հնչյունական այբբուբենի և Կրեստե Պետկովի Միսկրովի օրենքների վրա։

Այն դարձավ Յուգոսլավ ֆեդերացիայի վեց հանրապետություններից մեկը։1963թ․ ֆեդերացիան վերանվանվեց Հարավսլավիայի սոցիալիստական դաշնային հանրապետություն,Մակեդոնիայի հանրապետությունը նույնպես վերանվանվեց,դառնալով Մակեդոնիայի սոցիալիստական հանրապետություն։1946–1949թթ Հունաստանում քաղաքացիական պայքարի ընթացքում Մակեդոնիայի կոմունիստ ապստամբները աջակցում էին Հունաստանի կոմունիստներին։շատ փախստականներ հենց այստեղից են ներգաղթել Մակեդոնիայի սոցիալիստական հանրապետություն։1991թ․ երբ Մակեդոնիան վերջնականապես անջատվեց Յուգոսլավիայից ,հանվեց«սոցիալիստական» տերմինը։

Անկախության հռչակումը

Յուգոսլավիայից անկախության հռչակման հանրաքվեի կապակցությամբ Մակեդոնիայի հանրապետությունը պետականորեն հռչակեց իր անկախությունը 1991թ․ սեպտեմբերի 8–համաձայնագիրով և օրինականացրեց մասնակցությունը Հարավսլավիայի նախկին պետությունների հետագա միավորմանը:Իլինի ապստամբության օրը՝օգոստոսի 2–ը նույպես տոնվում է պետական մակարդակով որպես պետականության հռչակման օր։

Ռոբերտ Բադինտերը, որպես Յուգոսլավիայի Խաղաղության կոնֆերանսի արբիտրաժային հանձնաժողովի ղեկավար 1992թ․ հունվարին առաջարկեց ԵՀ ճանաչում։

1990-ականների սկզբին Յուգոսլավյան պատերազմների միջոցով Մակեդոնիան պահպանում էր իր խաղաղությունը։Մակեդոնիայի և Յուգոսլավիայի միջև աննշան սահմանային փոփոխություննրը տեղի են ունեցել երկու երկրների համաձայնությամբ։Այնուամենայնիվ 1999թ ․ Կոովոյի պատերազմից հետո, երբ 360,000 ալբանացի փախստականներ Կոսովայից ներգաղթեցին Մակեդոնիա,երկրի սահմանները ենթարկվեցին փոփոխությունների։Այնուամենայնիվ պա

տերազմից հետո նրանք վերադարձան և հիմնեցին բանակ սահամների եկու կողմում՝ հռչակելով իրենց անկախությունը կամ ինքնավարությունը։

2001թ․ ապստամբությունը

Կոնֆլիկտը տեղի է ունեցել 2001թ փետրվարից մինչև օգոստոս երկրրի հյուսիսային և արևմտյան սամաններին ալբանացի փախստականների և կառավարության միջև։Պատերազմը ավարտվել է ՆԱՏՕ–ի հրադադարի պահպանման ռեժիմի միջամտությամբ։Օհրիդ համաձայնագրով կառավարությունը համաձայնվեց դադարեցնել քաղաքական պայքարը և ընդունել Ալբանիայի փոքրամասնությանը։Ալբանական կողմը համաձայնվեց հրաժարվել անջատողական պահանջներից և ընդունեց Մակեդոնիայի սահմանները ամբողջությամբ։Բացի դրանից մակեդոնական բանակը պետք է զինաթափվեր և հանձներ ՆԱՏՕ–ին։

2012թ․ Մակեդոնիայում միջմշակութային լարվածություն առաջացավ ալբանացիների և մակեդոնացիների միջև ,որը ուղեկցվեց բռնության տարբեր դեպքերով։

Պրեսպայի համաձայնագիրը

Պրեսպայի համաձայնագիրը,որը փոխարինում է 1995թ․ ստորագրված ժամանակավոր համաձայնագրին,ստորագրվել է 2018թ․ հունիսի 17–ին Հունասատանում Պրեսպա գետի վրա գտնվող Պսարադես գյուղում երկու երկրների նախագահների՝ Նիկոլա Դմիտրիովի և Նիկոս Կոթսիանի կողմից, ինչպես նաև երկու վարչապետների ՝Զորան Զաևի և Ալեքսիս Ցիպրասի ներկայությամբ։Հանդիպմանը ներկա էին ՄԱԿ-ի հատուկ ներկայացուցիչ Մեթյու Նիմեթը, քաղաքական հարցերով գլխավոր քարտուղարի պաշտոնակատար Ռոզմարի Դի Կարլոն, ԵՄ-ի Արտաքին գործերի եւ անվտանգության քաղաքականության հարցերով բարձր ներկայացուցիչ Ֆեդերիկա Մոգերինին և Եվրոպական ընդլայնման և եվրոպական հարևանության քաղաքականության հարցերով հանձնակատարը Յոհաննես Հանը և ուրիշներ։Հանդիսությունից հետո Ցիպրասը իր մակեֆոնացի գործընկերների հետ Օտեսեվա գյուղում ճաշելու համար անցնում է Մակեդոնիայի սահմնան,այս նշանակալից քայլը գնահատվում է որպես 1991թ․ անկախության հռչալումից հետո Հունաստանի վարչապետի առաջին այց Մակեդոնիայի հանրապետւոթյուն։ Հունական վետոյի դուրս բերումը հանգեցրեց նրան,որ Եվրոպական միությունը հունիսի 27–ին սկսեց բանակցությունններ վարել Մակեդոնիայի հետ միանալու համար,նախատեսվում է,որ այն կիրականանա 2019թ․՝պայմանով,որ Պրեսպայի համաձայնագիրը կիրագործվի և Մակեդոնիայի սահմանադրական անվանումը կփոխվի է Հյուսիսային Մակեդոնիայի Հանրապետության։

Հուլիսի 5–ին Մակեդոնիայի հանրապետության կողմից ձայների մեծամասնությամբ Պրեսպայի հմանաձայնագիրը կրկին վավաերացվեց։

Հուլիսի 11–ին ՆԱՏՕ–ն հրավիրում է Մակդեդոնիային միանալու և դառնալու Եվրոատլանտյան դաշինքի 30–րդ անդամը։

Հուլիսի 30–ին Մակեդոնիայի հանրապետությաւնը հավանություն է տալիս երկրի անունը փոխելու ծրագրին,որը տեղի էր ունենալու սեպտեմբերի 30–ին։

Աշխարհագրական տվյալներ

Մակեդոնիայի ամբողջ տարածքը կազմում է 25,713 կմ 2։Այն գտնվում է աշխարհագրական լայնության 40°– 43°–ի և աշխարհագրական երկարության 20° – 23° սահմաններում։Հյուսիսում Մակեդոնիայի հետ Սերբիայի ունեցած սամհանի երկարությունը 748 կմ է,հյուսիսարևմտյան հատվածում Կոսովոյի հետ ունեցած սահմանի երկարությունը 159 կմ է,արևելյան հատվածում Բուլղարիայի հետ ունեցած սահմանը 148կմ է,հարավում Հունստանի հետ ունեցած սահմանի երկարությունը 228 կմ և արևմուտքում Ալբանիայի հետ ունեցած սահմանի երկարությունը 151։

Մակեդոնիան դեպի ծով ելք չունեցով երկիր է,այն ձևավորվել է հարթավայրում՝ Վարդար գետի հովտում,երկիրը շրջապատված է լեռնաշղթաններով։Այն գտնվում է Շար և Օսկոովոն լեռների միջև ՝ Վարդար գետի հովտին։ Հարավային կողմում Ալբանիայի և Հունաստանի սահմանին գտնվում են երեք խոշոր լճերը՝ Օհրի , Պեսպա և Դեժրանի լճերը։Օհրինը համարվում է ամենահին լիճը աշխարհում։Մակեդոնիան ունի սեյսմիկ ակտիվ տարածք, այտեղ տեղի են ունեցել բազմաթիվ երկրաշարժներ,սիկ վերջերս 1963թ․ Սկոպեյում տեղի ունեցած երկրաշարժը մեծ ավերվածությունների պատճառ դարձավ սպանելով ավելի քան 1,000 մարդու։

Տարածքը ունի գեղատեսիլ լեռներ։Դրանք հիմնականում պատկանում են երկու տարբեր լեռնաշղթաների՝ առաջինը Շար լեռներն են,որոնք շարունակում են Արևմտյան Վարդար լեռնաշղթան և հայտնի են որպես Դինարիք լեռներ։Երկրորդ լեռնաշղթան Օգոսովո–Բելսաիքա լեռներն են,հայտնի են նաև որպես Ռոդոֆ լեռներ։Այն լեռները,որոնք պատկանում են Շար և Արևմտյան Վարդար լեռնաշղթային շատ ավելի երիտասարդ են և բարձր քան Օգոսովո–Բելսաիքա լեռները։Ալբանիայի սահմանին գտնվող Շար լեռնաշղթայի ամնեբարձր գագաթը Կորաբն է,այն համարվում է Մակեդոնիայի ամենաբարձր գագաթը 2,764 մ բարձրությամբ։

Մակեդոնիայի տարածքում կան ջրի 1,100–ից ավելի աղբյուրներ։Գետերը ունեն երեք տարբեր ելակետներ՝ էգեյան,Ադիատիք և Սև ծովեր։Ամենամեծը հավարվում է էգեյանը,այն ծածկում է հանրապետության տարածքի 87%–ը,մակերեսը մոտավորապես 22.075 քառակուսի կիլոմետր է։Ամենաերկար գետը համարվում է Վարդարը 20,459 քառակուսի կիլոմետր մակերեսով։Այս հարթավայրը կարևոր դեր է խաղում երկրի տնտեսության և կապի զարգացման համակարգում։«Վարդարդի հովիտ» կոչված ծրագիրը վճռական դեր է խաղալու երկրի ռազմավարական զարգացման գործում:

Տարածքը 25,713 ք.կմ է, բնակչությունը՝ 2 մլն. 055 հզ.։ Պետական լեզուն մակեդոներենն է։ Բնակչության 64.2%-ը մակեդոնացիներ են, 25.2%-ը՝ ալբանացիներ, 3.9%-ը՝ թուրքեր, 2.7%-ը՝ գնչուներ և այլն։ Մակեդոնիան Հարավարևլյան Եվրոպայի կենտրոնական Բալկանյան թերակղզում գտնվող պետություն է։ Այն նախկին Հարավսլավիայի Սովետական Սոցիալիստական Հանրապետության մաս կազմող Մակեդոնիայի ՍՍՀ իրավահաջորդն է, որն իր անկախությունը ձեռք է բերել 1991 թ. սեպտեմբերի 8-ին։ 1993 թ. Մակեդոնիան դառնում է Միավորված Ազգերի Կազմակերպության անդամ, սակայն հարևան Հունաստանի հետ իր անվան շուրջ տարաձայնության պատճառով Մակեդոնիան ներկայացվում է որպես նախկին Հարավսլավիայի Մակեդոնական Հանրապետություն։

Մակեդոնիան լեռներով շրջապատված երկիր է։ Հյուսիս-արևմուտքում այն սահմանակցում է Կոսովոյին, հյուսիսում՝ Սերբիային, արևմուտքում՝ Բուլղարիային, հարավում՝ Հունաստանին և արևմուտքում՝ Ալբանիային։

Մակեդոնիայի ներկայիս տարածքը մտնում է պատմական Մակեդոնիա կոչվող աշխարհագրական տարածաշրջանի մեջ՝ հանդիսանալով նրա հյուսիսարևմտյան մասի կեսը (մնացած մասը մտնում է Հունաստանի և Բուլղարիայի մեջ)։

Երկրի մայրաքաղաքը Սկոպյեն է՝ 506,926 բնակչությամբ։ Խոշոր քաղաքներից են Բիտոլա՝ 95,385 բն., Կումանովո՝ 70,842 բն., Պրիլեպ՝ 66,246 բն., Տետովո՝ 52,915 բն., Օխրիդ՝ 42,003 բն., և այլն։

Մակեդոնիայի տարածքում կան ավելի քան 50 լիճ և 2,000 մ. ավելի բարձրություն ունեցող 16 լեռներ։ Մակեդոնիան ՄԱԿ-ի և Եվրոպական Խորհրդի անդամ երկիր է։ 2005 թ-ի դեկտեմբերից այն նաև Եվրոպական Միության անդամ դառնալու թեկնածու-երկրների ցուցակում է, ինչպես նաև հայտ է ներկայացրել ՆԱՏՕ-ի անդամ երկիր դառնալու համար։

Քաղաքականություն

Մակեդոնիան խորհրդարանական հանրապետություն է։ Խորհրդարանի ներկայիս խոսնակը Տրայկո Վելյանովսկին է։ Կառավարության գլուխ կանգնած է վարչապետը, ում ձեռքերում է կենտոնացված ողջ իշխանությունը։ Նա է նշանակում կառավարության անդամներին։ Իսկ նախագահի դերը զուտ խորհրդանշական է։ Խորհրդարանը միապալատ է և ունի 120 անդամ, ովքեր ընտրվում են չորս տարի ժամկետով։ Խորհրդարանի կողմից են նշանակվում դատավորները։

Նախագահը երկրի զինված ուժերի գլխավոր հրամանատարն է, ինչպես նաև Անվտանգության Խորհրդի նախագահը։ Նախագահը ընտրվում է հինգ տարի ժամկետով և ունի վերընտրվելու իրավունք։

2009 թ-ի ապրիլի 5-ի նախագահական ընտրություններում հաղթող ճանաչվեց Գեորգի Իվանովը։ Երկրի ներկայիս վարչապետը Նիկոլա Գրուևսկին է։

Ռազմական ուժեր

Մակեդոնիայի Հանրապետության Զինված Ուժերը կազմված են ցամաքային ուժերից, օդուժից և հատուկ նշանակության ուժերից։

Կառավարության ազգային անվտանգության քաղաքականության նպատակն է երկրի անկախության, ամբողջականության, օդային և ցամաքային տարածքի անվտանգության ինչպես նաև սահմանադրական կարգի ապահովվումը, ազգային կենսական շահերի պաշտպանությունը։ Զինված Ուժերը ակտիվորեն համագործակցում են նաև ՆԱՏՕ-ի զորքերի հետ՝ մասնակցելով տարբեր ռազմական առաքելությունների։

Վարչական բաժանում

Երկիրը բաժանված է 8 մարզերի (նահանգների)՝ Սկոպյե, Պելագոնիա, Պոլոգ, Արևելյան, Հարավ-արևելյան, Հյուսիս-արևելյան, Հարավ-արևմտյան և Վարդար։

Կրոն

Մակեդոնիայի բնակչության 64.7%-ը Ուղղափառ Քրիստոնեության հետևորդներ են, որոնց ճնշող մեծամասնությունը պատկանում է Մակեդոնական Ուղղափառ Եկեղեցուն։ 33.3%-ը մուսուլմաններ են (ալբանացիներ, թուրքեր, գնչուներ, մակեդոնացիներ)։ Մակեդոնիան Եվրոպական երկրների շարքում 4-րդն է Կոսովոյից, Ալբանիայից և Բոսնիա-Հերցոգովինիայից հետո իսլամադավան բնակչության բարձր տոկոսով։

Երկրում հաշվվում են 1,842 եկեղեցիներ և 580 մզկիթներ։ Մայրաքաղաք Սկոպյեում գործում են ուղղափառ և մուսուլմանական համայնքներին պատկանող կրոնական միջնակարգ դպրոցներ, ուղղափառ աստվածաբանական քոլեջը։

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Մակեդոնիայի Հանրապետություն կատեգորիայում։

@@ Տող 32. / Տող 32. @@
 |calling_code = 389
 |}}
-'''Մակեդոնիա կամ Մակեդոնիայի Հանրապետություն''', պետություն Բալկանյան թերակղզում հարավարևելյան [[Եվրոպա]]յում։Այն նախկին  Յուգոսլավիայի իրավահաջորդ նահագներից մեկն էր,որից հռչակվեց անկախ 1991թ։Այն դարձել է Եվրամիության անդամ 1993թ․բայց  Հունաստանի հետ «Մակեդոնիա »անվան շուրջ անընդհատ  վեճի արդյունքում,այն ընդունվեց որպես [[Նախկին|նախկին '''Հարավսլավիայի Մակեդոնիայի Հանրապետություն''']][9] ,երբեմն նաև Մակեդոնիա և  ՆՀՀ Մակեդոնիա ,տերմին,որը օգտագործվում է միջազգային կազմակերպությունների կողմից ինչպիսիք են [[Եվրոպական Միությունը]]12] և [[ՆԱՏՕ]][13]– ն։2018թ․ հունիսի 17 –ին Մակեդոնիան և Հունաստանը սգտորագրեցին համաձայնագիր, որը նախատեսում էր փոխել անվանումը ''Հյուսիսային Մակեդոնիայի Հանրապետություն'' մինչև հարցի վերաբերյալ ազգային հանրաքվե անցկացնելը։[14]15]Դեպի ծով ելք չունեցող Մակեդոնիայի Հանրապետությունը հյուսիս–արևմուտքից սահմանակից է [[Կոսովո|Կոսովոյին]],հյուսիսից [[Սերբիա|Սերբիային]],արևելքից [[Բուլղարիա|Բուլղարիային]],հարավից [[Հունաստան|Հունաստանին]] և [[Ալբանիա|Ալբանիային]] արևմուտքից։[16]Այն կազմում է Մակեդոնիա աշխարհագրական տարածաշրջանի մոտավորապես երրորդ մասը, որն իր հերթին ներառում է Հունաստանի հյուսիսային , Բուլղարիայի հարավարևմտյան  և Ալբանիայի հարավարևելյան  հարակից տարածաշրջանները։Երկիրը աշխարհագրականորեն եզերված է լեռներով ,հովիտներով և գետերով։Մայրաքաղաքը և ամենամեծ քաղաքը Սկոպյեն մոտավորապես  2.06 միլլիոն բնակիչների բնակավայրն է։Բնակչության մեծ մասը բնիկ մակեդոնացի է կամ հարավ սլավոնական ծագում ունեն։Ալբանացիները փոքրամասնություն են կազմում ,մոտավորապես 25 %,նրանց հաջորդում են թուրքերը,սերբերը,բուլղարացիները։Տարածաշրջանի պատմությունը սկսվում է հնագույն ժամանակաշրջանից ՝<nowiki/>[[Պաենոյա թագավորություն|Պաենոյա թագավորությունից]] մինչև [[Թրքո-Իլլյանական]] իշխանությունը[17]։Մ․թ․ա․ վեցերորդ դարի վերջին տարածաշրջանը գրավվում է [[Պարսկական Աքեմենյան կայսրության]] կողմից,իսկ մ․թ․ա․ չորրորդ դարի վերջին այն միանում է Մակեդոնիայի թագավորությանը։Ք․ա երկրորդ դարում տարածաշրջանը գրավվում է հռոմիացիների կողմից և դառնում է  Մակոդոնիայի ամենամեծ նահանգը։Տարածաշրջանը եղել է  [[Բյուզանդական (Արեւելյան Ռոման)]] կայսրության  մի մաս և Ք․հ․ վեցերրորդ դարի սկզբին հաճախ ենթարկվել է հարձակումների և բնակեցվել սլավոնական ցեղերով։Հաջորդող դարերին  [[Բուլղարիայի, Բյուզանդական]] և [[Սերբական կայսրություն|սերբական կայսրությունների]] միջև պայքարի արդյունքում այն տասնչորսերորդ դարից աստիճանաբար հայտնվեց [[Օսմանյան տիրապետութն|Օսմանյան տիրապետության]] տակ։19–րդ դարի վերջին և 20–րդ դարի վերջին [[Մակեդոնիայի ինքնիշխանություն|Մակեդոնիայի ինքնիշխանությունը]] հաստատվեց, չնայած 1912թ–ից մինչև 1913թ [[Բալկանյան պատերազմ|Բալկանյան պատերազմի]] ընթացքում Մակեդոնիայի ժամանակակաից տարածքը հայտնվեց Սերբիայի տիրապետության տակ։<nowiki/>[[Առաջին համաշխարհային պատերազմ|Առաջին համաշխարհային պատերազմից]] հետևանքով  (1914–1918) այն ներառվեց  [[Սերբիայի Հարավսլավիայի Թագավորության]] մեջ,որը [[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմում զոհվածների հուշարձան (Մեղրաձոր)|Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից]] հետո վերահիմնադրվեց որպես հանրապետություն  (1945)թ․,իսկ 1963 թ․ դարձավ [[Հարավսլավիայի սոցիալիստական դաշնային հանրապետություն]]։Մակեդոնիան եղել է [[Յուգոսլավիայում]] ներգրավված [[սոցիալիստական դաշնային հանրապետություն]] մինչև 1991թ․ խաղաղ տարանջատումը։,
+'''Մակեդոնիա կամ Մակեդոնիայի Հանրապետություն''', պետություն Բալկանյան թերակղզում հարավարևելյան [[Եվրոպա]]յում։Այն նախկին  Յուգոսլավիայի իրավահաջորդ նահագներից մեկն էր,որից հռչակվեց անկախ 1991թ։Այն դարձել է Եվրամիության անդամ 1993թ․բայց  Հունաստանի հետ «Մակեդոնիա »անվան շուրջ անընդհատ  վեճի արդյունքում,այն ընդունվեց որպես [[Նախկին|նախկին '''Հարավսլավիայի Մակեդոնիայի Հանրապետություն''']] ,երբեմն նաև Մակեդոնիա և  ՆՀՀ Մակեդոնիա ,տերմին,որը օգտագործվում է միջազգային կազմակերպությունների կողմից ինչպիսիք են [[Եվրոպական Միությունը]] և [[ՆԱՏՕ]]– ն։2018թ․ հունիսի 17 –ին Մակեդոնիան և Հունաստանը սգտորագրեցին համաձայնագիր, որը նախատեսում էր փոխել անվանումը ''Հյուսիսային Մակեդոնիայի Հանրապետություն'' մինչև հարցի վերաբերյալ ազգային հանրաքվե անցկացնելը։Դեպի ծով ելք չունեցող Մակեդոնիայի Հանրապետությունը հյուսիս–արևմուտքից սահմանակից է [[Կոսովո|Կոսովոյին]],հյուսիսից [[Սերբիա|Սերբիային]],արևելքից [[Բուլղարիա|Բուլղարիային]],հարավից [[Հունաստան|Հունաստանին]] և [[Ալբանիա|Ալբանիային]] արևմուտքից։Այն կազմում է Մակեդոնիա աշխարհագրական տարածաշրջանի մոտավորապես երրորդ մասը, որն իր հերթին ներառում է Հունաստանի հյուսիսային , Բուլղարիայի հարավարևմտյան  և Ալբանիայի հարավարևելյան  հարակից տարածաշրջանները։Երկիրը աշխարհագրականորեն եզերված է լեռներով ,հովիտներով և գետերով։Մայրաքաղաքը և ամենամեծ քաղաքը Սկոպյեն մոտավորապես  2.06 միլլիոն բնակիչների բնակավայրն է։Բնակչության մեծ մասը բնիկ մակեդոնացի է կամ հարավ սլավոնական ծագում ունեն։Ալբանացիները փոքրամասնություն են կազմում ,մոտավորապես 25 %,նրանց հաջորդում են թուրքերը,սերբերը,բուլղարացիները։Տարածաշրջանի պատմությունը սկսվում է հնագույն ժամանակաշրջանից ՝<nowiki/>[[Պաենոյա թագավորություն|Պաենոյա թագավորությունից]] մինչև [[Թրքո-Իլլյանական]] իշխանությունը։Մ․թ․ա․ վեցերորդ դարի վերջին տարածաշրջանը գրավվում է [[Պարսկական Աքեմենյան կայսրության]] կողմից,իսկ մ․թ․ա․ չորրորդ դարի վերջին այն միանում է Մակեդոնիայի թագավորությանը։Ք․ա երկրորդ դարում տարածաշրջանը գրավվում է հռոմիացիների կողմից և դառնում է  Մակոդոնիայի ամենամեծ նահանգը։Տարածաշրջանը եղել է  [[Բյուզանդական (Արեւելյան Ռոման)]] կայսրության  մի մաս և Ք․հ․ վեցերրորդ դարի սկզբին հաճախ ենթարկվել է հարձակումների և բնակեցվել սլավոնական ցեղերով։Հաջորդող դարերին  [[Բուլղարիայի, Բյուզանդական]] և [[Սերբական կայսրություն|սերբական կայսրությունների]] միջև պայքարի արդյունքում այն տասնչորսերորդ դարից աստիճանաբար հայտնվեց [[Օսմանյան տիրապետութն|Օսմանյան տիրապետության]] տակ։19–րդ դարի վերջին և 20–րդ դարի վերջին [[Մակեդոնիայի ինքնիշխանություն|Մակեդոնիայի ինքնիշխանությունը]] հաստատվեց, չնայած 1912թ–ից մինչև 1913թ [[Բալկանյան պատերազմ|Բալկանյան պատերազմի]] ընթացքում Մակեդոնիայի ժամանակակաից տարածքը հայտնվեց Սերբիայի տիրապետության տակ։<nowiki/>[[Առաջին համաշխարհային պատերազմ|Առաջին համաշխարհային պատերազմից]] հետևանքով  (1914–1918) այն ներառվեց  [[Սերբիայի Հարավսլավիայի Թագավորության]] մեջ,որը [[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմում զոհվածների հուշարձան (Մեղրաձոր)|Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից]] հետո վերահիմնադրվեց որպես հանրապետություն  (1945)թ․,իսկ 1963 թ․ դարձավ [[Հարավսլավիայի սոցիալիստական դաշնային հանրապետություն]]։Մակեդոնիան եղել է [[Յուգոսլավիայում]] ներգրավված [[սոցիալիստական դաշնային հանրապետություն]] մինչև 1991թ․ խաղաղ տարանջատումը։,
 Մակեդոնիան [[Եվրամիության]] և [[Եվրոպայի խորհրդի]] անդամ է։2005թ․ սկսած այն եղել է [[Եվրամիությանն      անդամակցելու թեկնածու]] և  միևնույն ժամանակ [[անդամակցել է ՆԱՏՕ]]–ին։չնայած լինլով Եվրոպայի ամենաաղքատ երկրներից մեկը,այն մեծ առաջխաղացում է ունեցել բաց շուկայական հարաբերությունների զարգացման մեջ
@@ Տող 38. / Տող 40. @@
 == Էթմոլոգիա ==
-Պետության անունը ծագոում է հունարեն  [[Μακεδονία  (Մակեդոնիա)]][[թագավորություն]]  (ավելի ուշ [[ռեգիոն]]),[[հին Մակոդոնացիների]] անունով։Մակեոդոնա անունը  ծագում է հունարեն  [[Μακεδνός (makednós)|μακεδνός (''makednós'')]] ,որը նշանակում է «բարձրահասակ,կոնաձև» [20],այն ունի նույն արմատը ինչ  [[Μακρός (makrós)|μακρός (''makrós'')]] ածականը,որը Հին Հունաստանում նշանակում է«Երկար, բարձր, ուժեղ»[21]։Ի սկզբանե անունը նշանակելու էր կամ բարձրահարկեր կամ բարձրահասակներ, [[մարդկանց]] հավանական բնութագիր։[19][22][23]։Այնուամենայնիվ, [[Ռոբերտ Ս. Բ. Բեկեսը]] հավաստիացնում է, որ երկու տերմիններն էլ [[նախապատմական]] ծագում ունեն և չեն կարող մեկնաբանվել  Հնդեվրոպական մորֆոլոգիայի առումով։
+Պետության անունը ծագոում է հունարեն  [[Μακεδονία  (Մակեդոնիա)]][[թագավորություն]]  (ավելի ուշ [[ռեգիոն]]),[[հին Մակոդոնացիների]] անունով։Մակեոդոնա անունը  ծագում է հունարեն  [[Μακεδνός (makednós)|μακεδνός (''makednós'')]] ,որը նշանակում է «բարձրահասակ,կոնաձև» ,այն ունի նույն արմատը ինչ  [[Μακρός (makrós)|μακρός (''makrós'')]] ածականը,որը Հին Հունաստանում նշանակում է«Երկար, բարձր, ուժեղ»։Ի սկզբանե անունը նշանակելու էր կամ բարձրահարկեր կամ բարձրահասակներ, [[մարդկանց]] հավանական բնութագիր։Այնուամենայնիվ, [[Ռոբերտ Ս. Բ. Բեկեսը]] հավաստիացնում է, որ երկու տերմիններն էլ [[նախապատմական]] ծագում ունեն և չեն կարող մեկնաբանվել  Հնդեվրոպական մորֆոլոգիայի առումով։
 == Պատմությունը ==
@@ Տող 52. / Տող 54. @@
 == Միջնադարյան և Օսմանյան շրջանը ==
 [[Պատկեր:Marko's Monastery Skopje Macedonia.JPG|մինի|Սուրբ Մարկոս եկեղեցին]]
-–րդ դարի վերջին [[սլավոնական ցեղերը]] հաստատվեցին Բալկանյան տարածաշրջաններում ներառելով Մակեդոնիան։580–ական թթ․ ընթացքում  Բյուզանդական։Պատմական արձանագրությունները վկայում են,որ  680թ․ բուլղարական,սլավոնական և բյուզանդական ժողովուրդների առանձին խմբեր,որոնց առաջնորդում էր [[Բուլղարիան]]  կոչվում էին [[Կուբեր]],հաստատվել էին Կերամիզյան հարթավայրում՝<nowiki/>[[Բիտոլա]] քաղաքի կենտրոնում։<nowiki/>[[Պրեսիանսի]] իշխանությունը համընկնում էր Բուլղարայի կողմից սլավոնական ցեղերի և Մակեդոնիայի վերահսկողության հետ։Սլավոնական ժողովուրդները,որոնք հաստատվել էին Մակեդոնիայի տարածքում 9–րդ դարում Բուլղարիայի [[Ցար Բորիս I]]- ի կառավարման ժամանակածրջանում ընդունում են քրիստոնեությունը։
+–րդ դարի վերջին [[սլավոնական ցեղերը]] հաստատվեցին Բալկանյան տարածաշրջաններում ներառելով Մակեդոնիան։Պատմական արձանագրությունները վկայում են,որ  680թ․ բուլղարական,սլավոնական և բյուզանդական ժողովուրդների առանձին խմբեր,որոնց առաջնորդում էր [[Բուլղարիան]]  կոչվում էին [[Կուբեր]],հաստատվել էին Կերամիզյան հարթավայրում՝<nowiki/>[[Բիտոլա]] քաղաքի կենտրոնում։<nowiki/>[[Պրեսիանսի]] իշխանությունը համընկնում էր Բուլղարայի կողմից սլավոնական ցեղերի և Մակեդոնիայի վերահսկողության հետ։Սլավոնական ժողովուրդները,որոնք հաստատվել էին Մակեդոնիայի տարածքում 9–րդ դարում Բուլղարիայի [[Ցար Բորիս I]]- ի կառավարման ժամանակածրջանում ընդունում են քրիստոնեությունը։
 թ․ Բյուզանդիայի [[կայսր Բասիլ Երկրորդը]] հաղթում է Բուլղարիայի  [[Ցար Սամուելի]] զորքերին և չորս տարվա ընթացքում՝ 7–րդ դարից սկսած Բյուզանդիան առաջին անգամ վերականգնում է իր իշխանությունը Բալկանյան տարածաշրջանում (ներառյալ Մակեդոնիան)։12–րդ դարի վերջին Բյուզանդիան անկում ապրես տարբեչ քաղաքական կառույցների մրցակցության արդյունքում՝ներառելով Նորման 1080–ական թթ․։
@@ Տող 60. / Տող 64. @@
 == Մակեդոնական ազգայնականությունը ==
 [[Պատկեր:Petar Chaulev, Ilinden–Preobrazhenie Uprising, 1903.jpg|մինի|Իլինինյան ապստամբություն]]
-–րդ դարում Բուլղարիայի ազգային վերածննդի սկզբին,շատ հեղափոխականներ,որոնքցից էին Միլադինովի եղբայրները,Ռաջկո Զինզիֆովը,Ջոաքիմ Կրչովսկին,Կիրիլ Պեժչինովիչը և ուրիշներ հենց այս տարածաշրջանից էին։Սկոպիեյի,Դեբարի,Բիթոլայի,Օհրիթի,Վելեսի և Սթրամիքայի եպիսկոպոսները ընդունեցին Բուլղարիայի եպիսկոպուությունը,որը հիմնադրվել էր 1870թ․։19–րդ դարում սկսվեցին նոր շարժումներ, որոնց հիմնական նպատակւ ինքնավար Մակեդոնիայի հիմնադրումն էր,որը ներառելու էր ամբողջ Մակեդոնիայի տարածաշրջանը։Դրանցից էր Մակեդոնիայի հեղափոխական կազմակերպությունը,որը հետագայում դարձավ Գաղտնի Մակեդոնիա-Ադրիանապոլական հեղափոխական կազմակերպություն (ԳՄԱՀԿ)։1905թ․ այն վերանվանվեց ներքին Մակեդոնիա-Ադրիանոպոլ հեղափոխական կազմակերպություն (ՆՄԱՀԿ)։Առաջին համաշխաևհային պատերազմից հետո այն տարանջատվեց Ներքին Մակեդոնիայի հեղափոխական կազմակերպության և  Ներքին Թրքական հեղափոխական կազմակերպություն(ՆԹՀԿ)։Սկզբնական շրջանում կազմակերպությանն անդամակցելու իրավունք ունեին միայն բուլղարացիները,իսկ հետագայում այն տարածվեց Եվրոպայի ամբողջ բնակչության վրա անկախ ազգությունից և դավանանքից։Այնուամենայնիվ անդամների գերակշռող մասը Մակեդոնիայի բուլղարացիներն էին։1903թ․Ներքին Մակեդոնիայի հեղափոխական կազմակերպությունը կազմակերպեց Իլինդեն ապստամբությունը ընդդեմ Օսմանյան կայսրության,որը չնայած սկզբնական հաջողություններին՝ներառյալ Կռուսեվո հարապետության ձևավորումը, ունեցավ մեծ կորուստներ։Ապստամբությունը և Կռուսեվո հանրապետության ձևավորումը հանդիսացան անկյունաքար և նախադրյալ Մակեդոնիայի պետականության վերջնական ձևավորման համար։
+–րդ դարում [[Բուլղարիայի ազգային վերածննդի]] սկզբին,շատ հեղափոխականներ,որոնցից էին [[Միլադինովի]] եղբայրները,[[Ռաջկո Զինզիֆովը,Ջոաքիմ Կրչովսկին,Կիրիլ Պեժչինովիչը]] և ուրիշներ հենց այս տարածաշրջանից էին։Սկոպիեյի,Դեբարի,Բիթոլայի,Օհրիթի,Վելեսի և Սթրամիքայի եպիսկոպոսները ընդունեցին [[Բուլղարիայի եպիսկոպոսությունը]],որը հիմնադրվել էր 1870թ․։19–րդ դարում սկսվեցին նոր շարժումներ, որոնց հիմնական նպատակը ինքնավար Մակեդոնիայի հիմնադրումն էր,որը ներառելու էր ամբողջ Մակեդոնիայի տարածաշրջանը։Դրանցից էր Մակեդոնիայի հեղափոխական կազմակերպությունը,որը հետագայում դարձավ Գաղտնի [[Մակեդոնիա-Ադրիանապոլական հեղափոխական կազմակերպություն]] (ԳՄԱՀԿ)։1905թ․ այն վերանվանվեց ներքին Մակեդոնիա-Ադրիանոպոլ հեղափոխական կազմակերպություն (ՆՄԱՀԿ)։<nowiki/>[[Առաջին համաշխաևհային պատերազմից]] հետո այն տարանջատվեց [[Ներքին Մակեդոնիայի հեղափոխական կազմակերպության]] և  [[Ներքին Թրքական հեղափոխական կազմակերպություն]](ՆԹՀԿ)։Սկզբնական շրջանում կազմակերպությանն անդամակցելու իրավունք ունեին միայն բուլղարացիները,իսկ հետագայում այն տարածվեց Եվրոպայի ամբողջ բնակչության վրա անկախ ազգությունից և դավանանքից։Այնուամենայնիվ անդամների գերակշռող մասը [[Մակեդոնիայի բուլղարացիներն]] էին։1903թ․Ներքին Մակեդոնիայի հեղափոխական կազմակերպությունը կազմակերպեց [[Իլինդեն ապստամբությունը]] ընդդեմ [[Օսմանյան կայսրության]],որը չնայած սկզբնական հաջողություններին՝ներառյալ Կռուսեվո հարապետության ձևավորումը, ունեցավ մեծ կորուստներ։Ապստամբությունը և [[Կռուսեվո]] հանրապետության ձևավորումը հանդիսացան անկյունաքար և նախադրյալ Մակեդոնիայի պետականության վերջնական ձևավորման համար։
 == Երկրորդ համաշխարհային պատերազմը ==
 [[Պատկեր:Macedonia CIA map PL.png|ձախից|մինի]]
-Երկրորդ համաշխարհային պատերազ,ի ընթացքում 1941–1945թթ․ Յուգոսլավիան գրավվեց Աքսիսի ուժերի կողմից։Վարդան Բանովինան բաժանվեց Բուլղարիայի և Իտալիայի կողմից օկուպացված Ալբանիայի միջև։Նոր Բուլղարիայի վարչակազմի ձևավորման և բանակի ստեղծման համար հիմնադրվեց Բուլղարիայի գործերի կոմիտեն։Կոմիտեն մեծամասամբ ձևավորվել էր Ներքին Մակեդոնիայի հեղափոխական կազմակերպության նախկին անդամներից,բայց շատ կոմունիստներ ինչպիսիք են Պանկո Բրաշնարովը,Սթրահիլ Գիգովը և Մեթոդի Շատովովը նույնպես անդամակցում էին կոմիտեին։Որպես Վարդարդ Մակեդոնիայի կոմունիստների առաջնորդ, Շոտովը անցավ Հարավսլավիայի կոմկուսի կուսակցությունից բուլղարական կոմունիստական կուսակցություն և հրաժարվեց ռազմական գործողություններ սկսել բուլղարական բանակի դեմ։Բուլղարիայի իշխանությունները Գերմանիայի  ճնշման ներքո պատասխանատու էին Սկոպյեում եւ Բիտոլայում ավելի քան 7000 հրեայի վերաբնակեցման եւ տեղահանման համար։Զավթած ուժերի դաժան կանոնորը շատ Մակեդոնացիների քաջալերում էին աջակցելու 1943թ․ հետո  կոմունիստ Պարտիսանի կազմակերպած Ջոսիփ Բրոզ Տիտոյի  շարժմանը և 1944թ․  կազմակերպած Ազգային ազտագրական պայքարը  երաշխավորում էր գերմանական ուժերի դուրս բերումը Մակեդոնիայի տարածքից։
+Երկրորդ համաշխարհային պատերազի ընթացքում 1941–1945թթ․ Յուգոսլավիան գրավվեց [[Աքսիսի]] ուժերի կողմից։<nowiki/>[[Վարդան Բանովինան]] բաժանվեց [[Բուլղարիայի]] և [[Իտալիայի]] կողմից օկուպացված [[Ալբանիայի]] միջև։Նոր Բուլղարիայի վարչակազմի ձևավորման և բանակի ստեղծման համար հիմնադրվեց Բուլղարիայի գործերի կոմիտեն։Կոմիտեն մեծամասամբ ձևավորվել էր Ներքին Մակեդոնիայի հեղափոխական կազմակերպության նախկին անդամներից,բայց շատ կոմունիստներ ինչպիսիք են [[Պանկո Բրաշնարովը]],[[Սթրահիլ Գիգովը]] և [[Մեթոդի Շատովովը]] նույնպես անդամակցում էին կոմիտեին։Որպես Վարդարդ Մակեդոնիայի կոմունիստների առաջնորդ, [[Շոտովը]] անցավ [[Հարավսլավիայի կոմկուսի կուսակցությունից]] [[Բուլղարական կոմունիստական կուսակցություն]] և հրաժարվեց ռազմական գործողություններ սկսել բուլղարական բանակի դեմ։Բուլղարիայի իշխանությունները Գերմանիայի  ճնշման ներքո պատասխանատու էին Սկոպյեում եւ Բիտոլայում ավելի քան 7000 հրեայի վերաբնակեցման եւ տեղահանման համար։Զավթած ուժերի դաժան կանոնորը շատ Մակեդոնացիների քաջալերում էին աջակցելու 1943թ․ հետո  կոմունիստ [[Պարտիսանի]] կազմակերպած [[Ջոսիփ Բրոզ Տիտոյի]]  շարժմանը և 1944թ․  կազմակերպած [[Ազգային ազտագրական պայքարը]]  երաշխավորում էր գերմանական ուժերի դուրս բերումը Մակեդոնիայի տարածքից։
 == Սոցիալիստական Հարավսլավիայի ժամանակաշրջանը ==
 [[Պատկեր:Elvis Presley, Delbert Sonny West, and Jerry Schilling meeting Richard Nixon.jpg|մինի|Ռիչարդ Նիխոն Սպիտակ տանը]]
-թ․ Մակեդոնիայի ազգային ազատագրական պայքարի հակաֆաշիստական ժողովը   Մակեդոնիայի ժողովրդավարական հանրապետությունը հռչակվեց Յուգոսլավիայի ժողովրդական դաշնային հանրապետության մի մաս։Ազգային ազատագրական պայքարի հակաֆաշիստական ժողովը շարունակեց մնալ գործող կառավարություն միննչ պատերազմի ավարտը։Մակեդոնիայի այբբուբենը լեզվաբանների կողմից ենթարկվեց փոփոխությունների,այն հիմնված էր Վուկ Ստեֆանովիչը Կարաջիչիի հնչյունական այբբուբենի և Կրեստե Պետկովի Միսկրովի օրենքների վրա։
+թ․ [[Մակեդոնիայի ազգային ազատագրական պայքարի հակաֆաշիստական ժողովը]]   Մակեդոնիայի ժողովրդավարական հանրապետությունը հռչակվեց Յուգոսլավիայի ժողովրդական դաշնային հանրապետության մի մաս։Ազգային ազատագրական պայքարի հակաֆաշիստական ժողովը շարունակեց մնալ գործող կառավարություն միննչ պատերազմի ավարտը։Մակեդոնիայի այբբուբենը լեզվաբանների կողմից ենթարկվեց փոփոխությունների,այն հիմնված էր ''Վուկ Ստեֆանովիչը Կարաջիչիի'' հնչյունական այբբուբենի և [[Կրեստե Պետկովի Միսկրովի]] օրենքների վրա։
-Այն դարձավ Յուգոսլավ ֆեդերացիայի վեց հանրապետություններից մեկը։1963թ․ ֆեդերացիան վերանվանցեվ Հարավսլավիայի սոցիալիստական դաշնային հանրապետություն,Մակեդոնիայի հանրապետությունը նույնպես վերանվանվեց,դառնալով Մակեդոնիայի սոցիալիստական հանրապետություն։1946–1949թթ Հունաստանում քաղաքացիական պայքարի ընթացքում Մակեդոնիայի կոմունիստ ապստամբները աջակցում էին Հունաստանի կոմունիստներին։շատ փախստականներ հենց այստեղից են ներգաղթել Մակեդոնիայի սոցիալիստական հանրապետություն։1991թ․ երբ Մակեդոնիան վերջնականապես անջատվեց Յուգոսլավիայից ,հանվեց«սոցիալիստական» տերմինը։
+Այն դարձավ Յուգոսլավ ֆեդերացիայի վեց հանրապետություններից մեկը։1963թ․ ֆեդերացիան վերանվանվեց [[Հարավսլավիայի սոցիալիստական դաշնային հանրապետություն,]]Մակեդոնիայի հանրապետությունը նույնպես վերանվանվեց,դառնալով [[Մակեդոնիայի սոցիալիստական հանրապետություն]]։1946–1949թթ Հունաստանում [[քաղաքացիական պայքարի]] ընթացքում Մակեդոնիայի կոմունիստ ապստամբները աջակցում էին Հունաստանի կոմունիստներին։շատ փախստականներ հենց այստեղից են ներգաղթել Մակեդոնիայի սոցիալիստական հանրապետություն։1991թ․ երբ Մակեդոնիան վերջնականապես անջատվեց Յուգոսլավիայից ,հանվեց«սոցիալիստական» տերմինը։
 == Անկախության հռչակումը ==
 [[Պատկեր:Monitorul Oficial al României 1878-10-14, nr. 229.pdf|ձախից|մինի|Անկախության հռչակագիրը]]
-Յուգոսլավիայից անկախության հռչակման հանրաքվեի կապակցությամբ Մակեդոնիայի հանրապետությունը պետականորեն հռչակեց իր անկախությունը 1991թ․ սեպտՕհրիդ համաձայնագիրեմբերի 8–ին,թև  օրինականացրեց  մասնակցությունը Հարավսլավիայի նախկին պետությունների հետագա միավորմանը:Իլինի ապստամբության օրը՝օգոստոսի 2–ը նույպես տոնվում է պետական մակարդակով որպես պետականության հռչակման օր։
+Յուգոսլավիայից անկախության հռչակման հանրաքվեի կապակցությամբ Մակեդոնիայի հանրապետությունը պետականորեն հռչակեց իր անկախությունը 1991թ․ սեպտեմբերի 8–համաձայնագիրով և  օրինականացրեց  մասնակցությունը [[Հարավսլավիայի նախկին պետությունների]] հետագա միավորմանը:Իլինի ապստամբության օրը՝օգոստոսի 2–ը նույպես տոնվում է պետական մակարդակով որպես [[պետականության հռչակման օր]]։
-Ռոբերտ Բադինտերը, որպես Յուգոսլավիայի Խաղաղության կոնֆերանսի արբիտրաժային հանձնաժողովի ղեկավար 1992թ․ հունվարին առաջարկեց  ԵՀ ճանաչում։
+Ռոբերտ Բադինտերը, որպես [[Յուգոսլավիայի Խաղաղության կոնֆերանսի արբիտրաժային հանձնաժողովի]] ղեկավար 1992թ․ հունվարին առաջարկեց  ԵՀ ճանաչում։
--ականների սկզբին Յուգոսլավյան պատերազմների միջոցով Մակեդոնիան պահպանում էր իր խաղաղությունը։Մակեդոնիայի և Յուգոսլավիայի միջև աննշան սահմանային փոփոխություննրը տեղի են ունեցել երկու երկրների համաձայնությամբ։Այնուամենայնիվ 1999թ ․ Կոովոյի պատերազմից հետո, երբ  360,000 ալբանացի փախստականներ Կոսովայից ներգաղթեցին Մակեդոնիա,երկրի սահմանները ենթարկվեցին փոփոխությունների։Այնուամենայնիվ պա
+-ականների սկզբին [[Յուգոսլավյան պատերազմներ]]<nowiki/>ի միջոցով Մակեդոնիան պահպանում էր իր խաղաղությունը։Մակեդոնիայի և Յուգոսլավիայի միջև աննշան սահմանային փոփոխություննրը տեղի են ունեցել երկու երկրների համաձայնությամբ։Այնուամենայնիվ 1999թ ․ [[Կոովոյի պատերազմից]] հետո, երբ  360,000 [[ալբանացի փախստականներ]] Կոսովայից ներգաղթեցին Մակեդոնիա,երկրի սահմանները ենթարկվեցին փոփոխությունների։Այնուամենայնիվ պա
-տերազմից հետո նրանք վերադաչձանք և հիմնեցին բանակ սահամների եկու կողմում՝ հռչակելով իրենց անկախությունը կամ ինքնավարությունը։
+տերազմից հետո նրանք վերադարձան և հիմնեցին բանակ սահամների եկու կողմում՝ հռչակելով իրենց անկախությունը կամ ինքնավարությունը։
 === 2001թ․ ապստամբությունը ===
-Կոնֆլիկտը տեղի է ունեցել  2001թ  փետրվարից մինչև օգոստոս երկրրի հյուսիսային և արևմտյան սամաններին ալբանացի փախստականների և կառավարության միջև։Պատերազմը ավարտվել է ՆԱՏՕ–ի հրադադարի պահպանման ռեժիմի միջամտությամբ։Օհրիդ համաձայնագրով կառավարությունը համաձայնվեց դադարեցնել քաղաքական պայքարը և  ընդունել Ալբանիայի փոքրամասնությանը։Ալբանական կողմը համաձայնվեց հրաժարվել անջատողական պահանջներից և ընդունեց Մակեդոնիայի սահմանները ամբողջությամբ։Բացի դրանից մակեդոնական բանակը պետք է զինաթափվեր և հանձներ ՆԱՏՕ–ին։
+[[Կոնֆլիկտը]] տեղի է ունեցել  2001թ  փետրվարից մինչև օգոստոս երկրրի հյուսիսային և արևմտյան սամաններին ալբանացի փախստականների և կառավարության միջև։Պատերազմը ավարտվել է [[ՆԱՏՕ]]–ի հրադադարի պահպանման ռեժիմի միջամտությամբ։<nowiki/>[[Օհրիդ համաձայնագրով]] կառավարությունը համաձայնվեց դադարեցնել քաղաքական պայքարը և  ընդունել Ալբանիայի փոքրամասնությանը։Ալբանական կողմը համաձայնվեց հրաժարվել անջատողական պահանջներից և ընդունեց Մակեդոնիայի սահմանները ամբողջությամբ։Բացի դրանից մակեդոնական բանակը պետք է զինաթափվեր և հանձներ ՆԱՏՕ–ին։
-թ․ Մակեդոնիայում միջմշակութային լարվածություն առաջացավ ալբանացիների և մակեդոնացիների միջև ,որը ուղեկցվեց բռնության տարբեր դեպքերով։
+թ․ Մակեդոնիայում [[միջմշակութային լարվածություն]] առաջացավ ալբանացիների և մակեդոնացիների միջև ,որը ուղեկցվեց բռնության տարբեր դեպքերով։
 === Պրեսպայի համաձայնագիրը ===
-Պրեսպայի համաձայնագիրը,որը փոխարինում է 1995թ․ ստորագրված ժամանակավոր համաձայնագրին,ստորագրվել է 2018թ․ հունիսի 17–ին Հունասատանում Պրեսպա գետի վրա գտնվող Պսարադես գյուղում երկու երկրների նախագահների՝ Նիկոլա Դմիտրիովի և Նիկոս Կոթսիանի կողմից, ինչպես նաև երկու վարչապետների ՝Զորան Զաևի և Ալեքսիս Ցիպրասի ներկայությամբ։Հանդիպմանը ներկա էին ՄԱԿ-ի հատուկ ներկայացուցիչ Մեթյու Նիմեթը, քաղաքական հարցերով գլխավոր քարտուղարի պաշտոնակատար Ռոզմարի Դի Կարլոն, ԵՄ-ի Արտաքին գործերի եւ անվտանգության քաղաքականության հարցերով բարձր ներկայացուցիչ Ֆեդերիկա Մոգերինին և Եվրոպական ընդլայնման և եվրոպական հարևանության քաղաքականության հարցերով հանձնակատարը Յոհաննես Հանը և ուրիշներ։Հանդիսությունից հետո Ցիպրասը իր մակեֆոնացի գործընկերների հետ Օտեսեվա գյուղում ճաշելու համար անցնում է Մակեդոնիայի սահմնան,այս նշանակալից քայլը գնահատվում է որպես 1991թ․  անկախության հռչալումից հետո Հունաստանի վարչապետի առաջին այց Մակեդոնիայի հանրապետւոթյուն։ Հունական վետոյի դուրս բերումը հանգեցրեց նրան,որ Եվրեպական միությունը հունիսի 27–ին սկսեց բանակցությունններ վարել Մակեդոնիայի հետ միանալու համար,նախատեսվում է,որ այն կիրականանա 2019թ․՝պայմանով,որ Պրեսպայի համաձայնագիրը կիրագործվի և Մակեդոնիայի սահմանադրական անվանումը կփոխվի է Հյուսիսային Մակեդոնիայի Հանրապետության։
+Պրեսպայի համաձայնագիրը,որը փոխարինում է 1995թ․ ստորագրված ժամանակավոր համաձայնագրին,ստորագրվել է 2018թ․ հունիսի 17–ին Հունասատանում [[Պրեսպա գետի]] վրա գտնվող [[Պսարադես]] գյուղում երկու երկրների նախագահների՝ Նիկոլա Դմիտրիովի և Նիկոս Կոթսիանի կողմից, ինչպես նաև երկու վարչապետների ՝Զորան Զաևի և Ալեքսիս Ցիպրասի ներկայությամբ։Հանդիպմանը ներկա էին [[ՄԱԿ-ի հատուկ ներկայացուցիչ Մեթյու Նիմեթը]], [[քաղաքական հարցերով գլխավոր քարտուղարի պաշտոնակատար Ռոզմարի Դի Կարլոն]], [[ԵՄ-ի Արտաքին գործերի եւ անվտանգության քաղաքականության հարցերով բարձր ներկայացուցիչ Ֆեդերիկա Մոգերինին]] և [[Եվրոպական ընդլայնման և եվրոպական հարևանության քաղաքականության հարցերով հանձնակատարը Յոհաննես Հանը]] և ուրիշներ։Հանդիսությունից հետո Ցիպրասը իր մակեֆոնացի գործընկերների հետ [[Օտեսեվա]] գյուղում ճաշելու համար անցնում է Մակեդոնիայի սահմնան,այս նշանակալից քայլը գնահատվում է որպես 1991թ․  անկախության հռչալումից հետո Հունաստանի վարչապետի առաջին այց Մակեդոնիայի հանրապետւոթյուն։ Հունական վետոյի դուրս բերումը հանգեցրեց նրան,որ [[Եվրոպական միությունը]] հունիսի 27–ին սկսեց [[բանակցությունններ վարել Մակեդոնիայի հետ միանալու]] համար,նախատեսվում է,որ այն կիրականանա 2019թ․՝պայմանով,որ Պրեսպայի համաձայնագիրը կիրագործվի և Մակեդոնիայի սահմանադրական անվանումը կփոխվի է Հյուսիսային Մակեդոնիայի Հանրապետության։
 Հուլիսի 5–ին Մակեդոնիայի հանրապետության կողմից ձայների մեծամասնությամբ Պրեսպայի հմանաձայնագիրը կրկին վավաերացվեց։
-Հուլիսի 11–ին ՆԱՏՕ–ն հրավիրում է Մակդեդոնիային միանալու և դառնալու Եվրոատլանտյան դաշինքի 30–րդ անդամը։
+Հուլիսի 11–ին [[ՆԱՏՕ]]–ն հրավիրում է Մակդեդոնիային միանալու և դառնալու Եվրոատլանտյան դաշինքի 30–րդ անդամը։
-Հուլիսի 30–ին Մակեդոնիայի հանրապետությաւնը հավանություն է տալիս երկրի անունը փոխելու ծրագրին,որը տեղի էր ունենալու սեպտեմբերի 30–ին։
+Հուլիսի 30–ին Մակեդոնիայի հանրապետությաւնը [[հավանություն է տալիս երկրի անունը փոխելու ծրագրին]],որը տեղի էր ունենալու սեպտեմբերի 30–ին։
 == Աշխարհագրական տվյալներ ==
+[[Պատկեր:Corfu topographic map-en.svg|մինի]]
-Մակեդոնիայի ամբողջ տարածքը կազմում է 25,713 կմ 2։Այն գտնվում է աշխարհագրական լայնության   40°– 43°–ի և  աշխարհագրական երկարության   20° – 23° սահմաններում։Հյուսիսում Մակեդոնիայի հետ Սերբիայի ունեցած սամհանի երկարությունը 748 կմ է,հյուսիսարևմտյան հատվածում Կոսովոյի հետ ունեցած սահմանի երկարությունը 159 կմ է,արևելյան հատվածում Բուլղարիայի հետ ունեցած սահմանը 148կմ է,հարավում Հունստանի հետ ունեցած սահմանի երկարությունը 228 կմ և արևմուտքում Ալբանիայի հետ ունեցած սահմանի երկարությունը 151։
+Մակեդոնիայի ամբողջ տարածքը կազմում է 25,713 կմ 2։Այն գտնվում է աշխարհագրական լայնության   [[40°– 43°]]–ի և  աշխարհագրական երկարության   [[20° – 23°]] սահմաններում։Հյուսիսում Մակեդոնիայի հետ [[Սերբիայի]] ունեցած սամհանի երկարությունը 748 կմ է,հյուսիսարևմտյան հատվածում [[Կոսովոյի]] հետ ունեցած սահմանի երկարությունը 159 կմ է,արևելյան հատվածում [[Բուլղարիայի]] հետ ունեցած սահմանը 148կմ է,հարավում [[Հունստանի]] հետ ունեցած սահմանի երկարությունը 228 կմ և արևմուտքում [[Ալբանիայի]] հետ ունեցած սահմանի երկարությունը 151։
-թ․ Մակեդոնիայում միջմշակութային լարվածություն առաջացավ ալբանացիների և մակեդոնացիների միջև ,որը ուղեկցվեց բռնության տարբեր դեպքերով։Այն Հուաստանից Բալկանյան տարածաշրջանով դեպի արևելյան,արևմտյան և կենտրոնական Եվրոպա և Բուլղարայի տարածքով դեպի արևելք ապրանքների  փոխադրման տարանցիկ ճանապարհ է հանդիսանում։
-Մակեդոնիան դեպի ծով ելք չունեցով երկիր է,այն ձևավորվել է հարթավայրում՝ Վարդար գետի հովտում,երկիրը շրջապատված է լեռնաշղթաններով։Այն գտնվում է Շար  և Օսկոովոն լեռների միջև ՝ Վարդար գետի հովտին։ Հարավային կողմում Ալբանիայի և Հունաստանի սահմանին գտնվում են երեք խոշոր լճերը՝ Օհրի , Պեսպա և Դեժրանի լճերը։Օհրինը համարվում է ամենահին լիճը աշխարհում։Մակեդոնիան ունի սեյսմիկ ակտիվ տարածք, այտեղ տեղի են ունեցել բազմաթիվ երկրաշարժներ,սիկ վերջերս 1963թ․ Սկոպեյում տեղի ունեցած երկրաշարժը  մեծ ավերվածությունների պատճառ դարձավ սպանելով ավելի քան 1,000 մարդու։
+Մակեդոնիան դեպի [[ծով ելք չունեցով երկիր]] է,այն ձևավորվել է հարթավայրում՝ Վարդար գետի հովտում,երկիրը շրջապատված է լեռնաշղթաններով։Այն գտնվում է [[Շար]]  և [[Օսկոովոն լեռների]] միջև ՝ [[Վարդար գետ|Վարդար գետի]] հովտին։ Հարավային կողմում Ալբանիայի և Հունաստանի սահմանին գտնվում են երեք խոշոր լճերը՝ [[Օհրի , Պեսպա և Դեժրանի]] լճերը։Օհրինը համարվում է ամենահին լիճը աշխարհում։Մակեդոնիան ունի սեյսմիկ ակտիվ տարածք, այտեղ տեղի են ունեցել բազմաթիվ երկրաշարժներ,սիկ վերջերս 1963թ․ Սկոպեյում տեղի ունեցած երկրաշարժը  մեծ ավերվածությունների պատճառ դարձավ սպանելով ավելի քան 1,000 մարդու։
-Տարածքը ունի գեղատեսիլ լեռներ։Դրանք հիմնականում պատկանում են երկու տարբեր լեռնաշղթաների՝ առաջինը  Շար լեռներն են,որոնք շարունակում են Արևմուտյան Վարդար լեռնաշղթան և հայտնի են որպես Դինարիք լեռներ։Երկրորդ լեռնաշղթան Օգոսովո–Բելսաիքա լեռներն են,հայտնի են նաև որպես  Ռոդոֆ լեռներ։Այն լեռները,որոնք պատկանում են Շար և Արևմտյան Վարդար լեռնաշղթային շատ ավելի երիտասարդ են և բարձր քան Օգոսովո–Բելսաիքա լեռները։Ալբանիայի սահմանին գտնվող Շար լեռնաշղթայի ամնեբարձր գագաթը Կորաբն է,այն համարվում է Մակեդոնիայի ամենաբարձր գագաթը  2,764 մ բարձրությամբ։
+Տարածքը ունի գեղատեսիլ լեռներ։Դրանք հիմնականում պատկանում են երկու տարբեր [[լեռնաշղթաների]]՝ առաջինը  Շար լեռներն են,որոնք շարունակում են [[Արևմտյան Վարդար լեռնաշղթան]] և հայտնի են որպես [[Դինարիք լեռներ]]։Երկրորդ լեռնաշղթան [[Օգոսովո–Բելսաիքա լեռներն]] են,հայտնի են նաև որպես  [[Ռոդոֆ լեռներ]]։Այն լեռները,որոնք պատկանում են [[Շար և Արևմտյան Վարդար լեռնաշղթային]] շատ ավելի երիտասարդ են և բարձր քան [[Օգոսովո–Բելսաիքա լեռները]]։Ալբանիայի սահմանին գտնվող Շար լեռնաշղթայի ամնեբարձր գագաթը [[Կորաբն]] է,այն համարվում է Մակեդոնիայի ամենաբարձր գագաթը  2,764 մ բարձրությամբ։
-Մակեդոնիայի տարածքում կան ջրի 1,100–ից ավելի աղբյուրներ։Գետերը ունեն երեք տարբեր ելակետներ՝ էգեյան,Ադիատիք և Սև ծովեր։Ամենամեծը հավարվում է էգեյանը,այն ծածկում է հանրապետության տարածքի 87%–ը,մակերեսը մոտավորապես 22.075 քառակուսի կիլոմետր է։Ամենաերկար գետը համարվում է Վարդարը 20,459 քառակուսի կիլոմետր մակերեսով։Այս հարթավայրը կարևոր դեր է խաղում երկրի տնտեսության և կապի զարգացման համակարգում։«Վարդարդի հովիտ» կոչված ծրագիրը վճռական դեր է խաղալու  երկրի ռազմավարական զարգացման գործում:
+Մակեդոնիայի տարածքում կան ջրի 1,100–ից ավելի աղբյուրներ։Գետերը ունեն երեք տարբեր ելակետներ՝ [[էգեյան,Ադիատիք]] և [[Սև]] ծովեր։Ամենամեծը հավարվում է էգեյանը,այն ծածկում է հանրապետության տարածքի 87%–ը,մակերեսը մոտավորապես 22.075 քառակուսի կիլոմետր է։Ամենաերկար գետը համարվում է [[Վարդարը]] 20,459 քառակուսի կիլոմետր մակերեսով։Այս հարթավայրը կարևոր դեր է խաղում երկրի տնտեսության և կապի զարգացման համակարգում։«Վարդարդի հովիտ» կոչված ծրագիրը վճռական դեր է խաղալու  երկրի ռազմավարական զարգացման գործում:
 Տարածքը 25,713 ք.կմ է, բնակչությունը՝ 2 մլն. 055 հզ.։ Պետական լեզուն մակեդոներենն է։ Բնակչության 64.2%-ը մակեդոնացիներ են, 25.2%-ը՝ ալբանացիներ, 3.9%-ը՝ թուրքեր, 2.7%-ը՝ գնչուներ և այլն։ Մակեդոնիան Հարավարևլյան Եվրոպայի կենտրոնական Բալկանյան թերակղզում գտնվող պետություն է։ Այն նախկին Հարավսլավիայի Սովետական Սոցիալիստական Հանրապետության մաս կազմող Մակեդոնիայի ՍՍՀ իրավահաջորդն է, որն իր անկախությունը ձեռք է բերել 1991 թ. սեպտեմբերի 8-ին։ 1993 թ. Մակեդոնիան դառնում է Միավորված Ազգերի Կազմակերպության անդամ, սակայն հարևան Հունաստանի հետ իր անվան շուրջ տարաձայնության պատճառով Մակեդոնիան ներկայացվում է որպես նախկին Հարավսլավիայի Մակեդոնական Հանրապետություն։