«Ցինկ»–ի խմբագրումների տարբերություն
չ →Ծանոթագրություններ: Լավ/Ընտրյալ հոդվածի կամ ցանկի կաղապարների հեռացում: Այժմ Վիքիշտեմարանից է գալիս։, ջնջվեց: {{Link FA|en}}, {{Link GA|fi}} (2) |
|||
Տող 21. | Տող 21. | ||
== Ծանոթագրություններ== |
== Ծանոթագրություններ== |
||
{{ծանցանկ}} |
{{ծանցանկ}} |
||
{{Chem-stub}} |
|||
[[Կատեգորիա:Մետաղներ]] |
[[Կատեգորիա:Մետաղներ]] |
||
Տող 28. | Տող 26. | ||
[[Կատեգորիա:Ցինկ]] |
[[Կատեգորիա:Ցինկ]] |
||
{{Link FA|en}} |
|||
{{ |
{{Chem-stub}} |
||
{{Link GA|simple}} |
01:09, 9 հունվարի 2015-ի տարբերակ
Ցինկ, քիմիական տարր է որի նշանն է Zn և ատոմային թիվը՝ 30 Ցինկը պարունակվում է որոշ ֆերմենտներում և ակտիվացնում է դրանց գործառույթները։
Պատմություն
Արույրը՝ ցինկի և պղնձի համաձուլվածքը, հայտնի էր դեռևս Հին Հունաստանում, Հին Եգիպտոսում, Հնդկաստանում (VII դար) և Չինաստանում (XI դար)։ Երկար ժամանակ չէր հաջողվում անջատել մաքուր ցինկը[1]։ Անգլիայում 1978 թվականին Ուիլիամ Չեմպիոնի կողմից արտոնագրվեց ցինկի առանձնացման մեթոդը։ Ցինկի արդյունաբերական նպատակով զտումը նույնպես սկսվել է XVIII դարում։ 1973 թվականին Բրիստոլում շահագործվեց Ուիլիամ Չեմպիոնի կողմից հիմնադրված առաջին ցինկի գործարանը, որտեղ ցինկի ստացումը կատարվում էր առանձնացման մեթոդով[2]։ Ա.Ս. Մարգգրաֆը 1976-ին Գերմանիայում մշակեց մաքուր ցինկի առանձնացման մեթոդ, որը նման էր Չեմպիոնի մաքուր ցինկի առանձնացման եղանակին՝ կավե հրակայուն թորանոթներում առանց օդի հոսքի խառնուրդի օքսիդի և քարածխի հալման ապա սառնարաններւմ ցինկի գոլորշու հեղուկացման ճանապարհով։ Մարգգրաֆը իր մեթոդը ամենայն մանրամասնությամբ նկարագեց, ինչով հիմք դրվեց ցինկի արտադրությանը։ Այդ պատճառով նրան հաճախ անվանում են ցինկը հայտնագործող[3]։
Անվան ստուգաբանություն
Առաջին անգամ «ցինկ» բառը հանդիպում է Պարացելսի աշխատանքներում, ով այդ մետաղը Liber Mineralium II գրքում[4] անվանել է «zincum» կամ «zinken»։ Ցինկ բառը, հավանաբար, ծագել է այս բառից։ Գերմաներենից թարգմանաբար zinke նշանակում է «ատամիկ» (մետաղական ցինկի բյուրեղները նման են ասեղների)[5]։ 1805 թվականին շեֆիլդացի Չարլս Գոբսոնը և Չարլս Սիլվեստրը արտոնագրեցին ցինկի՝ գլանում 100-150 ջերմաստիճանում մշակման մեթոդը[6]։ 1915 թվականին Կանադայում և ԱՄՆ-ում գործարկվեցին Էլեկտրոլիտային ձևով ցինկի ստացման առաջին գործարանները[7]։
Բնության մեջ
Հանքավայրեր
Ցինկի հանքավայրեր հայտնի են Իրանում, Ավստրալիայում, Բոլիվիայում, Ղազախստանում[8]։ Հայաստանում ցինկ արդյունահանվում է Արմանիսի, Շահումյանի հանքավայրերում[9]։
Պարբերական աղյուսակ | |||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
H | He | ||||||||||||||||||||||||||||||
Li | Be | B | C | N | O | F | Ne | ||||||||||||||||||||||||
Na | Mg | Al | Si | P | S | Cl | Ar | ||||||||||||||||||||||||
K | Ca | Sc | Ti | V | Cr | Mn | Fe | Co | Ni | Cu | Zn | Ga | Ge | As | Se | Br | Kr | ||||||||||||||
Rb | Sr | Y | Zr | Nb | Mo | Tc | Ru | Rh | Pd | Ag | Cd | In | Sn | Sb | Te | I | Xe | ||||||||||||||
Cs | Ba | La | Ce | Pr | Nd | Pm | Sm | Eu | Gd | Tb | Dy | Ho | Er | Tm | Yb | Lu | Hf | Ta | W | Re | Os | Ir | Pt | Au | Hg | Tl | Pb | Bi | Po | At | Rn |
Fr | Ra | Ac | Th | Pa | U | Np | Pu | Am | Cm | Bk | Cf | Es | Fm | Md | No | Lr | Rf | Db | Sg | Bh | Hs | Mt | Ds | Rg | Cn | Nh | Fl | Mc | Lv | Ts | Og |
Ծանոթագրություններ
- ↑ Pollard A., Heron C. Archaeological Chemistry. — Royal Society of Chemistry, 2008. — С. 204.
- ↑ Gray L.։
- ↑ Gray L. Zinc. — Marshall Cavendish, 2006. — С. 9.
- ↑ Hoover, Herbert Clark (2003), Georgius Agricola de Re Metallica, Kessinger Publishing, էջ 409, ISBN 0766131971
- ↑ Gerhartz, Wolfgang (1996), Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry (5th ed.), VHC, էջ 509, ISBN 3527201009
{{citation}}
: Unknown parameter|coauthors=
ignored (|author=
suggested) (օգնություն) - ↑ Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ
<ref>
պիտակ՝ «Met
» անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում: - ↑ Աշխարհում ցինկի արտադրությունը և օգտագործումը նվազել է, իսկ Չինաստանում՝ բարձրացել
- ↑ Աշխարհի խոշորագույն միամետաղային հանքավայրերը:
- ↑ "Mining Industry in Armenia 2011", Armenian Development Agency Research and Information Department, 2011.