«Էխնաթոն»–ի խմբագրումների տարբերություն
| Տող 17. | Տող 17. | ||
== Կրոնական բարեփոխման նպատակները == |
== Կրոնական բարեփոխման նպատակները == |
||
Էխնաթոնի կառավարումը համարվում է անհավանական կրոնական բարեփոխումների շրջան,որը ցնցեց եգիպտական ավանդական հասարակության հիմքերը, քաղաքակքնությունն ու մշակույթը։Էխնաթոնի այս հեղափոխության պատճառը մինչ այժմ պարզ չէ։ Եգիպտական փարավոնների կողմից [[Առաջավոր Ասիա]]յի և [[Նուբիա|Նուբիայի]] գրավման հետևանքով հսկայական ունեցվածքի զավթումը առաջ բերեց ստրկավաջառ արիստոկրատիայի աննախադեպ հարստացմանը, հատկաես մեծ ունեցվածք և հարստություն ձեռք բերեցին Թեբեյի քրմապտերը։ Թեբեյի քրմապետերի հզորացումը սերտորեն կապված էր ժառանգական ազնվականության և տեղական կրոնների առկայության հետ, ինչը մեծ վտանգ էր ներկայացնում արքայական իշխանության համար։ |
|||
Բացի այդ Ամեհոտեպի ծագումը ըստ գահաժառանգման օրենքի զրկում էր նրան գահին տիրելու ցանկացած հնարավորությունից, որի պատճառը իր մայրն էր՝ թագուհի Թեյան ով չէր պատկանում թագավորական ընտանիքին և անգամ եգիպտուհի չէր։ |
|||
== Աթոնի պաշտանմունքի ներդրումը == |
== Աթոնի պաշտանմունքի ներդրումը == |
||
== Նոր մայրաքաղաքի կառուցումը == |
== Նոր մայրաքաղաքի կառուցումը == |
||
14:08, 28 Մայիսի 2015-ի տարբերակ
| Հին Եգիպտոսի Փարավոն | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Էխնաթոն, Ամենհոտեպ IV (հետագայում Էխնաթոն) հին Եգիպտոսի XVIII դինաստիայի փար ավոն, կառավարել է մոտավորապես 1353֊1336 թթ․, ականառու քաղաքական գործիչ, Ճանաչված կրոնական բարեփոխիչ, որի կառավարման շրջանում կարևոր փոփոծություններ տեղի ունեցան Եգիպտոսի կյանքում։
Պատմություն: Էխնաթոն Ամենհոտեպ IV
Իշխանության գալը
Ամենհոտեպ IV իր նախորդի՝ Ամենհոտեպ III կրտսեր որդին էր ով իշխանության եկավ ավագ եղբայր Թութմոսի մահվանից հետո։ Եգիպտագետների մոտ տարբեր մոտեցումներ կան Ամենհոտեպ IV իշխանության գալու հետ կապված։ Մի մասի կարծիքվ նա մոտավորապես 12 տարի հոր հետ համատեղ է կառավարել երկիրը քանի որ վերջինս կյանքի վերջին տարիներին ծանր հիվանդ էր։ Ժամանակակից եգիպտագետներ Էրիկ Կլայնը, Նիկոլաս Ռիվեսը, Պիտեր Դորմանը և ուրիշներ հակվում են այն մտքին, որ եթե Ամենհոտեպ IV իր հոր հետ համատեղ կառավրեր, ապա ինքը 2 տարեկանից ավելի չեր կարող լիներ[1].։ Դոնալդ Ռեֆորդը, Ուիլյամ Մառնեյը, Ալան Գառները, Լոուրենս Բերմանը մերժում են Ամենհոտեպ III և Ամենհոտեպ IV համատեղ կառավարման հավանականությունը[2].։ 2014 թ․ Եգիպտոսի հնագույն հուշարձանների պահպանության նախարարությունը հանդես եկավ հայտարարության համաձայն որի չատի գերեզմանի գրառման ուսումնասիրման ժամանակ Ամենհոտեպ III ապացուցում է իր և որդու ավելի քան 8 տարի համատեղ կառավարման մասին[3][4].։Անկախ համատեղ կառավարելու հնարավորությունից, Ամենհոտեպ IV չի պատկերված իր հոր կողմից հիմնված հուշարձաններում, որի պատճառը դեռ բացահայտված չէ[5].։
Իրավիճակը Ամենհոտեպի կառավարման սկզբնական շրջանում
Ամենհոտեի համատեղ կառավարման առաջին տարիներին պետության կառավարման ոլորտում մեծ ազդեցություն ուներ իր մայրը՝ խելացի և ակտիվ թագուհի Թեյեն(Թեյա)։ Ամենհոտեպի կառավարման սկզբնական շրջանում Միտանիի և Բաբելոնի աքաների հետ գոյություն ունեյին բարեդրացիական հարաբերություններ։Միտաննիի արքա Թուշրատտան խնդրելով նոր փարավոնին ընդլայնել երկու երկրների միջև բարեկամական հարաբերությունները, խորհուրդ տալով հաղթահարել միջազգային հարաբերություններում իր մոր ազդեցությունը, միաժամանակ խնդրեց նաև այրի թագուհուն ազդել որդու վրա դրական որոշում կայացնելու համար։ Բաբելոնի արքա Բուրնա֊Բուրիաշ II նույնպես Ամենհոտեպին ուղարկած շնորհավորական նամակում վստահեցնում էր փարավոնին իր ցանկությունը երկու երկրների միջև բարեկամությունը ընդլայնելու ուղությամբ։ Խեթական արքա Սուպիլիլիումաս է֊ինը նույնպես նամակ է գրում նրան այդպես ներկայացնելով նրան իր բողոքը առ այն, որ չի ստացել պատասխան նամակ և պահանջում է Ամենհոտեպից իր հոր նման լինել ընկերասեր՝ կատարելով նախորոք ձեռք բերված եղբայրական պարտավորությունները։Սակայն Ամենհոտեպը կառավարման հենվ սկզբից դժգոհ էր Սուպիլիլիլումասից և այդ պատճառով չէր պատասխանել նրա առաջին նամակին,որում խեթական արքան ձևականորեն շնորհավորում էր եգիպտական փարավոնին գահին բազմելու առիթով։Հնարավոր է Խեթական թագավորության և Եգիպտոսի միջև առկա էին լուրջ տարաձայնություններ, որի մասին իր նամակում լռում Սուպիլիլիումասը։
Կրոնական բարեփոխման նպատակները
Էխնաթոնի կառավարումը համարվում է անհավանական կրոնական բարեփոխումների շրջան,որը ցնցեց եգիպտական ավանդական հասարակության հիմքերը, քաղաքակքնությունն ու մշակույթը։Էխնաթոնի այս հեղափոխության պատճառը մինչ այժմ պարզ չէ։ Եգիպտական փարավոնների կողմից Առաջավոր Ասիայի և Նուբիայի գրավման հետևանքով հսկայական ունեցվածքի զավթումը առաջ բերեց ստրկավաջառ արիստոկրատիայի աննախադեպ հարստացմանը, հատկաես մեծ ունեցվածք և հարստություն ձեռք բերեցին Թեբեյի քրմապտերը։ Թեբեյի քրմապետերի հզորացումը սերտորեն կապված էր ժառանգական ազնվականության և տեղական կրոնների առկայության հետ, ինչը մեծ վտանգ էր ներկայացնում արքայական իշխանության համար։ Բացի այդ Ամեհոտեպի ծագումը ըստ գահաժառանգման օրենքի զրկում էր նրան գահին տիրելու ցանկացած հնարավորությունից, որի պատճառը իր մայրն էր՝ թագուհի Թեյան ով չէր պատկանում թագավորական ընտանիքին և անգամ եգիպտուհի չէր։
Աթոնի պաշտանմունքի ներդրումը
Նոր մայրաքաղաքի կառուցումը
- ↑ Nicholas Reeves, Akhenaten: Egypt’s False Prophet, Thames & Hudson, 2000
- ↑ Berman, Lawrence. 'Overview of Amenhotep III and His Reign,' and Raymond Johnson, 'Monuments and Monumental Art under Amenhotep III' in 'Amenhotep III: Perspectives on his Reign' 1998, ed: David O’Connor & Eric Cline, University of Michigan Press, ISBN 0-472-10742-9
- ↑ Pharaoh power-sharing unearthed in Egypt Daily News Egypt. February 6, 2014
- ↑ Proof found of Amenhotep III-Akhenaten co-regency thehistoryblog.com
- ↑ Donald B. Redford, Akhenaten: The Heretic King. Princeton University Press, 1984