«Կարոլինգյան արվեստ»–ի խմբագրումների տարբերություն
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 2. | Տող 2. | ||
'''Կարոլինգյան արվեստ''', [[Կարլոս Մեծ]]ի կայսրության և Կարուինգների թագավորական դինաստիայի թագավորությունների ( 8-10-րդ դարեր) արվեստը։ Ծաղկման է հասել «Կարոլինգյան վերածննդի» շրջանում 8-9-րդ դարերում, հիմնականում [[Ֆրանսիա]]յում և [[Գերմանիա]]յում։ |
'''Կարոլինգյան արվեստ''', [[Կարլոս Մեծ]]ի կայսրության և Կարուինգների թագավորական դինաստիայի թագավորությունների ( 8-10-րդ դարեր) արվեստը։ Ծաղկման է հասել «Կարոլինգյան վերածննդի» շրջանում 8-9-րդ դարերում, հիմնականում [[Ֆրանսիա]]յում և [[Գերմանիա]]յում։ |
||
== Պատմություն== |
== Պատմություն== |
||
«Կարոլինգյան վերածնունդն» ընթացել է անտիկ կրթության «վերածննդի» նշանաբանով. կազմակերպվել են նոր դպրոցներ (Տուրում, Կորբիում, Ֆուլդայում, Ռեյմսում և այլուր), արքունիք են հրավիրվել մի շարք ուսյալ գործիչներ, լուրջ ուշադրություն է դարձվել անտիկ գրականությանն ու ընդհանրապես աշխարհիկ գիտելիքներին, [[Պատմագրություն|պատմագրության]], [[կերպարվեստ]]ի և [[Ճարտարապետություն|ճարտարապետության]] զարգացմանը, ձեռագրերի ընդօրինակմանը։ Այս արվեստում ձևավորվել են եվրոպական միջնադարյան ֆեոդալական արվեստի հիմունքները։ Այդ դարաշրջանի ինտենսիվ շինարարության մասին վկայում են գրական աղբյուրները (վանքերի, պալատների ընդարձակ համալիրներ, «բուրգ»-ամրություններ, բազիլիկ եկեղեցիներ)։ Պահպանված սակավաթիվ կառույցներից են՝ [[Ախեն]]ի բազմանկյուն կենտրոնակազմ կապելլան (մինչև 798-805), Ֆուլդայի Սանկտ-Միխայել կապելլա-ռոտոնդան (մոտ 820—822), Կորվեի եռանավ եկեղեցին (822—885), Լորշի վերդարպասյա կառույցը (մուռ 774)։ Տաճարների և պալատները գեղազարդվել են խճանկարներով (ժերմինյի-դե-Պրե եկեղեցի, 806 թվականից հետո) և որմնանկարներով (Մյունստերի եկեղեցու որմնանկարները, մոտ 800)։ Զարգացել է մանրանկարչությունը (ավետարանիչների պատկերներ, աստվածաշնչյան տեսարաններ, կարոլինգյան դինաստիայի միապետներ)։ Որոշ մանրանկարներ առանձնանում են անտիկ ոճավորման և միջնադարյան սիմվոլիկայի ու զարդանկարների համադրմամբ, մյուսները («Ադայի Ավետարան», IX դարի սկիզբ, Քաղաքային գրադարան, Թրիթ, «էբբոյի Ավետարան», մոտ 816-835, Քաղաքային գրադարան, էպերնե)՝ ազատ, դինամիկ կոմպոզիցիայով։ Փղոսկրից պատրաստվել են գրքերի կազմեր, զարդատուփեր և այլն։ Տարածված են եղել ձուլումը, դրվագումը, փորագրությունը, արծնակիտումը, քարի քանդակազարդումը։ |
«Կարոլինգյան վերածնունդն» ընթացել է անտիկ կրթության «վերածննդի» նշանաբանով. կազմակերպվել են նոր դպրոցներ (Տուրում, Կորբիում, Ֆուլդայում, Ռեյմսում և այլուր), արքունիք են հրավիրվել մի շարք ուսյալ գործիչներ, լուրջ ուշադրություն է դարձվել անտիկ գրականությանն ու ընդհանրապես աշխարհիկ գիտելիքներին, [[Պատմագրություն|պատմագրության]], [[կերպարվեստ]]ի և [[Ճարտարապետություն|ճարտարապետության]] զարգացմանը, ձեռագրերի ընդօրինակմանը։ Այս արվեստում ձևավորվել են եվրոպական միջնադարյան ֆեոդալական արվեստի հիմունքները։ Այդ դարաշրջանի ինտենսիվ շինարարության մասին վկայում են գրական աղբյուրները (վանքերի, պալատների ընդարձակ համալիրներ, «բուրգ»-ամրություններ, բազիլիկ եկեղեցիներ)։ |
||
== Ճարտարապետություն և արվեստ == |
|||
Պահպանված սակավաթիվ կառույցներից են՝ [[Ախեն]]ի բազմանկյուն կենտրոնակազմ կապելլան (մինչև 798-805), Ֆուլդայի Սանկտ-Միխայել կապելլա-ռոտոնդան (մոտ 820—822), Կորվեի եռանավ եկեղեցին (822—885), Լորշի վերդարպասյա կառույցը (մուռ 774)։ Տաճարների և պալատները գեղազարդվել են խճանկարներով (ժերմինյի-դե-Պրե եկեղեցի, 806 թվականից հետո) և որմնանկարներով (Մյունստերի եկեղեցու որմնանկարները, մոտ 800)։ Զարգացել է մանրանկարչությունը (ավետարանիչների պատկերներ, աստվածաշնչյան տեսարաններ, կարոլինգյան դինաստիայի միապետներ)։ Որոշ մանրանկարներ առանձնանում են անտիկ ոճավորման և միջնադարյան սիմվոլիկայի ու զարդանկարների համադրմամբ, մյուսները («Ադայի Ավետարան», IX դարի սկիզբ, Քաղաքային գրադարան, Թրիթ, «էբբոյի Ավետարան», մոտ 816-835, Քաղաքային գրադարան, էպերնե)՝ ազատ, դինամիկ կոմպոզիցիայով։ Փղոսկրից պատրաստվել են գրքերի կազմեր, զարդատուփեր և այլն։ Տարածված են եղել ձուլումը, դրվագումը, փորագրությունը, արծնակիտումը, քարի քանդակազարդումը։ |
|||
{{ՀՍՀ|հատոր=5|էջ=340}} |
{{ՀՍՀ|հատոր=5|էջ=340}} |
||
== Գրականություն == |
|||
Beckwith, John. Early Medieval Art: Carolingian, Ottonian, Romanesque, Thames & Hudson, 1964 (rev. 1969), ISBN 0-500-20019-X |
|||
Dodwell, C.R.; The Pictorial arts of the West, 800—1200, 1993, Yale UP, ISBN 0-300-06493-4 |
|||
Gaehde, Joachim E. (1989). «Pre-Romanesque Art». Dictionary of the Middle Ages. ISBN 0-684-18276-9 |
|||
Hinks, Roger. Carolingian Art, 1974 edn. (1935 1st edn.), University of Michigan Press, ISBN 0-472-06071-6 |
|||
Kitzinger, Ernst, Early Medieval Art at the British Museum, (1940) 2nd edn, 1955, British Museum |
|||
Lasko, Peter, Ars Sacra, 800—1200, Penguin History of Art (now Yale), 1972 (nb, 1st edn.) ISBN 978-0-14-056036-7 |
|||
«Carolingian art». In Encyclopædia Britannica Online |
|||
[[Կատեգորիա:Արվեստ]] |
[[Կատեգորիա:Արվեստ]] |
14:29, 13 Սեպտեմբերի 2016-ի տարբերակ
Կարոլինգյան արվեստ, Կարլոս Մեծի կայսրության և Կարուինգների թագավորական դինաստիայի թագավորությունների ( 8-10-րդ դարեր) արվեստը։ Ծաղկման է հասել «Կարոլինգյան վերածննդի» շրջանում 8-9-րդ դարերում, հիմնականում Ֆրանսիայում և Գերմանիայում։
Պատմություն
«Կարոլինգյան վերածնունդն» ընթացել է անտիկ կրթության «վերածննդի» նշանաբանով. կազմակերպվել են նոր դպրոցներ (Տուրում, Կորբիում, Ֆուլդայում, Ռեյմսում և այլուր), արքունիք են հրավիրվել մի շարք ուսյալ գործիչներ, լուրջ ուշադրություն է դարձվել անտիկ գրականությանն ու ընդհանրապես աշխարհիկ գիտելիքներին, պատմագրության, կերպարվեստի և ճարտարապետության զարգացմանը, ձեռագրերի ընդօրինակմանը։ Այս արվեստում ձևավորվել են եվրոպական միջնադարյան ֆեոդալական արվեստի հիմունքները։ Այդ դարաշրջանի ինտենսիվ շինարարության մասին վկայում են գրական աղբյուրները (վանքերի, պալատների ընդարձակ համալիրներ, «բուրգ»-ամրություններ, բազիլիկ եկեղեցիներ)։
Ճարտարապետություն և արվեստ
Պահպանված սակավաթիվ կառույցներից են՝ Ախենի բազմանկյուն կենտրոնակազմ կապելլան (մինչև 798-805), Ֆուլդայի Սանկտ-Միխայել կապելլա-ռոտոնդան (մոտ 820—822), Կորվեի եռանավ եկեղեցին (822—885), Լորշի վերդարպասյա կառույցը (մուռ 774)։ Տաճարների և պալատները գեղազարդվել են խճանկարներով (ժերմինյի-դե-Պրե եկեղեցի, 806 թվականից հետո) և որմնանկարներով (Մյունստերի եկեղեցու որմնանկարները, մոտ 800)։ Զարգացել է մանրանկարչությունը (ավետարանիչների պատկերներ, աստվածաշնչյան տեսարաններ, կարոլինգյան դինաստիայի միապետներ)։ Որոշ մանրանկարներ առանձնանում են անտիկ ոճավորման և միջնադարյան սիմվոլիկայի ու զարդանկարների համադրմամբ, մյուսները («Ադայի Ավետարան», IX դարի սկիզբ, Քաղաքային գրադարան, Թրիթ, «էբբոյի Ավետարան», մոտ 816-835, Քաղաքային գրադարան, էպերնե)՝ ազատ, դինամիկ կոմպոզիցիայով։ Փղոսկրից պատրաստվել են գրքերի կազմեր, զարդատուփեր և այլն։ Տարածված են եղել ձուլումը, դրվագումը, փորագրությունը, արծնակիտումը, քարի քանդակազարդումը։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 5, էջ 340)։ |
Գրականություն
Beckwith, John. Early Medieval Art: Carolingian, Ottonian, Romanesque, Thames & Hudson, 1964 (rev. 1969), ISBN 0-500-20019-X
Dodwell, C.R.; The Pictorial arts of the West, 800—1200, 1993, Yale UP, ISBN 0-300-06493-4 Gaehde, Joachim E. (1989). «Pre-Romanesque Art». Dictionary of the Middle Ages. ISBN 0-684-18276-9 Hinks, Roger. Carolingian Art, 1974 edn. (1935 1st edn.), University of Michigan Press, ISBN 0-472-06071-6 Kitzinger, Ernst, Early Medieval Art at the British Museum, (1940) 2nd edn, 1955, British Museum Lasko, Peter, Ars Sacra, 800—1200, Penguin History of Art (now Yale), 1972 (nb, 1st edn.) ISBN 978-0-14-056036-7 «Carolingian art». In Encyclopædia Britannica Online