«Աբրահամ Լինքոլնի սպանություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
Տող 1. Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Ահաբեկչական գործողություն}}
{{Տեղեկաքարտ Ահաբեկչական գործողություն}}


'''ԱՄՆ-ի տասնվեցերորդ նախագահ Աբրահամ Լինքոլնի սպանությունը''' տեղի է ունեցել [[1865]] թվականի [[ապրիլի 14]]-ին, Վաշինգտոնում, «Մեր ամերիկացի զարմիկը» ներկայացման ժամանակ (Ֆորդի թատրոնում): Լինքոլնը մահացու վիրավորվել է հարավցիների կողմնակից, դերասան [[Ջոն Ուիլքս Բութ]]<nowiki/>ի կողմից հրազենից գլխին արձակած կրակոցից:
'''ԱՄՆ-ի տասնվեցերորդ նախագահ Աբրահամ Լինքոլնի սպանությունը''' տեղի է ունեցել [[1865]] թվականի [[ապրիլի 14]]-ին, Վաշինգտոնում, «Մեր ամերիկացի զարմիկը» ներկայացման ժամանակ (Ֆորդի թատրոնում): Լինքոլնը մահացու վիրավորվել է հարավցիների կողմնակից, դերասան [[Ջոն Ուիլքս Բութ]]ի կողմից հրազենից գլխին արձակած կրակոցից:


== Նախապատմություն ==
== Նախապատմություն ==
[[Պատկեր:Abraham Lincoln half length seated, April 10, 1865.jpg|մինի|Աբրահամ Լինքոլնի կենդանության օրոք վերջին լուսանկարը՝ արված 1865 թվականի ապրիլի 10-ին, սպանությունից հինգ օր առաջ]]
[[Պատկեր:Abraham Lincoln half length seated, April 10, 1865.jpg|մինի|Աբրահամ Լինքոլնի կենդանության օրոք վերջին լուսանկարը՝ արված 1865 թվականի ապրիլի 10-ին, սպանությունից հինգ օր առաջ]]
[[Ամերիկայի քաղաքացիական պատերազմ|Հյուսիսի և Հարավի պատերազմ]]<nowiki/>ի ժամանակ [[Ջոն Ուիլքս Բութ|Ջոն Բութ]]<nowiki/>ը դարձավ [[Ամերիկայի Համադաշնային Նահանգներ|Կոնֆեդերացիա]]<nowiki/>յի գաղտնի գործակալ, որին նա տրամադրում էր մաքսանենգային դեղամիջոցներ: Նա մասնակցել է հակակառավարական [[Դավադրություն|դավադրությանը]], որի մասնակիցները նախապես մտածել էին առևանգել նախագահ [[Աբրահամ Լինքոլն]]<nowiki/>ին, ապա՝ պատերազմի ավարատին մոտ՝ ծրագրեցին սպանել նրան և [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|ԱՄՆ]]-ի կառավարության հիմնական անդամներին: [[Ամերիկայի Համադաշնային Նահանգներ|Ամերիկայի Համադաշնային նահանգներ]]<nowiki/>ի կապիտուլյացիայից հետո, [[1865]] թվականի [[ապրիլի 9]]-ին երկիրը ստիպված էր անցկացնել Հարավի Վերակառուցում և սկսել [[Սևամորթներ|սևամորթ]]<nowiki/>երի՝ ամերիկյան հասարակության ինտեգրման պրոցեսը:
[[Ամերիկայի քաղաքացիական պատերազմ|Հյուսիսի և Հարավի պատերազմ]]ի ժամանակ [[Ջոն Ուիլքս Բութ|Ջոն Բութը]] դարձավ [[Ամերիկայի Համադաշնային Նահանգներ|Կոնֆեդերացիայի]] գաղտնի գործակալ, որին նա տրամադրում էր մաքսանենգային դեղամիջոցներ: Նա մասնակցել է հակակառավարական [[դավադրություն|դավադրությանը]], որի մասնակիցները նախապես մտածել էին առևանգել նախագահ [[Աբրահամ Լինքոլն]]ին, ապա՝ պատերազմի ավարատին մոտ՝ ծրագրեցին սպանել նրան և ԱՄՆ-ի կառավարության հիմնական անդամներին: [[Ամերիկայի Համադաշնային Նահանգներ|Ամերիկայի Համադաշնային նահանգների]] կապիտուլյացիայից հետո, [[1865]] թվականի [[ապրիլի 9]]-ին երկիրը ստիպված էր անցկացնել Հարավի Վերակառուցում և սկսել [[սևամորթներ|սևամորթ]]երի՝ ամերիկյան հասարակության ինտեգրման պրոցեսը:


== Սպանություն ==
== Սպանություն ==
Պատերազմի ավարտից հինգ օր անց, [[Ավագ Ուրբաթ]]<nowiki/>ի օրը՝ [[1865]] թվականի [[ապրիլի 14]]-ին «Մեր ամերիկացի զարմիկը» ներկայացման ժամանակ ([[Ֆորդի թատրոն]]<nowiki/>ում) հարավցիների կողմնակից, դերասան [[Ջոն Ուիլքս Բութ]]<nowiki/>ը սողոսկեց նախագահական օթյակ և կրակեց [[Աբրահամ Լինքոլն|Լինքոլն]]<nowiki/>ի գլխին: [[Ջոն Ուիլքս Բութ|Բութ]]<nowiki/>ը զբաղված չէր այդ օրվա ներկայացման մեջ, և, առհասարակ, մինչ այդ օրը Ֆորդի թատրոնում խաղացել էր ընդամենը երկու անգամ, սակայն հաճախ էր լինում իր դերասան-ընկերների մոտ և հիանալի գիտեր ինչպես շինությունը, այնպես էլ թատրոնի խաղացանկը: Կատակերգության ամենազվարճալի տեսարանի ժամանակ նա մտավ նախագահի օթյակը և ռեպլիկներից մեկից հետո կրակեց նրա վրա այն հաշվարկով, որ կրակոցի ձայնը խլացվի ծիծաղի պոռթկումով: Ընդունված է համարել, որ [[Ջոն Ուիլքս Բութ|Բութ]]<nowiki/>ը այդ ժամանակ գոչել է՝ {{lang-la|[[Sic semper tyrannis]]!}} («Այսպիսին է բռնակալների ճակատագիրը», հարավի նահանգներից մեկի՝ [[Վիրջինիա]]<nowiki/>յի կարգախոսն է): Առաջ եկած խառնաշփոթության մեջ [[Ջոն Ուիլքս Բութ|Բութ]]<nowiki/>ին հաջողվեց թաքնվել: Այդ ընթացքում մահացու վիրավորված [[Աբրահամ Լինքոլն|Լինքոլն]]<nowiki/>ին թատրոնից տեղափոխեցին տուն, որը գտնվում էր հանդիպակաց: Հաջորդ օրվա առավոտյան, [[1865]] թվականի [[ապրիլի 15]]-ի Աբրահամ Լինքոլնը վախճանվեց:
Պատերազմի ավարտից հինգ օր անց, [[Ավագ Ուրբաթ]]ի օրը՝ [[1865]] թվականի [[ապրիլի 14]]-ին «Մեր ամերիկացի զարմիկը» ներկայացման ժամանակ ([[Ֆորդի թատրոն]]ում) հարավցիների կողմնակից, դերասան [[Ջոն Ուիլքս Բութ]]ը սողոսկեց նախագահական օթյակ և կրակեց [[Աբրահամ Լինքոլն|Լինքոլն]]ի գլխին: [[Ջոն Ուիլքս Բութ|Բութ]]ը զբաղված չէր այդ օրվա ներկայացման մեջ, և, առհասարակ, մինչ այդ օրը Ֆորդի թատրոնում խաղացել էր ընդամենը երկու անգամ, սակայն հաճախ էր լինում իր դերասան-ընկերների մոտ և հիանալի գիտեր ինչպես շինությունը, այնպես էլ թատրոնի խաղացանկը: Կատակերգության ամենազվարճալի տեսարանի ժամանակ նա մտավ նախագահի օթյակը և ռեպլիկներից մեկից հետո կրակեց նրա վրա այն հաշվարկով, որ կրակոցի ձայնը խլացվի ծիծաղի պոռթկումով: Ընդունված է համարել, որ Բութը այդ ժամանակ գոչել է՝ {{lang-la|[[Sic semper tyrannis]]!}} («Այսպիսին է բռնակալների ճակատագիրը», հարավի նահանգներից մեկի՝ [[Վիրջինիա]]յի կարգախոսն է): Առաջ եկած խառնաշփոթության մեջ Բութին հաջողվեց թաքնվել: Այդ ընթացքում մահացու վիրավորված Լինքոլնին թատրոնից տեղափոխեցին տուն, որը գտնվում էր հանդիպակաց: Հաջորդ օրվա առավոտյան, [[1865]] թվականի [[ապրիլի 15]]-ի Աբրահամ Լինքոլնը վախճանվեց:


1865 թվականի [[ապրիլի 26]]-ին [[Ջոն Ուիլքս Բութ|Բութ]]<nowiki/>ը ոստիկանության կողմից հայտնաբերվեց [[Վիրջինիա]] նահանգում, ամբարում: Ամբարը այրեցին, [[Ջոն Ուիլքս Բութ|Բութ]]<nowiki/>ը, զինված ատրճանակով, դուրս եկավ. այդ պահին նրան պարանոցից մահացու վնասվածք հասցրեց Բոստոն Կորբետտը: [[Ջոն Ուիլքս Բութ|Ջոն Բութ]]<nowiki/>ի արտասանած վերջին բառերն էին՝ «Ասացեք մայրիկիս, որ ես մահացա՝ պայքարելով իմ երկրի համար»:
1865 թվականի [[ապրիլի 26]]-ին Բութը ոստիկանության կողմից հայտնաբերվեց Վիրջինիա նահանգում, ամբարում: Ամբարը այրեցին, Բութը, զինված ատրճանակով, դուրս եկավ. այդ պահին նրան պարանոցից մահացու վնասվածք հասցրեց Բոստոն Կորբետտը: Ջոն Բութի արտասանած վերջին բառերն էին՝ «Ասացեք մայրիկիս, որ ես մահացա՝ պայքարելով իմ երկրի համար»:


== Հետևանքները ==
== Հետևանքները ==
Միլիոնավոր ամերիկացիներ, սպիտակներ և սևեր, եկել էին վերջին պարտքը տալու իրենց նախագահին [[Վաշինգտոն ԿՇ|Վաշինգտոն]]<nowiki/>ից [[Սփրինգֆիլդ (Իլինոյս)|Սփրինգֆիլդ]] երկուս ու կես շաբաթ գնացող սգո գնացքի ուղևորության ժամանակ: Գնացքը երկու դագաղ էր տանում՝ մեծ դագաղում [[Աբրահամ Լինքոլն]]<nowiki/>ի մարմինն էր, փոքրում՝ նրա որդու՝ Ուիլյամի մարմինը, ով մահացել էր դրանից երեք տարի առաջ, [[Աբրահամ Լինքոլն|Լինքոլն]]<nowiki/>ի պաշտոնավարման ժամանակ<ref>{{Cite web|url=http://www.findagrave.com/cgi-bin/fg.cgi?page=gr&GRid=9126|title=William Wallace “Willie” Lincoln (1850-1862) -...|website=www.findagrave.com|accessdate=2018-04-24}}</ref>: Աբրահամը և Ուիլյամը հուղարկավորվեցին [[Սփրինգֆիլդ (Իլինոյս)|Սփրինգֆիլդ]]<nowiki/>ում, Օուկ-Ռիջ գերեզմանատանը: Լինքոլնի ողբերգական մահը նպաստեց նրա անվան շուրջ իր կյանքը հանուն երկրի վերամիավորման և սևամորթ ստրուկների ազատագրման համար նվիրաբերած նահատակի լուսապսակի ձևավորմանը: Լինքոլնի մահով [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|ԱՄՆ]]-ի սևամորթ բնակչությունը երկար տարիներ կորցրեց ազատության իրավունքը, որը պրոպագանդում էր Լինքոլնը և ուզում էր այն իրականացնել ամբողջ երկրով մեկ:
Միլիոնավոր ամերիկացիներ, սպիտակներ և սևեր, եկել էին վերջին պարտքը տալու իրենց նախագահին [[Վաշինգտոն ԿՇ|Վաշինգտոն]]ից [[Սփրինգֆիլդ (Իլինոյս)|Սփրինգֆիլդ]] երկուս ու կես շաբաթ գնացող սգո գնացքի ուղևորության ժամանակ: Գնացքը երկու դագաղ էր տանում՝ մեծ դագաղում Աբրահամ Լինքոլնի մարմինն էր, փոքրում՝ նրա որդու՝ Ուիլյամի մարմինը, ով մահացել էր դրանից երեք տարի առաջ, Լինքոլնի պաշտոնավարման ժամանակ<ref>{{Cite web|url=http://www.findagrave.com/cgi-bin/fg.cgi?page=gr&GRid=9126|title=William Wallace “Willie” Lincoln (1850-1862) -...|website=www.findagrave.com|accessdate=2018-04-24}}</ref>: Աբրահամը և Ուիլյամը հուղարկավորվեցին Սփրինգֆիլդում, Օուկ-Ռիջ գերեզմանատանը: Լինքոլնի ողբերգական մահը նպաստեց նրա անվան շուրջ իր կյանքը հանուն երկրի վերամիավորման և սևամորթ ստրուկների ազատագրման համար նվիրաբերած նահատակի լուսապսակի ձևավորմանը: Լինքոլնի մահով ԱՄՆ-ի սևամորթ բնակչությունը երկար տարիներ կորցրեց ազատության իրավունքը, որը պրոպագանդում էր Լինքոլնը և ուզում էր այն իրականացնել ամբողջ երկրով մեկ:



== Մշակույթում ==
== Մշակույթում ==
Լինքոլնի սպանությունը, որպես իրադարձություն, որը մեծ պատմական նշանակություն ունի, հաճախ է հիշատակվել գրականության, կինոյի, երաժշտության և ներկայացումների մեջ:
Լինքոլնի սպանությունը, որպես իրադարձություն, որը մեծ պատմական նշանակություն ունի, հաճախ է հիշատակվել գրականության, կինոյի, երաժշտության և ներկայացումների մեջ:

=== Կինոյում և հեռուստասերիալներում ===
=== Կինոյում և հեռուստասերիալներում ===
* [[Դեյվիդ Ուորկ Գրիֆիթ|Դեյվիդ Գրիֆիթ]]<nowiki/>ի '''«'''Ազգի ծնունդը» ([[1915]]),
* [[Դեյվիդ Ուորկ Գրիֆիթ|Դեյվիդ Գրիֆիթի]] «Ազգի ծնունդը» ([[1915]]),
* [[Ջոն Ֆորդ]]<nowiki/>ի '''«'''Շնաձկների կղզու բանտարյալը», ([[1936]])
* [[Ջոն Ֆորդ]]ի «Շնաձկների կղզու բանտարյալը», ([[1936]])
* Ջեյմս Կոնուեյի '''«'''Դավադրություն ընդդեմ Լինքոլնի» ([[1977]]),
* Ջեյմս Կոնուեյի «Դավադրություն ընդդեմ Լինքոլնի» ([[1977]]),
* Հարոլդ Ռամիսի [[Ցանկություններով կուրացածը (ֆիլմ, 2000)|'''«'''Ցանկություններով կուրացածը»]] ([[2000]]),
* Հարոլդ Ռամիսի [[Ցանկություններով կուրացածը (ֆիլմ, 2000)|«Ցանկություններով կուրացածը»]] ([[2000]]),
* Ջոն Տարտելթաուբի [[Ազգի գանձերը. գաղտնիքների գիրքը|'''«'''Ազգի գանձերը. գաղտնիքների գիրքը»]] ([[2007 год в кино|2007]]),
* Ջոն Տարտելթաուբի [[Ազգի գանձերը. գաղտնիքների գիրքը|«Ազգի գանձերը. գաղտնիքների գիրքը»]] ([[2007]]),
* [[Ռոբերտ Ռեդֆորդ]]<nowiki/>ի '''«'''Դավադրուհին'''»''' ([[2010 год в кино|2010]]),
* [[Ռոբերտ Ռեդֆորդ]]ի «Դավադրուհին» ([[2010]]),
* [[Սթիվեն Սփիլբերգ]]<nowiki/>ի '''«'''Լինքոլն'''»''' ([[2012 год в кино|2012]]),
* [[Սթիվեն Սփիլբերգ]]ի «Լինքոլն» ([[2012]]),
* Մատնիչը (2012—2013), սեզոն 2, 12-րդ և 13-րդ սերիաներ
* Մատնիչը (2012—2013), սեզոն 2, 12-րդ և 13-րդ սերիաներ
* Ադրիան Մոուտ '''«'''Լինքոլնի սպանությունը» ([[2013]]),
* Ադրիան Մոուտ «Լինքոլնի սպանությունը» ([[2013]]),
* Ժամանակից դուրս ([[2016]]), սեզոն 1, 2-րդ սերիա
* Ժամանակից դուրս ([[2016]]), սեզոն 1, 2-րդ սերիա


Տող 37. Տող 37.


== Հղումներ ==
== Հղումներ ==
* [http://www.life.com/gallery/41362 «Человек, который убил Линкольна» — Слайдшоу [[Life (журнал)|журнала «Life»]]]
* [http://www.life.com/gallery/41362 «Человек, который убил Линкольна» — Слайдшоу «Life»]

[[Կատեգորիա:Սպանություններ ԱՄՆ-ում]]

17:13, 24 Ապրիլի 2018-ի տարբերակ

Աբրահամ Լինքոլնի սպանություն
Տեսակքաղաքական սպանություն և քաղաքական սպանություն
Երկիր ԱՄՆ
Գրոհի վայրՎաշինգտոն, Կոլումբիայի շրջան
ՏեղադրանքՖորդի թատրոն
Գրոհի նպատակԱբրահամ Լինքոլն
Տարեթիվապրիլի 15, 1865
ԶենքԴերինջեր և Դաշույն
Զոհվածներ1 մարդ
Վիրավորներ4
 Assassination of Abraham Lincoln Վիքիպահեստում

ԱՄՆ-ի տասնվեցերորդ նախագահ Աբրահամ Լինքոլնի սպանությունը տեղի է ունեցել 1865 թվականի ապրիլի 14-ին, Վաշինգտոնում, «Մեր ամերիկացի զարմիկը» ներկայացման ժամանակ (Ֆորդի թատրոնում): Լինքոլնը մահացու վիրավորվել է հարավցիների կողմնակից, դերասան Ջոն Ուիլքս Բութի կողմից հրազենից գլխին արձակած կրակոցից:

Նախապատմություն

Աբրահամ Լինքոլնի կենդանության օրոք վերջին լուսանկարը՝ արված 1865 թվականի ապրիլի 10-ին, սպանությունից հինգ օր առաջ

Հյուսիսի և Հարավի պատերազմի ժամանակ Ջոն Բութը դարձավ Կոնֆեդերացիայի գաղտնի գործակալ, որին նա տրամադրում էր մաքսանենգային դեղամիջոցներ: Նա մասնակցել է հակակառավարական դավադրությանը, որի մասնակիցները նախապես մտածել էին առևանգել նախագահ Աբրահամ Լինքոլնին, ապա՝ պատերազմի ավարատին մոտ՝ ծրագրեցին սպանել նրան և ԱՄՆ-ի կառավարության հիմնական անդամներին: Ամերիկայի Համադաշնային նահանգների կապիտուլյացիայից հետո, 1865 թվականի ապրիլի 9-ին երկիրը ստիպված էր անցկացնել Հարավի Վերակառուցում և սկսել սևամորթերի՝ ամերիկյան հասարակության ինտեգրման պրոցեսը:

Սպանություն

Պատերազմի ավարտից հինգ օր անց, Ավագ Ուրբաթի օրը՝ 1865 թվականի ապրիլի 14-ին «Մեր ամերիկացի զարմիկը» ներկայացման ժամանակ (Ֆորդի թատրոնում) հարավցիների կողմնակից, դերասան Ջոն Ուիլքս Բութը սողոսկեց նախագահական օթյակ և կրակեց Լինքոլնի գլխին: Բութը զբաղված չէր այդ օրվա ներկայացման մեջ, և, առհասարակ, մինչ այդ օրը Ֆորդի թատրոնում խաղացել էր ընդամենը երկու անգամ, սակայն հաճախ էր լինում իր դերասան-ընկերների մոտ և հիանալի գիտեր ինչպես շինությունը, այնպես էլ թատրոնի խաղացանկը: Կատակերգության ամենազվարճալի տեսարանի ժամանակ նա մտավ նախագահի օթյակը և ռեպլիկներից մեկից հետո կրակեց նրա վրա այն հաշվարկով, որ կրակոցի ձայնը խլացվի ծիծաղի պոռթկումով: Ընդունված է համարել, որ Բութը այդ ժամանակ գոչել է՝ լատին․՝ Sic semper tyrannis! («Այսպիսին է բռնակալների ճակատագիրը», հարավի նահանգներից մեկի՝ Վիրջինիայի կարգախոսն է): Առաջ եկած խառնաշփոթության մեջ Բութին հաջողվեց թաքնվել: Այդ ընթացքում մահացու վիրավորված Լինքոլնին թատրոնից տեղափոխեցին տուն, որը գտնվում էր հանդիպակաց: Հաջորդ օրվա առավոտյան, 1865 թվականի ապրիլի 15-ի Աբրահամ Լինքոլնը վախճանվեց:

1865 թվականի ապրիլի 26-ին Բութը ոստիկանության կողմից հայտնաբերվեց Վիրջինիա նահանգում, ամբարում: Ամբարը այրեցին, Բութը, զինված ատրճանակով, դուրս եկավ. այդ պահին նրան պարանոցից մահացու վնասվածք հասցրեց Բոստոն Կորբետտը: Ջոն Բութի արտասանած վերջին բառերն էին՝ «Ասացեք մայրիկիս, որ ես մահացա՝ պայքարելով իմ երկրի համար»:

Հետևանքները

Միլիոնավոր ամերիկացիներ, սպիտակներ և սևեր, եկել էին վերջին պարտքը տալու իրենց նախագահին Վաշինգտոնից Սփրինգֆիլդ երկուս ու կես շաբաթ գնացող սգո գնացքի ուղևորության ժամանակ: Գնացքը երկու դագաղ էր տանում՝ մեծ դագաղում Աբրահամ Լինքոլնի մարմինն էր, փոքրում՝ նրա որդու՝ Ուիլյամի մարմինը, ով մահացել էր դրանից երեք տարի առաջ, Լինքոլնի պաշտոնավարման ժամանակ[1]: Աբրահամը և Ուիլյամը հուղարկավորվեցին Սփրինգֆիլդում, Օուկ-Ռիջ գերեզմանատանը: Լինքոլնի ողբերգական մահը նպաստեց նրա անվան շուրջ իր կյանքը հանուն երկրի վերամիավորման և սևամորթ ստրուկների ազատագրման համար նվիրաբերած նահատակի լուսապսակի ձևավորմանը: Լինքոլնի մահով ԱՄՆ-ի սևամորթ բնակչությունը երկար տարիներ կորցրեց ազատության իրավունքը, որը պրոպագանդում էր Լինքոլնը և ուզում էր այն իրականացնել ամբողջ երկրով մեկ:

Մշակույթում

Լինքոլնի սպանությունը, որպես իրադարձություն, որը մեծ պատմական նշանակություն ունի, հաճախ է հիշատակվել գրականության, կինոյի, երաժշտության և ներկայացումների մեջ:

Կինոյում և հեռուստասերիալներում

Տես նաև

Ծանոթագրություններ

  1. ↑ «William Wallace "Willie" Lincoln (1850-1862) -...». www.findagrave.com. Վերցված է 2018-04-24-ին.

Հղումներ

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Աբրահամ_Լինքոլնի_սպանություն&oldid=5735046» էջից