«Պրոտոն»–ի խմբագրումների տարբերություն
Ավելացվել է «Պրոտոնի հայտնագործումը» հոդվածից |
No edit summary |
||
| Տող 1. | Տող 1. | ||
{{Տեղեկաքարտ Տարրական Մասնիկ |
|||
| անուն = Պրոտոն |
|||
| պատկեր = [[Image:Quark structure proton.svg|250px]] |
|||
| Վերնագիր = Պրոտոնի քվարկային կառուցվածքը։ Առանձին քվարկներ կարող են ունենալ կամայական [[գունային լիցք|գունային լիցք]], սակայն բոլոր երեք գույները պետք է ներկա լինեն։ Քվարկների միջև ուժերը պայմանավորված են [[գլյուոն]]ներով։ |
|||
| Կազմություն = 2 [[վերև քվարկ]], 1 [[ներքև քվարկ]] |
|||
| Դասակարգում = [[Հադրոն]] |
|||
| Վիճակագրություն = [[Ֆերմի֊Դիրակի վիճակագրություն|Ֆերմիոնային]] |
|||
| Փոխազդեցություն = [[Գրավիտացիա|Գրավիտացիա]]<br/> [[Էլեկտրամագնիսականություն]]<br/> [[Թույլ փոխազդեցություն|Թույլ]]<br/>[[Ուժեղ փոխազդեցություն|Ուժեղ]]<br/> |
|||
| Տեսակների քանակ = |
|||
| Հակամասնիկ = [[Հակապրոտոն]] |
|||
| Տեսություն = [[Վիլյամ Պրոուտ]] (1815) |
|||
| Հայտնագործում = [[Էռնեստ Ռեզերֆորդ]] (1917–1919, անվանակոչել է Ռեզերֆորդը 1920 թվականին) |
|||
| Նշանակում = <math>p</math>, <math>p^+</math>, <math>N^+</math> |
|||
| Զանգված = 1,672621777(74)×10<sup>-27</sup> կգ<ref name="2010 CODATA">Mohr, P.J.; Taylor, B.N. and Newell, D.B. (2011), [http://physics.nist.gov/constants "The 2010 CODATA Recommended Values of the Fundamental Physical Constants"], National Institute of Standards and Technology, Gaithersburg, MD, US.</ref><br /> |
|||
938,272046(21) ՄէՎ/c<sup>2</sup><ref name="2010 CODATA" /><br /> |
|||
1,007276466812(90) [[զանգվածի ատոմական միավոր|զ․ ա․ մ․]]<ref name="2010 CODATA" /> |
|||
| Կյանքի տևողություն = >2,1×10<sup>29</sup> տարի (կայուն) |
|||
| Էլեկտրական լիցք = +1[[տարրական էլեկտրական լիցք|e]]}}<br />1,602176565(35)×10<sup>-19</sup>[[Կուլոն (չափման միավոր)|Կլ]]<ref name="2010 CODATA" /> |
|||
| Սպին = {{frac|1|2}} |
|||
| Իզոսպին = {{frac|1|2}} |
|||
| Զույգություն = +1 |
|||
}} |
|||
'''Պրոտոն''' (հին հունարեն՝ ''πρῶτος — առաջին, հիմնական'' բառից), նշանակումը՝ p, [[հադրոններ]]ի դասի դրական [[էլեկտրական լիցք|լիցք]] ունեցող [[տարրական մասնիկներ|տարրական մասնիկ]], որը կազմում է [[Միջուկ (ատոմ)|ատոմի միջուկ]]ը: |
'''Պրոտոն''' (հին հունարեն՝ ''πρῶτος — առաջին, հիմնական'' բառից), նշանակումը՝ p, [[հադրոններ]]ի դասի դրական [[էլեկտրական լիցք|լիցք]] ունեցող [[տարրական մասնիկներ|տարրական մասնիկ]], որը կազմում է [[Միջուկ (ատոմ)|ատոմի միջուկ]]ը: |
||
07:54, 31 Մայիսի 2015-ի տարբերակ
| Սպին = 1⁄2 | Իզոսպին = 1⁄2 | Զույգություն = +1
}}
Պրոտոն (հին հունարեն՝ πρῶτος — առաջին, հիմնական բառից), նշանակումը՝ p, հադրոնների դասի դրական լիցք ունեցող տարրական մասնիկ, որը կազմում է ատոմի միջուկը:
Պրոտոնի լիցքը բացարձակ անժեքով հավասար է էլեկտրոնի լիցքին։ Բոլոր հայտնի փոխազդեցություների նկատմամբ պրոտոնը կայուն է, մի բան, որ բարիոնային լիցքի պահպանման օրենքի դրսևորումն է։ Պրոտոնները նեյտրոնների հետ կազմում են քիմիական տարրերի միջուկի լիցքը, այնպես որ տվյալ միջուկի լիցքը հավասար է իր կազմի մեջ մտնող պրոտոնների թվին։
Հայտնագործում
Պրոտոնների մասին պատկերացում ստեղծվել է 1910-ական թվականերից ատոմային միջուկների և ռադիոակտիվության ուսումնասիրության փորձերից։1919-20-ականերին Էռնեստ Ռեզերֆորդը փորձով դիտել է որոշ տարրերի միջուկներից [[|ալֆա֊մասնիկներ|α-մասնիկներով]] պոկված ջրածնի միջուկներ. նա էլ հենց 20-ական թվակաների սկզբին ներմուծել է «պրոտոն» տերմինը։ Պրոտոնի համապատասխան հակամասնիկը` հակապրոտոնն է, հայտնաբերվել է 1955 թվականին։
Հատկություններ
Որպես լիցքավոված մասնիկ՝ պրոտոնը ենթարկվում է էլեկտրամագնիսական փոխազդեցության, իսկ այդ մասնիկների ատոմային միջուկներում շաղկապող ուժերը պրոտոնների ուժեղ փոխազդեցության դրսևորումներից են։ Բացի ուժեղ և էլեկտրամագնիսական փոխազդեցություներից, պրոտոնը մասնակցում է նաև թույլ փոխազդեցությունների, օրինակ՝ β-տրոհման պրոցեսներում։ Կայունության և ստացման պարզության շնորհիվ արագացված պրոտոնների փնջերը տարրական մասնիկների փորձարարական ֆիզիկայի հիմանական գործիքներից են։
Պրոտոնները նաև տիեղերական ճառագայթների առաջնային բաղադրիչի հիմնական բաղկացուցիչ մասն են։
Պրոտոնային արագացուցիչներ
 |
Տեղեկությունը այս հոդվածում կամ նրա որոշ բաժիններում հնացել է: Դուք կարող եք օգնել նախագծին՝ թարմացնելով այն և դրանից հետո հեռացնել կաղապարը: |
Խոշորագույն պրոտոնային արագացուցիչները գտնվում են Բատավիայում(ԱՄՆ), Սերպուխովում(ՄՄՀՄ) և Միջուկային հետազոտությունների եվրոպական կենտրոնում։
Պրոտոնի քվարկային մոդելը
|
Տեղեկությունը այս հոդվածում կամ նրա որոշ բաժիններում հնացել է: Դուք կարող եք օգնել նախագծին՝ թարմացնելով այն և դրանից հետո հեռացնել կաղապարը: |
Ըստ քվարկային մոդելի՝ պրոտոնը երեք քվարկներից կազմված համակարգի որոշակի էնեգետիկ վիճակ է։ Դաշտի միասնական տեսությամբ բոլոր տեսակի փոխազդեցություների միավորման փորձերը հիմք են տալիս կանխագուշակելու նոր գերթույլ փոխազդեցություների գոյությունը, որոնց դեպքում խախտվելու է բարիոնային լիցքի պահպանման օրենքը և պրոտոնը տրոհվելու է լեպտոնի ու մեզոնի` շատ փոքր կարգի ժամանակամիջոցում։ Փորձեր նախատեսվում են այդ տրոհումների անմիջական հայտնաբերման համար։
- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 1,16 1,17 1,18 1,19 1,20 1,21 1,22 1,23 1,24 1,25 1,26 1,27 1,28 1,29 1,30 1,31 1,32 1,33 1,34 1,35 1,36 1,37 1,38 1,39 1,40 1,41 1,42 1,43 1,44 1,45 1,46 1,47 1,48 1,49 1,50 1,51 1,52 1,53 1,54 1,55 1,56 1,57 1,58 1,59 1,60 1,61 Gene Ontology release 2019-11-16 — 2019.
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 2,16 2,17 2,18 2,19 2,20 2,21 Gene Ontology release 2020-05-02 — 20200502 — 2020.
- ↑ 3,0 3,1 Gene Ontology release 2022-07-01 — 2022-07-01 — 2022.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Mohr, P.J.; Taylor, B.N. and Newell, D.B. (2011), "The 2010 CODATA Recommended Values of the Fundamental Physical Constants", National Institute of Standards and Technology, Gaithersburg, MD, US.