«Ուղեղիկ»–ի խմբագրումների տարբերություն
չ Նոր էջ. thumb|right|Ուղեղիկը, [[վարոլյան կամուրջն ու գլխուղեղի մեծ կիսագնդերը]] '''Ուղեղիկը''' ({{lang-la|cereb... |
No edit summary |
||
Տող 1. | Տող 1. | ||
{{Կատեգորիա չկա}} |
|||
[[ |
[[Պատկեր:Gray677.png|thumb|right|Ուղեղիկը, [[վարոլյան կամուրջ]]ն ու [[գլխուղեղի մեծ կիսագնդեր]]ը]] |
||
'''Ուղեղիկը''' ({{lang-la|cerebellum}}) [[հետին ուղեղ]]ի ածանցյալն է, որը զարգացել է ստատիկայի ռեսեպտորների հետ կապված: Ուստի այն անմիջական հարաբերության մեջ է շարժումների կոորդինացիայի հետ և հանդիսանում է [[օրգանիզմ]]ի զանգվածի հիմնական հատկանիշների` ծանրության և [[իներցիա]]յի, հաղթահարման հարմարանքի [[օրգան]]: Այն համարում են նաև [[վեգետատիվ նյարդային համակարգ]]ի ([[սիմպաթիկ]]) բարձրագույն կենտրոններից մեկը (Լ.Ա. [[Օրբելի]] և նրա դպրոցը): |
'''Ուղեղիկը''' ({{lang-la|cerebellum}}) [[հետին ուղեղ]]ի ածանցյալն է, որը զարգացել է ստատիկայի ռեսեպտորների հետ կապված: Ուստի այն անմիջական հարաբերության մեջ է շարժումների կոորդինացիայի հետ և հանդիսանում է [[օրգանիզմ]]ի զանգվածի հիմնական հատկանիշների` ծանրության և [[իներցիա]]յի, հաղթահարման հարմարանքի [[օրգան]]: Այն համարում են նաև [[վեգետատիվ նյարդային համակարգ]]ի ([[սիմպաթիկ]]) բարձրագույն կենտրոններից մեկը (Լ.Ա. [[Օրբելի]] և նրա դպրոցը): |
||
Ուղեղիկը տեղավորված է [[գլխուղեղի մեծ կիսագնդեր]]ի ծոծրակային բլիթների տակ, [[վարոլյան կամուրջ|վարոլյան կամրջից]] և [[երկարավուն ուղեղ]]ից հետ ու գտնվում է հետին գանգափոսում: Նրա մեջ տարբերում են երկու կողմնային ծավալուն մասեր` կիսագնդերը (hemispheria cerebelli) և նրանց արանքում գտնվող մի նեղ մաս` որդը (vermis): |
Ուղեղիկը տեղավորված է [[գլխուղեղի մեծ կիսագնդեր]]ի ծոծրակային բլիթների տակ, [[վարոլյան կամուրջ|վարոլյան կամրջից]] և [[երկարավուն ուղեղ]]ից հետ ու գտնվում է հետին գանգափոսում: Նրա մեջ տարբերում են երկու կողմնային ծավալուն մասեր` կիսագնդերը (hemispheria cerebelli) և նրանց արանքում գտնվող մի նեղ մաս` որդը (vermis): |
14:07, 15 Դեկտեմբերի 2010-ի տարբերակ
Այս հոդվածը կատեգորիայի կարիք ունի։ Դուք կարող եք օգնել նախագծին՝ կատեգորիա գտնել կամ ստեղծել ու ավելացնել հոդվածին։ |
Ուղեղիկը (լատին․՝ cerebellum) հետին ուղեղի ածանցյալն է, որը զարգացել է ստատիկայի ռեսեպտորների հետ կապված: Ուստի այն անմիջական հարաբերության մեջ է շարժումների կոորդինացիայի հետ և հանդիսանում է օրգանիզմի զանգվածի հիմնական հատկանիշների` ծանրության և իներցիայի, հաղթահարման հարմարանքի օրգան: Այն համարում են նաև վեգետատիվ նյարդային համակարգի (սիմպաթիկ) բարձրագույն կենտրոններից մեկը (Լ.Ա. Օրբելի և նրա դպրոցը): Ուղեղիկը տեղավորված է գլխուղեղի մեծ կիսագնդերի ծոծրակային բլիթների տակ, վարոլյան կամրջից և երկարավուն ուղեղից հետ ու գտնվում է հետին գանգափոսում: Նրա մեջ տարբերում են երկու կողմնային ծավալուն մասեր` կիսագնդերը (hemispheria cerebelli) և նրանց արանքում գտնվող մի նեղ մաս` որդը (vermis):
Ուղեղիկի անատոմիա
Ուղեղիկի ներքին կառուցվածքը
Ուղեղիկի սպիտակ նյութում են գտնվում գորշ նյութի զույգ կորիզները, որոնք տեղավորված են ուղեղիկի յուրաքանչյուր կեսում: Միջին գծի երկու կողմերում, որտեղ ուղեղիկի մեջ է ներհրվում վրանի գագաթը (fastigium), գտնվում է ամենամիջային կորիզը` nucleus fastigil: Սրանից կողմնայինորեն տեղավորված են գնդաձև կորիզի փոքր կղզյակները (nucleus globosus), իսկ ավելի դուրս` խցանաձև կորիզը (nucleus emboliformis): Վերջապես, կիսագնդի կենտրոնում գտնվում է ատամնավոր կորիզը (nucleus dentatus): Նա նման է օլիվի կորիզին և ունի ծալծլված գորշ թիթեղի տեսք, որը բացված է (hilus nuclei dentati) դեպի ներս: Ուղեղիկի և ստորին օլիվի ատամնավոր կորզների նմանությունը պատահական չէ, քանի որ երկու կորիզներն էլ իրար հետ կապված են հաղորդչական ուղիներով (tibrae olivocerebellares), և յուրաքանչյուր կորիզի ամեն մի ծալքը նման է մյուս ծալքին: Այսպիսով, երկու կորիզները միասին են մասնակցում հավասարակշռության ֆունկցիայի իրականացմանը:
Ուղեղիկի սպիտակ նյութը կտրվածքի վրա ունի բույսի մանր տերևների տեսք, որը համապատասխանում է յուրաքանչյուր գալարին և արտաքուստ պատված է գորշ նյութի կեղևով: Այդ մանր տերևները դեպի կենտրոն միանում են` կազմելով ավելի խոշոր թիթեղներ. վերջիններս ձուլվում են սպիտակ նյութի զանգվածին, որտեղ տեղավորված են վերոհիշյալ գորշ կորիզները: Սրա արդյունքը լինում է այն, որ ուղեղիկի կտրվածքի վրա գորշ ու սպիտակ նյութերի պատկերը նմանվում է ծառի և կոչվում է կենաց ծառ (arbor fitae) (այսպես է կոչվում է արտաքին տեսքի համար, քանի որ ուղեղիկի վնասվածքը անմիջական մահվան վտանգ չի ներկայացնում): Ուղեղիկի սպիտակ նյութը կազմված է տարբեր տիպի նյարդաթելերից: Նրանցից մի քանիսը միացնում են գալարները և բլթակները, մյուսները կեղևից գնում են դեպի ուղեղիկի ներքին կորիզները և, վերջապես, երրորդները ուղեղիկը կապում են ուղեղի հարևան բաժիններին: Այս թելիկները մտնում են ուղեղիկի երեք զույգ կոթոնների կամ ոտիկների կազմության մեջ:
- Ստորին կոթոններ (pedunculi cerebellares inferiores) կամ պարանաձև մարմիններ (corpora restiformia): Նրանց կազմության մեջ մտած դեպի ուղեղիկն են գնում tractus spinocerebellaris posterior (Flechsigi) –ը, երկարավուն ուղեղի հետին պարանիկների կորիզներից` fibrae arcuatae exteranae, և ստորին օլիվից` tractus olivocerebellaris :
- Միջին կոթոններ (pedunculi cerebellares medii) կամ կամրջի բազուկները (brachia pontis (BNA)):
Նրանց կազմության մեջ կան նյարդաթելեր, որոնք կամրջի կորզներից գնում են դեպի ուղեղիկի կեղևը (tractus pontocerebellaris) և հանդիսանում են կողև - կամրջային ուղու շարունակությունը:
- Վերին կոթոններ (pedunculi cerebellares superiores) կամ կապակցող բազուկները (brachia conjuctiva): Սրանք բաղկացած են երկու ուղղությամբ ընթացող նյարդաթելերից` 1) դեպի ուղեղիկը` tractus spinocerebellaris anterior (Gowersi) և 2) ուղեղիկի ատամնավոր կորիզից դեպի քառաբլրի ծածկը` tractus cerebellotegmentalis, որը խաչվելուց հետո վերջանում է կարմիր կորիզում և տեսաթմբում:
-
Մարդու գլխուղեղը, կարմիր գույնով նշված է ուղեղիկը
-
Մարդու ուղեղիկի առաջնային տեսքը
-
Ուղեղիկի ուղղահայաց կտրվածքը
Գրականություն
- Է. Ի. Բորզյակ, Ե. Ա. Դոբրովոլսկայա, Վ. Ս. Ռևազով, Մ. Ռ. Սապին - Մարդու անատոմիա, Եր., Լույս, 1992թ., 2 հատորով
- Մ. Գ. Պրիվեսի խմբ. Մարդու նորմալ անատոմիայի դասագիրք, Եր., Լույս, 1992թ., 2 հատորով