«Էնդեմիկ»–ի խմբագրումների տարբերություն
չNo edit summary |
չNo edit summary |
||
| Տող 1. | Տող 1. | ||
[[Պատկեր:Latimeria.jpg|մինի|աջից|Լատիմերիա (''Latimeria chalumnae'') էնդեմիկ ձկնատեսակ, որը հանդիպում է միայն [[Մադագասկար]]ի և Կոմորյան կղզիների ափամերձ շրջաններում]] |
[[Պատկեր:Latimeria.jpg|մինի|աջից|Լատիմերիա (''Latimeria chalumnae'') էնդեմիկ ձկնատեսակ, որը հանդիպում է միայն [[Մադագասկար]]ի և Կոմորյան կղզիների ափամերձ շրջաններում]] |
||
'''Էնդեմիկ''', '''էնդեմ''', '''բնաշխարհիկ''' ({{lang-el|''endemos''}} - տեղական), [[բույսեր]]ի ու [[կենդանիներ]]ի տեղական տեսակներ կամ այլ կարգաբանական միավորներ, որոնք տարածված են աշխարհագրական համեմատաբար ոչ մեծ տարածքում՝ [[մայրցամաք]]ում, [[կղզի]]ներում, [[լեռ]]ներում և ոչ մի այլ վայրում չեն հանդիպում։ Էնդեմիկ բառը ծագել է նոր լատիներեն՝ ''endēmicus'', հունարեն՝ ενδήμος, ''endēmos'', «բնիկ» բառից։ ''Endēmos''-ը կազմված է ''en''՝ «մեջ» և''dēmos''՝ «մարդիկ» բառերից<ref>[http://dictionary.reference.com/browse/endemic?s=t "Endemic"]. |
'''Էնդեմիկ''', '''էնդեմ''', '''բնաշխարհիկ''' ({{lang-el|''endemos''}} - տեղական), [[բույսեր]]ի ու [[կենդանիներ]]ի տեղական տեսակներ կամ այլ կարգաբանական միավորներ, որոնք տարածված են աշխարհագրական համեմատաբար ոչ մեծ տարածքում՝ [[մայրցամաք]]ում, [[կղզի]]ներում, [[լեռ]]ներում և ոչ մի այլ վայրում չեն հանդիպում։ Էնդեմիկ բառը ծագել է նոր լատիներեն՝ ''endēmicus'', հունարեն՝ ενδήμος, ''endēmos'', «բնիկ» բառից։ ''Endēmos''-ը կազմված է ''en''՝ «մեջ» և''dēmos''՝ «մարդիկ» բառերից<ref>[http://dictionary.reference.com/browse/endemic?s=t "Endemic"]. Reference.com. Retrieved 6 december 2014.</ref>։ |
||
Էնդեմիկները որևէ բուսական կամ կենդանական աշխարհի յուրահատուկ բաղադրիչներն են։ Էնդեմիկներիի առաջացմանն ու զարգացմանը նպաստում են աշխարհագրական մեկուսացումը, կլիմայական պայմանները, կենսածին գործոնները ([[մակաբուծություն]], [[մրցակցություն]] և այլն)։ Տեսակի (կամ ենթատեսակի) համար էնդեմիկությունը կարող է լինել խիստ սահմանափակ՝ մինչև մի քանի կմ² տարածքում։ Առավել հաճախ էնդեմիկները հանդիպում են կղզիներում, լեռնային շրջաններում և մեկուսացած ջրամբարներում։ |
Էնդեմիկները որևէ բուսական կամ կենդանական աշխարհի յուրահատուկ բաղադրիչներն են։ Էնդեմիկներիի առաջացմանն ու զարգացմանը նպաստում են աշխարհագրական մեկուսացումը, կլիմայական պայմանները, կենսածին գործոնները ([[մակաբուծություն]], [[մրցակցություն]] և այլն)։ Տեսակի (կամ ենթատեսակի) համար էնդեմիկությունը կարող է լինել խիստ սահմանափակ՝ մինչև մի քանի կմ² տարածքում։ Առավել հաճախ էնդեմիկները հանդիպում են կղզիներում, լեռնային շրջաններում և մեկուսացած ջրամբարներում։ |
||
| Տող 8. | Տող 8. | ||
[[ՀՀ]] հարուստ է [[էնդեմիկ բույսեր]]ով և [[էնդեմիկ կենդանիներ]]ով։ |
[[ՀՀ]] հարուստ է [[էնդեմիկ բույսեր]]ով և [[էնդեմիկ կենդանիներ]]ով։ |
||
== Տես նաև == |
== Տես նաև == |
||
* [[Էնդեմիկ բույսեր]] |
* [[Էնդեմիկ բույսեր]] |
||
* [[Էնդեմիկ կենդանիներ]] |
* [[Էնդեմիկ կենդանիներ]] |
||
== Ծանոթագրություններ == |
|||
{{ծանցանկ}} |
|||
== Գրականություն == |
== Գրականություն == |
||
*{{cite journal |
*{{cite journal |
||
13:47, 13 Ապրիլի 2015-ի տարբերակ
Էնդեմիկ, էնդեմ, բնաշխարհիկ (հուն․՝ endemos - տեղական), բույսերի ու կենդանիների տեղական տեսակներ կամ այլ կարգաբանական միավորներ, որոնք տարածված են աշխարհագրական համեմատաբար ոչ մեծ տարածքում՝ մայրցամաքում, կղզիներում, լեռներում և ոչ մի այլ վայրում չեն հանդիպում։ Էնդեմիկ բառը ծագել է նոր լատիներեն՝ endēmicus, հունարեն՝ ενδήμος, endēmos, «բնիկ» բառից։ Endēmos-ը կազմված է en՝ «մեջ» ևdēmos՝ «մարդիկ» բառերից[1]։
Էնդեմիկները որևէ բուսական կամ կենդանական աշխարհի յուրահատուկ բաղադրիչներն են։ Էնդեմիկներիի առաջացմանն ու զարգացմանը նպաստում են աշխարհագրական մեկուսացումը, կլիմայական պայմանները, կենսածին գործոնները (մակաբուծություն, մրցակցություն և այլն)։ Տեսակի (կամ ենթատեսակի) համար էնդեմիկությունը կարող է լինել խիստ սահմանափակ՝ մինչև մի քանի կմ² տարածքում։ Առավել հաճախ էնդեմիկները հանդիպում են կղզիներում, լեռնային շրջաններում և մեկուսացած ջրամբարներում։
Տարբերում են հնաբնաշխարհիկներ՝ մնացուկային անհետացող տեսակներ, և նորբնաշխարհիկներ՝ զարգացող նոր ձևեր և տեսակներ, որոնք առաջացել են վերջին շրջանում՝ մեկուսացած տարածքներում։
ՀՀ հարուստ է էնդեմիկ բույսերով և էնդեմիկ կենդանիներով։
Տես նաև
Ծանոթագրություններ
Գրականություն
- Juan J. Morrone (1994). «On the Identification of Areas of Endemism» (PDF). Systematic Biology. 43 (3): 438–441. doi:10.1093/sysbio/43.3.438.
- CDL Orme, RG Davies, M Burgess, F Eigenbrod; և այլք: (18 August 2005). «Global hotspots of species richness are not congruent with endemism or threat». Nature. 436 (7053): 1016–9. doi:10.1038/nature03850. PMID 16107848.
{{cite journal}}: Explicit use of et al. in:|author=(օգնություն)CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) - JT Kerr (1997). «Species Richness, Endemism, and the Choice of Areas for Conservation» (PDF). Conservation Biology. 11 (55): 1094–1100. doi:10.1046/j.1523-1739.1997.96089.x. JSTOR 2387391.
{{cite journal}}: Unknown parameter|month=ignored (օգնություն)
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։ 
|