«Իտերբիում»–ի խմբագրումների տարբերություն

70	Թուլիում ← Իտերբիում → Լուտեցիում
	Քիմիական տարրերի պարբերական համակարգ 70Yb
	; Կռելի, մածուցիկ արծաթափայլ մետաղ
Ատոմի հատկություններ
Անվանում, սիմվոլ, կարգաթիվ	Իտերբիում / Ytterbium (Yb), Yb, 70
Խումբ, պարբերություն, բլոկ	3, 5,
Ատոմային զանգված ; (մոլային զանգված)	173,045(10) զ. ա. մ. (գ/մոլ)
Էլեկտրոնային կոնֆիգուրացիա	[Xe] 4f14 6s2
Ատոմի շառավիղ	194 պմ
Քիմիական հատկություններ
Կովալենտ շառավիղ	170 պմ
Իոնի շառավիղ	(+3e) 85.8 (+2e) 93 պմ
Էլեկտրաբացասականություն	1,1 (Պոլինգի սանդղակ)
Էլեկտրոդային պոտենցիալ	Yb←Yb3+ -2,22 В; Yb←Yb2+ -2,8 В
Օքսիդացման աստիճաններ	3, 2
Իոնացման էներգիա ; (առաջին էլեկտրոն)	603,0 (6,25) կՋ/մոլ (էՎ)
Պարզ նյութի թերմոդինամիկական հատկություններ
Հալման ջերմաստիճան	1 097 Կ
Եռման ջերմաստիճան	1 466 Կ
Մոլյար ջերմունակություն	26,7 Ջ/(Կ·մոլ)
Մոլային ծավալ	24,8 սմ³/մոլ
Պարզ նյութի բյուրեղային ցանց
Բյուրեղացանցի կառուցվածք	խորանարդ
Բյուրեղացանցի տվյալներ	5,490
Այլ հատկություններ
Ջերմահաղորդականություն	(300 Կ) (34,9) Վտ/(մ·Կ)
CAS համար	CAS գրանցման համար?

Դիտել պատմությունը

← Նախորդ տարբ Հաջորդ տարբ →

Content deleted Content added

ՎիզուալԵլատեքստ

Գծային

17:10, 24 Սեպտեմբերի 2015-ի տարբերակ

70	Իտերբիում
Yb 173,04
4f¹⁴6s²

Իտերբիում, քիմիական տարր է որի նշանն է Yb, պարբերական համակարգի 5-րդ պարբերության 3-րդ խմբի քիմիական տարր: Կարգահամարը 39 է, ատոմական զանգվածը՝ 88,9059: Լանթանիդ է, ատոմի արտաքին էլեկտրոնային թաղանթի կառուցվածքը՝ 6s²։ Ունի 7 իզոտոպ։

Կռելի, մածուցիկ արծաթափայլ մետաղ: Գոյություն ունի երկու բյուրեղային մոդիֆիկացիաներ՝ α-Yb, խորանարդ բյուրեղացանցի կառուցվածքով և β-Yb, անցումային ջերմաստիճանը՝ α↔β 792 °C:

Պատմություն

Հայտնաբերել է շվեյցարացի գիտնական Ժ․ Մարինյակը 1878 թվականին^[3] էրբիումի օքսիդից։ Ցրված տարր է, երկրակեղևում նրա պարունակությունը 3.3•10^-5% է։

Անվանում

Իտերբիումը ևս երեք քիմիական տարրերի հետ (տերբիում, էրբիում, իտրիում) իր անվանումը ստացել են Իտերբիում գյուղի պատվին, որը գտնվում է Ռեսարո կղզում, Ստոկհոլմի արշիպելագ:

Բնության մեջ

Պարունակությունը երկրակեղևում 2,8-10^-3 % է (ըստ կշռի), օվիկանոսի ջրում՝ 2×10⁻⁶^[4]:

Ստացում

Ստացվում է օքսիդը (Y₂O₃) մագնեզիումի ներկայությամբ կալցիումով վերականգնելիս, ինչպես նաև ինտերբիումի քլորիդի հալույթի էլեկտրոլիզով:

Գներ

Մաքուր՝ 99—99,9 %, մետաղական իտերբիումի գները 2006 թվականին 1 կգ կազմել է 260-420 դոլլար:

Հատկություններ

Իտերբիումը սպիտակ-արծաթափայլ, փափուկ մետաղ է, հալման ջերմաստիճանը՝ 1525±25 °C, եռմանը՝ 3025 °C, խտությունը՝ 4472 կգ/մ³: Սովորական պայմաններում կայուն է: Քիմիական հատկություններով նման է լանթանիդներին:

Փոխազդեցությունը հալոգեններ6ի հետ.

\mathrm {2Yb+3F_{2}\longrightarrow 2YbF_{3}}

\mathrm {2Yb+3Cl_{2}\longrightarrow 2YbCl_{3}}

\mathrm {2Yb+3Br_{2}\longrightarrow 2YbBr_{3}}

\mathrm {2Yb+3I_{2}\longrightarrow 2YbI_{3}}

Թթուների հետ.

\mathrm {2Yb+3H_{2}SO_{4}\longrightarrow 2[Yb(H_{2}O)_{9}]^{+3}+3SO_{4}^{-2}+3H_{2}}

Իզոտոպներ

Ունի մեկ կայուն իզոտոպ՝ ⁸⁹Y: Արհեստական ռադիոակտիվ իզոտոպներից արժեքավոր են ⁹¹Y (T_1/2 = 57,5 օր) և ⁹⁰Y (T_1/2 = 64,24 ժ):

Կիրառություն

Կիրառվում է միջուկային տեխնիկայում: Իտերբիումի համաձուլվածքները (ալյումինի հետ) օգտագործվում են ինքնաթիռաշինության մեջ:

Տես նաև

Պարբերական աղյուսակ

Ծանոթագրություններ

↑ Standard Atomic Weight of Ytterbium Revised
↑ Редкол.:Зефиров Н. С. (гл. ред.) Химическая энциклопедия: в 5 т. — Москва: Большая Российская энциклопедия, 1999. — Т. 5. — С. 487.
↑ Иттербий. — Популярная библиотека химических элементов
↑ J.P. Riley and Skirrow G. Chemical Oceanography V. I, 1965

Գրականություն

Guide to the Elements – Revised Edition, Albert Stwertka, (Oxford University Press; 1998) ISBN 0-19-508083-1

Արտաքին հղումներ

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։

[1] Standard Atomic Weight of Ytterbium Revised

[ХЭ-2] Редкол.:Зефиров Н. С. (гл. ред.) Химическая энциклопедия: в 5 т. — Москва: Большая Российская энциклопедия, 1999. — Т. 5. — С. 487.

[3] Иттербий. — Популярная библиотека химических элементов

[4] J.P. Riley and Skirrow G. Chemical Oceanography V. I, 1965

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Տող 1. / Տող 1. @@
+{{Քիմիական տարր
-[[Պատկեր:Yb-TableImage.png|մինի|Իտերբիում]]
+| անվանում =   Իտերբիում / Ytterbium (Yb)
-'''Իտերբիում''', քիմիական տարր է որի նշանն է ''Yb''։ Լանթանիդ է, կարգահամարը՝ 70, ատոմային զանգվածը՝ 173.04 ատոմի արտաքին էլեկտրոնային թաղանթի կառուցվածքը՝ 6s²։ Ունի 7 իզոտոպ։
+| համար = 70
+| սիմվոլ =Yb
+| վերևից =
+| ներքևից =  [[Նոբելիում|No]]
+| խումբ = 3
+| պարբերություն = 5
+| բլոկ =
+| արտաքին տեսք =[[Պատկեր:Ytterbium-3.jpg|220px]]<br />Կռելի, մածուցիկ արծաթափայլ մետաղ
+| պատկեր =
+| ատոմային զանգված =  173,045(10)<ref>[http://www.iupac.org/news/news-detail/article/standard-atomic-weight-of-ytterbium-revised.html Standard Atomic Weight of Ytterbium Revised]</ref>
+| կոնֆիգուրացիա =  [Xe] 4f<sup>14</sup> 6s<sup>2</sup>
+| էլեկտրոնային թաղանթ =
+| ատոմի շառավիղ = 194
+| կովալենտային շառավիղ =170
+| Վան-դեր-Վալսի շառավիղ =
+| իոնի շառավիղ =(+3e) 85.8 (+2e) 93
+| էլեկտրաբացասականություն = 1,1
+| էլեկտրոդային պոտենցիալ = Yb←Yb<sup>3+</sup> -2,22 В<br />Yb←Yb<sup>2+</sup> -2,8 В
+| օքսիդացման աստիճան = 3, 2
+| իոնիզացման էներգիա 1 =  603,0 (6,25)
+| իոնիզացման էներգիա 2 =
+| իոնիզացման էներգիա 3 =
+| ֆազ =
+| խտություն =  6,9654
+| խտություն2 =
+| խտություն3 =
+| խտություն հջ =
+| հալման ջերմաստիճան = 1&nbsp;097
+| եռման ջերմաստիճան =1&nbsp;466
+| կրիտիկական կետ Կ =
+| հալման ջերմունակություն =
+| հալման ջերմունակություն2 =
+| գոլորշիացման ջերմունակություն =
+| ջերմունակություն =26,7<ref name="ХЭ">{{ռուսերեն գիրք
+|автор          = Редкол.:Зефиров Н. С. (гл. ред.)
+|часть          =
+|заглавие       = Химическая энциклопедия: в 5 т
+|оригинал       =
+|ссылка         =
+|ответственный  =
+|издание        =
+|место          = Москва
+|издательство   = Большая Российская энциклопедия
+|год            = 1999
+|том            = 5
+|страницы       = 487
+|страниц        =
+|серия          =
+|isbn           =
+|тираж          =
+}}
+</ref>
+| ջերմունակություն2 =
+| մոլային ծավալ =24,8
+| հագեցած գոլորշի =
+| ճնշում հգ 1 =
+| ճնշում հգ 10 =
+| ճնշում հգ 100 =
+| ճնշում հգ 1 k =
+| ճնշում հգ 10 k =
+| ճնշում հգ 100 k =
+| բյուրեղացանցի կառուցվածք =խորանարդ
+| բյուրեղացանցի տվյալներ = 5,490
+| C/a հարաբերություն =
+| Դեբայի ջերմաստիճան =
+| մագնիսական կառուցվածք =
+| տեսակարար դիմադրություն =
+| ջերմահաղորդականություն = (34,9)
+| ջերմաստիճանահաղորդականություն =
+| ջերմային ընդարձակում =
+| ձայնի արագություն =
+| Յունգի մոդուլ =
+| CAS համար =
+| արգելվող գոտի =
+| իզոտոպներ =
+| իզոտոպներ լրացումներ =
+}}
+{{Պարբերական համակարգի տարր|align=center|fontsize=100%|number=70}}
-Հայտնաբերել է շվեյցարացի գիտնական Ժ․ Մարինյակը [[1878]] թվականին։ Ցրված տարր է, երկրակեղևում նրա պարունակությունը 3.3*10<sup>−5</sup>% է։
+'''Իտերբիում''', քիմիական տարր է որի նշանն է ''Yb'', [[պարբերական համակարգ]]ի 5-րդ պարբերության 3-րդ խմբի [[քիմիական տարր]]: Կարգահամարը 39 է, ատոմական զանգվածը՝ 88,9059: [[Լանթանիդներ|Լանթանիդ]] է, ատոմի արտաքին էլեկտրոնային թաղանթի կառուցվածքը՝ 6s²։ Ունի 7 իզոտոպ։
+Կռելի, մածուցիկ արծաթափայլ [[մետաղ]]: Գոյություն ունի երկու բյուրեղային մոդիֆիկացիաներ՝ α-Yb, խորանարդ բյուրեղացանցի կառուցվածքով և β-Yb, անցումային [[ջերմաստիճան]]ը՝ α↔β 792 [[°C]]:
+<br clear="left" />
+== Պատմություն ==
+Հայտնաբերել է շվեյցարացի գիտնական Ժ․ Մարինյակը [[1878]] թվականին<ref>[http://n-t.ru/ri/ps/pb070.htm Иттербий]. — Популярная библиотека химических элементов</ref> էրբիումի օքսիդից։ Ցրված տարր է, [[երկրակեղև]]ում նրա պարունակությունը 3.3•10<sup>-5</sup>% է։
+== Անվանում ==
+Իտերբիումը ևս երեք քիմիական տարրերի հետ ([[տերբիում]], [[էրբիում]], [[իտրիում]]) իր անվանումը ստացել են Իտերբիում գյուղի պատվին, որը գտնվում է Ռեսարո կղզում, Ստոկհոլմի արշիպելագ:
+== Բնության մեջ ==
+[[File:Kristallstruktur Lanthanoid-C-Typ.png|thumb|ձախից|Իտերբիումի (III) օքսիդ բյուրեղացանցի կառուցվածքը]]
+Պարունակությունը [[երկրակեղև]]ում 2,8-10<sup>-3</sup> % է (ըստ կշռի), օվիկանոսի ջրում՝ 2{{e|−6}}<ref>J.P. Riley and Skirrow G. Chemical Oceanography V. I, 1965</ref>:
+== Ստացում ==
+Ստացվում է օքսիդը (Y<sub>2</sub>O<sub>3</sub>) [[մագնեզիում]]ի ներկայությամբ [[կալցիում]]ով վերականգնելիս, ինչպես նաև ինտերբիումի քլորիդի հալույթի [[էլեկտրոլիզ]]ով:
+=== Գներ ===
+Մաքուր՝ 99—99,9 %, մետաղական իտերբիումի գները [[2006]] թվականին 1 կգ կազմել է 260-420 դոլլար:
+== Հատկություններ ==
+[[File:Ytterbium(III) oxide.jpg|thumb|Իտերբիումի (III) օքսիդ]]
+Իտերբիումը սպիտակ-արծաթափայլ, փափուկ մետաղ է, հալման ջերմաստիճանը՝ 1525±25 °C, եռմանը՝ 3025 °C, [[խտություն]]ը՝ 4472 կգ/մ<sup>3</sup>: Սովորական պայմաններում կայուն է: Քիմիական հատկություններով նման է [[լանթանիդներ]]ին:
+Փոխազդեցությունը [[հալոգեններ]]6ի հետ.
+::<math>\mathrm{ 2Yb + 3F_2 \longrightarrow 2YbF_3 }</math>
+::<math>\mathrm{ 2Yb + 3Cl_2 \longrightarrow 2YbCl_3 }</math>
+::<math>\mathrm{ 2Yb + 3Br_2 \longrightarrow 2YbBr_3 }</math>
+::<math>\mathrm{ 2Yb + 3I_2 \longrightarrow 2YbI_3 }</math>
+[[Թթուներ]]ի հետ.
+::<math>\mathrm{ 2Yb + 3H_2SO_4 \longrightarrow 2[Yb(H_2O)_9]^{+3} + 3SO_4^{-2} + 3H_2}</math>
+=== Իզոտոպներ ===
+Ունի մեկ կայուն իզոտոպ՝ <sup>89</sup>Y: Արհեստական [[ռադիոակտիվ իզոտոպներ]]ից արժեքավոր են <sup>91</sup>Y (T<sub>1/2</sub> = 57,5 օր) և <sup>90</sup>Y (T<sub>1/2</sub> = 64,24 ժ):
+== Կիրառություն ==
+Կիրառվում է [[միջուկային տեխնիկա]]յում: Իտերբիումի համաձուլվածքները ([[ալյումին]]ի հետ) օգտագործվում են ինքնաթիռաշինության մեջ:
 == Տես նաև ==
 * [[Պարբերական աղյուսակ]]
+== Ծանոթագրություններ ==
+{{ծանցանկ}}
+== Գրականություն ==
+*''Guide to the Elements – Revised Edition'', Albert Stwertka, (Oxford University Press; 1998) ISBN 0-19-508083-1
+== Արտաքին հղումներ ==
+* [http://www.webelements.com/webelements/elements/text/Yb/key.html Իտերբիում Webelements-ում]
+* [http://n-t.ru/ri/ps/pb070.htm Իտերբիում Քիմիական տարրերի հայտնի գրադարանում]
+*[http://education.jlab.org/itselemental/ele070.html It's Elemental – Ytterbium]
 {{Փոքր պարբերական աղյուսակ}}
+{{ՀՍՀ}}
 [[Կատեգորիա:Լանթանոիդներ]]
 [[Կատեգորիա:Իտերբիում]]

դ ք խ Պարբերական աղյուսակ
H																															He
Li	Be																									B	C	N	O	F	Ne
Na	Mg																									Al	Si	P	S	Cl	Ar
K	Ca															Sc	Ti	V	Cr	Mn	Fe	Co	Ni	Cu	Zn	Ga	Ge	As	Se	Br	Kr
Rb	Sr															Y	Zr	Nb	Mo	Tc	Ru	Rh	Pd	Ag	Cd	In	Sn	Sb	Te	I	Xe
Cs	Ba	La	Ce	Pr	Nd	Pm	Sm	Eu	Gd	Tb	Dy	Ho	Er	Tm	Yb	Lu	Hf	Ta	W	Re	Os	Ir	Pt	Au	Hg	Tl	Pb	Bi	Po	At	Rn
Fr	Ra	Ac	Th	Pa	U	Np	Pu	Am	Cm	Bk	Cf	Es	Fm	Md	No	Lr	Rf	Db	Sg	Bh	Hs	Mt	Ds	Rg	Cn	Nh	Fl	Mc	Lv	Ts	Og