Կոպենհագեն

Քաղաք
Կոպենհագեն
դան․՝ København
Դրոշ Զինանշան
Սլոտսհոլմեն, Մարմարե եկեղեցի, Տվոլի այգի, գշերային Կոպենհագեն
Երկիր	Դանիա
Մարզ	Մայրաքաղաքային մարզՄայրաքաղաքային մարզ
Կոմունա	Կոպենհագեն
Ներքին բաժանում	15 շրջաններ
Քաղաքապետ	Ֆրանկ Յենսեն
Հիմնադրված է	1167 թ.
Առաջին հիշատակում	11-րդ դար
Տվյալ կարգավիճակում	XIII դար թվականից
Մակերես	88,25 կմ²
ԲԾՄ	14 մետր
Կլիմայի տեսակ	ծովային
Պաշտոնական լեզու	դանիերեն
Բնակչություն	549 050 մարդ (2012)
Խտություն	6214,7 մարդ/կմ²
Ագլոմերացիա	1 213 822
Ժամային գոտի	UTC+1, ամառը UTC+2
Հեռախոսային կոդ	0045 (մինչև 2005 թ.)
Փոստային ինդեքս	1000
Փոստային դասիչ	1000
Պաշտոնական կայք	kk.dk
Կոպենհագեն (Դանիա)
Կոպենհագեն Վիքիպահեստում

Կոպենհագեն (դան․՝ København [kʰøb̥ənˈhaʊ̯ˀn], հին դան․՝ Køpmannæhafn - «Առևտրականների նավահանգիստ», լատին․՝ Hafnia), Դանիայի մայրաքաղաքը և խոշորագույն բնակավայրը։ Գտնվում է Զելանդիա, Սլոտսհոլմեն և Ամագեր կղզիների վրա։ Պատմական քաղաքի բնակչությունը կազմում է ավելի քան 500 հազար մարդ, արվարձաններով՝ ավելի քան 1 մլն մարդ։ Կոպենհագենի մի մասն է կազմում Քրիստիանիա ազատ քաղաքը, որն ունի մասամբ ինքնակառավարություն։

Անվանում

Առաջին անգամ հիշատակվում է 1043 թվականին Հավն (դան․՝ havn ― «նավահանգրվան» անունով։ 1167 թվականին այն ժամանակվա մայրաքաղաք Ռոսկիլեից այստեղ ժամանած Արսալոն եպիսկոպոսը Ստոկհոլմ փոքրիկ կղզում հիմնել է մի ամրություն, որն ուներ ստրատեգիական կարևոր դիրք և ապահովում էր հսկողությունը Էրեսուն նեղուցի նկատմամբ։ Այստեղ արագորեն սկսեց աճել մի բնակավայր, որտեղ կազմակերպվում էր ձկան առևտուր, ուր վաճառականներ էին գալիս Բալթիկայի տարբեր երկրներից։

Բնակավայրը 1170 թվականին անվանվել է Կոպենհագեն (København, բառացի՝ «վաճառականական նավահանգրվան»․ անվանման գերմաներեն ձևն է Kopenhagen, որն էլ գործածական է աշխարհի շատ լեզուներում, այդ թվում հայերերում)։

Պատմական ակնարկ

1254 թվականին ստացել է քաղաքի կարգավիճակ։ 1416 թ.-ին անցել է թագավորի անմիջական իշխանության տակ և ստացել լայն արտոնություններ, իսկ 1433 թ.-ին դարձել է թագավորական աթոռանիստ։

Ճարտարապետություն

Կոպենհագենի հին մասում պահպանվել է նեղ ու ոլորուն փողոցներով միջնադարյան օղակա-շառավղային հատակագծումը։ Ճարտարապետական հուշարձաններից են Կրիստիանսբորգ պալատ-պառլամենտը (1733-1740), Բիրժան (1619-1640), Տորդվալսենի թանգարանը (1839-1848), Ռոսենբերգ պալատը (1606-1634), միջնաբերդը (1661), բարոկկո ոճի Շառլոտենբերգ պալատը (1672-1677) և Ամալիենբորգ պալատային համալիրը (շինարարության սկիզբը՝ 1750), ռատուշան (1892-1905)։

20-րդ դարի սկզբից քաղաքն աճում է դեպի հյուսիս-արևմուտք և հարավ՝ միաձուլվելով արվարձաններին, որտեղ կառուցում են բնակելի համալիրներ։ 20-րդ դարի կառույցներից են Գրունդտվիգի եկեղեցին (1921-1940), ռադիոկենտրոնի համալիրը (1938-1945), «ՍԱՍ» ավիաընկերության շենքը (1959)։ Կոպենհագենի զարգացման գլխավոր հատակագիծը հրապարակվել է 1948-ին (ճարտարապետ՝ Ս. Է. Ռասմուսսեն)։

Թատրոններ

• Արքայական թատրոն (Det Kongelige Teater) - Դանիայի ամենամեծ թատրոնը, հիմնադրվել է XVIII դարում, առաջին ազգային թատրոն է
• Նոր թատրոն (Det Teater Ny) - Դրամատիկական թատրոն, բացվեց 1908 թ. սեպտեմբերի 19
• Օպերայի տուն (Operaen Pa Holmen) աշխարհի օպերաների տներից ամենաթանկ և նորագույներից մեկը։ Տրամադրված է Դանիայի թագավորական թատրոնին
• Թատրոնի տուն (Skuespilhuset) - Դրամատիկական թատրոն։ Տրամադրված է Դանիայի թագավորական թատրոնին

Հայտնի բնակիչներ

• Հանս Քրիստիան Անդերսեն - գրող և բանաստեղծ
• Նիլս Բոր - ֆիզիկոս
• Լյուդվիգ Հոլբերտ - նորվեգա-դանիական գրող, ակնարկագիր, փիլիսոփա, պատմաբան և դրամատուրգ
• Սյորեն Կիերկեգոր - փիլիսոփա, բողոքական աստվածաբան և գրող
• Լարս ֆոն Թրիեր - ռեժիսոր, սցենարիստ, պրոդյուսեր, դերասան, մոնտաժող, օպերատոր և կոմպոզիտոր

Արտաքին հղումներ

• Կոպենհագենի տուրիստական պորտալ և մշակութային տեղեկատու (անգլ.)
• GoingToCopenhagen.com – Խորհուրդներ և զբոսաշրջիկային ուղեցույցներ (անգլ.)
• Կոպենհագենի տուրիստական կայք (անգլ.)
• Կոպենհագենի թանգարանների ժողավածուներ Dansk.ru կայքում (ռուս.)
• Պետական Արվեստների Թանգարան (դան.), (անգլ.)
• Գրականություն Կոպենհագենի մասին (անգլ.)
• Կոպենհագենի պատմություն (գերմ.)

Ծանոթագրություններ

Դանիա