«Ալիս (գետ)»–ի խմբագրումների տարբերություն
չNo edit summary |
|||
| Տող 73. | Տող 73. | ||
Երկրորդը՝ [[Ծուռ]] (Էյրի Քյրփու) կամուրջն է, ընկած է Սեբաստիայի մոտ: Ըստ ավանդության կամուրջը շինել է [[Սենեքերիմ]] [[արքա]]յի դուստրը՝ կոփախո քարերով: Իր ծանրության տակ գետնիը չխարխլելու համար ճարտարապետը հյուսիս-հարավ կամուրջը թեքել է արևմուտք, այսինքն ծուռ է շինել, որտեղից էլ խագել է անվանումը: |
Երկրորդը՝ [[Ծուռ]] (Էյրի Քյրփու) կամուրջն է, ընկած է Սեբաստիայի մոտ: Ըստ ավանդության կամուրջը շինել է [[Սենեքերիմ]] [[արքա]]յի դուստրը՝ կոփախո քարերով: Իր ծանրության տակ գետնիը չխարխլելու համար ճարտարապետը հյուսիս-հարավ կամուրջը թեքել է արևմուտք, այսինքն ծուռ է շինել, որտեղից էլ խագել է անվանումը: |
||
Հաջորդը Քեսքիկ կամ Գըզլ կամուրջն է՝ մեծ 6 կամարներով շինված կամուրջ է: |
Հաջորդը Քեսքիկ կամ Գըզլ կամուրջն է՝ մեծ 6 կամարներով շինված կամուրջ է: |
||
Բացի սրանցից նշանավոր է նշանավոր է [[Գրիգոր Կեսարացի|Գրիգոր Կեսարացու]] կողմից շինված 14 կամարներով կամուրջը, որը մոտ 200 տարվա պատմություն ունի: Այն նավարկելի չէ, սակայն |
Բացի սրանցից նշանավոր է նշանավոր է [[Գրիգոր Կեսարացի|Գրիգոր Կեսարացու]] կողմից շինված 14 կամարներով կամուրջը, որը մոտ 200 տարվա պատմություն ունի: Այն նավարկելի չէ, սակայն ձկնառատ է: Տեղ-տեղ շփոթված է Իրիս, տեղ-տեղ Սարոսի վտակ, Ալեոա կամ Ալավս գետերին: |
||
[[Խեթական պետություն|Խեթական]] ժամանակաշրջանում կոչվում էր [[Մարասանիտա]]: Ըստ [[Հերոդոտ]]ի [[Ալիս]]ը սկիզբ է առնում [[Արմենիա]]յի լեռներից, անցնում [[Կիլիկիա]]յով Մեդական և [[Լիդիական թագավորություն|Լիդիական]] թագավորությունների սահմանն է: Հավանաբար այստեղ խոսվում է [[Ալեուս]]ի մասին: [[Մ. Խորենացի]]ն հիշատակում է Ալիա, Ալիս, Ալիոս, Ալիսոս, Ալիաս ձևերով:<ref>{{Գիրք:ՏԲ|90}}</ref> |
[[Խեթական պետություն|Խեթական]] ժամանակաշրջանում կոչվում էր [[Մարասանիտա]]: Ըստ [[Հերոդոտ]]ի [[Ալիս]]ը սկիզբ է առնում [[Արմենիա]]յի լեռներից, անցնում [[Կիլիկիա]]յով Մեդական և [[Լիդիական թագավորություն|Լիդիական]] թագավորությունների սահմանն է: Հավանաբար այստեղ խոսվում է [[Ալեուս]]ի մասին: [[Մ. Խորենացի]]ն հիշատակում է Ալիա, Ալիս, Ալիոս, Ալիսոս, Ալիաս ձևերով:<ref>{{Գիրք:ՏԲ|90}}</ref> |
||
18:29, 25 Հունիսի 2015-ի տարբերակ
| Ալիս | ||
| Alis | ||
 | ||
| Երկիր |  Արևմտյան Հայաստան | |
|---|---|---|
| Երկրամաս | Փոքր Ասիա | |
| Ժամային գոտի | UTC+4 | |
| ||
Ալիս (գետ ) գետ Փոքր Ասիայում: Սկիզբ է առնում Անտիպոնտական լեռների արևմտյան հատվածներից: Ունի երկու ակունք: Մեկը սկիզբ է առնում Քկոսդեղաղի ստորոտից, իսկ մյուսը՝ մեծը՝ Անտիպոնտական և Անտիտավրոսյան լեռնահամակարգերի սահմանագլխից՝ Կըզըլդաղի ստորոտից: Այս գետը երկաթահանքերով և կարմիր հողերով հարուստ լեռներից բխելու պատճառով ունի կարմիր և պղտոր ջուր: Այն Փոքր Ասիայի Սև ծովը թափվող ամենամեծ և ջրառատ գետն է: Սկզբում հոսելով դեպի հարավ-արևմուտք, ոռոգում է Զարա և Սբաստիա քաղաքների շրջանները, ապա իր մեջ ներառելով շատ վտակներ հասնում է Անկարայի մարզ: Առանց թեքվելու հասնում է մինչև Յարաբուզուն և Կեսարիայից ոչ հեռու Յուրկյութ հովիտը: Այստեղ հանդիպելով Խաջադաղ լեռանը թեքվում է հյուսիս-արևմուտք, հետո հյուսիս, ապա հյուսիս-արևմուտք կազմելով մոտ 250 կիլոմետր ձգվող աղեղ: Բաֆրա գյուղաքաղաքը անցնելով Սինոպի ծոցի արևելյան ծայրամասում թափվում է Սև ծովը: Երկարությունը 1182 կիլոմետր է:
Այլ անվանումներ
Ջրի աղի լինելու պատճառով գետի Հալսի հունարեն՝ «Alos» անվանումն է ստացել: Հետագայում թուրքերը ջրի կարմրավուն երանգը հաշվի առնելով գետի անունը վերափոխել են իրենց համար՝ Կըզլիրմակ: Հայտնի է նաև այլ անվանումներով՝ Ալիոս, Ալիսոս, Ալյուս, Գզըլըրմագ, Գզլիրմագ, Գըզըլրմագ, Կզըրմաք, Հալիս, Ղըզըլրմազ, Ղզըլըրմաղ, Մարասանիտա, Քըզըլըրմաք:
Վտակները
Գոտըիր վերին, ստորին և միջին հոսանքներում միախառնվում է բազմաթիվ վտակների հետ: Այդպիսիք են Դուռայի, Միսմիլսու կամ Միսիլ գետերը:
Կամուրջներ
Գետի վրա կան մի շարք կամուրջներ, որոնք շատ նշանավոր են: Միակամարը՝ Կեսարիայից 14-15 կիլոմետր հեռավորության վրա է: Մեկ կամար ունի, այդտեղից էլ ծագում է անվանումը: Ունի մոտ 54 մետր երկարություն, 33 մետր բարձրություն և 4 մետր լայնություն: Երկրորդը՝ Ծուռ (Էյրի Քյրփու) կամուրջն է, ընկած է Սեբաստիայի մոտ: Ըստ ավանդության կամուրջը շինել է Սենեքերիմ արքայի դուստրը՝ կոփախո քարերով: Իր ծանրության տակ գետնիը չխարխլելու համար ճարտարապետը հյուսիս-հարավ կամուրջը թեքել է արևմուտք, այսինքն ծուռ է շինել, որտեղից էլ խագել է անվանումը: Հաջորդը Քեսքիկ կամ Գըզլ կամուրջն է՝ մեծ 6 կամարներով շինված կամուրջ է: Բացի սրանցից նշանավոր է նշանավոր է Գրիգոր Կեսարացու կողմից շինված 14 կամարներով կամուրջը, որը մոտ 200 տարվա պատմություն ունի: Այն նավարկելի չէ, սակայն ձկնառատ է: Տեղ-տեղ շփոթված է Իրիս, տեղ-տեղ Սարոսի վտակ, Ալեոա կամ Ալավս գետերին: Խեթական ժամանակաշրջանում կոչվում էր Մարասանիտա: Ըստ Հերոդոտի Ալիսը սկիզբ է առնում Արմենիայի լեռներից, անցնում Կիլիկիայով Մեդական և Լիդիական թագավորությունների սահմանն է: Հավանաբար այստեղ խոսվում է Ալեուսի մասին: Մ. Խորենացին հիշատակում է Ալիա, Ալիս, Ալիոս, Ալիսոս, Ալիաս ձևերով:[1]
Ծանոթագրություններ
- ↑ Հակոբյան Թ. Խ., Մելիք-Բախշյան Ստ. Տ., Բարսեղյան Հ. Խ., Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան, հ. 1 [Ա-Գ] (խմբ. Մանուկյան Լ. Գ.), Երևան, «Երևանի Համալսարանի Հրատարակչություն», 1986, էջ 90 — 992 էջ։