«Ծատուր Աղայան»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Content deleted Content added
No edit summary
Տող 1. Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Անձ
{{Տեղեկաքարտ Գիտնական}}
| ԱԱՀ = Ծատուր Պավելի Աղայան
| բնագիր ԱԱՀ =
| պատկեր =
| չափ =
| նկարագրում =
| ծննդյան օր = [[1912]], [[հունվարի 12]]
| ծննդավայր =[[Փիփ]]
| վախճանի օր = [[1982]], [[դեկտեմբերի 3]]
| վախճանի վայրը = [[Երևան]]
| քաղաքացիություն =
| հպատակություն =
| ազգություն = հայ
| կրոն =
| ազդվել է =
| ազդել է =
| գրքեր =
| աշխատանք =
| կարողություն =
| մասնագիտություն =Պատմաբան
| ամուսին =
| ծնողներ =
| երեխաներ =
| պարգևներ և մրցանակներ =
| կայք =
}}
'''Ծատուր Պավելի Աղայան''' ([[1912]], [[հունվարի 12]], [[Փիփ]] - [[1982]], [[դեկտեմբերի 3]], [[Երևան]]) , [[Պատմություն|պատմաբան]]։ Պատմական գիտությունների դոկտոր ([[1948]]), [[պրոֆեսոր]], [[ՀՀ ԳԱԱ]] [[ակադեմիկոս]] ([[1968]], թղթակից անդամ [[1950]]-ից)։
'''Ծատուր Պավելի Աղայան''' ([[1912]], [[հունվարի 12]], [[Փիփ]] - [[1982]], [[դեկտեմբերի 3]], [[Երևան]]) , [[Պատմություն|պատմաբան]]։ Պատմական գիտությունների դոկտոր ([[1948]]), [[պրոֆեսոր]], [[ՀՀ ԳԱԱ]] [[ակադեմիկոս]] ([[1968]], թղթակից անդամ [[1950]]-ից)։


Տող 32. Տող 7.
[[Պատկեր:Ծատուր Աղյանի հուշատախտակը.jpg|մինի|Ծատուր Աղայանի հուշատախտակը Երևանի [[Կորյունի փողոց (Երևան)|Կորյունի փողոց]]ում]]
[[Պատկեր:Ծատուր Աղյանի հուշատախտակը.jpg|մինի|Ծատուր Աղայանի հուշատախտակը Երևանի [[Կորյունի փողոց (Երևան)|Կորյունի փողոց]]ում]]
Ավարտել է Երևանի հեռակա մանկավարժական ինստիտուտը ([[1936]], էքստեռն), Մոսկվայի Ն. Չեռնիշևսկու անվան պատմա-փիլիսոփայան ինստիտուտը ([[1938]])։ [[1954]]-[[1961]] թթ. և [[1977]]-[[1979]] թթ.` ՀԽՍՀ ԳԱ Պատմության ինստիտուտի նոր պատմության բաժնի վարիչ, [[1949]]-[[1952]] թթ. և [[1969]]-[[1973]] թթ.` ՀԽՍՀ ԳԱ հասարակական գիտությունների «Տեղեկագրի» ([[1966]] թվականից՝ «Լրաբեր») խմբագիր, [[1951]]-[[1954]] թթ.` ՀԿԿ կենտկոմի գիտության և մշակույթի բաժնի վարիչ, [[1961]]-[[1968]] թթ.` ԽՄԿԿ կենտկոմին առընթեր ՄԼԻ հայկական մասնաճյուղի տնօրեն, [[1968]]-[[1977]] թթ.` ՀԽՍՀ ԳԱ հասարակական գիտությունների բաժանմունքի ակադեմիկոս-քարտուղար, [[1979]]-[[1982]] թթ.` ԵՊՀ ԽՄԿԿ պատմության ամբիոնի վարիչ։ [[1963]]-[[1971]] թթ. եղել է ՀԽՍՀ ԳԽ պատգամավոր<ref>{{cite book|author=|title=Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր առաջին, Երևան, 2005}}</ref>։
Ավարտել է Երևանի հեռակա մանկավարժական ինստիտուտը ([[1936]], էքստեռն), Մոսկվայի Ն. Չեռնիշևսկու անվան պատմա-փիլիսոփայան ինստիտուտը ([[1938]])։
[[1954]]-[[1961]] թթ. և [[1977]]-[[1979]] թթ.` ՀԽՍՀ ԳԱ Պատմության ինստիտուտի նոր պատմության բաժնի վարիչ, [[1949]]-[[1952]] թթ. և [[1969]]-[[1973]] թթ.` ՀԽՍՀ ԳԱ հասարակական գիտությունների «Տեղեկագրի» ([[1966]] թվականից՝ «Լրաբեր») խմբագիր, [[1951]]-[[1954]] թթ.` ՀԿԿ կենտկոմի գիտության և մշակույթի բաժնի վարիչ, [[1961]]-[[1968]] թթ.` ԽՄԿԿ կենտկոմին առընթեր ՄԼԻ հայկական մասնաճյուղի տնօրեն, [[1968]]-[[1977]] թթ.` ՀԽՍՀ ԳԱ հասարակական գիտությունների բաժանմունքի ակադեմիկոս-քարտուղար, [[1979]]-[[1982]] թթ.` ԵՊՀ ԽՄԿԿ պատմության ամբիոնի վարիչ։ [[1963]]-[[1971]] թթ. եղել է ՀԽՍՀ ԳԽ պատգամավոր<ref>{{cite book|author=|title=Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր առաջին, Երևան, 2005}}</ref>։


== Գործունեություն ==
== Գործունեություն ==
Տող 40. Տող 14.
«Հայ ժողովրդի ազատագրական պայքարի պատմությունից» (1976) մենագրության մեջ տրված է հայ ժողովրդի ազգային-ազատագրական շարժման պատմությունը 19-րդ դ. 70-ական թվականներից մինչև 1920 թվականը, առանձին գլուխներ նվիրված են 1877-1878 թվականների ռուս-թուրքական պատերազմից հետո հայկական հարցի սկզբնավորման պատմությանը, Բեռլինի կոնգրեսից (1878) հետո ազգային-ազատագրական պայքարի վերելքին, 1915 թվականի հայերի ցեղասպանությանը, 1919-1921 թվականների [[Կիլիկիա]]յի դեպքերին, ժողովրդական հերոս [[Անդրանիկ Օզանյան]]ի գործունեությանը և այլն։ «Հոկտեմբերը և հայ ժողովրդի ազատագրական պայքարը» (1982) աշխատության մեջ այլ հարցերի շարքում քննարկել է 1918-1920 թթ․ հայ ժողովրդի դիմադրությունը թուրք զավթիչներին [[Սարդարապատ]]ի, [[Բաշ-Ապարանի ճակատամարտ|Բաշ Ապարան]]ի, [[Ղարաքիլիսա]]յի ճակատամարտերում, դրանց նշանակությունը, լուսաբանել [[ՌՍՖՍՌ|Խորհրդային Ռուսաստանի]] և [[Հայաստանի Հանրապետության]] փոխհարաբերությունները և այլն։ Հայ ժողովրդի ազգային ազատագրական պայքարի, խորհրդա-հայկական, խորհրդա-թուրքական հարցերն Աղայանն արծարծել է ըստ հայ խորհրդային պատմագրության մեջ մինչև 1980-ական թվականների կեսը իշխող տեսակետի, բացասական գնահատական է տվել 1920 թվականի [[Սևրի պայմանագիր|Սևրի հաշտության պայմանագրին]], անտեսել 1918 թվականին հայկական պետականության՝ հանձինս [[Հայաստանի Դեմոկրատական Հանրապետություն|Հայաստանի Հանրապետության]] վերականգնման նշանակությունը և այլն։
«Հայ ժողովրդի ազատագրական պայքարի պատմությունից» (1976) մենագրության մեջ տրված է հայ ժողովրդի ազգային-ազատագրական շարժման պատմությունը 19-րդ դ. 70-ական թվականներից մինչև 1920 թվականը, առանձին գլուխներ նվիրված են 1877-1878 թվականների ռուս-թուրքական պատերազմից հետո հայկական հարցի սկզբնավորման պատմությանը, Բեռլինի կոնգրեսից (1878) հետո ազգային-ազատագրական պայքարի վերելքին, 1915 թվականի հայերի ցեղասպանությանը, 1919-1921 թվականների [[Կիլիկիա]]յի դեպքերին, ժողովրդական հերոս [[Անդրանիկ Օզանյան]]ի գործունեությանը և այլն։ «Հոկտեմբերը և հայ ժողովրդի ազատագրական պայքարը» (1982) աշխատության մեջ այլ հարցերի շարքում քննարկել է 1918-1920 թթ․ հայ ժողովրդի դիմադրությունը թուրք զավթիչներին [[Սարդարապատ]]ի, [[Բաշ-Ապարանի ճակատամարտ|Բաշ Ապարան]]ի, [[Ղարաքիլիսա]]յի ճակատամարտերում, դրանց նշանակությունը, լուսաբանել [[ՌՍՖՍՌ|Խորհրդային Ռուսաստանի]] և [[Հայաստանի Հանրապետության]] փոխհարաբերությունները և այլն։ Հայ ժողովրդի ազգային ազատագրական պայքարի, խորհրդա-հայկական, խորհրդա-թուրքական հարցերն Աղայանն արծարծել է ըստ հայ խորհրդային պատմագրության մեջ մինչև 1980-ական թվականների կեսը իշխող տեսակետի, բացասական գնահատական է տվել 1920 թվականի [[Սևրի պայմանագիր|Սևրի հաշտության պայմանագրին]], անտեսել 1918 թվականին հայկական պետականության՝ հանձինս [[Հայաստանի Դեմոկրատական Հանրապետություն|Հայաստանի Հանրապետության]] վերականգնման նշանակությունը և այլն։


== Երկեր==
== Երկեր ==
*Արշավիր Մելիքյան, Երևան, 1969։
* Արշավիր Մելիքյան, Երևան, 1969։
*Ռուսաստանի դերը հայ ժողովրդի պատմական ճակատագրում, Երևան, 1981։
* Ռուսաստանի դերը հայ ժողովրդի պատմական ճակատագրում, Երևան, 1981։
*Անդրանիկ։ Իրադարձություններ, դեպքեր և դեմքեր, Երևան, 1995:
* Անդրանիկ։ Իրադարձություններ, դեպքեր և դեմքեր, Երևան, 1995:
*Բալկանները և Օսմանյան կայսրության ճնշված ժողովուրդների ազգային - ազատագրական պայքարի միասնությունը, Երևան, 1970:
* Բալկանները և Օսմանյան կայսրության ճնշված ժողովուրդների ազգային - ազատագրական պայքարի միասնությունը, Երևան, 1970:
*Գեհենից վերածնունդ, Երևան, 1975:
* Գեհենից վերածնունդ, Երևան, 1975:
*Հայ ժողովրդի ազատագրական  պայքարի պատմությունից, Երևան, 1976:
* Հայ ժողովրդի ազատագրական  պայքարի պատմությունից, Երևան, 1976:
*Հայերը Թուրքիայում, Երևան, 1994:
* Հայերը Թուրքիայում, Երևան, 1994:
*Հոկտեմբերը և հայ ժողովրդի ազատագրական պայքարը, Երևան, 1982:
* Հոկտեմբերը և հայ ժողովրդի ազատագրական պայքարը, Երևան, 1982:
*Հոկտեմբերյան ռևոլյուցիան և հայ ժողովրդի ազատագրումը, Երևան, 1957, 407 էջ։
* Հոկտեմբերյան ռևոլյուցիան և հայ ժողովրդի ազատագրումը, Երևան, 1957, 407 էջ։
*Հայ ժողովրդի պատմության նկարազարդ ակնարկներ, Երևան, 1989:
* Հայ ժողովրդի պատմության նկարազարդ ակնարկներ, Երևան, 1989:
*Вековая дружба народов Закавказья, ч.1-4, Е., 1970-80.
* Вековая дружба народов Закавказья, ч.1-4, Е., 1970-80

== Պարգևներ ==
== Պարգևներ ==
Ծատուր Աղայանը պարգևատրվել է «Աշխատանքային կարմիր դրոշի» և «Պատվո նշան» շքանշաններով, ինչպես նաև մի շարք մեդալներով ու պատվոգրերով։
Ծատուր Աղայանը պարգևատրվել է «Աշխատանքային կարմիր դրոշի» և «Պատվո նշան» շքանշաններով, ինչպես նաև մի շարք մեդալներով ու պատվոգրերով։

== Գրկանություն ==
== Գրկանություն ==
*Ծատուր Աղայան [կենսամատենագիտություն], Ե., 1983։
* Ծատուր Աղայան [կենսամատենագիտություն], Ե., 1983։

== Աղբյուրներ ==
== Աղբյուրներ ==
* Ն. Վ. Թավաքալյան «Ծատուր Աղայան», պատմաբանասիրական հանդես № 1, 1982, էջ 229-230
* Ն. Վ. Թավաքալյան «Ծատուր Աղայան», պատմաբանասիրական հանդես № 1, 1982, էջ 229-230

== Ծանոթագրություններ ==
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
{{ծանցանկ}}
Տող 63. Տող 41.


{{DEFAULTSORT:Աղայան, Ծատուր}}
{{DEFAULTSORT:Աղայան, Ծատուր}}
[[Կատեգորիա:1912 ծնունդներ]]
[[Կատեգորիա:1982 մահեր]]
[[Կատեգորիա:Հայ պատմաբաններ]]
[[Կատեգորիա:Փիփ գյուղում ծնվածներ]]


[[Կատեգորիա:Հունվարի 12 ծնունդներ]]
[[Կատեգորիա:Հայ պատմաբաններ]]
[[Կատեգորիա:Դեկտեմբերի 3 մահեր]]
[[Կատեգորիա:Պատմական գիտությունների դոկտորներ]]
[[Կատեգորիա:Պատմական գիտությունների դոկտորներ]]
[[Կատեգորիա:ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոսներ]]
[[Կատեգորիա:ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոսներ]]

14:56, 28 Սեպտեմբերի 2016-ի տարբերակ

Ծատուր Աղայան
Ծնվել էհունվարի 12, 1912(1912-01-12)[1]
Փիփ, Դաշկեսանի շրջան, Ադրբեջանական ԽՍՀ[2]
Մահացել էդեկտեմբերի 3, 1982(1982-12-03)[1] (70 տարեկան)
Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ
ԳերեզմանԹոխմախի գերեզմանատուն
Բնակության վայր(եր)Երևան[2]
Քաղաքացիություն Ռուսական կայսրություն և  ԽՍՀՄ
Ազգությունհայ
Մասնագիտությունպատմաբան
Հաստատություն(ներ)Բաքվի պետական համալսարան[2], Հայկական պետական մանկավարժական համալսարան[2], Երևանի պետական համալսարան[2], ՀՀ ԳԱԱ պատմության ինստիտուտ[2] և ՀԿԿ[2]
Գործունեության ոլորտպատմություն
ԱնդամակցությունՀՀ ԳԱԱ[2][1]
Ալմա մատերՄոսկվայի փիլիսոփայության, գրականության և պատմության ինստիտուտ (1937)[2] և Հայկական պետական մանկավարժական համալսարան
Կոչումպրոֆեսոր[2]
Գիտական աստիճանպատմական գիտությունների դոկտոր[2][1] (1948)
Տիրապետում է լեզուներինհայերեն
Պարգևներ
Աշխատանքային Կարմիր դրոշի շքանշան[2] «Պատվո նշան» շքանշան[2] «Աշխատանքային արիության համար» մեդալ և «Կյուրեղ և Մեթոդիոս» շքանշան
ԿուսակցությունԽՄԿԿ[2]
Երեխա(ներ)Հենրի Աղայան

Ծատուր Պավելի Աղայան (1912, հունվարի 12, Փիփ - 1982, դեկտեմբերի 3, Երևան) , պատմաբան։ Պատմական գիտությունների դոկտոր (1948), պրոֆեսոր, ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս (1968, թղթակից անդամ 1950-ից)։

Կենսագրություն

Ծատուր Աղայանը ծնվել է երկրագործի ընտանիքում։ 1917 թվականին Աղայանների ընտանիքը տեղափոխվել է Շամխորի շրջանի Գոլիցինո (այժմ՝ Մարտունի) գյուղը և այնտեղ բնակություն հաստատել։ 1930 թվականին ավարտելով Գյանջայի (այժմ՝ Կիրովաբադ) մանկավարժական տեխնիկումը, մանկավարժական աշխատանքի է անցել Շամխորի շրջանի Մարտունի, Ջաղիր և Չարդախլու գյուղերի դպրոցներում որպես ուսուցիչ և ուսմասվար։

Ծատուր Աղայանի հուշատախտակը Երևանի Կորյունի փողոցում

Ավարտել է Երևանի հեռակա մանկավարժական ինստիտուտը (1936, էքստեռն), Մոսկվայի Ն. Չեռնիշևսկու անվան պատմա-փիլիսոփայան ինստիտուտը (19381954-1961 թթ. և 1977-1979 թթ.` ՀԽՍՀ ԳԱ Պատմության ինստիտուտի նոր պատմության բաժնի վարիչ, 1949-1952 թթ. և 1969-1973 թթ.` ՀԽՍՀ ԳԱ հասարակական գիտությունների «Տեղեկագրի» (1966 թվականից՝ «Լրաբեր») խմբագիր, 1951-1954 թթ.` ՀԿԿ կենտկոմի գիտության և մշակույթի բաժնի վարիչ, 1961-1968 թթ.` ԽՄԿԿ կենտկոմին առընթեր ՄԼԻ հայկական մասնաճյուղի տնօրեն, 1968-1977 թթ.` ՀԽՍՀ ԳԱ հասարակական գիտությունների բաժանմունքի ակադեմիկոս-քարտուղար, 1979-1982 թթ.` ԵՊՀ ԽՄԿԿ պատմության ամբիոնի վարիչ։ 1963-1971 թթ. եղել է ՀԽՍՀ ԳԽ պատգամավոր[3]։

Գործունեություն

Աղայանի աշխատությունները հիմնականում վերաբերում են Անդրկովկասում և Հայաստանում հեղափոխական շարժմանը, հայ-ռուսական հարաբերություններին, Հայաստանում խորհրդային կարգերի հաստատմանը։

«Հայ ժողովրդի ազատագրական պայքարի պատմությունից» (1976) մենագրության մեջ տրված է հայ ժողովրդի ազգային-ազատագրական շարժման պատմությունը 19-րդ դ. 70-ական թվականներից մինչև 1920 թվականը, առանձին գլուխներ նվիրված են 1877-1878 թվականների ռուս-թուրքական պատերազմից հետո հայկական հարցի սկզբնավորման պատմությանը, Բեռլինի կոնգրեսից (1878) հետո ազգային-ազատագրական պայքարի վերելքին, 1915 թվականի հայերի ցեղասպանությանը, 1919-1921 թվականների Կիլիկիայի դեպքերին, ժողովրդական հերոս Անդրանիկ Օզանյանի գործունեությանը և այլն։ «Հոկտեմբերը և հայ ժողովրդի ազատագրական պայքարը» (1982) աշխատության մեջ այլ հարցերի շարքում քննարկել է 1918-1920 թթ․ հայ ժողովրդի դիմադրությունը թուրք զավթիչներին Սարդարապատի, Բաշ Ապարանի, Ղարաքիլիսայի ճակատամարտերում, դրանց նշանակությունը, լուսաբանել Խորհրդային Ռուսաստանի և Հայաստանի Հանրապետության փոխհարաբերությունները և այլն։ Հայ ժողովրդի ազգային ազատագրական պայքարի, խորհրդա-հայկական, խորհրդա-թուրքական հարցերն Աղայանն արծարծել է ըստ հայ խորհրդային պատմագրության մեջ մինչև 1980-ական թվականների կեսը իշխող տեսակետի, բացասական գնահատական է տվել 1920 թվականի Սևրի հաշտության պայմանագրին, անտեսել 1918 թվականին հայկական պետականության՝ հանձինս Հայաստանի Հանրապետության վերականգնման նշանակությունը և այլն։

Երկեր

  • Արշավիր Մելիքյան, Երևան, 1969։
  • Ռուսաստանի դերը հայ ժողովրդի պատմական ճակատագրում, Երևան, 1981։
  • Անդրանիկ։ Իրադարձություններ, դեպքեր և դեմքեր, Երևան, 1995:
  • Բալկանները և Օսմանյան կայսրության ճնշված ժողովուրդների ազգային - ազատագրական պայքարի միասնությունը, Երևան, 1970:
  • Գեհենից վերածնունդ, Երևան, 1975:
  • Հայ ժողովրդի ազատագրական  պայքարի պատմությունից, Երևան, 1976:
  • Հայերը Թուրքիայում, Երևան, 1994:
  • Հոկտեմբերը և հայ ժողովրդի ազատագրական պայքարը, Երևան, 1982:
  • Հոկտեմբերյան ռևոլյուցիան և հայ ժողովրդի ազատագրումը, Երևան, 1957, 407 էջ։
  • Հայ ժողովրդի պատմության նկարազարդ ակնարկներ, Երևան, 1989:
  • Вековая дружба народов Закавказья, ч.1-4, Е., 1970-80

Պարգևներ

Ծատուր Աղայանը պարգևատրվել է «Աշխատանքային կարմիր դրոշի» և «Պատվո նշան» շքանշաններով, ինչպես նաև մի շարք մեդալներով ու պատվոգրերով։

Գրկանություն

  • Ծատուր Աղայան [կենսամատենագիտություն], Ե., 1983։

Աղբյուրներ

  • Ն. Վ. Թավաքալյան «Ծատուր Աղայան», պատմաբանասիրական հանդես № 1, 1982, էջ 229-230

Ծանոթագրություններ

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.)Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 1. — էջ 123.
  2. 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. ԽուդավերդյանՀայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
  3. Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր առաջին, Երևան, 2005.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբանական տարբերակը վերցված է «Հայկական հարց» հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։