«Ներսես Ե Աշտարակեցի»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
Վիքիֆիկացում, տեղեկաքարտի, պատկերների ավելացում
Տող 1. Տող 1.
{{unreferenced}}
{{unreferenced}}
⚫
{{Տեղեկաքարտ Կաթողիկոս
{{wikify}}
| հայերեն անուն =Ներսես Ե Աշտարակեցի

| անուն ծնվելիս = Թորոս Հարությունի Շահազիզյան
⚫
'''Ներսես Ե Աշտարակեցի''' - [[Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս|Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս]] (1843-1857), ազգային-ազատագրական շարժման գործիչ: Հաջորդել է [[Հովհաննես Ը Կարբեցի|Հովհաննես Ը Կարբեցուն]]:
| պատկեր =Портрет Нерсеса Аштаракеци.А.Овнатанян.jpg
| եկեղեցի = {{դրոշավորում|ՀԱԵ}}
| տիտղոս = [[Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս|'''Ամենայան Հայոց Կաթողիկոս''']] (122-րդ)
| ժամանակ = [[1843]]-[[1857]] թթ.
| թիվ = {{Ծննդյան ամսաթիվ|1770|02|13}}
| վայր = [[Աշտարակ]]
| կրթություն =Էջմիածնի ժառանգավորաց դպրոց
| մահացել=[[Փետրվարի 13]], [[1857]] թ.
| վայր մահվան={{դրոշավորում|Ռուսական կայսրություն}} [[Էջմիածին]]
| վանականության ընդունում =
| ձեռնադրում = [[1843]] թ.
| թաղված={{դրոշավորում|Հայաստան}} {{դրոշավորում|Վաղարշապատ}}
| Վիքիպահեստում =
⚫
| նախորդ = [[Հովհաննես Ը Կարբեցի|Հովհաննես Ը]]
| հաջորդ =[[Մատթեոս Ա Կոնստանդնուպոլսեցի|Մատթեոս Ա]]
⚫
}}
⚫
'''Ներսես Ե Աշտարակեցի''', [[Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս|Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս]] ([[1843]]-[[1857]] թթ.), ազգային-ազատագրական շարժման գործիչ: Հաջորդել է [[Հովհաննես Ը Կարբեցի|Հովհաննես Ը Կարբեցուն]]:


== Կենսագրություն ==
== Կենսագրություն ==


Իսկական անունն է Շահ Ազիզյան: Ծնվել է 13.2.1770թ. Աշտարակում, սովորել է Էջմիածնի ժառանգավորաց դպրոցում: [[Երևան]]յան առաջին արշավանքի ժամանակ (1804) օգնել է ռուսական զորքերին:
Իսկական անունն է Թորոս Հարությունի Շահազիզյան: Ծնվել է [[1770]] թ-ի [[փետրվարի 13]]-ին [[Աշտարակ]]ում, սովորել է Էջմիածնի ժառանգավորաց դպրոցում: [[Երևան]]յան առաջին արշավանքի ժամանակ ([[1804]] թ.) օգնել է ռուսական զորքերին:


1814-ին նշանակվելով [[Վրաստան]]ի հայոց հոգևոր թեմի առաջնորդ, ծավալել է տնտեսական և կրթական գործունեություն, [[Թիֆլիս]]ում հիմնադրել (1824) [[Ներսիսյան դպրոց]]ը:
[[1814]]-ին նշանակվելով [[Վրաստան]]ի հայոց հոգևոր թեմի առաջնորդ, ծավալել է տնտեսական և կրթական գործունեություն, [[Թիֆլիս]]ում հիմնադրել ([[1824]]) [[Ներսիսյան դպրոց]]ը:


1826-ի ռուս-պարսկական պատերազմի ժամանակ կազմակերպել է հայկական կամավորական խմբեր, անձամբ մասնակցել Երևանի, Էջմիածնի, [[Սարդարապատ]]ի ազատագրմանը:
[[1826]] թ-ի ռուս-պարսկական պատերազմի ժամանակ կազմակերպել է հայկական կամավորական խմբեր, անձամբ մասնակցել [[Երևան]]ի, Էջմիածնի, [[Սարդարապատ]]ի ազատագրմանը:


Երևանի գրավումից հետո նշանակվել է երկրամասի ժամանակավոր վարչության անդամ, պարգևատրվել Ալեքսանդր Նևսկու շքանշանով (1828):
[[Երևան]]ի գրավումից հետո նշանակվել է երկրամասի ժամանակավոր վարչության անդամ, պարգևատրվել Ալեքսանդր Նևսկու շքանշանով ([[1828]]):


Նշանակալից դեր է կատարել Պարսկաստանից հայերի ներգաղթի կազմակերպման գործում: Ռուսաստանի հովանավորության ներքո հայկական ինքնավարություն ստեղծելու՝ Ներսես արք. Աշտարակեցու ձգտումները շուտով հարուցել են ցարական կառավարության դժգոհությունը, և նա հեռացվել է Անդրկովկասից՝ նշանակվելով Նոր Նախիջևանի և Բեսարաբիայի հայոց թեմի առաջնորդ (1828):
Նշանակալից դեր է կատարել [[Պարսկաստան]]ից [[հայեր]]ի ներգաղթի կազմակերպման գործում: [[Ռուսաստան]]ի հովանավորության ներքո հայկական ինքնավարություն ստեղծելու՝ Ներսես արք. Աշտարակեցու ձգտումները շուտով հարուցել են ցարական կառավարության դժգոհությունը, և նա հեռացվել է [[Անդրկովկաս]]ից՝ նշանակվելով [[Նոր Նախիջևան]]ի և [[Բեսարաբիա]]յի հայոց թեմի առաջնորդ ([[1828]]):


Ընտրվելով կաթողիկոս՝ Ներսես Աշտարակեցին վերադարձել է Էջմիածին, դիմադրել Հայ եկեղեցու նկատմամբ ցարական կառավարության ոտնձգություններին, զբաղվել հասարակական, կրթական և շինարարական գործունեությամբ: Նրա ջանքերով կարգավորվել են Մայր աթոռի և Կ. Պոլսի հայոց պատրիարքարանի հարաբերությունները:
Ընտրվելով կաթողիկոս՝ Ներսես Աշտարակեցին վերադարձել է [[Էջմիածին]], դիմադրել Հայ եկեղեցու նկատմամբ ցարական կառավարության ոտնձգություններին, զբաղվել հասարակական, կրթական և շինարարական գործունեությամբ: Նրա ջանքերով կարգավորվել են Մայր աթոռի և [[Կոստանդուպոլիս]]ի հայոց պատրիարքարանի հարաբերությունները:


Մահացել է 13.2.1857թ. Վաղարշապատում:
Մահացել է [[1857]] թ-ի [[փետրվարի 13]]-ին [[Վաղարշապատ]]ում:


Էջմիածնում, Ներսես Ե Աշտարակեցի կաթողիկոսի շիրմաքարին փորագրված է` «Պաշտպան հայրենյաց»:
Էջմիածնում, Ներսես Ե Աշտարակեցի կաթողիկոսի շիրմաքարին փորագրված է` ''«Պաշտպան հայրենյաց»'':


Նրան հաջորդել է [[Մատթևոս Ա.Կոնստանդնուպոլսեցի (Չուհաճյան)|Մատթեոս Ա Կոստանդնուպոլսեցին]]:
Նրան հաջորդել է [[Մատթեոս Ա Կոնստանդնուպոլսեցի]]ն:


== Գործունեությունը ==
== Գործունեությունը ==
⚫
1840-ական թթ. կեսից Ներսես Աշտարակեցու ուշադրության կենտրոնում առավելապես տնտեսական խնդիրներն էին: Նրա առաջնահերթ նպատակն է դարձել վերականգնել կաթողիկոսի՝ «Պոլոժենիե»-ով ոտնահարված իրավունքները: Դրա համար հարկ էր կայունացնել Հայ եկեղեցու տնտեսական վիճակը: Նրա գահակալությունը եղել է անզիջում պայքար Հայ եկեղեցու ազգային ավանդական կարգի պահպանման համար, և այդ պայքարում կաթողիկոսը հաճախ է անտեսել «Պոլոժենիե»-ն և գործել ինքնուրույն: Իր ձեռքում կենտրոնացնելով եկեղեցական ողջ իշխանությունը՝ Ներսես Կաթողիկոսը չի համալրել Սինոդի կազմը, ամլության է մատնել նրա գործունեությունը՝ չհաստատելով Սինոդի արձանագրությունները: Թեմերում իր նշանակած ներկայացուցիչների միջոցով սահմանափակել է թեմակալ առաջնորդների իրավունքները և աչալրջորեն վերահսկել աթոռապատկան եկամուտները:


⚫
1840-ական թթ. կեսից Ներսես Աշտարակեցու ուշադրության կենտրոնում առավելապես տնտեսական խնդիրներն էին: Նրա առաջնահերթ նպատակն է դարձել վերականգնել կաթողիկոսի՝ ''«Պոլոժենիե»''-ով ոտնահարված իրավունքները: Դրա համար հարկ էր կայունացնել Հայ եկեղեցու տնտեսական վիճակը: Նրա գահակալությունը եղել է անզիջում պայքար Հայ եկեղեցու ազգային ավանդական կարգի պահպանման համար, և այդ պայքարում կաթողիկոսը հաճախ է անտեսել ''«Պոլոժենիե»''-ն և գործել ինքնուրույն: Իր ձեռքում կենտրոնացնելով եկեղեցական ողջ իշխանությունը՝ Ներսես [[Կաթողիկոս]]ը չի համալրել Սինոդի կազմը, ամլության է մատնել նրա գործունեությունը՝ չհաստատելով Սինոդի արձանագրությունները: Թեմերում իր նշանակած ներկայացուցիչների միջոցով սահմանափակել է թեմակալ առաջնորդների իրավունքները և աչալրջորեն վերահսկել աթոռապատկան եկամուտները:
⚫
Չբավարարվելով այդ ամենով՝ կազմել է տվել Հայ եկեղեցու նոր կանոնադրություն, որով Հայ եկեղեցու գործերի վարչությունը կենտրոնացվել է կաթողիկոսի ձեռքում: Իր հիմքում ունենալով Հայ եկեղեցու ավանդական կարգը, այն իրենից ներկայացրել է «Պոլոժենիե»-ին բոլորովին հակադիր մի կանոնադրություն: Այդ պատճառով այն չի ներկայացրել ցարական կառավարության հաստատմանը՝ քաջ գիտակցելով, որ վերջինս հավանություն չի տալու դրան, սակայն գործել է համաձայն Հայ եկեղեցու կանոնադրության իր տարբերակի: Դրանով նա ի չիք է դարձրել ցարական կառավարության հետապնդած նպատակները: Կաթողիկոսը, շատ շուտ հասու լինելով ցարիզմի իրական նպատակներին և ազատվելով Ռուսաստանի հովանավորության ներքո հայկական ինքնավարություն ստեղծելու պատրանքներից, իր տիրական ձեռքով ուղղություն է տվել ազգային-պահպանողական մի հոսանքի, որի խնդիրն ամենից առաջ Հայ եկեղեցու ազգային ոգու և ավանդական կարգի պահպանումն էր:


⚫
Չբավարարվելով այդ ամենով՝ կազմել է տվել Հայ եկեղեցու նոր կանոնադրություն, որով Հայ եկեղեցու գործերի վարչությունը կենտրոնացվել է կաթողիկոսի ձեռքում: Իր հիմքում ունենալով Հայ եկեղեցու ավանդական կարգը, այն իրենից ներկայացրել է ''«Պոլոժենիե»''-ին բոլորովին հակադիր մի կանոնադրություն: Այդ պատճառով այն չի ներկայացրել ցարական կառավարության հաստատմանը՝ քաջ գիտակցելով, որ վերջինս հավանություն չի տալու դրան, սակայն գործել է համաձայն Հայ եկեղեցու կանոնադրության իր տարբերակի: Դրանով նա ի չիք է դարձրել ցարական կառավարության հետապնդած նպատակները: Կաթողիկոսը, շատ շուտ հասու լինելով ցարիզմի իրական նպատակներին և ազատվելով [[Ռուսաստան]]ի հովանավորության ներքո հայկական ինքնավարություն ստեղծելու պատրանքներից, իր տիրական ձեռքով ուղղություն է տվել ազգային-պահպանողական մի հոսանքի, որի խնդիրն ամենից առաջ Հայ եկեղեցու ազգային ոգու և ավանդական կարգի պահպանումն էր:
⚫
Եկեղեցու և կառավարության հարաբերություններում արմատական դիրքորոշում որդեգրած Ներսես Աշտարակեցին վարել է շատ ավելի զգուշավոր քաղաքականություն, երբ խոսքը հայ ժողովըրդի և տվյալ տերության (Ռուսաստան, Թուրքիա, Պարսկաստան) փոխհարաբերությունների մասին էր: Իր կոնդակներով, գրություններով շարունակաբար հորդորել է հայության տարբեր հատվածներին զերծ մնալ անխոհեմ քայլերից, որոնք առաջ կբերեին տվյալ տերության դժգոհությունը և հակազդեցությունը:


⚫
Եկեղեցու և կառավարության հարաբերություններում արմատական դիրքորոշում որդեգրած Ներսես Աշտարակեցին վարել է շատ ավելի զգուշավոր քաղաքականություն, երբ խոսքը [[հայ]] ժողովըրդի և տվյալ տերության ([[Ռուսաստան]], [[Թուրքիա]], [[Պարսկաստան]]) փոխհարաբերությունների մասին էր: Իր կոնդակներով, գրություններով շարունակաբար հորդորել է հայության տարբեր հատվածներին զերծ մնալ անխոհեմ քայլերից, որոնք առաջ կբերեին տվյալ տերության դժգոհությունը և հակազդեցությունը:
⚫
{{bio-stub}}


== Պատկերներ==
⚫
{{Կաթողիկոս|
<gallery>
⚫
նախորդող = [[Հովհաննես Ը Կարբեցի]] |
Պատկեր:Tombstone - Nerses V.JPG|Ներսես կաթողիկոսի գերեզմանը [[Էջմիածնի Մայր Տաճար]]ի մոտ
հաջորդող = [[Մատթևոս Ա.Կոնստանդնուպոլսեցի (Չուհաճյան)]] |
Պատկեր:Nerses Ashtaraketsi Statue.jpg|Ներսես Աշտարակեցու արձանը [[Աշտարակ]]ում, [[Հայաստան]]
ժամկետներ = 1843&ndash;1857
</gallery>
⚫
}}

⚫
{{bio-stub}}


{{կաթողիկոսներ}}
{{կաթողիկոսներ}}
Տող 44. Տող 62.


* [http://araratian-tem.am/media/Qrist.%20Hayast..pdf Քրիստոնյա Հայաստան հանրագիտարան, էջ 782]
* [http://araratian-tem.am/media/Qrist.%20Hayast..pdf Քրիստոնյա Հայաստան հանրագիտարան, էջ 782]

* [http://www.a1plus.am/am/culture/2004/06/4/6665 Ներսես Աշտարակեցի]
* [http://www.a1plus.am/am/culture/2004/06/4/6665 Ներսես Աշտարակեցի]

[[Կատեգորիա:1770 ծնունդներ]]
[[Կատեգորիա:1770 ծնունդներ]]
[[Կատեգորիա:1857 մահեր]]
[[Կատեգորիա:1857 մահեր]]

13:30, 7 Նոյեմբերի 2011-ի տարբերակ

 Այս հոդվածն աղբյուրների կարիք ունի։
Դուք կարող եք բարելավել հոդվածը՝ գտնելով բերված տեղեկությունների հաստատումը վստահելի աղբյուրներում և ավելացնելով դրանց հղումները հոդվածին։
Անհիմն հղումները ենթակա են հեռացման։
Ներսես Ե Աշտարակեցի
Ներսես Ե Աշտարակեցի
Կառավարում
Տիտղոս Ամենայան Հայոց Կաթողիկոս (122-րդ)
Ժամանակամիջոց 1843-1857 թթ.
Եկեղեցի Հայ Առաքելական եկեղեցի Հայ Առաքելական եկեղեցի
Անձնական տվյալներ
 
Կրթություն Էջմիածնի ժառանգավորաց դպրոց
Անունը ծնվելիս Թորոս Հարությունի Շահազիզյան
Ծնվել է 1770 փետրվարի 13
Ծննդավայր Աշտարակ
Մահացել է Փետրվարի 13, 1857 թ.
Մահվան վայր Ռուսական կայսրություն Ռուսական կայսրություն Էջմիածին
Թաղված է Հայաստան Հայաստան [[Պատկեր:|22x20px|border |Վաղարշապատ]] Վաղարշապատ
Ձեռնադրում 1843 թ.
← Հովհաննես Ը        Մատթեոս Ա →

Ներսես Ե Աշտարակեցի, Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս (1843-1857 թթ.), ազգային-ազատագրական շարժման գործիչ: Հաջորդել է Հովհաննես Ը Կարբեցուն:

Կենսագրություն

Իսկական անունն է Թորոս Հարությունի Շահազիզյան: Ծնվել է 1770 թ-ի փետրվարի 13-ին Աշտարակում, սովորել է Էջմիածնի ժառանգավորաց դպրոցում: Երևանյան առաջին արշավանքի ժամանակ (1804 թ.) օգնել է ռուսական զորքերին:

1814-ին նշանակվելով Վրաստանի հայոց հոգևոր թեմի առաջնորդ, ծավալել է տնտեսական և կրթական գործունեություն, Թիֆլիսում հիմնադրել (1824) Ներսիսյան դպրոցը:

1826 թ-ի ռուս-պարսկական պատերազմի ժամանակ կազմակերպել է հայկական կամավորական խմբեր, անձամբ մասնակցել Երևանի, Էջմիածնի, Սարդարապատի ազատագրմանը:

Երևանի գրավումից հետո նշանակվել է երկրամասի ժամանակավոր վարչության անդամ, պարգևատրվել Ալեքսանդր Նևսկու շքանշանով (1828):

Նշանակալից դեր է կատարել Պարսկաստանից հայերի ներգաղթի կազմակերպման գործում: Ռուսաստանի հովանավորության ներքո հայկական ինքնավարություն ստեղծելու՝ Ներսես արք. Աշտարակեցու ձգտումները շուտով հարուցել են ցարական կառավարության դժգոհությունը, և նա հեռացվել է Անդրկովկասից՝ նշանակվելով Նոր Նախիջևանի և Բեսարաբիայի հայոց թեմի առաջնորդ (1828):

Ընտրվելով կաթողիկոս՝ Ներսես Աշտարակեցին վերադարձել է Էջմիածին, դիմադրել Հայ եկեղեցու նկատմամբ ցարական կառավարության ոտնձգություններին, զբաղվել հասարակական, կրթական և շինարարական գործունեությամբ: Նրա ջանքերով կարգավորվել են Մայր աթոռի և Կոստանդուպոլիսի հայոց պատրիարքարանի հարաբերությունները:

Մահացել է 1857 թ-ի փետրվարի 13-ին Վաղարշապատում:

Էջմիածնում, Ներսես Ե Աշտարակեցի կաթողիկոսի շիրմաքարին փորագրված է` «Պաշտպան հայրենյաց»:

Նրան հաջորդել է Մատթեոս Ա Կոնստանդնուպոլսեցին:

Գործունեությունը

1840-ական թթ. կեսից Ներսես Աշտարակեցու ուշադրության կենտրոնում առավելապես տնտեսական խնդիրներն էին: Նրա առաջնահերթ նպատակն է դարձել վերականգնել կաթողիկոսի՝ «Պոլոժենիե»-ով ոտնահարված իրավունքները: Դրա համար հարկ էր կայունացնել Հայ եկեղեցու տնտեսական վիճակը: Նրա գահակալությունը եղել է անզիջում պայքար Հայ եկեղեցու ազգային ավանդական կարգի պահպանման համար, և այդ պայքարում կաթողիկոսը հաճախ է անտեսել «Պոլոժենիե»-ն և գործել ինքնուրույն: Իր ձեռքում կենտրոնացնելով եկեղեցական ողջ իշխանությունը՝ Ներսես Կաթողիկոսը չի համալրել Սինոդի կազմը, ամլության է մատնել նրա գործունեությունը՝ չհաստատելով Սինոդի արձանագրությունները: Թեմերում իր նշանակած ներկայացուցիչների միջոցով սահմանափակել է թեմակալ առաջնորդների իրավունքները և աչալրջորեն վերահսկել աթոռապատկան եկամուտները:

Չբավարարվելով այդ ամենով՝ կազմել է տվել Հայ եկեղեցու նոր կանոնադրություն, որով Հայ եկեղեցու գործերի վարչությունը կենտրոնացվել է կաթողիկոսի ձեռքում: Իր հիմքում ունենալով Հայ եկեղեցու ավանդական կարգը, այն իրենից ներկայացրել է «Պոլոժենիե»-ին բոլորովին հակադիր մի կանոնադրություն: Այդ պատճառով այն չի ներկայացրել ցարական կառավարության հաստատմանը՝ քաջ գիտակցելով, որ վերջինս հավանություն չի տալու դրան, սակայն գործել է համաձայն Հայ եկեղեցու կանոնադրության իր տարբերակի: Դրանով նա ի չիք է դարձրել ցարական կառավարության հետապնդած նպատակները: Կաթողիկոսը, շատ շուտ հասու լինելով ցարիզմի իրական նպատակներին և ազատվելով Ռուսաստանի հովանավորության ներքո հայկական ինքնավարություն ստեղծելու պատրանքներից, իր տիրական ձեռքով ուղղություն է տվել ազգային-պահպանողական մի հոսանքի, որի խնդիրն ամենից առաջ Հայ եկեղեցու ազգային ոգու և ավանդական կարգի պահպանումն էր:

Եկեղեցու և կառավարության հարաբերություններում արմատական դիրքորոշում որդեգրած Ներսես Աշտարակեցին վարել է շատ ավելի զգուշավոր քաղաքականություն, երբ խոսքը հայ ժողովըրդի և տվյալ տերության (Ռուսաստան, Թուրքիա, Պարսկաստան) փոխհարաբերությունների մասին էր: Իր կոնդակներով, գրություններով շարունակաբար հորդորել է հայության տարբեր հատվածներին զերծ մնալ անխոհեմ քայլերից, որոնք առաջ կբերեին տվյալ տերության դժգոհությունը և հակազդեցությունը:

Պատկերներ

{{{alt}}} Սա անձի մասին անավարտ հոդված է։ Դուք կարող եք օգնել Վիքիպեդիային՝ ուղղելով և լրացնելով այն։

Արտաքին հղումներ

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ներսես_Ե_Աշտարակեցի&oldid=578947» էջից