«Ադամ Սմիթ»–ի խմբագրումների տարբերություն
չ Լավ/Ընտրյալ հոդվածի կամ ցանկի կաղապարների հեռացում: Այժմ Վիքիշտեմարանից է գալիս։, ջնջվեց: {{Link FA|fr}} (2), {{Link GA|id}} (3) |
չNo edit summary |
||
| Տող 1. | Տող 1. | ||
[[Պատկեր: |
[[Պատկեր:|մինի|200px|Ադամ Սմիթ]] |
||
{{Տեղեկաքարտ Փիլիսոփա |
|||
| անուն = Ադամ Սմիթ |
|||
| բնագիր անուն = {{lang-en|Adam Smith}} |
|||
| շրջան = |
|||
| ժամանակ = |
|||
| պատկեր = AdamSmith.jpg |
|||
| image_size = 240px |
|||
| նկարագրում = |
|||
| ի ծնե անունը = |
|||
| ծնունդ = {{ԾԱ|1723|6|16}} |
|||
| մահ = {{ՄԱՏ|1790|7|17|1723|6|16}} |
|||
| քաղաքացիություն = |
|||
| հպատակություն = |
|||
| ազգություն = [[Անգլիացի]] |
|||
| լեզու = |
|||
| դպրոց_ավանդ = [[Արևմտյան փիլիսոփայություն]] |
|||
| գլխավոր_հետաքրքրություններ = [[Քաղաքական փիլիսոփայություն]]{{·}} [[Բարոյագիտություն]]{{·}} [[տնտեսագիտություն]] |
|||
| գրառելի_գաղափարներ = [[Դասական տնտեսագիտություն]]{{·}} ժամանակակից [[ազատ շուկա]]{{·}} [[աշխատանքի բաժանում]] |
|||
| ազդվել է = [[Արիստոտել]]{{·}} [[Դեյվիդ Հյում]]{{·}} [[Ֆրենսիս Հատչեսոն]]{{·}} [[Բերնարդ Մանդեվիլ]]{{·}} [[Ֆրանսուա Կենե]]{{·}} [[Ժան Ժակ Ռուսո]]{{·}} [[Ջոն Լոք]]{{·}} [[Էդմոնդ Բյորկ]] |
|||
| ազդել է = [[Ֆրեդերիկ Բաստիա]]{{·}} [[Միլթոն Ֆրիդմեն]]{{·}} [[Ֆրիդրիխ ֆոն Հայեկ]]{{·}} [[Գեորգ Վիլհելմ Ֆրիդրիխ Հեգել]]{{·}} [[Թոմաս Հոդսկին]]{{·}} [[Ջոն Մեյնարդ Քեյնս]]{{·}} [[Թոմաս Մալթուս]]{{·}} [[Կառլ Մարքս]]{{·}} [[Ջոն Ստյուարտ Միլ]]{{·}} [[Դեյվիդ Ռիկարդո]]{{·}} [[Կլոդ Անրի Սեն-Սիմոն]]{{·}} [[Ժան Բատիստ Սեյ]]{{·}} [[ԱՄՆ-ի հիմնադիր հայրեր]] |
|||
| մրցանակներ = |
|||
| պարգևներ = |
|||
| ստորագրություն = Adam Smith signature 1783.svg |
|||
| կրոն = [[Քրիստոնեություն]] |
|||
| կայք = |
|||
| վիքիդարան = |
|||
| վիքիքաղվածք = |
|||
}} |
|||
'''Ադամ Սմիթ''' ({{lang-en|Adam Smith}}, [[հունիսի 16]], [[1723]], [[Շոտլանդիա]] -[[հուլիսի 17]], [[1790]]), անգլիացի տնտեսագետ և փիլիսոփա։ |
'''Ադամ Սմիթ''' ({{lang-en|Adam Smith}}, [[հունիսի 16]], [[1723]], [[Շոտլանդիա]] -[[հուլիսի 17]], [[1790]]), անգլիացի տնտեսագետ և փիլիսոփա։ |
||
07:23, 17 փետրվարի 2015-ի տարբերակ
[[Պատկեր:|մինի|200px|Ադամ Սմիթ]]
.svg){kind=small}
Ադամ Սմիթ (անգլ.՝ Adam Smith, հունիսի 16, 1723, Շոտլանդիա -հուլիսի 17, 1790), անգլիացի տնտեսագետ և փիլիսոփա։
Հեղինակել է «Ժողովրդների հարստության բնույթի ու պատճառների ուսումնասիրություն» (1776) աշխատությունը։[13] Համարվում է ժամանակակից տնտեսագիտության տեսության հիմնադիրներից մեկը:
14 տարեկան հասակում ընդունվել է Գլազգոյի համալսարան, որտեղ երկու տարի ուսումնասիրել է փիլիսոփայություն, մաթեմատիկա, աստղագիտություն և հին լեզուներ, հատկապես հին հունարեն: Նրան միշտ համարել են տարօրինակ, բայց խելացի մարդ:
1740 - 1746 թթ. կատարելագործել է իր գիտելիքները է Օքսֆորդի համալսարանում: Սմիթի կարծիքով Օքսֆորդի համալսարանի դասախոսների մեթոդները հնացած էին և ցանկալի արդյունք չէին ապահովում ուսանողների համար, ինչի մասին նշված է նաև Սմիթի՝ «Ժողովրդների հարստության բնույթի ու պատճառների ուսումնասիրություն» աշխատության մեջ: Օսքֆորդի համալսարանում ուսանելու տարիներին, սակայն, Սմիթը դեռ հետաքրքրված չէր տնտեսագիտությամբ: Օքսֆորդի համալսարանն ավարտելուց հետո երկու տարի զբաղվել է ինքնակրթությամբ, ապա 1748 թ.-ից նշանակվել է դասախոս Էդինբուրգի համալսարանում, թեև սկզբնական շրջանում դասախոսությունները անգլիական գրականության վերաբերյալ էին, ապա իրավագիտության: 1751 թ.-ից Ա.Սմիթը դասավանդել է Գլազգոյի համալսարանում մի քանի առարկաներ՝ տրամաբանություն, էթիկա, ճարտասանություն, իրավագիտություն և տնտեսագիտություն:
1759 թ. հրատարակվեց նրա առաջին աշխատությունը՝ «Բարոյական զգացմունքների տեսություն» վերնագրով, որի նյութը հավաքված էր նրա դասախոսություններից: Աշխատանքում վերլուծված են վարքագծի բարոյական նորմերը, կանոնները, որոնք հասարակության մեջ ապահովում են սոցիալական կայունություն: Իր աշխատանքում հեղինակը քննադատել է եկեղեցական բարքերը, քանի որ դեմ էր մարդկանց մեջ վախ սերմանելուն հանդերձյալ կյանքի հանդեպ: Գլազգոյում Սմիթն ապրեց 12 տարի, ապա տեղափոխվեց Ֆրանսիա 1762 - 1764 թթ.:
1778 թ. Սմիթը նշանակվեց Շոտլանդիայի մաքսային հսկիչ Էդինբուրգում (4 այլ հսկիչների հետ միասին) 600 ֆունտ ստերլինգ աշխատավարձով, որը համարվում էր բավական մեծ հաստիք այդ ժամանակ: Իր եկամուտը մեծամասամբ օգտագործել է բարեգործական նպատակներով, իսկ մահվանից հետո միակ կուտակած հարստությունը հսկայական գրադարանն էր: Ա.Սմիթը մահացել է Էդինբուրգում 1790 թ. հուլիսի 17-ին աղիքային երկարատև հիվանդության պատճառով:
Սմիթի հիմնական գիտական գաղափարախոսություններից մեկը մարդուն դիտարկելն էր 3 տեսանկյունից՝ էթիկայի և բարոյականության, քաղաքացիական և պետական, ինչպես նաև տնտեսական:
Սմիթի կարևորագույն ներդրումը տնտեսագիտության տեսության մեջ այն էր, որ նա շուկան սկսեց դիտարկել որպես ինքնակարգավորվող համակարգ, որը գործում է իրեն հատուկ ներքին տնտեսական մեխանիզմներով: Նա առաջ քաշեց «Անտեսանելի ձեռքի» տեսությունը (անգլ.՝ invisible hand of the market), որի համաձայն՝ կարելի է մի բանից օգուտ ստանալ միայն այլ անձանց պահանջմունքները բավարարելու միջոցով: Այսինքն՝ շուկայի մասնակիցները իրենց ցանկալի արդյունքին են հասնում՝ ապահովելով նաև մյուս մասնակիցների շահերի իրացումը, իսկ բոլոր մասնակիցները՝ ժողովուրդների հարստությունը: Այս սկզբունքով էլ շուկան դիտարկվում է որպես ինքնակարգավորվող ինքնուրույն համակարգ, որը գործում է անտեսանելի ձեռքի սկզբունքի հիման վրա՝ ի վերջո հասնելով հավասարակշռության վիճակի: Օրինակ որևէ ապրանքի նկատմամբ պահանջարկի նվազումը հանգեցնում է դրա գնի նվազման, ինչն էլ՝ արտադրության ծավալների կրճատման, ուստի նվազում է նաև այդ ապրանքի արտադրության համար անհրաժեշտ ռեսուրսների պահանջարկը: Արդյունքում ռեսուրսների բաշխումը նույնպես կատարվում է ինքնակարգավորման սկզբունքի հիման վրա:
Աղբյուրներ
- ↑ 1,0 1,1 Смит Адам // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ 2,0 2,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ Internet Speculative Fiction Database — 1995.
- ↑ Babelio (ֆր.) — 2007.
- ↑ 5,0 5,1 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
- ↑ CONOR.Sl
- ↑ https://pictures.royalsociety.org/image-rs-14165
- ↑ http://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/smith_adam.shtml
- ↑ https://www.britannica.com/biography/Adam-Smith
- ↑ https://link.springer.com/chapter/10.1057/9780230511194_1
- ↑ Lundy D. R. The Peerage
- ↑ 12,0 12,1 https://www.college.columbia.edu/core/content/adam-smith
- ↑ Ռընե Ուելլեք, Օսթին Ուորրեն (2008). Գրականության տեսություն. Երևան: Սարգիս Խաչենց. էջ էջ 465.
Գրականություն
- Bussing-Burks, Marie (2003). Influential Economists. Minneapolis: The Oliver Press. ISBN 1-881508-72-2.
{{cite book}}: Invalid|ref=harv(օգնություն) - Rae, John (1895). Life of Adam Smith. New York City: Macmillan Publishers. ISBN 0722226586.
{{cite book}}: Invalid|ref=harv(օգնություն) - Buchholz, Todd (1999). New ideas from Dead Economists: An introduction to modern economic thought. Penguin Books. ISBN 0140283137.
{{cite book}}: Invalid|ref=harv(օգնություն) - Bonar, James (1895). A Catalogue of the Library of Adam Smith. London: Macmillan. OCLC 2320634.
{{cite book}}: Invalid|ref=harv(օգնություն) - Buchan, James (2006). The Authentic Adam Smith: His Life and Ideas. W. W. Norton & Company. ISBN 0-393-06121-3.
{{cite book}}: Invalid|ref=harv(օգնություն) - Buchholz, Todd (1999). New ideas from Dead Economists: An introduction to modern economic thought. Penguin Books. ISBN 0-14-028313-7.
{{cite book}}: Invalid|ref=harv(օգնություն) - Bussing-Burks, Marie (2003). Influential Economists. Minneapolis: The Oliver Press. ISBN 1-881508-72-2.
{{cite book}}: Invalid|ref=harv(օգնություն) - Campbell, R. H.; Skinner, Andrew S. (1985). Adam Smith. Routledge. ISBN 0-7099-3473-4.
- Coase, R.H. (1976). «Adam Smith's View of Man». The Journal of Law and Economics. 19 (3): 529–546. doi:10.1086/466886.
{{cite journal}}: Invalid|ref=harv(օգնություն); Unknown parameter|month=ignored (օգնություն) - Rae, John (1895). Life of Adam Smith. London & New York: Macmillan. ISBN 0-7222-2658-6.
{{cite book}}: Invalid|ref=harv(օգնություն) - Ross, Ian Simpson (1995). The Life of Adam Smith. Oxford University Press. ISBN 0-19-828821-2.
{{cite book}}: Invalid|ref=harv(օգնություն) - Skousen, Mark (2001). The Making of Modern Economics: The Lives and Ideas of Great Thinkers. M.E. Sharpe. ISBN 0-7656-0480-9.
{{cite book}}: Invalid|ref=harv(օգնություն) - Smith, Adam (1977) [1776]. An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations. University Of Chicago Press. ISBN 0-226-76374-9.
{{cite book}}: Invalid|ref=harv(օգնություն) - Smith, Adam (1982) [1759]. D.D. Raphael and A.L. Macfie (ed.). The Theory of Moral Sentiments. Liberty Fund. ISBN 0-86597-012-2.
- Smith, Adam (2002) [1759]. Knud Haakonssen (ed.). The Theory of Moral Sentiments. Cambridge University Press. ISBN 0-521-59847-8.
{{cite book}}: Invalid|ref=harv(օգնություն) - Smith, Vernon L. (1998). «The Two Faces of Adam Smith». Southern Economic Journal. 65 (1): 2–19. doi:10.2307/1061349.
{{cite journal}}: Unknown parameter|month=ignored (օգնություն) - Tribe, Keith; Mizuta, Hiroshi (2002). A Critical Bibliography of Adam Smith. Pickering & Chatto. ISBN 978-1-85196-741-4.
- Viner, Jacob (1991). Douglas A. Irwin (ed.). Essays on the Intellectual History of Economics. Princeton, New Jersey: Princeton University Press. ISBN 0-691-04266-7.
{{cite book}}: Invalid|ref=harv(օգնություն)
- Ծննդյան ամսաթիվը չորոշված անձինք
- Հուլիսի 17 մահեր
- 1790 մահեր
- Էդինբուրգ քաղաքում մահացածներ
- Միացյալ Թագավորությունում թաղվածներ
- Գլազգոյի համալսարանի դասախոսներ
- Գլազգոյի համալսարանի շրջանավարտներ
- Լոնդոնի թագավորական ընկերության անդամներ
- Անձինք այբբենական կարգով
- Փիլիսոփաներ այբբենական կարգով
- Անգլիացի տնտեսագետներ
- Անգլիացի փիլիսոփաներ
- 1723 ծնունդներ
- Հունիսի 16 ծնունդներ