«Ժողովրդավարություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Փոխել հղումները
Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
No edit summary
Տող 25. Տող 25.


Չնայած ժողովրդավարության զարգացման միտմանը, այն այսօր էլ հանդիսանում է բազմաթիվ բանավեճերի առարկա։ Քննարկումները տարվում են լիիրավ քաղաքացիների, ժողովրդավարական ներկայացուցչական ընթացակարգերի, ժողովրդավարության համար անհրաժեշտ պայմանների, ժողովրդավարական քաղաքականության թույլատրելի սահմանների, էթնիկ և մշակութային փոքրամասնությունների պաշտպանությամբ զբաղվող տարբեր հասարակակաան կազմակերպությունների և սոցիալական խմբերի վրա ժողովրդավարական սկզբունքների տարածման, ժողովրդավարության մեթոդաբանության շուրջ։ Այսօր ժողովրդավարական ռեժիմի հրամայականներն են սոցիալական անհավասարությունը, ահաբեկչությունը, անջատողականությունը և բնակչության արտագաղթը։ Այնպիսի միջազգային կազմակերպություններ, ինչպիսիք են ՄԱԿ, ՀԱՊԿ, ԵՄ և այլն, ենթադրում են մասնակից պետությունների ինքնիշխանության մասնակի սահմանափակում, որպեսզի միջազգային հանրությունը կարողանա ազդեցություն ունենալ առանձին պետությունների կողմից վարվող քաղաքականության վրա, հատկապես մարդու իրավունքների պաշտպանության ասպարեզում, սակայն հարկ է նաև նշել, որ վերոնշյալ միջազգային կազմակերպությունն ունեն համամատաբար ավելի քիչ ժողովրդավարաան ինստիտուտներ <ref name="Dahl-00">''Даль Р.'' Смещающиеся границы демократических правлений // Русский журнал. Октябрь 2000. [http://old.russ.ru/politics/meta/20001018_dahl.html Ч. 1] [http://old.russ.ru/politics/meta/20001023_dahl.html Ч. 2]</ref><ref name="Fukuyama">''[[Фукуяма, Фрэнсис|Фукуяма Ф.]]'' [http://lib.ru/POLITOLOG/FUKUYAMA/konec_istorii.txt Конец истории и последний человек] / Пер. с англ. М. Б. Левина. М.: АСТ, 2004.</ref>։
Չնայած ժողովրդավարության զարգացման միտմանը, այն այսօր էլ հանդիսանում է բազմաթիվ բանավեճերի առարկա։ Քննարկումները տարվում են լիիրավ քաղաքացիների, ժողովրդավարական ներկայացուցչական ընթացակարգերի, ժողովրդավարության համար անհրաժեշտ պայմանների, ժողովրդավարական քաղաքականության թույլատրելի սահմանների, էթնիկ և մշակութային փոքրամասնությունների պաշտպանությամբ զբաղվող տարբեր հասարակակաան կազմակերպությունների և սոցիալական խմբերի վրա ժողովրդավարական սկզբունքների տարածման, ժողովրդավարության մեթոդաբանության շուրջ։ Այսօր ժողովրդավարական ռեժիմի հրամայականներն են սոցիալական անհավասարությունը, ահաբեկչությունը, անջատողականությունը և բնակչության արտագաղթը։ Այնպիսի միջազգային կազմակերպություններ, ինչպիսիք են ՄԱԿ, ՀԱՊԿ, ԵՄ և այլն, ենթադրում են մասնակից պետությունների ինքնիշխանության մասնակի սահմանափակում, որպեսզի միջազգային հանրությունը կարողանա ազդեցություն ունենալ առանձին պետությունների կողմից վարվող քաղաքականության վրա, հատկապես մարդու իրավունքների պաշտպանության ասպարեզում, սակայն հարկ է նաև նշել, որ վերոնշյալ միջազգային կազմակերպությունն ունեն համամատաբար ավելի քիչ ժողովրդավարաան ինստիտուտներ <ref name="Dahl-00">''Даль Р.'' Смещающиеся границы демократических правлений // Русский журнал. Октябрь 2000. [http://old.russ.ru/politics/meta/20001018_dahl.html Ч. 1] [http://old.russ.ru/politics/meta/20001023_dahl.html Ч. 2]</ref><ref name="Fukuyama">''[[Фукуяма, Фрэнсис|Фукуяма Ф.]]'' [http://lib.ru/POLITOLOG/FUKUYAMA/konec_istorii.txt Конец истории и последний человек] / Пер. с англ. М. Б. Левина. М.: АСТ, 2004.</ref>։

=== «Կատարյալ ժողովրդավարություն» ===
«Կատարյալ ժողովրդավարություն» հասկացությունն ունի երկու նշանակություն։ Համաձայն առաջինի` գաղափարն ընդունվում է որպես հնարավոր համակարգերից ամենակատարյալը։ Եկրորդ նշնանակությունը ենթադրում է ազատական ժողովրդավարության ինստիտուտների առկայությունը։ Առաջինի դեպքում անհրաժեշտ է դառնում պատասխանել մի շարք հարցերի<ref name="Dahl_Brit">''Dahl R. A.'' Democracy. [[Энциклопедия Британника]] Chicago: Encyclopædia Britannica, 2007. Vol. 17, No. 179. См. также [http://search.eb.com/eb/article-9029895]{{ref-en}}</ref>․
* ինչպիսին է այլ կառավարման ձևերի ժողովրդավարությունը;
* ինչ են իրենցից ներկայացնում այն միավորումները կամ տարածքային միավորները, որտեղ հաստատվել է ժողովրդավարություն;
* այդ միավորումներից ով է մասնակից որոշումների կայացման գործընթացին, այսինքն վերջիններս հանդիսանում են լիիավ քաղաքացիներ թե ոչ;
* կառավարելու նպատակով ինչպիսի քաղաքական մեխանիզմներ են օգտագործում քաղաքացիները;
* ում կարծիքն է որոշիչը;
* եթե այն մեծամասնության կարծիքն է, ապա ինչպես որոշել այդ մեծամասնությունը;
* ինչ է անհրաժեշտ ժողովրդավարական համակարգի կայունության համար։
Այդ բոլոր հարցերը ենթադրում են պատասխանների լայն շրջանակ։ Օրինակ, համաձայն [[Ռոբերտ Դալ|Ռոբերտ Դալի]], ժողովրդավարության գաղափարը ենթադրում է որոշակի հանրության առկայություն /դեմոս/, որտեղ յուրաքանչյուր անդամ հավասարաչափ իրավասու է լինել մասնակից այդ հասարակության կառավարման գործընթացին, ունի անհրաժեշտ գիտելիքներ այն մասին, թե ինչպիսի քաղաքական ընտրությունն է թույլատրում լավագույնս պաշտպանել իր շահը<ref name="Dahl">''[[Даль, Роберт|Роберт Даль]]''. [http://old.russ.ru/antolog/predely/1/dem2-3.htm Проблемы гражданской компетентности]</ref>։ Քաղաքական որոշումների կայացումը՝ ելնելով վերոնշյալ սկզբունքներից, պահանջում է տվյալ հասարակության բոլոր քաղաքացիների հավասար և արդյունավետ հնարավորությունների առկայություն։
* ուրիշներին հայտնել իր քաղաքական հայացքները;
* տարբեր աղբյուրներից ստանալ տեղեկատվություն տարբեր այլընտրաքային առաջարկությունների և դրանցից բխող հնարավոր հետևանքների մասին;
* մասնակից լինել որոշման վերջնական ընտրությանը՝ հավասար ընտրության ճանապարհով։
ներկայացված չափանիշները բնորոշում են ոչ միայն քաղաքական գործընթացը, այլ նաև այդ գործընթացի հետ կապված հասարակության յուրաքանչյուր անդամի իրավունքը<ref name="Plattner-98">''Plattner M. F.'' [http://www.foreignaffairs.com/articles/53815/marc-f-plattner/liberalism-and-democracy-cant-have-one-without-the-other Liberalism and Democracy: Can’t Have One Without the Other]{{ref-en}} // Foreign Affairs. March-April, 1998.</ref>։ Հիմնականում ժողովրդավարական պետությունը պետք է ապահովի անձնական ազատությունների պաշտպանություն, որը անհրաժեշտ է ընտրական գործընթացի թափանցիկության և մրցակցության համար։ Ամենակարևորը նաև ընտրություններին մասնակցության, ազատ ընտրության, թեկնածության առաջադրման , ԶԼՄ-ներով անձնական քաղաքական հայացքների արտահայտման, քաղաքական խմբերի ստեղծման և նրանց գործունեությանը մասնակից լինելու իրավունքն է։

Ժողովրդավարական հիմնարար մոդելների խնդիրը քաղաքացիների գործունեության որոշման շրջանակի որոշումն է, որոնց վրա տարածվում է քաղաքական հավասարությունը, բայց նման դեպքում խոսքը գնում է այն հասարակության մասին, որտեղ յուրաքանչյուր քաղաքացի ունի պետությամբ կառավարելու հավասար հնարավորություններ, սակայն համաձայն ժամանակակից մետեցումների, բոլորը կամ մեծամասնությունը պետք է լինեն լիրավ քաղաքացիներ<ref name="Dahl_IESBS">''Dahl R. A.'' Democracy // International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences / Ed. N. J. Smelser, P. B. Baltes. Oxford: Elsevier, 2001. ISBN 0-08-043076-7</ref>։

Համաջայն [[Կարլ Փոփեր|Կառլ Փոփեր]]<nowiki/>ի, ժողովրդավարությունն իրենից ներկայացնում է բաց հասարակություն, որտեղ բոլոր անդամները քննադատորեն են տրամադրված թաբի հանդեպ՝ հիմնվելով անձնական մտավոր ունակությունների և քննադատական մտածողության վրա, ինչպես նաև ելնելով այն պայմանավորվածություններից, որոնք ձեռք են բերվել համատեղ քննարումների արդյունքո ւմ<ref name="Поппер4">''[[Поппер, Карл Раймунд|Поппер К.]]'' [[Открытое общество и его враги]]</ref>։

Դենիել Բելլի պնդմամբ, որպես ժողովրդավարական հասարակության հիմնական չափորոշիչ և ժողովրդավարության թափանցիկության ցուցանիշ ծառայում է սոցիալական վերելակի առկայությունը՝ անկախ սոցիալական ծագումից, որին հնարավոր է հասնել միայն սոցիալական աստիճանի գագաթին բարձրանալու գձտումների միջոցով, նպատակ ունենալով ընդգրկվել հասարակության ընրանու շարքերը<ref name="Bell">''[[Белл, Дэниел (социолог)|Белл Д.]]'' [http://royallib.com/book/bell_daniel/gryadushchee_postindustrialnoe_obshchestvo_vvedenie.html Грядущее постиндустриальное общество]</ref>։
*
*
{{ՎՊԵ|Democracy}}
{{ՎՊԵ|Democracy}}

07:46, 25 Մարտի 2018-ի տարբերակ

Շարքի մաս
Քաղաքականություն
Ballot box
Կինը քվեարկում է 2007 թ.Ֆրանսիայի նախագահական ընտրությունների երկրորդ փուլում։

Ժողովրդավարություն /Հին հուն. δη μοκρατία՝ ժողովրդի իշխանություն, δῆμος- ժողովուրդ և κράτος իշխանություն/ քաղաքական ռեժիմ է, որի հիմքում ընկած է գործընթացի կամ նրա որևէ մակարդակի վրա մասնակիցների հավասար մասնակցությամբ խմբային որոշումների կայացման ընթացակարգը[1]։ Չնայած այն հանգամանքին, որ տվյալ ընթացակարգն ընդունելի է առկա յուրաքանչյուր հասարակական կառուցվածքի համար, այնուամենայնիվ այսօր վերջինիս գոյության բաղադրիչը հանդիսանում է հենց պետության առայությունը, քանի որ այն ենթադրում է իշխանության առայություն[2] ։ Այս դեպքում ժողովրդավարության սահմանումը հիմնականում սահմանափակվում է հետևյալ հատկանիշներով․

  • Առաջնորդների նշանակումն իրենց կառավարողների կողմից տեղի է ունենում ազնիվ և մրցակցային ընտրությունների միջոցով;

Ժողովրդավարությունը հասարակության յուրաքանչյուր անդամի համար պահանջում է մի շարք իրավունքների ապահովում։

Ժողովրդի կառավարման հետ փողկապակցված են մի շարք այնպիսի արժեքներ, ինչպիսիք են՝ օրինականություն, քաղաքական և սոցիալական հավասարություն, ազատություն, ինքնորոշման իրավունք, մարդու հիմնարար իրավունքներ և այլն։

Քանի որ ժողովրդի իշխանության իդեալը դժվարհասանելի է և ենթակա է բազմաթիվ սահմանումների, առաջարկվում էին բազմաթիվ պրակտիկ ընթացկարգեր։ Մինչև 18-րդ դարն ամենատարածված ընթացակարգը եղել է ուղիղ ժողովրդավարությունը, երբ քաղաքացիներն իրենց որոշումների կայացման իրավունքն իրականացրել են ամիջականորեն՝ փոխհամաձայնեցման /կոնսենսուս/ կամ փոքրամասնությանը մեծամասնությանը ենթարվելու ճանապարհով։ Ներակացուցչական ժողովրդավարության պայմաններում նույն իրավունքն իրականացվում է իրենց կողմից ընտրված պատգամավորների կամ այլ պաշտոնատար անձանց միջոցով, որտեղ ընտրված կառավարողները կայացնում են որոշումներ՝ հաշվի առնելով կառավարվողների նախասիրությունները, վերջիններիս հաշվետու լինելով իրենց գործողությունների համար[7]։

Ժողովրդավարության հիմնական նպատակներից մեկը հանդիսանում է կամայականության և չարաշահման սահմանափակումը, որը հաճախ չի հաջողվում հաստատել այն պետություններում, որտեղ բացակայել են մարդու իրավունքները և այլ ժողովրդավարական արժեքները, համընդհանուր ճանաչված կամ իրավական համակարգի կողմից բացակայել է արդյունավետ պաշտպանության ինստիտուտը։ Այսօր մի շարք պետություններում ժողովրդավարությունը նույնականացվում է լիբերալ /ազատական/ ժողովրդավարության հետ, որը բարձրադիր իշխանությամբ օժտված անձանց ազնիվ, պարբերաբար և համընդհանուր ընտրությունների միջոցով ձևավորված կառավարում է, երբ թեկնածուներն ազատ մրցակցում են ընտրողների ձայնի համար, այն նաև իր մեջ ներառում է իրավունքի գերակայություն, իշխանության տարանջատում և սահմանադրական սահմանափակումներ, որոնց հնարավոր է հասնել միայն հստակ խմբերի կամ անձանց որոշակի երաշխիքների ճանապարհով։ Մյուս կողմից էլ կաևորվում են ձախակողմյա շարժումները, տեսանելի տնտեսագետները, ինչպես նաև արևմտյան ընտրանու այնպիսի ներկայացուցիչներ, ինչպիսիք են ԱՄՆ-ի նախկին նախագահ Բարակ Օբաման, Արժույթի միջազգային ֆոնդի գործադիր տնօրեն Քրիստին Լագարդը պնդում են, որ քաղաքական որոշումների կայացումը, շարքային քաղաքացիների ազդեցությունը պետության քաղաքականության վրա հնարավոր է իրականացնել միայն սոցիալական իրավունքների ապահովման, հավասարության հնարավորության և սոցիալ-տնտեսական անհավասարության ցածր մակարդակի առկայության պարագայում[8]։

Մի շարք ավտորիտար վարչակարգերն ունեցել են ժողովրդավարական կառավարման արտաքին հատանիշներ, սակյան այնտեղ իշխանության կրողը եղել է միայն մեկ կուսակցություն, իսկ վարվող քաղաքականությունը կախված չի եղել ընտրողների նախասիրություններից։ 21-րդ դարի վերջին քառորդում նկատվել է ժողովրդավարության տարածման միտում, որի խոչընդոտներից են եղել անջատողականությունը, ահաբեկչությունը, բնաչության արտագաղթը, սոցիալական անհավասարության աճը։ Այնպիսի միջազգային կազմաերպություններ, ինչպիսիք են ՄԱԿ, ՀԱՊԿ և ԵՄ ենթադրում են, որ պետության ներքին գործերի վերահսկումը, այդ թվում նաև ժողովրդավարության հարցերը և մարդու իրավունքների իրականացումը, մասնակիորեն պետք է լինեն միջազգային հանրության ազդեցության ոլորտում։

Հիմնական հոդվածը՝ Ժողովրդավարության պատմություն

Պատմականորեն առաջինն անվանում են հենց նախնադարյան-համայնական ժողովրդավարությունը։ Ժողովրդավարութունն առաջացել է Հին Հունաստանում և Հին Հռոմում,որի որոշակի տարրերն առկա են եղել միջնադարյան քաղաք-պետությունների ավանդույթներում և Եվրոպայի իշխանական ներկայացուցչական մարմիններոմ, ինչպես նաև նոր ժամանակի բրիտանական գաղութներում։ Հնագույն քաղաք-պետությունների օրենսդիր, գործադիր և դատական իշխանության կրողը եղել է ժողովը, որի մեջ ընդգրկված են եղել բոլոր քաղաքացիները։ Այն հնարավոր էր, քանի որ այդ քաղաքների բնակչությունը հիմնականում չէր գերազանցում 10000 հոգի, իսկ կանայք և ստրուկները զուրկ էին քաղաքական իրավունքից։ Քաղաքացիներն ունեին գործադիր և դատական ոլորտներում պաշտոններ զբաղեցնելու իրավունք, որոնք ընտրվելու սկզբունքով էին, իսկ մյուսները նշանակվում էին վիճակահանության սկզբունքով։ Սակայն Հռոմեական Հանրապետության հնագույն ժողովրդավարական ինստիտուտները դադարեցրեցին իրենց գործունեությունը։

Հարկ է նաև նշել, որ ժողովրդավարությունը հնագույն ժամանակներում համարվել է փիլիսոփայական մտորումների առարկա և հասկացուցությունը կարող էր ունենալ այնպիսի նշանակություն, որը բավականին տարբեր էր տվյալ բառի ժամանակակից նշանակությունից։ Պլատոնը նշել է, որ ժողովրդավարությունը նախանձող աղքատների իշխանություն է։ Իր ութերորդ «Պետություն» գրքում նա պնդում էր, որ ավելորդ ժողովրդավարությունը հանգեցնում է բռնությանը։ Նմանատիպ կարծիքի էր նաև Արիստոտելը՝ նշելով, որ ժողովրդավարությունը մեծամասնոթյուն կազմող աղքատ քաղաքացիների կառավարում է՝ որոնք ցանկանում էին բավարարել իրենց անձնական կշահերը։ Նա նշում էր, որ նմանատիպ կառավարման ձևը հանգեցնում է ժողովրդավարության, քաղաքականության կատարյալ ձևի խեղաթյուրմանը[9][10]։

Իսկ միջնադարյան Եվրոպայում ժողովրդավարական կառավարման հիմքում ընկած է եղել կրոնի գործոնը, մեծ նշանակություն է ունեցել նաև փորձի փոխանակումը, երբ միապետը փորձում էր արժանանալ տարբեր խավերի կողմից իր հանձնարարականների հավանությանը։

Լուսավորության դարաշրջանը, Ամերիկյան և Ֆրանսիական հեղափոխությունները խթանեցին մտավոր և հասարակական զարգացումը, հատկապես քաղաքացիական և քաղաքական հավասարության մասին պատերացումները։ 19-րդ դարից սկսած, ազատ ընտրությունների ճանապարհով ընտրված պատգամավորների ժողովները դարձան ժողովրդավարական կառավարման կենտրոնական ինստիտուտները։ Մի շարք պետություններում ժողովրդավարությունը սկսեց ընդգրկել նաև ընտրական գործընթացի, խոսքի ազատության և իրավունքի գերակայության ոլորտներում, նշելով, որ այն հաստատում է մրցունակութուն այն պետություւներում, որտեղ հաստատված էր կոմունիստական կառավարման ձևը, որտեղ և հռչավում էր ժողովրդահավասարության գաղափարը, որը ենթադրում էր դասահավասարություն։ Մինչև 20-րդ դարը ժողովրդավարությունը ենթադրում էր, որ լիիրավ քաղաքացիության կրողները կազմում են հասարակության մեծամասնությունը՝ սեփականատիրական արտոնակարգով, ռասայական, գենդերային /սեռական/ և ազգային հատկանիշներով, երբ մյուսները դուրս էին քաղաքական որոշումներ ընդունելու գործընթացից։ Մեծ Բրիտանիայում և ԱՄՆ-ում 18-րդ դարի վերջում ընտրական իրավունքից օգտվողների թիվը կազմում էր ընդհանուր բնակչության 2-5 %-ը, իսկ Մեծ Բրիտանիայում, ժամանակակից ժողովրդավարության հայրենիքում, կանայք միայն 1928 թվականից ունեին տղամարդկանց հետ հավասար ընտրական իրավունք, չեղարվեց բազմակի ընտրությունը, երբ ընտրողը ուներ մի քանի ձայնի իրավունք, իսկ ԱՄՆ-ում ԱՄՆ սեփականատիրական արտոնակարգը հիմնարար վերացավ 1964 թվականաին։ 21-րդ դարի սզբից ընտրությունների համընդհանրությունը ստացավ աշխարհահնչեղություն իբրև ժողովրդավարության կարևորագույն չափորոշիչ։

Չնայած ժողովրդավարության զարգացման միտմանը, այն այսօր էլ հանդիսանում է բազմաթիվ բանավեճերի առարկա։ Քննարկումները տարվում են լիիրավ քաղաքացիների, ժողովրդավարական ներկայացուցչական ընթացակարգերի, ժողովրդավարության համար անհրաժեշտ պայմանների, ժողովրդավարական քաղաքականության թույլատրելի սահմանների, էթնիկ և մշակութային փոքրամասնությունների պաշտպանությամբ զբաղվող տարբեր հասարակակաան կազմակերպությունների և սոցիալական խմբերի վրա ժողովրդավարական սկզբունքների տարածման, ժողովրդավարության մեթոդաբանության շուրջ։ Այսօր ժողովրդավարական ռեժիմի հրամայականներն են սոցիալական անհավասարությունը, ահաբեկչությունը, անջատողականությունը և բնակչության արտագաղթը։ Այնպիսի միջազգային կազմակերպություններ, ինչպիսիք են ՄԱԿ, ՀԱՊԿ, ԵՄ և այլն, ենթադրում են մասնակից պետությունների ինքնիշխանության մասնակի սահմանափակում, որպեսզի միջազգային հանրությունը կարողանա ազդեցություն ունենալ առանձին պետությունների կողմից վարվող քաղաքականության վրա, հատկապես մարդու իրավունքների պաշտպանության ասպարեզում, սակայն հարկ է նաև նշել, որ վերոնշյալ միջազգային կազմակերպությունն ունեն համամատաբար ավելի քիչ ժողովրդավարաան ինստիտուտներ [11][12]։

«Կատարյալ ժողովրդավարություն»

«Կատարյալ ժողովրդավարություն» հասկացությունն ունի երկու նշանակություն։ Համաձայն առաջինի` գաղափարն ընդունվում է որպես հնարավոր համակարգերից ամենակատարյալը։ Եկրորդ նշնանակությունը ենթադրում է ազատական ժողովրդավարության ինստիտուտների առկայությունը։ Առաջինի դեպքում անհրաժեշտ է դառնում պատասխանել մի շարք հարցերի[13]․

  • ինչպիսին է այլ կառավարման ձևերի ժողովրդավարությունը;
  • ինչ են իրենցից ներկայացնում այն միավորումները կամ տարածքային միավորները, որտեղ հաստատվել է ժողովրդավարություն;
  • այդ միավորումներից ով է մասնակից որոշումների կայացման գործընթացին, այսինքն վերջիններս հանդիսանում են լիիավ քաղաքացիներ թե ոչ;
  • կառավարելու նպատակով ինչպիսի քաղաքական մեխանիզմներ են օգտագործում քաղաքացիները;
  • ում կարծիքն է որոշիչը;
  • եթե այն մեծամասնության կարծիքն է, ապա ինչպես որոշել այդ մեծամասնությունը;
  • ինչ է անհրաժեշտ ժողովրդավարական համակարգի կայունության համար։

Այդ բոլոր հարցերը ենթադրում են պատասխանների լայն շրջանակ։ Օրինակ, համաձայն Ռոբերտ Դալի, ժողովրդավարության գաղափարը ենթադրում է որոշակի հանրության առկայություն /դեմոս/, որտեղ յուրաքանչյուր անդամ հավասարաչափ իրավասու է լինել մասնակից այդ հասարակության կառավարման գործընթացին, ունի անհրաժեշտ գիտելիքներ այն մասին, թե ինչպիսի քաղաքական ընտրությունն է թույլատրում լավագույնս պաշտպանել իր շահը[14]։ Քաղաքական որոշումների կայացումը՝ ելնելով վերոնշյալ սկզբունքներից, պահանջում է տվյալ հասարակության բոլոր քաղաքացիների հավասար և արդյունավետ հնարավորությունների առկայություն։

  • ուրիշներին հայտնել իր քաղաքական հայացքները;
  • տարբեր աղբյուրներից ստանալ տեղեկատվություն տարբեր այլընտրաքային առաջարկությունների և դրանցից բխող հնարավոր հետևանքների մասին;
  • մասնակից լինել որոշման վերջնական ընտրությանը՝ հավասար ընտրության ճանապարհով։

ներկայացված չափանիշները բնորոշում են ոչ միայն քաղաքական գործընթացը, այլ նաև այդ գործընթացի հետ կապված հասարակության յուրաքանչյուր անդամի իրավունքը[15]։ Հիմնականում ժողովրդավարական պետությունը պետք է ապահովի անձնական ազատությունների պաշտպանություն, որը անհրաժեշտ է ընտրական գործընթացի թափանցիկության և մրցակցության համար։ Ամենակարևորը նաև ընտրություններին մասնակցության, ազատ ընտրության, թեկնածության առաջադրման , ԶԼՄ-ներով անձնական քաղաքական հայացքների արտահայտման, քաղաքական խմբերի ստեղծման և նրանց գործունեությանը մասնակից լինելու իրավունքն է։

Ժողովրդավարական հիմնարար մոդելների խնդիրը քաղաքացիների գործունեության որոշման շրջանակի որոշումն է, որոնց վրա տարածվում է քաղաքական հավասարությունը, բայց նման դեպքում խոսքը գնում է այն հասարակության մասին, որտեղ յուրաքանչյուր քաղաքացի ունի պետությամբ կառավարելու հավասար հնարավորություններ, սակայն համաձայն ժամանակակից մետեցումների, բոլորը կամ մեծամասնությունը պետք է լինեն լիրավ քաղաքացիներ[16]։

Համաջայն Կառլ Փոփերի, ժողովրդավարությունն իրենից ներկայացնում է բաց հասարակություն, որտեղ բոլոր անդամները քննադատորեն են տրամադրված թաբի հանդեպ՝ հիմնվելով անձնական մտավոր ունակությունների և քննադատական մտածողության վրա, ինչպես նաև ելնելով այն պայմանավորվածություններից, որոնք ձեռք են բերվել համատեղ քննարումների արդյունքո ւմ[17]։

Դենիել Բելլի պնդմամբ, որպես ժողովրդավարական հասարակության հիմնական չափորոշիչ և ժողովրդավարության թափանցիկության ցուցանիշ ծառայում է սոցիալական վերելակի առկայությունը՝ անկախ սոցիալական ծագումից, որին հնարավոր է հասնել միայն սոցիալական աստիճանի գագաթին բարձրանալու գձտումների միջոցով, նպատակ ունենալով ընդգրկվել հասարակության ընրանու շարքերը[18]։

Վիիքպահեստ
  1. ↑ Hyland J. L. Democratic Theory: The Philosophical Foundations. Manchester: Manchester Univ. Press, 1995. ISBN 978-0-7190-4517-2
  2. ↑ Christiano, 2006
  3. ↑ Примеры документов с подобной формулировкой: часть 1 статьи 3 Конституции РФ, часть 2 статьи 20 Основного закона ФРГ, статья 3 Декларации прав человека и гражданина.
  4. ↑ Демократический режимԿաղապար:Мёртвая ссылка // Иванец Г. И., Калинский И. В., Червонюк В. И. Конституционное право России: энциклопедический словарь — М.: Юрид. лит., 2002.
  5. ↑ Народный суверенитетԿաղապար:Мёртвая ссылка // Иванец Г. И., Калинский И. В., Червонюк В. И. Конституционное право России: энциклопедический словарь — М.: Юрид. лит., 2002.
  6. ↑ Аристотель. Политика. Книга 3.
  7. ↑ Шумпетер Й. Капитализм, Социализм и Демократия / Пер под ред. В. С. Автономова. — М.: Экономика, 1995. ISBN 5-282-01415-7
  8. ↑ Хантингтон С. Третья волна: Демократизация в конце XX века = The Third Wave: Democratization in the Late Twentieth Century. — М.: РОССПЭН, 2003. — С. 16−17. — 368 с. — ISBN 5-8243-0391-6, Կաղապար:ISBN с опечаткой
  9. ↑ Народный суверенитетԿաղապար:Мёртвая ссылка // Иванец Г. И., Калинский И. В., Червонюк В. И. Конституционное право России: энциклопедический словарь — М.: Юрид. лит., 2002.
  10. ↑ Аристотель. Политика. Книга 3.
  11. ↑ Даль Р. Смещающиеся границы демократических правлений // Русский журнал. Октябрь 2000. Ч. 1 Ч. 2
  12. ↑ Фукуяма Ф. Конец истории и последний человек / Пер. с англ. М. Б. Левина. М.: АСТ, 2004.
  13. ↑ Dahl R. A. Democracy. Энциклопедия Британника Chicago: Encyclopædia Britannica, 2007. Vol. 17, No. 179. См. также [1](անգլ.)
  14. ↑ Роберт Даль. Проблемы гражданской компетентности
  15. ↑ Plattner M. F. Liberalism and Democracy: Can’t Have One Without the Other(անգլ.) // Foreign Affairs. March-April, 1998.
  16. ↑ Dahl R. A. Democracy // International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences / Ed. N. J. Smelser, P. B. Baltes. Oxford: Elsevier, 2001. ISBN 0-08-043076-7
  17. ↑ Поппер К. Открытое общество и его враги
  18. ↑ Белл Д. Грядущее постиндустриальное общество
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ժողովրդավարություն&oldid=5699203» էջից