Կոպենհագեն

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Կոպենհագեն (այլ կիրառումներ)

Քաղաք
Կոպենհագեն
դան․՝ København
Դրոշ Զինանշան
Սլոտսհոլմեն, Մարմարե եկեղեցի, Տվոլի այգի, գշերային Կոպենհագեն
Երկիր	Դանիա
Մարզ	Մայրաքաղաքային մարզՄայրաքաղաքային մարզ
Կոմունա	Կոպենհագեն
Ներքին բաժանում	15 շրջաններ
Քաղաքապետ	Ֆրանկ Յենսեն
Հիմնադրված է	1167 թ.
Առաջին հիշատակում	11-րդ դար
Տվյալ կարգավիճակում	XIII դար թվականից
Մակերես	88,25 կմ²
ԲԾՄ	14 մետր
Կլիմայի տեսակ	ծովային
Պաշտոնական լեզու	դանիերեն
Բնակչություն	549 050 մարդ (2012)
Խտություն	6214,7 մարդ/կմ²
Ագլոմերացիա	1 213 822
Ժամային գոտի	UTC+1, ամառը UTC+2
Հեռախոսային կոդ	0045 (մինչև 2005 թ.)
Փոստային ինդեքս	1000
Փոստային դասիչ	1000
Պաշտոնական կայք	kk.dk
Կոպենհագեն (Դանիա)
Կոպենհագեն Վիքիպահեստում

Կոպենհագեն (դան․՝ København [kʰøb̥ənˈhaʊ̯ˀn], հին դան․՝ Køpmannæhafn - «Առևտրականների նավահանգիստ», լատին․՝ Hafnia), Դանիայի մայրաքաղաքը և խոշորագույն բնակավայրը։ Գտնվում է Զելանդիա, Սլոտսհոլմեն և Ամագեր կղզիների վրա։ Պատմական քաղաքի բնակչությունը կազմում է ավելի քան 500 հազար մարդ, արվարձաններով՝ ավելի քան 1 մլն մարդ։ Կոպենհագենի մի մասն է կազմում Քրիստիանիա ազատ քաղաքը, որն ունի մասամբ ինքնակառավարություն։

Անվանում

Առաջին անգամ հիշատակվում է 1043 թվականին Հավն (դան․՝ havn ― «նավահանգրվան» անունով։ 1167 թվականին այն ժամանակվա մայրաքաղաք Ռոսկիլեից այստեղ ժամանած Արսալոն եպիսկոպոսը Ստոկհոլմ փոքրիկ կղզում հիմնել է մի ամրություն, որն ուներ ստրատեգիական կարևոր դիրք և ապահովում էր հսկողությունը Էրեսուն նեղուցի նկատմամբ։ Այստեղ արագորեն սկսեց աճել մի բնակավայր, որտեղ կազմակերպվում էր ձկան առևտուր, ուր վաճառականներ էին գալիս Բալթիկայի տարբեր երկրներից։

Բնակավայրը 1170 թվականին անվանվել է Կոպենհագեն (København, բառացի՝ «վաճառականական նավահանգրվան»․ անվանման գերմաներեն ձևն է Kopenhagen, որն էլ գործածական է աշխարհի շատ լեզուներում, այդ թվում հայերերում)։

Պատմական ակնարկ

1254 թվականին ստացել է քաղաքի կարգավիճակ։ 1416 թ.-ին անցել է թագավորի անմիջական իշխանության տակ և ստացել լայն արտոնություններ, իսկ 1433 թ.-ին դարձել է թագավորական աթոռանիստ։

Ճարտարապետություն

Կոպենհագենի հին մասում պահպանվել է նեղ ու ոլորուն փողոցներով միջնադարյան օղակա-շառավղային հատակագծումը։ Ճարտարապետական հուշարձաններից են Կրիստիանսբորգ պալատ-պառլամենտը (1733-1740), Բիրժան (1619-1640), Տորդվալսենի թանգարանը (1839-1848), Ռոսենբերգ պալատը (1606-1634), միջնաբերդը (1661), բարոկկո ոճի Շառլոտենբերգ պալատը (1672-1677) և Ամալիենբորգ պալատային համալիրը (շինարարության սկիզբը՝ 1750), ռատուշան (1892-1905)։

20-րդ դարի սկզբից քաղաքն աճում է դեպի հյուսիս-արևմուտք և հարավ՝ միաձուլվելով արվարձաններին, որտեղ կառուցում են բնակելի համալիրներ։ 20-րդ դարի կառույցներից են Գրունդտվիգի եկեղեցին (1921-1940), ռադիոկենտրոնի համալիրը (1938-1945), «ՍԱՍ» ավիաընկերության շենքը (1959)։ Կոպենհագենի զարգացման գլխավոր հատակագիծը հրապարակվել է 1948-ին (ճարտարապետ՝ Ս. Է. Ռասմուսսեն)։

Թատրոններ

• Արքայական թատրոն (Det Kongelige Teater) - Դանիայի ամենամեծ թատրոնը, հիմնադրվել է XVIII դարում, առաջին ազգային թատրոն է
• Նոր թատրոն (Det Teater Ny) - Դրամատիկական թատրոն, բացվեց 1908 թ. սեպտեմբերի 19
• Օպերայի տուն (Operaen Pa Holmen) աշխարհի օպերաների տներից ամենաթանկ և նորագույներից մեկը։ Տրամադրված է Դանիայի թագավորական թատրոնին
• Թատրոնի տուն (Skuespilhuset) - Դրամատիկական թատրոն։ Տրամադրված է Դանիայի թագավորական թատրոնին

Հայտնի բնակիչներ

• Հանս Քրիստիան Անդերսեն - գրող և բանաստեղծ
• Նիլս Բոր - ֆիզիկոս
• Լյուդվիգ Հոլբերտ - նորվեգա-դանիական գրող, ակնարկագիր, փիլիսոփա, պատմաբան և դրամատուրգ
• Սյորեն Կիերկեգոր - փիլիսոփա, բողոքական աստվածաբան և գրող
• Լարս ֆոն Թրիեր - ռեժիսոր, սցենարիստ, պրոդյուսեր, դերասան, մոնտաժող, օպերատոր և կոմպոզիտոր

Արտաքին հղումներ

• Կոպենհագենի տուրիստական պորտալ և մշակութային տեղեկատու (անգլ.)
• GoingToCopenhagen.com – Խորհուրդներ և զբոսաշրջիկային ուղեցույցներ (անգլ.)
• Կոպենհագենի տուրիստական կայք (անգլ.)
• Կոպենհագենի թանգարանների ժողավածուներ Dansk.ru կայքում (ռուս.)
• Պետական Արվեստների Թանգարան (դան.), (անգլ.)
• Գրականություն Կոպենհագենի մասին (անգլ.)
• Կոպենհագենի պատմություն (գերմ.)

Ծանոթագրություններ

Դանիա