Արամեական գիր

Խնդրում ենք նշել կաղապարի տեղադրման ամսաթիվը 2024-04-25 15:06:44 ֆորմատով

Արամեական գիր
Տեսակ	կոնսոնանտային գիր (աբջադ), բնագիր և միատառ այբուբեն
Կազմված է	𐡀?, 𐡁?, 𐡂?, 𐡃?, 𐡄?, 𐡅?, 𐡆?, 𐡇?, 𐡈?, 𐡉?, 𐡊?, 𐡋?, 𐡌?, 𐡍?, 𐡎?, 𐡏?, 𐡐?, 𐡑?, 𐡒?, 𐡓?, 𐡔?, 𐡕? և Aramaic letter?
Գրելաձևը	Աջից ձախ․ 22 բաղաձայն նիշ
Ստեղծվել է	Մերձավոր Արևելքում Մ․թ․ա․ 10-12 դարերում (?)
Ժառանգված համակարգ	Փյունիկյան գրերից
Ժառանգել է	Ասորերեն, Նաբաթերեն, Պահլավերեն, Սողդիաներեն
ISO 15924	Armi
Aramaic alphabet Վիքիպահեստում

Արամյան գրեր բաղաձայն հնչյունակազմական գրերի համակարգ, զարգացած փյունիկյան գրերից։

Պատմություն

Արամյան մատենագրությունը նման է հունականին, նույնպես զարգանալով փյունիկյան գրերից` այն ընկել է Արևելքի այբուբենների Արամյան ճյուղի հիմքում, այնպես, ինչպես հունարենը ծառայել է որպես Արևելքի այբուբենների հիմք։   Արամյան գիրը իր ձայնավորներով և ռուս.՝ Матрес лекционис-ով, ծնել է մի շարք կարևոր այբուբեններ Մերձակա Արևելքի, Հյուսիսային Աֆրիկայի և Ասիայի, ներառյալ Արաբական և ժամանակակից Եբրայական այբուբենը, ինչպես նաև Հնդկաստանի տարբեր գրեր (Բրահմա և այնուհետև Դևանագարի) և նրանց հետնորդ-այբուբեններ Հարավ-Արևելյան և Կենտրոնական Ասիայի (այդ թվում Թայերեն և Մոնղոլերեն գրեր):

Արամյան մատենագրության տարածումը պայմանավորված է այն փաստով, որ Արամյան լեզուն և մատենագրությունը լինելով Մ.թ.ա. 8-րդ դարի վերջերից հաղորդակցման և նամակագրության միջոց Մերձավոր Արևելքում, Աքեմենյանների զավթման ընթացքում ստացավ Պարսկական կայսրության դիվանագիտական լեզվի և մատենագրության կարգավիճակ։

Այբուբեն

Աշոկա արքայի (մ.թ.ա. 3-րդ դար, Կանդաղար) հունա-արամեերեն երկլեզու սեպագիր արձանագրություն (արամեերեն տեքստը ներքևում)

Կայսերական Արամյան լեզվի այբուբենը․

Տառի անունը	Տառի ձևը	Տառ	Համարժեք եբրայերեն	Համարժեք արաբերեն	Համարժեք ասորերեն	Հնչյուն
Алаф		𐡀	א	أ	ܐ	/ʔ/; /aː/, /eː/
Бет		𐡁	ב	ب‎	ܒ	/b/, /v/
Гамаль		𐡂	ג	ج	ܓ	/ɡ/, /ɣ/
Далат		𐡃	ד	د‎	ܕ	/d/, /ð/
Хе		𐡄	ה	ﻫ‎	ܗ	/h/
Вав		𐡅	ו	و‎	ܘ	/w/; /oː/, /uː/
Зайн		𐡆	ז	ز‎	ܙ	/z/
Хет		𐡇	ח	خ,ح	ܚ	/ħ/
Тет		𐡈	ט	ط	ܛ	էմֆատիկ /tˤ/
Йуд		𐡉	י	ي	ܝ	/j/; /iː/, /eː/
Каф		𐡊	כ ך	ك	ܟܟ	/k/, /x/
Ламад		𐡋	ל	ل	ܠ	/l/
Мим		𐡌	מ ם	م‎	ܡܡ	/m/
Нун		𐡍	נ ן	ن	ܢܢ ܢ	/n/
Семкат		𐡎	ס	س	ܣ	/s/
‘Ē		𐡏	ע	غ,ع	ܥ	/ʕ/
Пе		𐡐	פ ף	ف	ܦ	/p/, /f/
Саде	,	𐡑	צ ץ	ص‎	ܨ	էմֆատիկ /sˤ/
Коф		𐡒	ק	ق‎	ܩ	/q/
Реш		𐡓	ר	ر	ܪ	/r/
Шин		𐡔	ש	ش,س	ܫ	/ʃ/
Тау		𐡕	ת	ت‎,ث	ܬ	/t/, /θ/