«Ալպյան ծալքավորություն»–ի խմբագրումների տարբերություն
չ oգտվելով ԱՎԲ |
չ Բոտ: կոսմետիկ փոփոխություններ |
||
Տող 1. | Տող 1. | ||
[[Պատկեր:Tectonic map Mediterranean DE.svg|thumb|right|250px|Ալպյան ծալքավորության տեկտոնիկ քարտեզ]] |
[[Պատկեր:Tectonic map Mediterranean DE.svg|thumb|right|250px|Ալպյան ծալքավորության տեկտոնիկ քարտեզ]] |
||
'''Ալպյան ծալքավորություն''', [[երկրակեղև]]ի շերտերի ծալքավորություն, որը տեղի է ունեցել մասամբ [[Մեզոզոյան դարաշրջան|մեզոզոյան]] և առավելապես [[Կայնոզոյի դարաշրջան|կայնոզոյան |
'''Ալպյան ծալքավորություն''', [[երկրակեղև]]ի շերտերի ծալքավորություն, որը տեղի է ունեցել մասամբ [[Մեզոզոյան դարաշրջան|մեզոզոյան]] և առավելապես [[Կայնոզոյի դարաշրջան|կայնոզոյան դարաշրջաններում]]։ |
||
== Դրսևորման շրջաններ == |
== Դրսևորման շրջաններ == |
||
Բնորոշ դրսևորման շրջաններից են [[Ալպեր]]ը, որից և ծագում է Ալպյան ծալքավորություն անվանումը։ Հաճախ տրիասի, յուրայի և ստորին [[Կավիճ| |
Բնորոշ դրսևորման շրջաններից են [[Ալպեր]]ը, որից և ծագում է Ալպյան ծալքավորություն անվանումը։ Հաճախ տրիասի, յուրայի և ստորին [[Կավիճ|կավճի]] ծալքավորություևև առանձնացնում են և անվանում վաղ ալպյան կամ կիմերյան ծալքավորություն։ Այն մարզերում, որտեղ տրիասի նստվածքները ծալքավորված են պերմակարբոնի նստվածքների հետ միասին ([[Կովկաս]], [[Միջին Ասիա]] և այլն), ալպյան ծալքավորության համապատասխան մասն անվանում են էպիհերցինյան։ |
||
Ալպյան ծալքավորությունը ընդգրկում է (լայն առումով) [[Խաղաղ օվկիանոս]]ն օղակող լեռների համակարգը. |
Ալպյան ծալքավորությունը ընդգրկում է (լայն առումով) [[Խաղաղ օվկիանոս]]ն օղակող լեռների համակարգը. |
||
[[Պատկեր:Tectonic Map of Europe noleg.jpg|մինի|Եվրոպայի տեկտոնիկ քարտեզը]] |
[[Պատկեր:Tectonic Map of Europe noleg.jpg|մինի|Եվրոպայի տեկտոնիկ քարտեզը]] |
||
*Արշիպելագ |
* Արշիպելագ |
||
**[[Կորդիլերներ|Կորդիլիերներ]], |
** [[Կորդիլերներ|Կորդիլիերներ]], |
||
**[[Անդեր]], |
** [[Անդեր]], |
||
**[[Նոր Զելանդիա]], |
** [[Նոր Զելանդիա]], |
||
*Ասիա |
* Ասիա |
||
**Մալայան արշիպելագ, |
** Մալայան արշիպելագ, |
||
**[[Նոր Գվինեա]], |
** [[Նոր Գվինեա]], |
||
**Ֆիլիպինյան, |
** Ֆիլիպինյան, |
||
** Ճապոնական կղզիներ, |
** Ճապոնական կղզիներ, |
||
** Սախալին, |
** Սախալին, |
||
**Կուրիլյան կղզիներ, |
** Կուրիլյան կղզիներ, |
||
**Կամչատկա, |
** Կամչատկա, |
||
** Ալեության կղզիներ, |
** Ալեության կղզիներ, |
||
**Վերխոյանսկի լեռևաշղթա |
** Վերխոյանսկի լեռևաշղթա |
||
* [[Ալպ-հիմալայան գեոսինկլինալ]]ի տարածման մարզերը։ |
* [[Ալպ-հիմալայան գեոսինկլինալ]]ի տարածման մարզերը։ |
||
17:00, 30 Դեկտեմբերի 2016-ի տարբերակ
Ալպյան ծալքավորություն, երկրակեղևի շերտերի ծալքավորություն, որը տեղի է ունեցել մասամբ մեզոզոյան և առավելապես կայնոզոյան դարաշրջաններում։
Դրսևորման շրջաններ
Բնորոշ դրսևորման շրջաններից են Ալպերը, որից և ծագում է Ալպյան ծալքավորություն անվանումը։ Հաճախ տրիասի, յուրայի և ստորին կավճի ծալքավորություևև առանձնացնում են և անվանում վաղ ալպյան կամ կիմերյան ծալքավորություն։ Այն մարզերում, որտեղ տրիասի նստվածքները ծալքավորված են պերմակարբոնի նստվածքների հետ միասին (Կովկաս, Միջին Ասիա և այլն), ալպյան ծալքավորության համապատասխան մասն անվանում են էպիհերցինյան։
Ալպյան ծալքավորությունը ընդգրկում է (լայն առումով) Խաղաղ օվկիանոսն օղակող լեռների համակարգը.
- Արշիպելագ
- Ասիա
- Մալայան արշիպելագ,
- Նոր Գվինեա,
- Ֆիլիպինյան,
- Ճապոնական կղզիներ,
- Սախալին,
- Կուրիլյան կղզիներ,
- Կամչատկա,
- Ալեության կղզիներ,
- Վերխոյանսկի լեռևաշղթա
- Ալպ-հիմալայան գեոսինկլինալի տարածման մարզերը։
Ալպյան ծալքավորության սահմաններում գտնվում են համեմատաբար երիտասարդ և բարձր լեռնաշղթաները, ակտիվ սեյսմիկ օջախները, բազմաթիվ գործող և հանգած հրաբուխները, ծանրաթյան ուժի բացասական խոշոր անոմալիաները։ Նորագույն տվյալներով ալպյան ծալքավորությանն են պատկանում նաև համաշխարհային օվկիանոսի հատակում լայնորեն տարածված ստորջրյա լեռնաշղթաները, երկրակեղևի ստորջրյա խզվածքները և խորջրյա տեկտոգենները։
Ալպյան ծալքավորության մարզերը ներդրված են գաբրոպերիդոտիտային և գրանիտային մագմայի բազմաթիվ ինտրուզիաներով, որոնց հետ էլ կապված են մետաղային օգտակար հանածոների բազմազան հանքավայրեր։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։ |