Հոշոտված Հայաստան

Հոշոտված Հայաստան անգլ.՝ Ravished Armenia: The Story of Aurora Mardiganian, the Christian Girl, Who Survived the Great Massacres
Հեղինակ	Ավրորա Մարտիկանյան
Տեսակ	գրավոր աշխատություն
Ժանր	ինքնակենսագրություն
Բնօրինակ լեզու	անգլերեն
Ստեղծման տարեթիվ	1918
Երկիր	ԱՄՆ
Հրատարակման տարեթիվ	1918
Թվային տարբերակ	gutenberg.org/ebooks/53046
Ravished Armenia Վիքիպահեստում

Հոշոտված Հայաստան, փաստագրական հուշագրություն, որ պատմված է Հայոց ցեղասպանության վկաներից մեկի` Արշալույս Մարտիկանյանի կողմից։ Հուշագրությունում Արշալույսը Մարտիկանյանը պատմում է իր և իր ժողովրդի չարչարանքների, ջարդերի ու կոտորածների, հայ ազգաբնակչության տեղահանությունների մասին։

Բովանդակություն

Արշալույս Մարտիկանյանը ծնվել է Խարբերդի նահանգի Չմշկածագ քաղաքում։ Նրա հայրը հարուստ դրամագործ էր և ճանաչված անձնավորություն։ Հուշագրությունում նկարագրված դեպքերը սկիզբ են առնում 1915 թվականի ապրիլից։ Արշալույսը, որ ընդամենը 14 տարեկան աղջնակ էր, տեսել է իր սեփական մոր, հոր, եղբայրների և քույրերի սպանությունը։ Նրա ծնողներին դաժանաբար սպանել էին իր աչքի առջև Տիրոջն ապավինելու և Նրան հավատարիմ մնալու համար։ Անցնելով տարբեր թուրք փաշաների և քուրդ ելուզակների ձեռքի տակով, ընկնելով հարեմներ և ենթարկվելով տանջանքների` փոքրիկ Արշալույսը մինչև վերջ հավատարիմ է մնում իր հավատքին։

Երկարատև չարչարանքներից հետո նա ապաստան է գտնում մի ամերիկացու տանը։ Հետագայում պարզվում է, որ ամերիկացին ճանաչված միսիոներ-բժիշկ Ֆրեդերիկ Մակքալըմն է։ Վերջինս գտնվում էր Կոստանդնուպոլսում, երբ սկսվեց Առաջին համաշխարհային պատերազմը։ Նա առաջիններից մեկն էր, ով վերադառնալով Էրզրում, օգնություն ցուցաբերեց հայ ժողովրդին։ Այդ ժամանակ ռուսական բանակն արդեն մուտք էր գործել Էրզրում։

Արշալույսը Զորավար Անդրանիկի միջնորդությամբ և Մեծ դուքսի` Կովկասի ռազմաճակատի ընդհանուր հրամանատարի հրամանով տեղափոխվում է Ամերիկա: Նա մեկնեց այդ երկիր` ոչ միայն փրկվելու, այլև փրկություն հայցելու իր ժողովրդին, հասցնելու մեծն Զորավարի հայտնի ուղերձը ամերիկացիներին`

«Մեծ դուքսը կարգադրել է քեզ ուղարկել Ամերիկա, որտեղ մեր խեղճ ժողովուրդը շատ բարեկամներ ունի։ Երբ հասնես այդ սիրելի երկիրը, նրա ժողովրդին ասա, որ Հայաստանը հյուծված է, հոշոտված և արյունաքամ, բայց նորից կբարձրանա, միայն եթե Ամերիկան օգնություն տրամադրի մեզ, սնունդ ուղարկի մեր սովյալներին, դրամ` նրանց վերադարձնելու իրենց տները, երբ պատերազմն ավարտվի»:

Արշալույս Մարտիկանյանը վախճանվել է 1996 թվականին ԱՄՆ-ում։ Ցավոք այսօր նրա շիրիմի տեղն անհայտ է։

Ֆիլմ

Հոշոտված Հայաստան

Հուշագրության լույս տեսնելուց կարճ ժամանակ հետո նկարահանվում է Հայոց ցեղասպանության մասին առաջին գեղարվեստական ֆիլմը «Հոգիների աճուրդ» խորագրով։ Ֆիլմը նկարահանվել է 1918 թվականին և ցուցադրվել Նյու Յորքում 1919-ին։

Աղբյուրներ

• «Հոշոտված Հայաստան», գրի է առել` Հ. Գեյթս, Լոս Անջելես, «Երազ» տպարան, 1995
• «Հոգիների աճուրդ» կամ «ճշմարտության հուշարձան»

Հոշոտված Հայաստան էջը Վիքիպահեստում