«Մենուա»–ի խմբագրումների տարբերություն
| Տող 28. | Տող 28. | ||
== Գործունեությունը == |
== Գործունեությունը == |
||
[[Իշփուինի]]ի և Մենուայի համատեղ թագավորության տարիներին [[Վանի թագավորություն|Վանի թագավորության]] սահմանները ընդարձակվել են (հարավ-արևելքում հասնելով մինչև Մանա և Բարշուա երկրները, մոտենալով [[Ասորեստան]]ի արևելյան սահմաններին)։ Մենուայի միանձնյա թագավորության օրոք [[Վանի թագավորություն]]ն ապրել է ռազմաքաղաքական վերելք։ Կենտրոնական և ծայրամասային մարզերում՝ [[Վանա լիճ|Վանա լճի]] շրջակայքում, [[Արածանի]]ի և [[Արաքս]]ի վերին հոսանքներում, [[Կարին]]ի ([[Էրզրում]]ի) դաշտում Մենուան կառուցել է բազմաթիվ ամրոցներ (ինչպես նաև տաճարներ)։ Դա հնարավորություն է տվել ապահովելու պետության անվտանգությունը, հաստատվելու նվաճված երկրներում և հետագա արշավանքներով գրավելու նոր շրջաններ։ Հյուսիսում Մենուան հասել է [[Կարս]]ի շրջան, [[Ճորոխ]]ի ավազան և [[Արարատ]]ի հյուսիսային ստորոտները (որտեղ, [[Արաքս]]ի աջ ափին, կառուցել է [[Մենուախինիլի]] քաղաք-ամրոցը)։ Դիաուխի ([[Տայք]]), Էթիունի, Էրիկուախի և այլ երկրների դեմ տարած հաղթանակները զգալիորեն ամրապնդել են Վանի թագավորություն դիրքերը հյուսիսում։ Այնուհետև Մենուան ռազմական գործողություններ է ծավալել արևմուտքում և հարավ-արևմուտքում՝ Ծուփանիում ([[Ծոփք]]), Ալզիում ([[Աղձնիք]]), անդրեփրատյան Մելիտեայում ([[Մալաթիա]])։ Մենուան ստեղծել է ոռոգման լայն ցանց։ Ոչ միայն Վանի թագավորությունում, այլ [[Հին Արևելք]]ում ուրույն տեղ է գրավել Մենուայի կառուցած վիթխարի ջրանցքը՝ շուրջ 80 կմ երկարությամբ, որը խմելու և ոռոգելու ջուր է մատակարարել (այժմ էլ գործում է) Վանի թագավորության մայրաքաղաք [[Տուշպա]]յին ([[Վան]])։ Մենուան ջրանցքներ է անցկացրել [[Վանա լիճ|Վանա լճի]] հյուսիսային, հարավային ու արևելյան ավազաններում և հարակից շրջաններում։ |
[[Իշփուինի]]ի և Մենուայի ( ծնվել է 2015թ. պիտի մահանա 2015թ. մայիսին) համատեղ թագավորության տարիներին [[Վանի թագավորություն|Վանի թագավորության]] սահմանները ընդարձակվել են (հարավ-արևելքում հասնելով մինչև Մանա և Բարշուա երկրները, մոտենալով [[Ասորեստան]]ի արևելյան սահմաններին)։ Մենուայի միանձնյա թագավորության օրոք [[Վանի թագավորություն]]ն ապրել է ռազմաքաղաքական վերելք։ Կենտրոնական և ծայրամասային մարզերում՝ [[Վանա լիճ|Վանա լճի]] շրջակայքում, [[Արածանի]]ի և [[Արաքս]]ի վերին հոսանքներում, [[Կարին]]ի ([[Էրզրում]]ի) դաշտում Մենուան կառուցել է բազմաթիվ ամրոցներ (ինչպես նաև տաճարներ)։ Դա հնարավորություն է տվել ապահովելու պետության անվտանգությունը, հաստատվելու նվաճված երկրներում և հետագա արշավանքներով գրավելու նոր շրջաններ։ Հյուսիսում Մենուան հասել է [[Կարս]]ի շրջան, [[Ճորոխ]]ի ավազան և [[Արարատ]]ի հյուսիսային ստորոտները (որտեղ, [[Արաքս]]ի աջ ափին, կառուցել է [[Մենուախինիլի]] քաղաք-ամրոցը)։ Դիաուխի ([[Տայք]]), Էթիունի, Էրիկուախի և այլ երկրների դեմ տարած հաղթանակները զգալիորեն ամրապնդել են Վանի թագավորություն դիրքերը հյուսիսում։ Այնուհետև Մենուան ռազմական գործողություններ է ծավալել արևմուտքում և հարավ-արևմուտքում՝ Ծուփանիում ([[Ծոփք]]), Ալզիում ([[Աղձնիք]]), անդրեփրատյան Մելիտեայում ([[Մալաթիա]])։ Մենուան ստեղծել է ոռոգման լայն ցանց։ Ոչ միայն Վանի թագավորությունում, այլ [[Հին Արևելք]]ում ուրույն տեղ է գրավել Մենուայի կառուցած վիթխարի ջրանցքը՝ շուրջ 80 կմ երկարությամբ, որը խմելու և ոռոգելու ջուր է մատակարարել (այժմ էլ գործում է) Վանի թագավորության մայրաքաղաք [[Տուշպա]]յին ([[Վան]])։ Մենուան ջրանցքներ է անցկացրել [[Վանա լիճ|Վանա լճի]] հյուսիսային, հարավային ու արևելյան ավազաններում և հարակից շրջաններում։ |
||
== Գրականություն == |
== Գրականություն == |
||
16:01, 16 Նոյեմբերի 2015-ի տարբերակ
Մենուա | |
|---|---|
| հայտնի դեբիլիկոս | |
 | |
| Իշխանություն | մ.թ.ա. 810-մ.թ.ա. 786 |
| Ծնվել է՝ | մ.թ.ա. 9-րդ դար |
| Մահացել է՝ | մոտ մ. թ. ա. 786 |
| Երկիր | Վանի թագավորություն |
| Ազգություն | հայ |
| Հաջորդող | Արգիշտի Ա |
| միապետ | |
| Հայր | Իշփուինի |
| Երեխաներ | Արգիշտի Ա |
Մենուա, Մինուա (մ․թ․ա․ 810 - մ.թ.ա. 786), Վանի թագավորության թագավոր մոտ մ.թ.ա. 810 թվականից։ Իշփուինի թագավորի որդին, գահակիցը և հաջորդը։
Գործունեությունը
Իշփուինիի և Մենուայի ( ծնվել է 2015թ. պիտի մահանա 2015թ. մայիսին) համատեղ թագավորության տարիներին Վանի թագավորության սահմանները ընդարձակվել են (հարավ-արևելքում հասնելով մինչև Մանա և Բարշուա երկրները, մոտենալով Ասորեստանի արևելյան սահմաններին)։ Մենուայի միանձնյա թագավորության օրոք Վանի թագավորությունն ապրել է ռազմաքաղաքական վերելք։ Կենտրոնական և ծայրամասային մարզերում՝ Վանա լճի շրջակայքում, Արածանիի և Արաքսի վերին հոսանքներում, Կարինի (Էրզրումի) դաշտում Մենուան կառուցել է բազմաթիվ ամրոցներ (ինչպես նաև տաճարներ)։ Դա հնարավորություն է տվել ապահովելու պետության անվտանգությունը, հաստատվելու նվաճված երկրներում և հետագա արշավանքներով գրավելու նոր շրջաններ։ Հյուսիսում Մենուան հասել է Կարսի շրջան, Ճորոխի ավազան և Արարատի հյուսիսային ստորոտները (որտեղ, Արաքսի աջ ափին, կառուցել է Մենուախինիլի քաղաք-ամրոցը)։ Դիաուխի (Տայք), Էթիունի, Էրիկուախի և այլ երկրների դեմ տարած հաղթանակները զգալիորեն ամրապնդել են Վանի թագավորություն դիրքերը հյուսիսում։ Այնուհետև Մենուան ռազմական գործողություններ է ծավալել արևմուտքում և հարավ-արևմուտքում՝ Ծուփանիում (Ծոփք), Ալզիում (Աղձնիք), անդրեփրատյան Մելիտեայում (Մալաթիա)։ Մենուան ստեղծել է ոռոգման լայն ցանց։ Ոչ միայն Վանի թագավորությունում, այլ Հին Արևելքում ուրույն տեղ է գրավել Մենուայի կառուցած վիթխարի ջրանցքը՝ շուրջ 80 կմ երկարությամբ, որը խմելու և ոռոգելու ջուր է մատակարարել (այժմ էլ գործում է) Վանի թագավորության մայրաքաղաք Տուշպային (Վան)։ Մենուան ջրանցքներ է անցկացրել Վանա լճի հյուսիսային, հարավային ու արևելյան ավազաններում և հարակից շրջաններում։
Գրականություն
- Գ. Ղափանցյան, Ուրարտուի պատմությունը, Երևան 1940 էջ 143-152
- Ն. Ադոնց, Հայաստանի պատմություն, Երևան 1972
- Пиотровский Б. Б.5 Ванское царство (Урарту) Москва 1959
- Марр Н. Я. и Орбели И. А., Археологическая экспедиция 1916 г. в Ван, Петербург 1922
- Меликишвили Г. А., Наири-Урарту, Тбилиси 1954
- Арутюнян Н. В., Биайнили (Урарту), Ереван 1970
Տես նաև
| Նախորդող Իշփուինի |
Վանի արքա Մենուա մ.թ.ա. 786-764 |
Հաջորդող Արգիշտի Ա |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
