«Ժողովրդավարություն»–ի խմբագրումների տարբերություն
No edit summary |
No edit summary |
||
| Տող 15. | Տող 15. | ||
Ժողովրդավարության հիմնական նպատակներից մեկը հանդիսանում է կամայականության և չարաշահման սահմանափակումը, որը հաճախ չի հաջողվում հաստատել այն պետություններում, որտեղ [[Մարդու իրավունքներ|մարդու իրավունքներն]] ու այլ ժողովրդավարական արժեքները չեն եղել համընդհանուր ճանաչված կամ իրավական համակարգի կողմից բացակայել է արդյունավետ պաշտպանության ինստիտուտը։ Այսօր մի շարք պետություններում ժողովրդավարությունը նույնականացվում է [[Ազատականություն|լիբերալ]] /ազատական/ ժողովրդավարության հետ, որն բարձրադիր իշխանությամբ օժտված անձանց ազնիվ, պարբերաբար և համընդհանուր ընտրությունների հետ մեկ տեղ, երբ թեկնածուներն ազատ [[Մրցակցություն|մրցակցում]] են ընտրողների ձայնի համար, իր մեջ ներառում է իրավունքի գերակայություն, իշխանության տարանջատում և սահմանադրական սահմանափակումներ՝ հստակ խմբերի կամ անձանց որոշակի երաշխիքների ճանապարհով։ Մյուս կողմից էլ ձախակողմյա շարժումները են, տեսանելի տնտեսագետները, ինչպես նաև արևմտյան ընտրանու այնպիսի ներկայացուցիչներ, ինչպիսիք են ԱՄՆ-ի նախկին նախագահ [[Բարաք Օբամա|Բարակ Օբաման]], Արժույթի միջազգային ֆոնդի գործադիր տնօրեն [[Քրիստին Լագարդ|Քրիստին Լագարդը]] պնդում են, որ քաղաքական որոշումների կայացումը, շարքային քաղաքացիների ազդեցությունը պետության քաղաքականության վրա հնարավոր է իրականացնել միայն սոցիալական իրավունքների ապահովման, հավասարության հնարավորության և սոցիալ-տնտեսական անհավասարության ցածր մակարդակի առկայության պարագայում։ |
Ժողովրդավարության հիմնական նպատակներից մեկը հանդիսանում է կամայականության և չարաշահման սահմանափակումը, որը հաճախ չի հաջողվում հաստատել այն պետություններում, որտեղ [[Մարդու իրավունքներ|մարդու իրավունքներն]] ու այլ ժողովրդավարական արժեքները չեն եղել համընդհանուր ճանաչված կամ իրավական համակարգի կողմից բացակայել է արդյունավետ պաշտպանության ինստիտուտը։ Այսօր մի շարք պետություններում ժողովրդավարությունը նույնականացվում է [[Ազատականություն|լիբերալ]] /ազատական/ ժողովրդավարության հետ, որն բարձրադիր իշխանությամբ օժտված անձանց ազնիվ, պարբերաբար և համընդհանուր ընտրությունների հետ մեկ տեղ, երբ թեկնածուներն ազատ [[Մրցակցություն|մրցակցում]] են ընտրողների ձայնի համար, իր մեջ ներառում է իրավունքի գերակայություն, իշխանության տարանջատում և սահմանադրական սահմանափակումներ՝ հստակ խմբերի կամ անձանց որոշակի երաշխիքների ճանապարհով։ Մյուս կողմից էլ ձախակողմյա շարժումները են, տեսանելի տնտեսագետները, ինչպես նաև արևմտյան ընտրանու այնպիսի ներկայացուցիչներ, ինչպիսիք են ԱՄՆ-ի նախկին նախագահ [[Բարաք Օբամա|Բարակ Օբաման]], Արժույթի միջազգային ֆոնդի գործադիր տնօրեն [[Քրիստին Լագարդ|Քրիստին Լագարդը]] պնդում են, որ քաղաքական որոշումների կայացումը, շարքային քաղաքացիների ազդեցությունը պետության քաղաքականության վրա հնարավոր է իրականացնել միայն սոցիալական իրավունքների ապահովման, հավասարության հնարավորության և սոցիալ-տնտեսական անհավասարության ցածր մակարդակի առկայության պարագայում։ |
||
Մի շարք [[Ավտորիտարիզմ|ավտորիտար]] վարչակարգերն ունեցել են ժողովրդավարական կառավարման արտաքին |
Մի շարք [[Ավտորիտարիզմ|ավտորիտար]] վարչակարգերն ունեցել են ժողովրդավարական կառավարման արտաքին հատկանիշներ, սակայան այնտեղ իշխանության կրողը եղել է միայն մեկ կուսացություն, իսկ վարվող քաղաքականությունը կախված չի եղել ընտրողների նախասիրությունների հետ։ 21-րդ դարի վերջին քառորդում նկատվել է ժողովրդավարության տարածման միտում, որի խոչընդոտներից են եղել անջատողականությունը, ահաբեչությունը, բնաչության արտագաղթը, սոցիալական անհավասարության աճը։ Այնպիսի միջազգային կազմաերպություններ, ինչպիսիք են ՄԱԿ-ը, ՀԱՊԿ-ը և ԵՄ-ն ենթադրում են, որ պետության ներքին գործերի վերահսկումը, այդ թվում նաև ժողովրդավարության հարցերը և մարդու իրավունքների իրականացումը, մասնակի պետք է լինեն միջազգային հանրության ազդեցության ոլորտում։ {{ՎՊԵ|Democracy}} |
||
[[Կատեգորիա:Ժողովրդավարություն| ]] |
[[Կատեգորիա:Ժողովրդավարություն| ]] |
||
09:34, 8 Մարտի 2018-ի տարբերակ
| Շարքի մաս |
| Քաղաքականություն |
|---|
.svg) |
|
Ակադեմիական առարկաներ |
|
Կառավարության օրգաններ |
Ժողովրդավարություն /Հին հուն. δη μοκρατία՝ ժողովրդի իշխանություն, δῆμος- ժողովուրդ և κράτος իշխանություն/ քաղաքական ռեժիմ է, որի հիմքում ընկած է գործընթացի կամ նրա որևէ մակարդակի վրա մասնակիցների հավասար մասնակցությամբ խմբային որոշումների կայացման ընթացակարգը[1]։ Չնայած այն հանգամանքին, որ տվյալ ընթացակարգն ընդունելի է առկա յուրաքանչյուր հասարակական կառուցվածքի համար, այնուամենայնիվ այսօր վերջինիս գոյության բաղադրիչը հանդիսանում է հենց պետության առայությունը, քանի որ այն ենթադրում է իշկանության առայությունը[2] ։ Այս դեպքում ժողովրդավարության սահմանումը հիմնականում սահմանապակվում է հետևալ հատկանիշներով․
- Առաջնորդների նշանակումն իրենց կառավարողների կողմից տեղի է ունենում ազնիվ և մրցակցային ընտրությունների միջոցով;
- Ժողովուրդը հանդիսանում է լեգիտիմ իշխանության միակ աղբյուրը;
- Հասարակությունը հանուն իր շահերի բավարարման և ընդհանուր բարեկեցության իրականացնում է ինքնակառավարում։
Ժողովրդավարությունը հասարակության յուրաքանչյուր անդամի համար պահանջում է մի շարք իրավունքների ապահովում։
Հարկ է նաև նշել, որ ժողովրդի կառավարման հետ փողկապակցված են մի շարք այնպիսի արժեքներ, ինչպիսիք էն՝ օրինականություն, քաղաքական և սոցիալական հավասարություն, ազատություն, ինքնորոշման իրավունք, մարդու հիմնարար իրավունքներ և այլն։
Քանի որ ժողովրդի իշխանության իդեալը դժվարհասանելի է և ենթակա է բազմաթիվ սահմանումների, առաջարկվում էին բազմաթիվ պրակտիկ ընթացկարգեր։ Մինչև 18-րդ դարն ամենատարածված ընթացակարգը եղել է ուղիղ ժողովրդավարությունը, երբ քաղաքացիներն իրենց որոշումների կայացման իրավունքն իրականացնում են ամիջականորեն՝ փոխհամաձայնեցման /կոնսենսուս/ կամ փոքրամասնությանը մեծամասնությանն ենթարվելու ճանապարհով։ Ներակացուցչական ժողովրդավարության պայմաններում նույն իրավունքն իրականացվում է իրենց կողմից ընտրված պատգամավորների կամ այլ պաշտոնատար անձանց միջոցով, որտեղ ընտրված կառավարողները կայացնում են որոշումներ՝ հաշվի առնելով կառավարողների նախասիրությունները, հաշվետու լինելով նրանց իրենց գործողությունների համար[3]։
Ժողովրդավարության հիմնական նպատակներից մեկը հանդիսանում է կամայականության և չարաշահման սահմանափակումը, որը հաճախ չի հաջողվում հաստատել այն պետություններում, որտեղ մարդու իրավունքներն ու այլ ժողովրդավարական արժեքները չեն եղել համընդհանուր ճանաչված կամ իրավական համակարգի կողմից բացակայել է արդյունավետ պաշտպանության ինստիտուտը։ Այսօր մի շարք պետություններում ժողովրդավարությունը նույնականացվում է լիբերալ /ազատական/ ժողովրդավարության հետ, որն բարձրադիր իշխանությամբ օժտված անձանց ազնիվ, պարբերաբար և համընդհանուր ընտրությունների հետ մեկ տեղ, երբ թեկնածուներն ազատ մրցակցում են ընտրողների ձայնի համար, իր մեջ ներառում է իրավունքի գերակայություն, իշխանության տարանջատում և սահմանադրական սահմանափակումներ՝ հստակ խմբերի կամ անձանց որոշակի երաշխիքների ճանապարհով։ Մյուս կողմից էլ ձախակողմյա շարժումները են, տեսանելի տնտեսագետները, ինչպես նաև արևմտյան ընտրանու այնպիսի ներկայացուցիչներ, ինչպիսիք են ԱՄՆ-ի նախկին նախագահ Բարակ Օբաման, Արժույթի միջազգային ֆոնդի գործադիր տնօրեն Քրիստին Լագարդը պնդում են, որ քաղաքական որոշումների կայացումը, շարքային քաղաքացիների ազդեցությունը պետության քաղաքականության վրա հնարավոր է իրականացնել միայն սոցիալական իրավունքների ապահովման, հավասարության հնարավորության և սոցիալ-տնտեսական անհավասարության ցածր մակարդակի առկայության պարագայում։
Մի շարք ավտորիտար վարչակարգերն ունեցել են ժողովրդավարական կառավարման արտաքին հատկանիշներ, սակայան այնտեղ իշխանության կրողը եղել է միայն մեկ կուսացություն, իսկ վարվող քաղաքականությունը կախված չի եղել ընտրողների նախասիրությունների հետ։ 21-րդ դարի վերջին քառորդում նկատվել է ժողովրդավարության տարածման միտում, որի խոչընդոտներից են եղել անջատողականությունը, ահաբեչությունը, բնաչության արտագաղթը, սոցիալական անհավասարության աճը։ Այնպիսի միջազգային կազմաերպություններ, ինչպիսիք են ՄԱԿ-ը, ՀԱՊԿ-ը և ԵՄ-ն ենթադրում են, որ պետության ներքին գործերի վերահսկումը, այդ թվում նաև ժողովրդավարության հարցերը և մարդու իրավունքների իրականացումը, մասնակի պետք է լինեն միջազգային հանրության ազդեցության ոլորտում։
|
Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Ժողովրդավարություն կատեգորիայում։ |
- ↑ Hyland J. L. Democratic Theory: The Philosophical Foundations. Manchester: Manchester Univ. Press, 1995. ISBN 978-0-7190-4517-2
- ↑ Christiano, 2006
- ↑ Шумпетер Й. Капитализм, Социализм и Демократия / Пер под ред. В. С. Автономова. — М.: Экономика, 1995. ISBN 5-282-01415-7