«Գրենլանդիա»–ի խմբագրումների տարբերություն
No edit summary |
No edit summary |
||
| Տող 72. | Տող 72. | ||
Կղզին առաջին անգամ հայտնաբերել է իսլանդացի նավորդ Գունբյորնը մոտ [[875]] թվականին, սակայն ափ դուրս չի եկել։ [[982]] թվականի ամռանը իսլանդացի վիկինգ [[Էյրիկ Ռաուդի]]ն (հայտնի է նաև Էյրիկ Շիկահեր և Էյրիկ Տորվադսոն անուններով) առաջին անգամ հետազոտել է այդ կղզու հարավարևմտյան ափի մի հատված, որն այդ ժամանակ ծածկված է եղել կանաչ բուսականությանբ, և կղզին անվանել է «Կանաչ երկիր»։<ref>{{cite book|author=Հ. Ղ. Գրգեարյան, Ն. Մ. Հարությունյան |title=Աշխարհագրական անունների բառարան |publisher=«Լույս» |location=Երևան |year=1987 |page=}}</ref> |
Կղզին առաջին անգամ հայտնաբերել է իսլանդացի նավորդ Գունբյորնը մոտ [[875]] թվականին, սակայն ափ դուրս չի եկել։ [[982]] թվականի ամռանը իսլանդացի վիկինգ [[Էյրիկ Ռաուդի]]ն (հայտնի է նաև Էյրիկ Շիկահեր և Էյրիկ Տորվադսոն անուններով) առաջին անգամ հետազոտել է այդ կղզու հարավարևմտյան ափի մի հատված, որն այդ ժամանակ ծածկված է եղել կանաչ բուսականությանբ, և կղզին անվանել է «Կանաչ երկիր»։<ref>{{cite book|author=Հ. Ղ. Գրգեարյան, Ն. Մ. Հարությունյան |title=Աշխարհագրական անունների բառարան |publisher=«Լույս» |location=Երևան |year=1987 |page=}}</ref> |
||
== Պատմություն == |
|||
[[Պատկեր:KayakBearHunter.jpg|thumb|250px|[[Սպիտակ արջ]]ի որսորդը կայակի վրա։ Որսորդությունն ու ձկնորսությունը միշտ եղել են Գրենլանդիայի կյանքի կարևոր բաղկացուցիչները։]] |
|||
Ներկա դրությամբ [[Գրենլանդիա]]յի մակերևույթի 84%-ը ծածկված է [[սառցադաշտ]]երով, ինչը սահմանափակում է մարդկային բնակեցումը նեղ ափամերձ հատվածներով: Կլիման արկտիկական է: |
|||
Գրենլանդիան [[եվրոպացիներ]]ին անհայտ էր մինչ դրա՝ [[10-րդ դար]]ում [[նորվեգացիներ|նորվեգական]] [[վիկինգներ]]ի կողմից հայտնագործումը, ովքեր դրանից առաջ բնակություն են հաստատել [[Իսլանդիա]]յում: |
|||
Արկտիկական ժողովուրդները բնակեցվում էին Գրենլանդիայում եվրոպացիների կողմից այն հայտնագործելուց առաջ, սակայն վիկինգների այնտեղ ժամանելուց առաջ կղզին անմարդաբնակ է դարձել. ժամանակակից [[Էսկիմոս|ինուիտների]] նախնիները սկսել են բնակություն հաստատել Գրենլանդիայի հյուսիսում միայն [[13-րդ դար]]ում: |
|||
Ինուիտները միակ ժողովուրդն են, ովքեր անդադար բնակվել են Գրենլանդիայում հարյուրամյակների ընթացքում, սակայն [[18-րդ դար]]ում Դանիան՝ օգտվելով վիկինգների առաջնահերթությունից, կղզին հայտարարել է որպես իր տիրույթ և սկսել է իր գաղութացումը: [[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ի ժամանակ Գրենլանդիան առանձնացվել է թագավորությունից և միացել է [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|Միացյալ Նահանգներին]] և [[Կանադա]]յին: Պատերազմի ավարտից հետո Դանիան իրեն վերադարձրել է վերահսկողությունը կղզու նկատմամբ, սակայն վերացրել է նրա գաղութային կարգավիճակը: Գրենլանդիան ճանաչվել է Դանիայի թագավորության բաղկացուցիչ մաս, իսկ [[1979]] թվականին ստացել է ներքին գործերով լայն ինքնավարություն: Գրենլանդիան միակ պետական կազմավորումն է, որը դուրս է եկել [[Եվրոպական միություն|Եվրոպական միության]] կազմից, սակայն պահպանում է ասոսացված պետության կարգավիճակը: |
|||
== Ծանոթագրություններ == |
== Ծանոթագրություններ == |
||
09:32, 11 Մարտի 2015-ի տարբերակ
| Գրենլանդիա Grønland (դան.) Kalaallit Nunaat (գրենլ.) |
||||
|---|---|---|---|---|
|
||||
| Ազգային օրհներգ՝ Nunarput utoqqarsuanngoravit (գրենլ.) | ||||
.svg) |
||||
| Մայրաքաղաք և ամենամեծ քաղաք | Նուուկ (Գոդթաբ) | |||
| Կառավարում | խորհրդարանական ժողովրդավարական սահմանափակ միապետություն | |||
| - | միապետ | Մարգրետե II | ||
| - | գերագույն հանձնակատար | Միկաելա Էնգել | ||
| - | վարչապետ | Կուուպիկ Կլեյստ | ||
| Ինքնավարություն | Դանիայի Թագավորության սահմաններում | |||
| - | Նորվեդական իշխանություն | 1261 թ. | ||
| - | Հետադարձ վերականգնվում | 1721 թ. | ||
| - | Զիջել է Դանիայի | 1814 թ. հունվարի 14 | ||
| - | Ամտի վարչական բաժանման կարգավիճակ | 1953 թ. հունիսի 5 | ||
| - | ինքնավարություն | 1979 թ. մայիսի 1 | ||
| - | ինքնավարության խորագում | 2009 թ. հունիսի 21[1] | ||
| - | Ջրային (%) | 83.1 | ||
| Բնակչություն | ||||
| - | 2012 նախահաշիվը | 56,749 [2] | ||
| - | Խտություն | 0.027 /կմ² (աշխարհի 241-րդ) /մղոն² |
||
| ՀՆԱ (ԳՀ) | 2007 գնահատում | |||
| - | Ընդհանուր | $2.122.000.000 | ||
| - | Մեկ շնչի հաշվով | $37,517 | ||
| ՄՆԶԻ (1998) | 0.927[3] (շատ բարձր) | |||
| Արժույթ | Դանիական կրոնա (DKK) | |||
| Ժամային գոտի | (ՀԿԺ+0 մինչև −4) | |||
| Ազգային դոմեն | .gl | |||
| Հեռախոսային կոդ | ++299 | |||
Գրենլանդիա (գալ.՝ Kalaallit Nunaat, դան․՝ Grønland, թարգմանաբար՝ «կանաչ երկիր»), կղզի-պետություն Հյուսիսային Սառուցյալ և Ատլանտյան օվկիանոսում, Հյուսիսային Ամերիկայից հյուսիս-արևելք։ Մինչև 1536 թվականը պատկանել է Նորվեգիային, որից հետո անցել է Դանիային։ Բնակչությունը 2013 թվականին կազմել է 61,9 հազար մարդ։ Մայրաքաղաքը Նուուկն (Գոթհաբ) է։ Բնակչության 90%-ը կազմում են գրենլանդացիները։
Բնակչության շուրջ 90%-ը կենտրոնացված է Գրենլանդիայի հարավ-արևմտյան ափերին, որտեղ էլ գտնվում են խոշոր բնակավայրերը, այդ թվում մայրաքաղաք Նուուկը՝ իր 17 հազար բնակչով։ Նուուկում է գտնվում Գրենլանդիայի միակ համալասարանը։ 2009 թվականի հունվարից պետական լեզու է գրենլանդերենը (Էսկիմոսյան լեզու)։
Ափերը ողողում են Գրենլանդական ծովը, Դանիական նեղուցը, Բաֆֆինի ծովը, Լաբրադորի ծովը։
Անվանում
Անվանումը դան․՝ Grønland բառացի նշանակում է «կանաչ երկիր», թեև այդ անունը բոլորովին չի համապատասխանում ցուրտ և անբարեբեր երկրին։
Կղզին առաջին անգամ հայտնաբերել է իսլանդացի նավորդ Գունբյորնը մոտ 875 թվականին, սակայն ափ դուրս չի եկել։ 982 թվականի ամռանը իսլանդացի վիկինգ Էյրիկ Ռաուդին (հայտնի է նաև Էյրիկ Շիկահեր և Էյրիկ Տորվադսոն անուններով) առաջին անգամ հետազոտել է այդ կղզու հարավարևմտյան ափի մի հատված, որն այդ ժամանակ ծածկված է եղել կանաչ բուսականությանբ, և կղզին անվանել է «Կանաչ երկիր»։[4]
Ծանոթագրություններ
- ↑ «Self-rule introduced in Greenland». BBC News. 2009-06-21. Վերցված է 2010-05-04-ին. (անգլ.)
- ↑ "Greenland In Figures"
- ↑ «United Nations Island Directory». Islands.unep.ch. Վերցված է 2010-09-06-ին. (անգլ.)
- ↑ Հ. Ղ. Գրգեարյան, Ն. Մ. Հարությունյան (1987). Աշխարհագրական անունների բառարան. Երևան: «Լույս».
Արտաքին հղումներ
|
Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Գրենլանդիա կատեգորիայում։ |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
