«Պատյանով մարդը»–ի խմբագրումների տարբերություն

Պատյանով մարդը; ռուս.՝ Человек в футляре
Տեսակ	գրական ստեղծագործություն
Ժանր	պատմվածք
Ձև	պատմվածք
Հեղինակ	Անտոն Չեխով
Երկիր	Ռուսաստան
Բնագիր լեզու	ռուսերեն
Գրվել է	1898
Տեսարան	Ռուսական կայսրություն
Հրատարակվել է	1898
Թարգմանիչ	Սերգո Պայազատ
Վիքիքաղվածք	Պատյանով մարդը

Դիտել պատմությունը

← Նախորդ տարբ Հաջորդ տարբ →

Content deleted Content added

ՎիզուալԵլատեքստ

Գծային

18:03, 9 հունվարի 2018-ի տարբերակ

«Պատյանով մարդը»՝ (ռուս.՝ Человек в футляре), Անտոն Պավլովիչ Չեխովի պատմվածքներից է, որը գրվել է 1898 թվականի մայիսին:

Այն առաջին անգամ հրատարակվել է 1898 թվականին «Ռուսական միտք» ամսագրի 7-րդ համարում: «Փոքրիկ եռապատման» առաջին հատված^[1]:

Ստեղծման պատմություն

Այս ստեղծագործության գաղափարը Չեխովի մոտ առաջացավ ամռանը: «Փոքրիկ եռապատում» շարքը, որը բաղկացած է երեք պատմվածքներից՝ «Պատյանով մարդը», «Հաղարջը», «Սիրո մասին», չպետք է ավարտվեր «Սիրո մասին» պատմվածքով: Պատմվածքները գրելու ժամանակ Չեխովի մոտ ստեղծագործական անկում էր, իսկ ավելի ուշ նրան շեղեց տուբերկուլոզով հիվանդանալը: Պատմվածքի վրա Չեխովը աշխատել է 1898 թվականի մայիս-հունիսին Մելիխովոյում: 1898 թվականի հունիսի սկզբին պատմվածքը պատրաստվում էին հրատարակել, իսկ 1898 թվականի հունիսի 15-ին ձեռագիրը ուղարկեցին ամսագիր: Չեխովը այս պատմվածքի մասին գրել է իր նոթատետրում^[2]:

«Պատյանով մարդը»՝ նրա ամեն ինչը պատյանում էր, թվում էր, ժպտում է, գտել է իր իդեալին:

Նախատիպը

Բելիկովի ճշգրիտ նախատիպը անհայտ է: Որոշ ժամանակակիցներ (այդ թվում՝ Վլադիմիր Բոգորազը և Միխայիլ Պավլովիչ Չեխովը) կարծում են, որ «պատյանով մարդու» նախատիպը եղել է տագանրոգի գիմնազիայի տեսուչ Ալեքսանդր Դյակոնովը, մյուսները նկարագրում էին Դյակոնովի բնավորության գծերը` առաջինների կարծիքները հերքելու համար: Այսպես Պավել Ֆիլևսկին նշել է Դյակոնովի մեծահոգությունը և գրել.

«Ես պնդում եմ, որ «Պատյանով մարդը» Դյակոնովի հետ ընդհանուր կապ չունի և Անտոն Չեխովի այս ստեղծագործությունում որևէ տեղական կոլորիտ չենք կարող գտնել»^[3]

Յուրի Սոբոլևը կարծում էր, որ Չեխովի ստեղծագործության հավանական նախատիպը կարող էր դառնալ հայտնի հրապարակախոս Միխայիլ Մենշիկովը: Չեխովը իր օրագրերից մեկում գրել է նրա մասին:

«Մ.-ն, չոր եղանակին քայլում է կրկնակոշիկներով, կրում է հովանոց, որպեսզի չմահանա արևի հարվածից, վախենում է լվացվել սառը ջրով, բողոքում է սրտի դադարումից»^[4]

Սակայն Մենշիկովի և Բելիկովի նմանությունը կարելի է նշել միայն արտաքնապես^[3]: Չեխովը գրել է իր եղբոր՝ Իվան Չեխովի մասին:

«Նա Իվանն է, մի քիչ ճերմակել է, ամեն ինչ շատ էժան է և շահավետ է գնում, և նույնիսկ լավ եղանակին վերցնում է իր հետ հովանոց»^[5]

:

Այս բոլոր փաստերից կարելի է եզրակացնել, որ հունական լեզվի ուսուցչի՝ Բելիկովի կերպարը հավաքական է^[3].
: Հիմա «Պատյանով մարդը» արտահայտությունը ռուսերեն լեզվում դարձել է հասարակ` կարևորելով միայնակ մարդուն, որը փակվում է ամբողջ աշխարհից, ստեղծելով իր շուրջը կմախք, «պատյան»:

Գործող անձինք

«Փոքրիկ եռպատման» հերոսները

Իվան Իվանիչ Չիշմա-Հիմալայսկի ՝ անասնաբույժ, ազնվական: Բարձրահասակ նիհար մարդ երկար բեղերով:
Բուրկին՝ գիմնազիայի ուսուցիչ և Ի. Ի. Չիշմա-Հիմալայսկու ընկերը: Պատմում է Բելիկովի մասին պատմությունը:
Բելիկով՝ հին հունարենի ուսուցիչ: Աշխատել է Բուրկինի հետ գիմնազիայում: Նրա սիրելի արտահայտությունն է «Որքան էլ ոչինչ չստացվի»:
Խոհարար Աֆանասի՝ 60 տարեկան ծերունի: Բելիկովի պակասամիտ և հարբած ծառան:
Միխայիլ Սավիչ Կովալենկո՝ աշխարհագրության և պատմության ուսուցիչ: Երիտասարդ,թուխ, բարձրահասակ տղամարդ:
Վարենկա՝ 30 տարեկան, Բելիկովի սիրելին: Կովալենկոյի քույրը, բարձրահասակ, բարեկազմ, սևահոն, կարմրաթուշ մի աղջիկ:

Սյուժե

Պատմությունը սկսվում է երկու որսորդների՝ Իվան Իվանիչ Հիմալայսկու և Բուրկինի գիշերային նկարագրությունից: Նրանք մնացել էրն գյուղի ղեկավարի մառանում և միմյանց պատմում էին տարբեր պատմություններ: Զրույցը ընթանում էր «բնույթով միայնակ» մարդկանց մասին, որոնք մենակյաց խեցգետնի կամ խխունջի նման փորձում են մտնել իրենց պատյանի մեջ: Բուրկինը պատմում է ինչ-որ Բելիկովի մասին, ով վերջերս է մահացել իր քաղաքում:

Բելիկովը եղել է «Պատյանով մարդ»: Նա նույնիսկ տաք եղանակին դուրս էր գալիս վերարկույով, կրկնակոշիկներով և հովանոցով: Նրա դեմքը, թվում էր, նույնպես պատյանի մեջ էր, նա միշտ թաքցնում էր այն օձիքի հետևում: Այս մարդը ուներ անդիմադրելի ցանկություն՝ ստեղծել իր համար մի պատյան, որտեղ նա կարող էր թաքնվել իրականությունից: Անգամ մի փոքր շեղումը կամ խախտումը կանոններից նրան ստիպում էին անհանգստանալ: Մանկավարժական խորհուրդի ժամանակ նա բոլորին ճնշում էր իր կասկածներով ու զգուշությամբ: Իր հոգոցներով և հոտառությամբ նա ճնշում էր բոլորին, և բոլորը նրան զիջում էին ու վախենում նրանից: Բելիկովը ուներ տարօրինակ սովորություն՝ քայլում էր ուսուցիչների սենյակներում, նա գալիս էր, նստում և լռում էր: Այսպես նա «պահպանում էր լավ հարաբերությունները իր ընկերների հետ»: Մի անգամ դպրոցում նշանակեցին պատմության և աշխարհագրության նոր ուսուցիչ, որը մենակ չէր եկել, այլ իր քրոջ Վարենկայի հետ: Նա տնօրենի ծննդյան օրը գերեց բոլորին, անգամ Բելիկովին: Եվ այդ ժամանակ բոլորը որոշեցին նրանց ամուսնացնել: Վարենկան դեմ չէր ամուսնանալ: Սակայն Բելիկովը կասկածում էր, նա անընդմեջ խոսում էր Վարենկայի մասին, ընտանեկան կյանքի մասին, այն մասին, որ ամուսնությունը դա լուրջ քայլ է: Վարենկայի եղբայրը նրանց ծանոթության առաջին իսկ օրվանից ատում էր Բելիկովին^[6]: Մի անգամ ինչ-որ մեկը նկարել էր Բելիկովի ծաղրանկարը: Գնում է Բելիկովը Վարենկայի ձեռքը բռնած, իսկ ներքևում մակագրություն է՝ «Սիրահարված նախամարդ»: Այդ ծաղրանկարը ստացան բոլոր ուսուցիչները և պաշտոնյաները: Բելիկովը դեռ չէր վերջացրել ծաղրանկարի պատմությունը, այդ պահին հեծանիվով գալիս է Վարենկան եղբոր հետ: Բելիկովը սառում և գունատվում է, նրան անպատշաճ է թվում հեծանվավազքը: Հաջորդ օրը առավոտյան նա գալիս է Կովալենկոյի մոտ և սկսում է խոսել այդ մասին: Հանդիպումը ավարտվում է վեճով: Կովալենկոն հրում է Բելիկովին աստիճաններից: Այդ պահին ներս է մտնում Վարենկան ը տեսնում է ջարդված Բելիկովին: Նա մտածում է, որ Բելիկովը ինքն է ընկել աստիճաններից և սկսում է ծիծաղել: Այդ ծիծաղով ամեն ինչ ավարտվում է՝ և խնամախոսությունը, և Բելիկովի կյանքը: Բելիկովը գնում է տուն, պառկում է և այլևս վեր չի կենում: Մեկ ամիս անց Բելիկովը մահանում է: Նրան թաղում են, իսկ թաղումից հետո ոչ թե տխրում են, այլ թեթևություն են զգում: Պատմվածքի վերջում ընկերները քննադատում են «պատյանով մարդկանց» և պառկում քնելու:

Հետաքրքիր փաստեր

2010 թվականին ՌԴ Ռոստովի մարզի Տագանրոգ քաղաքում տեղադրվել է «Պատյանով մարդը» քանդակագործական կոմպոզիցիան, որը ստեղծել է հայազգի քանդակագործ Դավիթ Բեգալովը։

Գրականություն

Անտոն Պավլովիչ Չեխով; 8 հատորից բաղկացած ժողովածու, «Պրավդա» հրատարակչություն, 1969 թվական, 3600 էջ
Զինովի Պապերնի Ա. Չեխովի նոթատետրերը, Մոսկվա, «Սովետական գրող», 1976 թվական, 389 էջ
Ա. Լ. Բոկշիցկի (Ա.Պ. Չեխով և «Պատյանով մարդը»).

Ծանոթագրություններ

↑ Российская государственная библиотека
↑ Паперный З. С. Записные книжки Чехова — Москва: Советский писатель, 1976, с. 389
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Человек в футляре. Примечания
↑ Ю. Соболев. Чехов. Статьи. Материалы. Библиография. М., 1930, стр. 163—165
↑ Письмо Ал. П. Чехову, 22 или 23 сентября 1895 г.
↑ «Глитай, або ж павук» (укр.) («Мироед, или паук») — название пьесы Марка Кропивницкого

Վիքիքաղվածքն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պատյանով մարդը» հոդվածին։

[1] Российская государственная библиотека

[2] Паперный З. С. Записные книжки Чехова — Москва: Советский писатель, 1976, с. 389

[autogenerated1-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Человек в футляре. Примечания

[4] Ю. Соболев. Чехов. Статьи. Материалы. Библиография. М., 1930, стр. 163—165

[5] Письмо Ал. П. Чехову, 22 или 23 сентября 1895 г.

[6] «Глитай, або ж павук» (укр.) («Мироед, или паук») — название пьесы Марка Кропивницкого

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

@@ Տող 24. / Տող 24. @@
 |վիքիքաղվածք = Պատյանով մարդը
 }}
 '''«Պատյանով մարդը»'''՝ ({{lang-ru|Человек в футляре}}), [[Անտոն Չեխով|Անտոն Պավլովիչ Չեխովի]] պատմվածքներից է, որը գրվել է 1898 թվականի մայիսին:
 Այն առաջին անգամ հրատարակվել է 1898 թվականին «Ռուսական միտք» ամսագրի 7-րդ համարում: «Փոքրիկ եռապատման» առաջին հատված<ref>Российская государственная библиотека</ref>:
@@ Տող 44. / Տող 44. @@
 «Փոքրիկ եռպատման» հերոսները
 * Իվան Իվանիչ Չիշմա-Հիմալայսկի ՝ անասնաբույժ, ազնվական: Բարձրահասակ նիհար մարդ երկար բեղերով:
-*Բուրկին՝ գիմնազիայի ուսուցիչ և Ի. Ի. Չիշմա-Հիմալայսկու ընկերը: Պատմում է Բելիկովի մասին պատմությունը:
+* Բուրկին՝ գիմնազիայի ուսուցիչ և Ի. Ի. Չիշմա-Հիմալայսկու ընկերը: Պատմում է Բելիկովի մասին պատմությունը:
-*Բելիկով՝ հին հունարենի ուսուցիչ: Աշխատել է Բուրկինի հետ գիմնազիայում: Նրա սիրելի արտահայտությունն է «Որքան էլ ոչինչ չստացվի»:
+* Բելիկով՝ հին հունարենի ուսուցիչ: Աշխատել է Բուրկինի հետ գիմնազիայում: Նրա սիրելի արտահայտությունն է «Որքան էլ ոչինչ չստացվի»:
-*Խոհարար Աֆանասի՝ 60 տարեկան ծերունի: Բելիկովի պակասամիտ և հարբած ծառան:
+* Խոհարար Աֆանասի՝ 60 տարեկան ծերունի: Բելիկովի պակասամիտ և հարբած ծառան:
-*Միխայիլ Սավիչ Կովալենկո՝ աշխարհագրության և պատմության ուսուցիչ: Երիտասարդ,թուխ, բարձրահասակ տղամարդ:
+* Միխայիլ Սավիչ Կովալենկո՝ աշխարհագրության և պատմության ուսուցիչ: Երիտասարդ,թուխ, բարձրահասակ տղամարդ:
-*Վարենկա՝ 30 տարեկան, Բելիկովի սիրելին: Կովալենկոյի քույրը, բարձրահասակ, բարեկազմ, սևահոն, կարմրաթուշ մի աղջիկ:
+* Վարենկա՝ 30 տարեկան, Բելիկովի սիրելին: Կովալենկոյի քույրը, բարձրահասակ, բարեկազմ, սևահոն, կարմրաթուշ մի աղջիկ:
 == Սյուժե ==
 Պատմությունը սկսվում է երկու որսորդների՝ Իվան Իվանիչ Հիմալայսկու և Բուրկինի գիշերային նկարագրությունից: Նրանք մնացել էրն գյուղի ղեկավարի մառանում և միմյանց պատմում էին տարբեր պատմություններ: Զրույցը ընթանում էր «բնույթով միայնակ» մարդկանց մասին, որոնք մենակյաց խեցգետնի կամ խխունջի նման փորձում են մտնել իրենց պատյանի մեջ: Բուրկինը պատմում է ինչ-որ Բելիկովի մասին, ով վերջերս է մահացել իր քաղաքում:
 [[Պատկեր:The Soviet Union 1959 CPA 2292 stamp (Anton Chekhov and Scene from his Works).jpg|250px|մինի|Անտոն Չեխով, «Պատյանով մարդը» պատմվածք, ԽՍՀՄ դրոշմանիշ, 1959]]
 Բելիկովը եղել է «Պատյանով մարդ»: Նա նույնիսկ տաք եղանակին դուրս էր գալիս վերարկույով, կրկնակոշիկներով և հովանոցով: Նրա դեմքը, թվում էր, նույնպես պատյանի մեջ էր, նա միշտ թաքցնում էր այն օձիքի հետևում: Այս մարդը ուներ անդիմադրելի ցանկություն՝ ստեղծել իր համար մի պատյան, որտեղ նա կարող էր թաքնվել իրականությունից: Անգամ մի փոքր շեղումը կամ խախտումը կանոններից նրան ստիպում էին անհանգստանալ: Մանկավարժական խորհուրդի ժամանակ նա բոլորին ճնշում էր իր կասկածներով ու զգուշությամբ: Իր հոգոցներով և հոտառությամբ նա ճնշում էր բոլորին, և բոլորը նրան զիջում էին ու վախենում նրանից: Բելիկովը ուներ տարօրինակ սովորություն՝ քայլում էր ուսուցիչների սենյակներում, նա գալիս էր, նստում և լռում էր: Այսպես նա «պահպանում էր լավ հարաբերությունները իր ընկերների հետ»:
 Մի անգամ դպրոցում նշանակեցին պատմության և աշխարհագրության նոր ուսուցիչ, որը մենակ չէր եկել, այլ իր քրոջ Վարենկայի հետ: Նա տնօրենի ծննդյան օրը գերեց բոլորին, անգամ Բելիկովին: Եվ այդ ժամանակ բոլորը որոշեցին նրանց ամուսնացնել: Վարենկան դեմ չէր ամուսնանալ: Սակայն Բելիկովը կասկածում էր, նա անընդմեջ խոսում էր Վարենկայի մասին, ընտանեկան կյանքի մասին, այն մասին, որ ամուսնությունը դա լուրջ քայլ է:
-Վարենկայի եղբայրը նրանց ծանոթության առաջին իսկ օրվանից ատում էր Բելիկովին<ref>«Глитай, або ж павук»  (укр.) («Мироед, или паук») — название пьесы Марка Кропивницкого</ref>:
+Վարենկայի եղբայրը նրանց ծանոթության առաջին իսկ օրվանից ատում էր Բելիկովին<ref>«Глитай, або ж павук» (укр.) («Мироед, или паук») — название пьесы Марка Кропивницкого</ref>:
 Մի անգամ ինչ-որ մեկը նկարել էր Բելիկովի ծաղրանկարը: Գնում է Բելիկովը Վարենկայի ձեռքը բռնած, իսկ ներքևում մակագրություն է՝ «Սիրահարված նախամարդ»:
 Այդ ծաղրանկարը ստացան բոլոր ուսուցիչները և պաշտոնյաները: Բելիկովը դեռ չէր վերջացրել ծաղրանկարի պատմությունը, այդ պահին հեծանիվով գալիս է Վարենկան եղբոր հետ: Բելիկովը սառում և գունատվում է, նրան անպատշաճ է թվում հեծանվավազքը: Հաջորդ օրը առավոտյան նա գալիս է Կովալենկոյի մոտ և սկսում է խոսել այդ մասին: Հանդիպումը ավարտվում է վեճով: Կովալենկոն հրում է Բելիկովին աստիճաններից: Այդ պահին ներս է մտնում Վարենկան ը տեսնում է ջարդված Բելիկովին: Նա մտածում է, որ Բելիկովը ինքն է ընկել աստիճաններից և սկսում է ծիծաղել: Այդ ծիծաղով ամեն ինչ ավարտվում է՝ և խնամախոսությունը, և Բելիկովի կյանքը: Բելիկովը գնում է տուն, պառկում է և այլևս վեր չի կենում: Մեկ ամիս անց Բելիկովը մահանում է: Նրան թաղում են, իսկ թաղումից հետո ոչ թե տխրում են, այլ թեթևություն են զգում: Պատմվածքի վերջում ընկերները քննադատում են «պատյանով մարդկանց» և պառկում քնելու:
@@ Տող 64. / Տող 64. @@
 == Գրականություն ==
-*''[[Անտոն Չեխով|Անտոն Պավլովիչ Չեխով]]''; 8 հատորից բաղկացած ժողովածու, «Պրավդա» հրատարակչություն, [[1969 թվական]], 3600 էջ
+* ''[[Անտոն Չեխով|Անտոն Պավլովիչ Չեխով]]''; 8 հատորից բաղկացած ժողովածու, «Պրավդա» հրատարակչություն, [[1969 թվական]], 3600 էջ
-*''[[Զինովի Պապերնի]]'' Ա. Չեխովի նոթատետրերը, Մոսկվա, «Սովետական գրող», [[1976 թվական]], 389 էջ
+* ''[[Զինովի Պապերնի]]'' Ա. Չեխովի նոթատետրերը, Մոսկվա, «Սովետական գրող», [[1976 թվական]], 389 էջ
-*''Ա. Լ. Բոկշիցկի'' [http://ec-dejavu.ru/c-2/Chekhov_naiv.html (Ա.Պ. Չեխով և «Պատյանով մարդը»)].
+* ''Ա. Լ. Բոկշիցկի'' [http://ec-dejavu.ru/c-2/Chekhov_naiv.html (Ա.Պ. Չեխով և «Պատյանով մարդը»)].
 == Ծանոթագրություններ ==
 {{ծանցանկ}}