Ձուկ (սննդամթերք)

Ձկով պատրաստված կերակուր (լեհական խոհանոց)

Ձկնամիս, ձկան միս, մարդկանց և այլ կենդանատեսակների կողմից լայնորեն սպառվող սննդամթերք։ Մեծ տեղ է գրավում աշխարհի գրեթե բոլոր ժողովուրդների սննդակարգում։ Սննդային արժեքով փոքր-ինչ զիջում է մսեղենին և առավել դյուրամարս է։

Ձկան միսը բաղկացած է 4 մասից՝ 2 մեջքից և 2 փորատակից, որոնք իրարից երկայնակի բաժանված են շարակցական ամուր հյուսվածքներով։

Ձկան միսն իրենից ներկայացնում է համատարած կոլոիդ համակարգ, որը բաղկացած է մկանային հյուսվածքներից՝ հաջորդաբար շերտավորված կապող հյուսվածքների հետ։ Մկաններն իրենց հերթին բաղկացած են առանձին միոֆիբրիլներից, շրջապատված կապող հյուսվածքի սպունգանման շերտով։

Միոֆոբրիլների սպիտակուցային թաղանթից (սարկոպլազմա) դուրս տարածությունը լցված է մածուցիկ սպիտակուցային լուծույթով։ Մկանային հյուսվածքն արտաքինից պատված է թաղանթով (սարկոլեմա)։ Ձկնամսի մեջ շարակցական հյուսվածքները համատարած կենդանիների մսի հետ ավելի քիչ տոկոս են կազմում, հետևապես ավելի նուրբ և դյուրամարս են։

Ձկան մսի սպիտակուցը իր մեջ պարունակվող ֆերմենտների ազդեցության տակ քայքայվում է ավելի պարզ նյութերի և ամուր փուլում փոխելով միջավայրի թթվայնությունը՝ քայքայման պրոցեսը դարձնում ոչ կարգավորվող։ Ձկնամսում պարունակվող ատոմային սպիտակուցները շուրջ յոթ անգամ ավելի քիչ են, քան ցամաքային կենդանիների մսում, ինչով էլ բացատրվում է դրա դյուրամարսությունն ու սննդային արժեքը։

Բացի սննդամթերք լինելուց, ձկան միսն իր մեջ պարունակում է մարդու օրգանիզմի համար անհրաժեշտ նյութեր, մասնավորապես՝ յոդ, քրոմ, պղինձ, ֆոսֆոր, կալցիումական աղեր և այլն։

Պատկերասրահ

• 
  Ձկնամիս և չիպսեր
• 
  Տապակած ձուկ
• 
  Սաշիմի
• 
  Սուշի
• 
  Ռուսական ձկնակարկանդակ
• 
  Սևիչե
• 
  Չորացրած ձուկ
• 
  Թիլապիա զիլլի
• 
  Ապխտած ձուկ
• 
  ջեռոցում եփած սաղմոն
• 
  Ձկնապուր (հնդկական խոհանոց)
• 
  Ձկան կոտլետներ
• Պահածոյացված ձկան տեսականի
  Պահածոյացված ձկան տեսականի
• 
  Ձկնամսով և մանրախեցգետնով կերակուր

Ձկների հայերեն անվանումը

1. Անձրուկ-Хамса(анчоус) 2. Աճառաձուկ-Белуга 3. Ավազաձուկ-Карп 4. Ասեղաձուկ Сарган 5. Արքայաձուկ-Лобан 6. Արևաձուկ-рыба луна 7. Արծաթաձուկ-Карась 8. Արծաթաձկնիկ Leucaspius delineatus Верховка 9. Աքցանաձուկ Oncorhynchus tshawytscha Чавыча 10. Բահաքիթ Scaphirhynchus platorynchus Лопатонос 21. Բոճակ Salmo ischchan danilewskii Боджак 22. Բոսորիկ Oncorhynchus nerka Нерка 23. Գայլաձուկ-Щука 24. Գեղարքունի Salmo ischchan gegarkuni Гегаркуни 25. Գորշ ժայռատամ Takifugu rubripes Бурый скалозуб 26. Գորշաձուկ -Ленок 27. Դալոն -ազնվացեղ սաղմոն Salmo salar Семга 28. Դառնուկ Rhodeus amarus Горчак 29. Ենթաբերան Chondrostoma oxyrhynchum 30. Եռափուշ փշաձկնիկ Gasterosteus aculeatus Трехиглая колюшка 31. Թեփուղ , Squalius,Голавль 32. Թիակաքիթ Polyodon spathula Веслонос 33. Թրաձուկ Xiphias gladius Меч-рыба 34. Թանաքաձուկ-Каракатицв 35. Թառափ-Осетр 36. Թիաձուկ- Рыба-весло ,рыба-ремень (лат. Regalecus glesne) 37. Թմրաձուկ- Էլեկտրակատվաձուկ-Элентрический Скат 38. Թիթեռաձուկ-Пантодон , рыба-бабочка,рыба-мотылёк пантодон 39. Լոքո-Сом 40. Լուսին-ձուկ Mola mola Рыба-луна 41. Խոյթաձուկ Аллигатор Гар- ձուկը աչքի է ընկնում խոշոր չափերով: 42. Խոզաձուկ-Серая тригла 43. Կատվաձուկ-Скат 44. Կարմրախայտ-речная радужная форель 45. Կատվաձուկ Манта, или гигантский морской дьявол-вид ската 46. Կարթաձուկ Խորջրյա -Рыба удильщик 47. Կարմրակն Rutilus rutilus Плотва 48. Կովկասյան ցլիկաձուկ Бычок-бубырь кавказский 49. Կյոճի Blicca bjoerkna Густера 50. Կետաձուկ-Кета 51. Կնճաձուկ- Жёлтая тригла или морской петух 52. Կողակ-Кохак 53. Կռնկաձուկ-Чёрная щука 54. Մոխրաձուկ,Սևանի Սիգ –Севанский сиг 55. Մեծբերան-Ротан 56. Մոծակաձուկ-Гамбузия 57. Մորվաձուկ- Обыкновенная султанка, или барабулька 58. Շերեփաձուկ- Налим 59. Շիղաձուկ-Судак 60. Ոզնեձուկ-Դիոդոն Diodon Диодон, еж-рыба 61. Ողնաձուկ, Acipenser nudiventris, Шип 62. Ոսկեձուկ- Тиляпия (лат. Tilapia) 63. Չալաձուկ- Пеструшка 64. Պնդաճակատ-Толстолобик 65. Վահանաձուկ- Палтус 66. Վիթխարաձուկ, կետ-Кит 67. Վիշապաձուկ-Кашалот 68. Ձամբռիկ –Хариус 69. Ձողաձուկ- Треска 70. Ծական Cobitis, Sabanijewia Щиповка 71. Ծածան, բովաձուկ –Сазан 72. Ծիածանախայտ Parasalmo mykiss 73. Ծովամայր –Медуза 74. Հաշամ Aspius aspius taeniatus Жерех 75. Հրձուկ -Сардина 76. Ճերձուկ,Oncorhynchus kisutch, Кижуч 77. ճենաձուկ-Сайра 78. Ճերմակաձուկ- Белорыбица или нельма 79. Ճանար Luciobarbus capito, Усач 80. Սարդաձուկ-Рыба паук 81. Սեւանի բեղաձուկ Barbus lacerta Севанский усач 82. Սղոցաձուկ-Рыба пила 83. Սովորական քառթակ Gobio gobio Обыкновенный пескарь 84. Սևաձուկ- Cephalopholis Fulva-рыба кролик 85. Սանրաձուկ,Պերկես? (лат. Perca или Sebastes) Окунь 86. Սագաձուկ-морская каменная ядовитая рыба 87. Սապատաձուկ Oncorhynchus gorbuscha Горбуша 88. Տառեխ-Тарех рыба сазановая 89. Տարմաձուկ – Тунец 90. Տափակաձուկ-Камбала 91. Տերևաձուկ-Скумбрия 92. Տղմաձուկ-Amia calvа Амиа, ильнаярыба 93. Տափակաձուկ Pleuronectes sp. Камбала 94. Տառեխիկ Արեւելյան Alburnoides eichwaldii Восточная быстрянка 95. Տափակ,Բրամ Abramis brama Лещ 96. Տառեխների արքա(ժապավենանման մարմին)-змеоподобная рыба 97. Ցլաձուկ-Бычок-мартовик, Gobiidae 98. Ցլիկաձուկ Պանդակա Pandaka pygmaea Бычок Пандака 99. Ցլիկաձուկ-Бычок 100. Ցցաքթիկ Чехонь-Pelecus cultratus 101. Ուռնաձուկ-Сардина 102. Փղաձուկ Փղիկ-ձուկ,Gnathonemus petersii Мормирус,рыба-слоник 103. Փողաձուկ-Сальпа 104. Քարալեզ wagneri Минога 105. Քառատամ Tetraodon Иглобрюх 106. Քառաչք- 107. Օձաձուկ-угорь 108. Օձագլուխ- Звеиголов 109. Օրագու -Таймень

Գրականություն

• Վ. Մ. Հովահաննիսյան. «Մսի և մսամթերքի տեխնոլոգիա», Երևան, «ՀՊԱՀ»,
• Aquamedia, "Consumption of Fishery Products" retrieved from http://www.feap.info/economics/Tradebalance_en.asp on 2007-09-17.
• Г.И.Касьянов, С.В.Золотокова, И.А.Палагина, О.И.Квасенков (2004). «Технология копчения мясных и рыбных продуктов»

Արտաքին հղումներ

• Ծովամթերքների բաղադրատոմսեր (անգլերեն)