«Աբուսահլ Ա Արծրունի»–ի խմբագրումների տարբերություն

Աբուսահլ-Համազասպ
Վասպուրականի արքա
Իշխանություն	958 - 968
Ծնվել է՝	անհայտ
Մահացել է՝	969 կամ 968
Նախորդ	Դերենիկ Ա Արծրունի
Հաջորդող	Աշոտ–Սահակ
Տոհմ	Արծրունիներ
	քաղաքական գործիչ և գերիշխան
Հայր	Գագիկ Արծրունի
Մայր	Մլքե Բագրատունի
Երեխաներ	Աշոտ–Սահակ, Գուրգեն-Խաչիկ և Սենեքերիմ-Հովհաննես
Հավատք	Հայ Առաքելական Եկեղեցի

Դիտել պատմությունը

← Նախորդ տարբ Հաջորդ տարբ →

Content deleted Content added

ՎիզուալԵլատեքստ

Գծային

13:47, 18 հունվարի 2015-ի տարբերակ

Աբուսահլ Արծրունի կամ Աբուսահլ-Համազասպ (ծննդյան թվականն անհայտ – 972), Վասպուրականի թագավոր (958-972), Գագիկ Արծրունու որդին և Դերենիկ Արծրունու եղբայրը։

Վասպուրականի թագավոր Աբուսահլ-Համազասպը (Աբուսահլ Արծրունի), ծնվել է Վասպուրականի թագավորության մայրաքաղաք Վանում՝ նրա առաջին թագավոր Գագիկ-Խաչիկի ընտանիքում։ Իշխել է 958 թվականից` հաջորդելով ավագ եղբորը՝ Դերենիկին։

Աբուսահլի օրոք Վասպուրականի թագավորությունը հակվում է Բյուզանդիայի կողմը՝ դառնալով հունամոլ տարրերի ապաստան։ Աբուսահլ-Համազասպ հանդիսավորությամբ ընդունեց բյուգանդական կայսեր ներկայացուցիչ Պանդալեոնին (965), պատսպարեց հունադավանության պատճառով Անիից վտարված Վահան կաթողիկոսին (968)։

Աբուսահլի երեք որդիները՝ Աշոտ-Սահակը, Գուրգեն-Խաչիկը և Սենեքերիմ-Հովհաննեսը, իրար հաջորդելով, եղել են Վասպուրականի թագավորության վերջին արքաները՝ միասին իշխելով ավելի քան կես դար։

Տես նաև

Արտաքին հղումներ

Նախորդող
Դերենիկ-Աշոտ 943-958

Վասպուրականի արքա
Աբուսահլ-Համազասպ
958 - 968

Հաջորդող
Աշոտ-Սահակ 968-977

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։

↑ ^1,0 ^1,1 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
↑ ^2,0 ^2,1 Toumanoff C. Les dynasties de la Caucasie chrétienne de l'Antiquité jusqu'au xixe siècle (ֆր.): Tables généalogiques et chronologiques — Rome: 1990. — P. 103.

[_5e5775e65518eefb-1] 1,0 ^1,1 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.

[_a6f6d2daff08255c-2] 2,0 ^2,1 Toumanoff C. Les dynasties de la Caucasie chrétienne de l'Antiquité jusqu'au xixe siècle (ֆր.): Tables généalogiques et chronologiques — Rome: 1990. — P. 103.

[1]

[2]

@@ Տող 14. / Տող 14. @@
 '''Աբուսահլ Արծրունի''' կամ '''Աբուսահլ-Համազասպ''' (ծննդյան թվականն անհայտ – [[972]]), [[Վասպուրականի թագավորություն|Վասպուրականի թագավոր]] ([[958]]-[[972]]), [[Գագիկ Արծրունի|Գագիկ Արծրունու]] որդին և [[Դերենիկ Արծրունի|Դերենիկ Արծրունու]] եղբայրը։
+[[Վասպուրական]]ի թագավոր Աբուսահլ-Համազասպը (Աբուսահլ Արծրունի), ծնվել է [[Վասպուրականի թագավորություն|Վասպուրականի թագավորության]] [[մայրաքաղաք]] [[Վան]]ում՝ նրա առաջին թագավոր [[Գագիկ-Խաչիկ]]ի ընտանիքում։ Իշխել է [[958]] թվականից` հաջորդելով ավագ եղբորը՝ [[Դերենիկ Ա Արծրունի|Դերենիկ]]ին։
-== Պատմություն==
-[[Վասպուրական]]ի թագավոր Աբուսահլ-Համազասպը (Աբուսահլ Արծրունի), ծնվել է [[Վասպուրականի թագավորություն|Վասպուրականի թագավորության]] [[մայրաքաղաք]] [[Վան]]ում՝ նրա առաջին թագավոր [[Գագիկ-Խաչիկ]]ի ընտանիքում։ Իշխել է [[958]] թվականից` հաջորդելով ավագ եղբորը՝ [[Դերենիկ Ա Արծրունի|Դերենիկ]]ին։ Շարունակելով հոր քաղաքականությունը՝ Վասպուրականի թագավորությունը [[Տնտեսություն|տնտեսական]] և [[Մշակույթ|մշակութային]] մեծ վերելքի է պատրազտում։ Ամբողջ [[Վասպուրական]]ով մեկ լայն շինարարություն ծավալվեց։<ref>http://www.lib.armedu.am</ref>
+Աբուսահլի օրոք Վասպուրականի թագավորությունը հակվում է [[Բյուզանդիա]]յի կողմը՝ դառնալով հունամոլ տարրերի ապաստան։ Աբուսահլ-Համազասպ հանդիսավորությամբ ընդունեց բյուգանդական կայսեր ներկայացուցիչ Պանդալեոնին ([[965]]), պատսպարեց հունադավանության պատճառով [[Անի]]ից վտարված Վահան կաթողիկոսին ([[968]])։
-Վասպուրականի թագավորությունը հիմնադրվել է [[Հայաստան]]ում [[Ավատատիրություն|ավատատիրական]] հարաբերությունների խորացման, ինչպես նաև [[Արաբական խալիֆայություն|արտաքին ուժերի]] միջամտության հետևանքով։ Վասպուրականի իշխան Գագիկը [[Ատրպատական]]ի [[արաբ]]ական ամիրայության օգնությամբ անջատվել է [[Բագրատունյաց Հայաստան|Բագրատունյաց միասնական պետություն]]ից և իրեն հռչակել անկախ [[թագավոր]]։
-Վասպուրականի թագավորությունը ընդգրկել է հիմնականում [[Վասպուրական]] (բացառությամբ [[Գաբիթյան]] և [[Պարսպատունիք]] գավառների), [[Մոկք]] նահանգները, [[910]]-ական թվականներին՝ նաև [[Այրարատ]]ի [[Մասյացոտն]], [[Կոգովիտ]], [[Բագրևանդ]], [[Ծաղկոտն]] գավառները, [[Դվին]]ն իր մերձակայքով, [[Աղձնիք]]ի [[Սասուն]] և [[Կորճայք]]ի [[Ճահուկ (Կորճայքի գավառ)|Ճահուկ]] գավառը։
-[[Պատկեր:Suphan 01.jpg|մինի|[[Սիփան]] լեռը. [[Վանա լիճ|Վանա լճից]] արևմուտք|ձախից]]
-Վասպուրականի թագավորությունը Հայաստանի գավառական թագավորությունների շարքում ամենախոշորն Էր։ Գագիկ Արծրունու օրոք նրա տարածքը ձգվում Էր հյուսիսից հարավ՝ [[Արաքս]]ից մինչև [[Կորդվաց լեռներ]]ը և արևմուտքից արևելք՝ Վանա լճից մինչև Կապուտան (Ուրմիո) լիճը։ Հարավում նրա սահմանային գավառներն Էին Մոկաց աշխարհի հարավային շրջանները, [[Կորճայք]]ի [[Ճահուկ (Կորճայքի գավառ)|Ճահուկ]] գավառի հարավային սահմանը կազմող Մեծ Զավ գետը, արևելքից՝ [[Պարսկահայք]]ի արևմտյան մի քանի շրջանները՝ Կարմիր գետի ավազանով։ Այնուհետև Կարմիր գետի և Արաքսի միախառնման կետից սահմանը Արաքսով ձգվում Էր մինչև Արտաշատի մոտերքը, ապա թեքվելով դեպի հարավ-արևմուտք՝ Աղիովիտ գավառի արևմտյան մասով հասնում Վանա լճին։ Թագա-վորության հիմնական մասն Էր Վասպուրականը, որը [[Մեծ Հայք]]ի խոշորագույն նահանգն Էր և ուներ 35 գավառ։
-[[Պատկեր:Akhtamar Island on Lake Van with the Armenian Cathedral of the Holy Cross.jpg|մինի|աջից|[[Աղթամար կղզի]]ն և [[Աղթամարի Սուրբ Խաչ եկեղեցի|Սուրբ Խաչ]]ը]]
-[[11-րդ դար]]ի սկզբին Վասպուրականի թագավորության գերակայությունը ճանաչել են [[Խլաթ]]ի ու [[Մանազկերտ]]ի ամիրայությունները։ Պետության [[մայրաքաղաք]]ն էր [[Վան]]ը, հոգևոր կենտրոն՝ [[Աղթամար]] կղզին։ Սակայն հետագայում հարկադրված ընդունել է Բագրատունիների գերիշխանությունը։ Եթե Գագիկ-Խաչիկի ու Դերենիկ-Աշոտի օրոք Վասպուրականի թագավորությունը [[Տնտեսություն|տնտեսական]] և [[Քաղաքականություն|քաղաքական]] գործուն կապերի մեջ է եղել Անիի թագավորության և հարևան արաբական ամիրայությունների հետ, ապա Աբուսահլի օրոք հակվում է [[Բյուզանդիա]]յի կողմը՝ դառնալով հունամոլ տարրերի ապաստան։ Աբուսահլ-Համազասպ հանդիսավորությամբ ընդունեց բյուգանդական կայսեր ներկայացուցիչ Պանդալեոնին ([[965]]), պատսպարեց հունադավանության պատճառով [[Անի]]ից վտարված Վահան կաթողիկոսին ([[968]])։
 Աբուսահլի երեք որդիները՝ [[Աշոտ-Սահակ]]ը, [[Գուրգեն-Խաչիկ]]ը և [[Սենեքերիմ-Հովհաննես]]ը, իրար հաջորդելով, եղել են Վասպուրականի թագավորության վերջին արքաները՝ միասին իշխելով ավելի քան կես դար։
-[[Պատկեր:Ахтамар Сурб Хач.jpg|մինի|ձախից|[[Աղթամարի Սուրբ Խաչ եկեղեցի]]]]
 == Տես նաև ==
 * [[Աղթամարի կաթողիկոսություն]]
 * [[Վասպուրականի թագավորություն]]
 == Արտաքին հղումներ ==
 * [http://archive.today/0WWbN#selection-435.0-481.66 Վասպուրականի թագավորություն]
@@ Տող 37. / Տող 29. @@
 * [http://kohktg-order.do.am/load/vaspowrakani_arc_39_rownyac_t_39_agavorowt_39_yown/1-1-0-10#.U8wTBnKSw88 Վասպուրականի թագավորություն]
 * [http://akunq.net/am/?p=31587 Վասպուրականի թագավորություն]
-== Ծանոթագրություններ ==
-{{ծանցանկ}}
 {{Տեղեկաքարտ Հաջորդականություն2
  | Նախորդող = [[Դերենիկ-Աշոտ]] 943-958