«Ադամ Սմիթ»–ի խմբագրումների տարբերություն
No edit summary |
No edit summary |
||
| Տող 1. | Տող 1. | ||
{{Տեղեկաքարտ |
{{Տեղեկաքարտ Գիտնական |
||
| անուն = |
| բնագիր անուն = Adam Smith |
||
| ⚫ | |||
| բնագիր անուն = {{lang-en|Adam Smith}} |
|||
| ⚫ | | influenced = [[Ֆրեդերիկ Բաստիա]]{{·}} [[Միլթոն Ֆրիդմեն]]{{·}} [[Ֆրիդրիխ ֆոն Հայեկ]]{{·}} [[Գեորգ Վիլհելմ Ֆրիդրիխ Հեգել]]{{·}} [[Թոմաս Հոդսկին]]{{·}} [[Ջոն Մեյնարդ Քեյնս]]{{·}} [[Թոմաս Մալթուս]]{{·}} [[Կառլ Մարքս]]{{·}} [[Ջոն Ստյուարտ Միլ]]{{·}} [[Դեյվիդ Ռիկարդո]]{{·}} [[Կլոդ Անրի Սեն-Սիմոն]]{{·}} [[Ժան Բատիստ Սեյ]]{{·}} [[ԱՄՆ-ի հիմնադիր հայրեր]] |
||
| շրջան = |
|||
| ժամանակ = |
|||
| պատկեր = AdamSmith.jpg |
|||
| image_size = 240px |
|||
| նկարագրում = |
|||
| ի ծնե անունը = |
|||
| ծնունդ = {{ԾԱ|1723|6|16}} |
|||
| մահ = {{ՄԱՏ|1790|7|17|1723|6|16}} |
|||
| քաղաքացիություն = |
|||
| հպատակություն = |
|||
| ազգություն = [[Անգլիացի]] |
|||
| լեզու = |
|||
| դպրոց_ավանդ = [[Արևմտյան փիլիսոփայություն]] |
|||
| գլխավոր_հետաքրքրություններ = [[Քաղաքական փիլիսոփայություն]]{{·}} [[Բարոյագիտություն]]{{·}} [[տնտեսագիտություն]] |
|||
| գրառելի_գաղափարներ = [[Դասական տնտեսագիտություն]]{{·}} ժամանակակից [[ազատ շուկա]]{{·}} [[աշխատանքի բաժանում]] |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | | |
||
| մրցանակներ = |
|||
| պարգևներ = |
|||
| ստորագրություն = Adam Smith signature 1783.svg |
|||
| կրոն = [[Քրիստոնեություն]] |
|||
| կայք = |
|||
| վիքիդարան = |
|||
| վիքիքաղվածք = |
|||
}} |
}} |
||
'''Ադամ Սմիթ''' ({{lang-en|Adam Smith}}, [[հունիսի 16]], [[1723]], [[Շոտլանդիա]] -[[հուլիսի 17]], [[1790]]), անգլիացի տնտեսագետ և փիլիսոփա։ |
'''Ադամ Սմիթ''' ({{lang-en|Adam Smith}}, [[հունիսի 16]], [[1723]], [[Շոտլանդիա]] -[[հուլիսի 17]], [[1790]]), անգլիացի տնտեսագետ և փիլիսոփա։ |
||
| Տող 37. | Տող 14. | ||
Օքսֆորդի համալսարանն ավարտելուց հետո երկու տարի զբաղվել է ինքնակրթությամբ, ապա 1748 թ.-ից նշանակվել է դասախոս Էդինբուրգի համալսարանում, թեև սկզբնական շրջանում դասախոսությունները անգլիական գրականության վերաբերյալ էին, ապա իրավագիտության։ 1751 թ.-ից Ա.Սմիթը դասավանդել է Գլազգոյի համալսարանում մի քանի առարկաներ՝ տրամաբանություն, էթիկա, ճարտասանություն, իրավագիտություն և տնտեսագիտություն։ |
Օքսֆորդի համալսարանն ավարտելուց հետո երկու տարի զբաղվել է ինքնակրթությամբ, ապա 1748 թ.-ից նշանակվել է դասախոս Էդինբուրգի համալսարանում, թեև սկզբնական շրջանում դասախոսությունները անգլիական գրականության վերաբերյալ էին, ապա իրավագիտության։ 1751 թ.-ից Ա.Սմիթը դասավանդել է Գլազգոյի համալսարանում մի քանի առարկաներ՝ տրամաբանություն, էթիկա, ճարտասանություն, իրավագիտություն և տնտեսագիտություն։ |
||
1759 թ. հրատարակվեց նրա առաջին աշխատությունը՝ «Բարոյական զգացմունքների տեսություն» վերնագրով, որի նյութը հավաքված էր նրա դասախոսություններից։ Աշխատանքում վերլուծված են վարքագծի բարոյական նորմերը, կանոնները, որոնք հասարակության մեջ ապահովում են սոցիալական կայունություն։ Իր աշխատանքում հեղինակը քննադատել է եկեղեցական բարքերը, քանի որ դեմ էր մարդկանց մեջ վախ սերմանելուն հանդերձյալ կյանքի հանդեպ։ |
1759 թ. հրատարակվեց նրա առաջին աշխատությունը՝ «Բարոյական զգացմունքների տեսություն» վերնագրով, որի նյութը հավաքված էր նրա դասախոսություններից։ Աշխատանքում վերլուծված են վարքագծի բարոյական նորմերը, կանոնները, որոնք հասարակության մեջ ապահովում են սոցիալական կայունություն։ Իր աշխատանքում հեղինակը քննադատել է եկեղեցական բարքերը, քանի որ դեմ էր մարդկանց մեջ վախ սերմանելուն հանդերձյալ կյանքի հանդեպ։ Գլազգոյում Սմիթն ապրեց 12 տարի, ապա տեղափոխվեց Ֆրանսիա 1762 - 1764 թթ.։ |
||
Գլազգոյում Սմիթն ապրեց 12 տարի, ապա տեղափոխվեց Ֆրանսիա 1762 - 1764 թթ.։ |
|||
1778 թ. Սմիթը նշանակվեց Շոտլանդիայի մաքսային հսկիչ Էդինբուրգում (4 այլ հսկիչների հետ միասին) 600 ֆունտ ստերլինգ աշխատավարձով, որը համարվում էր բավական մեծ հաստիք այդ ժամանակ։ Իր եկամուտը մեծամասամբ օգտագործել է բարեգործական նպատակներով, իսկ մահվանից հետո միակ կուտակած հարստությունը հսկայական գրադարանն էր։ |
1778 թ. Սմիթը նշանակվեց Շոտլանդիայի մաքսային հսկիչ Էդինբուրգում (4 այլ հսկիչների հետ միասին) 600 ֆունտ ստերլինգ աշխատավարձով, որը համարվում էր բավական մեծ հաստիք այդ ժամանակ։ Իր եկամուտը մեծամասամբ օգտագործել է բարեգործական նպատակներով, իսկ մահվանից հետո միակ կուտակած հարստությունը հսկայական գրադարանն էր։ |
||
| Տող 47. | Տող 23. | ||
Սմիթի կարևորագույն ներդրումը տնտեսագիտության տեսության մեջ այն էր, որ նա շուկան սկսեց դիտարկել որպես ինքնակարգավորվող համակարգ, որը գործում է իրեն հատուկ ներքին տնտեսական մեխանիզմներով։ Նա առաջ քաշեց «Անտեսանելի ձեռքի» տեսությունը ({{lang-en|invisible hand of the market}}), որի համաձայն՝ կարելի է մի բանից օգուտ ստանալ միայն այլ անձանց պահանջմունքները բավարարելու միջոցով։ Այսինքն՝ շուկայի մասնակիցները իրենց ցանկալի արդյունքին են հասնում՝ ապահովելով նաև մյուս մասնակիցների շահերի իրացումը, իսկ բոլոր մասնակիցները՝ ժողովուրդների հարստությունը։ Այս սկզբունքով էլ շուկան դիտարկվում է որպես ինքնակարգավորվող ինքնուրույն համակարգ, որը գործում է անտեսանելի ձեռքի սկզբունքի հիման վրա՝ ի վերջո հասնելով հավասարակշռության վիճակի։ |
Սմիթի կարևորագույն ներդրումը տնտեսագիտության տեսության մեջ այն էր, որ նա շուկան սկսեց դիտարկել որպես ինքնակարգավորվող համակարգ, որը գործում է իրեն հատուկ ներքին տնտեսական մեխանիզմներով։ Նա առաջ քաշեց «Անտեսանելի ձեռքի» տեսությունը ({{lang-en|invisible hand of the market}}), որի համաձայն՝ կարելի է մի բանից օգուտ ստանալ միայն այլ անձանց պահանջմունքները բավարարելու միջոցով։ Այսինքն՝ շուկայի մասնակիցները իրենց ցանկալի արդյունքին են հասնում՝ ապահովելով նաև մյուս մասնակիցների շահերի իրացումը, իսկ բոլոր մասնակիցները՝ ժողովուրդների հարստությունը։ Այս սկզբունքով էլ շուկան դիտարկվում է որպես ինքնակարգավորվող ինքնուրույն համակարգ, որը գործում է անտեսանելի ձեռքի սկզբունքի հիման վրա՝ ի վերջո հասնելով հավասարակշռության վիճակի։ |
||
Օրինակ որևէ ապրանքի նկատմամբ պահանջարկի նվազումը հանգեցնում է դրա գնի նվազման, ինչն էլ՝ արտադրության ծավալների կրճատման, ուստի նվազում է նաև այդ ապրանքի արտադրության համար անհրաժեշտ ռեսուրսների պահանջարկը։ Արդյունքում ռեսուրսների բաշխումը նույնպես կատարվում է ինքնակարգավորման սկզբունքի հիման վրա։ |
Օրինակ որևէ ապրանքի նկատմամբ պահանջարկի նվազումը հանգեցնում է դրա գնի նվազման, ինչն էլ՝ արտադրության ծավալների կրճատման, ուստի նվազում է նաև այդ ապրանքի արտադրության համար անհրաժեշտ ռեսուրսների պահանջարկը։ Արդյունքում ռեսուրսների բաշխումը նույնպես կատարվում է ինքնակարգավորման սկզբունքի հիման վրա։ |
||
== Աղբյուրներ == |
|||
{{Reflist}} |
|||
== Գրականություն == |
== Գրականություն == |
||
| Տող 71. | Տող 44. | ||
* {{Cite book |title=A Critical Bibliography of Adam Smith |last=Tribe |first=Keith |author2=Mizuta, Hiroshi |publisher=Pickering & Chatto |year=2002 |isbn=978-1-85196-741-4}} |
* {{Cite book |title=A Critical Bibliography of Adam Smith |last=Tribe |first=Keith |author2=Mizuta, Hiroshi |publisher=Pickering & Chatto |year=2002 |isbn=978-1-85196-741-4}} |
||
* {{cite book |title=Essays on the Intellectual History of Economics |editor=Douglas A. Irwin |first=Jacob |last=Viner |publisher=Princeton University Press |location=Princeton, New Jersey |isbn=0-691-04266-7 |year=1991 |ref=harv}} |
* {{cite book |title=Essays on the Intellectual History of Economics |editor=Douglas A. Irwin |first=Jacob |last=Viner |publisher=Princeton University Press |location=Princeton, New Jersey |isbn=0-691-04266-7 |year=1991 |ref=harv}} |
||
== Ծանոթագրություններ == |
|||
{{ծանցանկ}} |
|||
{{Արտաքին հղումներ}} |
|||
{{DEFAULTSORT:Սմիթ, Ադամ}} |
{{DEFAULTSORT:Սմիթ, Ադամ}} |
||
[[Կատեգորիա:Անգլիացի տնտեսագետներ]] |
[[Կատեգորիա:Անգլիացի տնտեսագետներ]] |
||
[[Կատեգորիա:Անգլիացի փիլիսոփաներ]] |
[[Կատեգորիա:Անգլիացի փիլիսոփաներ]] |
||
[[Կատեգորիա:1723 ծնունդներ]] |
|||
[[Կատեգորիա:1790 մահեր]] |
|||
[[Կատեգորիա:Հունիսի 16 ծնունդներ]] |
|||
[[Կատեգորիա:Հուլիսի 17 մահեր]] |
|||
[[Կատեգորիա:ԱՄՆ հիմնադիր-հայրեր]] |
[[Կատեգորիա:ԱՄՆ հիմնադիր-հայրեր]] |
||
09:39, 10 Հունիսի 2015-ի տարբերակ
.svg){kind=small}
Ադամ Սմիթ (անգլ.՝ Adam Smith, հունիսի 16, 1723, Շոտլանդիա -հուլիսի 17, 1790), անգլիացի տնտեսագետ և փիլիսոփա։
Հեղինակել է «Հետազոտություն ժողովուրդների հարստության բնույթի և պատճառների շուրջ» (1776) աշխատությունը։[12] Համարվում է ժամանակակից տնտեսագիտության տեսության հիմնադիրներից մեկը։
14 տարեկան հասակում ընդունվել է Գլազգոյի համալսարան, որտեղ երկու տարի ուսումնասիրել է փիլիսոփայություն, մաթեմատիկա, աստղագիտություն և հին լեզուներ, հատկապես հին հունարեն։ Նրան միշտ համարել են տարօրինակ, բայց խելացի մարդ։
1740 - 1746 թթ. կատարելագործել է իր գիտելիքները է Օքսֆորդի համալսարանում։ Սմիթի կարծիքով Օքսֆորդի համալսարանի դասախոսների մեթոդները հնացած էին և ցանկալի արդյունք չէին ապահովում ուսանողների համար, ինչի մասին նշված է նաև Սմիթի՝ «Ժողովրդների հարստության բնույթի ու պատճառների ուսումնասիրություն» աշխատության մեջ։ Օսքֆորդի համալսարանում ուսանելու տարիներին, սակայն, Սմիթը դեռ հետաքրքրված չէր տնտեսագիտությամբ։ Օքսֆորդի համալսարանն ավարտելուց հետո երկու տարի զբաղվել է ինքնակրթությամբ, ապա 1748 թ.-ից նշանակվել է դասախոս Էդինբուրգի համալսարանում, թեև սկզբնական շրջանում դասախոսությունները անգլիական գրականության վերաբերյալ էին, ապա իրավագիտության։ 1751 թ.-ից Ա.Սմիթը դասավանդել է Գլազգոյի համալսարանում մի քանի առարկաներ՝ տրամաբանություն, էթիկա, ճարտասանություն, իրավագիտություն և տնտեսագիտություն։
1759 թ. հրատարակվեց նրա առաջին աշխատությունը՝ «Բարոյական զգացմունքների տեսություն» վերնագրով, որի նյութը հավաքված էր նրա դասախոսություններից։ Աշխատանքում վերլուծված են վարքագծի բարոյական նորմերը, կանոնները, որոնք հասարակության մեջ ապահովում են սոցիալական կայունություն։ Իր աշխատանքում հեղինակը քննադատել է եկեղեցական բարքերը, քանի որ դեմ էր մարդկանց մեջ վախ սերմանելուն հանդերձյալ կյանքի հանդեպ։ Գլազգոյում Սմիթն ապրեց 12 տարի, ապա տեղափոխվեց Ֆրանսիա 1762 - 1764 թթ.։
1778 թ. Սմիթը նշանակվեց Շոտլանդիայի մաքսային հսկիչ Էդինբուրգում (4 այլ հսկիչների հետ միասին) 600 ֆունտ ստերլինգ աշխատավարձով, որը համարվում էր բավական մեծ հաստիք այդ ժամանակ։ Իր եկամուտը մեծամասամբ օգտագործել է բարեգործական նպատակներով, իսկ մահվանից հետո միակ կուտակած հարստությունը հսկայական գրադարանն էր։ Ա.Սմիթը մահացել է Էդինբուրգում 1790 թ. հուլիսի 17-ին աղիքային երկարատև հիվանդության պատճառով։
Սմիթի հիմնական գիտական գաղափարախոսություններից մեկը մարդուն դիտարկելն էր 3 տեսանկյունից՝ էթիկայի և բարոյականության, քաղաքացիական և պետական, ինչպես նաև տնտեսական։
Սմիթի կարևորագույն ներդրումը տնտեսագիտության տեսության մեջ այն էր, որ նա շուկան սկսեց դիտարկել որպես ինքնակարգավորվող համակարգ, որը գործում է իրեն հատուկ ներքին տնտեսական մեխանիզմներով։ Նա առաջ քաշեց «Անտեսանելի ձեռքի» տեսությունը (անգլ.՝ invisible hand of the market), որի համաձայն՝ կարելի է մի բանից օգուտ ստանալ միայն այլ անձանց պահանջմունքները բավարարելու միջոցով։ Այսինքն՝ շուկայի մասնակիցները իրենց ցանկալի արդյունքին են հասնում՝ ապահովելով նաև մյուս մասնակիցների շահերի իրացումը, իսկ բոլոր մասնակիցները՝ ժողովուրդների հարստությունը։ Այս սկզբունքով էլ շուկան դիտարկվում է որպես ինքնակարգավորվող ինքնուրույն համակարգ, որը գործում է անտեսանելի ձեռքի սկզբունքի հիման վրա՝ ի վերջո հասնելով հավասարակշռության վիճակի։ Օրինակ որևէ ապրանքի նկատմամբ պահանջարկի նվազումը հանգեցնում է դրա գնի նվազման, ինչն էլ՝ արտադրության ծավալների կրճատման, ուստի նվազում է նաև այդ ապրանքի արտադրության համար անհրաժեշտ ռեսուրսների պահանջարկը։ Արդյունքում ռեսուրսների բաշխումը նույնպես կատարվում է ինքնակարգավորման սկզբունքի հիման վրա։
Գրականություն
- Bussing-Burks, Marie (2003). Influential Economists. Minneapolis: The Oliver Press. ISBN 1-881508-72-2.
{{cite book}}: Invalid|ref=harv(օգնություն) - Rae, John (1895). Life of Adam Smith. New York City: Macmillan Publishers. ISBN 0722226586.
{{cite book}}: Invalid|ref=harv(օգնություն) - Buchholz, Todd (1999). New ideas from Dead Economists: An introduction to modern economic thought. Penguin Books. ISBN 0140283137.
{{cite book}}: Invalid|ref=harv(օգնություն) - Bonar, James (1895). A Catalogue of the Library of Adam Smith. London: Macmillan. OCLC 2320634.
{{cite book}}: Invalid|ref=harv(օգնություն) - Buchan, James (2006). The Authentic Adam Smith: His Life and Ideas. W. W. Norton & Company. ISBN 0-393-06121-3.
{{cite book}}: Invalid|ref=harv(օգնություն) - Buchholz, Todd (1999). New ideas from Dead Economists: An introduction to modern economic thought. Penguin Books. ISBN 0-14-028313-7.
{{cite book}}: Invalid|ref=harv(օգնություն) - Bussing-Burks, Marie (2003). Influential Economists. Minneapolis: The Oliver Press. ISBN 1-881508-72-2.
{{cite book}}: Invalid|ref=harv(օգնություն) - Campbell, R. H.; Skinner, Andrew S. (1985). Adam Smith. Routledge. ISBN 0-7099-3473-4.
- Coase, R.H. (1976). «Adam Smith's View of Man». The Journal of Law and Economics. 19 (3): 529–546. doi:10.1086/466886.
{{cite journal}}: Invalid|ref=harv(օգնություն); Unknown parameter|month=ignored (օգնություն) - Rae, John (1895). Life of Adam Smith. London & New York: Macmillan. ISBN 0-7222-2658-6.
{{cite book}}: Invalid|ref=harv(օգնություն) - Ross, Ian Simpson (1995). The Life of Adam Smith. Oxford University Press. ISBN 0-19-828821-2.
{{cite book}}: Invalid|ref=harv(օգնություն) - Skousen, Mark (2001). The Making of Modern Economics: The Lives and Ideas of Great Thinkers. M.E. Sharpe. ISBN 0-7656-0480-9.
{{cite book}}: Invalid|ref=harv(օգնություն) - Smith, Adam (1977) [1776]. An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations. University Of Chicago Press. ISBN 0-226-76374-9.
{{cite book}}: Invalid|ref=harv(օգնություն) - Smith, Adam (1982) [1759]. D.D. Raphael and A.L. Macfie (ed.). The Theory of Moral Sentiments. Liberty Fund. ISBN 0-86597-012-2.
- Smith, Adam (2002) [1759]. Knud Haakonssen (ed.). The Theory of Moral Sentiments. Cambridge University Press. ISBN 0-521-59847-8.
{{cite book}}: Invalid|ref=harv(օգնություն) - Smith, Vernon L. (1998). «The Two Faces of Adam Smith». Southern Economic Journal. 65 (1): 2–19. doi:10.2307/1061349.
{{cite journal}}: Unknown parameter|month=ignored (օգնություն) - Tribe, Keith; Mizuta, Hiroshi (2002). A Critical Bibliography of Adam Smith. Pickering & Chatto. ISBN 978-1-85196-741-4.
- Viner, Jacob (1991). Douglas A. Irwin (ed.). Essays on the Intellectual History of Economics. Princeton, New Jersey: Princeton University Press. ISBN 0-691-04266-7.
{{cite book}}: Invalid|ref=harv(օգնություն)
Ծանոթագրություններ
- ↑ 1,0 1,1 Смит Адам // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ 2,0 2,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ Internet Speculative Fiction Database — 1995.
- ↑ Babelio (ֆր.) — 2007.
- ↑ 5,0 5,1 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
- ↑ CONOR.Sl
- ↑ https://pictures.royalsociety.org/image-rs-14165
- ↑ http://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/smith_adam.shtml
- ↑ https://www.britannica.com/biography/Adam-Smith
- ↑ https://link.springer.com/chapter/10.1057/9780230511194_1
- ↑ Lundy D. R. The Peerage
- ↑ Ռընե Ուելլեք, Օսթին Ուորրեն (2008). Գրականության տեսություն. Երևան: Սարգիս Խաչենց. էջ էջ 465.
 | Վիքիքաղվածքն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ադամ Սմիթ» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ադամ Սմիթ» հոդվածին։ |
| ||||||||||||||||
- Ծննդյան ամսաթիվը չորոշված անձինք
- Հուլիսի 17 մահեր
- 1790 մահեր
- Էդինբուրգ քաղաքում մահացածներ
- Միացյալ Թագավորությունում թաղվածներ
- Գլազգոյի համալսարանի դասախոսներ
- Լոնդոնի թագավորական ընկերության անդամներ
- Գլազգոյի համալսարանի շրջանավարտներ
- Գիտնականներ այբբենական կարգով
- Անձինք այբբենական կարգով
- Անգլիացի տնտեսագետներ
- Անգլիացի փիլիսոփաներ
- ԱՄՆ հիմնադիր-հայրեր