«Լեռնահայաստանի հանրապետություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Content deleted Content added
չNo edit summary
Տող 56. Տող 56.


== Պատմություն==
== Պատմություն==
[[File:Njdeh 2.jpeg|thumb|left|Լեռնահայաստանի Հանրապետության կառավարիչ՝ Գարեգին Տեր-Հարությունյան «Նժդեհ», 1921 թ.]]
1920թ.- [[դեկտեմբերի 25]]-ին [[Տաթևի վանք]]ում հրավիրվեց համազանգեզուրյան 1-ին համագումարը։ Որոշվեց Զանգեզուրը ժամանակավորապես հռչակել անկախ պետություն, մինչև պարզ կդառնար [[Հայաստանի Դեմոկրատական Հանրապետություն|Հայաստանի Հանրապետությանը]] միանալու հնարավորությունը։ Նորաստեղծ հանրապետության սպարապետ դարձավ [[Գարեգին Նժդեհ]]ը։
1920թ.- [[դեկտեմբերի 25]]-ին [[Տաթևի վանք]]ում հրավիրվեց համազանգեզուրյան 1-ին համագումարը։ Որոշվեց Զանգեզուրը ժամանակավորապես հռչակել անկախ պետություն, մինչև պարզ կդառնար [[Հայաստանի Դեմոկրատական Հանրապետություն|Հայաստանի Հանրապետությանը]] միանալու հնարավորությունը։ Նորաստեղծ հանրապետության սպարապետ դարձավ [[Գարեգին Նժդեհ]]ը։
1921թ.-ի [[ապրիլի 27]]-ին դարձյալ Տաթևի վանքում կայացավ համազանգեզուրյան 2-րդ համագումարը, որը երկրամասը կոչեց Լեռնահայաստան։ Սպարապետ Նժդեհը դարձավ վարչապետ և պարգևատրվեց «Խուստուփյան արծիվ» շքանշանով։ Համագումարի կազմը (95 մարդ) հայտարարվեց Լեռնահայաստանի պառլամենտ։ Լեռնահայաստանը վերանվանվեց Հայաստանի Հանրապետություն՝ Սիմոն Վրացյանի վարչապետությամբ։ Նման անվանումն ուղղակի հակադրվում էր [[Հայկական ԽՍՀ|Խորհրդային Հայաստանին]] և մարտահրավեր էր նետում նրան։
1921թ.-ի [[ապրիլի 27]]-ին դարձյալ Տաթևի վանքում կայացավ համազանգեզուրյան 2-րդ համագումարը, որը երկրամասը կոչեց Լեռնահայաստան։ Սպարապետ Նժդեհը դարձավ վարչապետ և պարգևատրվեց «Խուստուփյան արծիվ» շքանշանով։ Համագումարի կազմը (95 մարդ) հայտարարվեց Լեռնահայաստանի պառլամենտ։ Լեռնահայաստանը վերանվանվեց Հայաստանի Հանրապետություն՝ Սիմոն Վրացյանի վարչապետությամբ։ Նման անվանումն ուղղակի հակադրվում էր [[Հայկական ԽՍՀ|Խորհրդային Հայաստանին]] և մարտահրավեր էր նետում նրան։
Տող 65. Տող 66.
Հաշտության խաղաղ միջոցներ գտնելու հետ մեկտեղ խորհրդային ուժերը պատրաստվում էին վճռական մարտական գործողությունների։ Այդ ուժերը (Կովկասյան առանձին բանակը արևելքից՝ [[Ադրբեջանի ԽՍՀ|Ադրբեջանից]], և [[Կամիր բանակ|կարմիր բանակի]] Երևանյան խմբավորումը արևմուտքից) 1921թ. [[հունիս]]-[[հուլիս]]ին զարգացրին ռազմական գործողությունները Զանգեզուրի պաշտպանների դեմ։ Հուլիսի կեսերին Գարեգին Նժդեհը փոքրաթիվ մասնակիցներով թողեց [[Սյունիքի մարզ|Սյունիքի]] և Հայաստանի սահմանները, հայտարարելով, որ եթե Սյունիքը չմնա Հայաստանին, ինքը կվերադառա պայքարը շարունակելու համար։
Հաշտության խաղաղ միջոցներ գտնելու հետ մեկտեղ խորհրդային ուժերը պատրաստվում էին վճռական մարտական գործողությունների։ Այդ ուժերը (Կովկասյան առանձին բանակը արևելքից՝ [[Ադրբեջանի ԽՍՀ|Ադրբեջանից]], և [[Կամիր բանակ|կարմիր բանակի]] Երևանյան խմբավորումը արևմուտքից) 1921թ. [[հունիս]]-[[հուլիս]]ին զարգացրին ռազմական գործողությունները Զանգեզուրի պաշտպանների դեմ։ Հուլիսի կեսերին Գարեգին Նժդեհը փոքրաթիվ մասնակիցներով թողեց [[Սյունիքի մարզ|Սյունիքի]] և Հայաստանի սահմանները, հայտարարելով, որ եթե Սյունիքը չմնա Հայաստանին, ինքը կվերադառա պայքարը շարունակելու համար։


Զանգեզուրի գոյամարտը ազգային-ազատագրական պայքար էր, որը մղվում էր երկրամասը ադրբեջանական վտանգից պաշտպանելու համար։ Գարեգին Նժդեհի ղեկավարությամբ Զանգեզուրի գյուղացիության մղած գոյամարտն ունի պատմական նշանակություն։ Դրա շնորհիվ է, որ այսօր Զանգեզուրը գտնվում է [[Հայաստանի Հանրապետություն|Հայաստանի Հանրապետության]] սահմաններում։
Հայերի համար, Զանգեզուրի գոյամարտը ազգային-ազատագրական պայքարի դրսևորում էր, որը մղվում էր երկրամասը Ադրբեջանի մաս կազմելու վտանգից պաշտպանելու համար։
Պատմաբանների կարղիքով, Գարեգին Նժդեհի ղեկավարությամբ Զանգեզուրի գյուղացիության մղած գոյամարտն ունի պատմական նշանակություն։ Ըստ նրանց, այս գոյամարտի շնորհիվ է, որ այսօր Զանգեզուրը մաս է կազմում այսօրվան [[Հայաստանի Հանրապետություն|Հայաստանի Հանրապետությանը]]։


[[Կատեգորիա:Սյունիքի պատմություն]]
[[Կատեգորիա:Սյունիքի պատմություն]]

05:39, 26 Դեկտեմբերի 2014-ի տարբերակ


Լեռնահայաստանի Հանրապետություն
 Հայաստանի Առաջին Հանրապետություն 1920 - 1921 Հայաստանի Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն 
Ադրբեջանի Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն 
Քարտեզ

Ընդհանուր տեղեկանք
Մայրաքաղաք Գորիս (դե ֆակտո)
Լեզու հայերեն
Իշխանություն
Կառավարիչ Գարեգին Նժդեհ

Լեռնահայաստանի Հանրապետություն (1920-1921թթ.) չճանաչված հայկական հանրապետություն Հարավային Կովկասում։

Պատմություն

Լեռնահայաստանի Հանրապետության կառավարիչ՝ Գարեգին Տեր-Հարությունյան «Նժդեհ», 1921 թ.

1920թ.- դեկտեմբերի 25-ին Տաթևի վանքում հրավիրվեց համազանգեզուրյան 1-ին համագումարը։ Որոշվեց Զանգեզուրը ժամանակավորապես հռչակել անկախ պետություն, մինչև պարզ կդառնար Հայաստանի Հանրապետությանը միանալու հնարավորությունը։ Նորաստեղծ հանրապետության սպարապետ դարձավ Գարեգին Նժդեհը։ 1921թ.-ի ապրիլի 27-ին դարձյալ Տաթևի վանքում կայացավ համազանգեզուրյան 2-րդ համագումարը, որը երկրամասը կոչեց Լեռնահայաստան։ Սպարապետ Նժդեհը դարձավ վարչապետ և պարգևատրվեց «Խուստուփյան արծիվ» շքանշանով։ Համագումարի կազմը (95 մարդ) հայտարարվեց Լեռնահայաստանի պառլամենտ։ Լեռնահայաստանը վերանվանվեց Հայաստանի Հանրապետություն՝ Սիմոն Վրացյանի վարչապետությամբ։ Նման անվանումն ուղղակի հակադրվում էր Խորհրդային Հայաստանին և մարտահրավեր էր նետում նրան։

Նորանոր դիմումներ էին արվում Նժդեհին և շարունակվում բանակցությունները նրա հետ՝ կռվին վերջ տալու պայմանների շուրջը։ Այդ պայմանների բավարարման նպատակ ուներ ՌԿ(բ) կ Կովկասյան բյուրոյի պլենումի 1921թ. հունիսի 3-ի որոշումը, որով Հայաստանին հանձնարարվում էր հայտարարություն անել այն մասին, որ Արցախը պատկանում էր Խորհրդային Հայաստանին։

Այդ ժամանակ Զանգեզուրի գոյամարտը Խորհրդային Անդրկովկասում «հակահեղափոխական» պայքարի վերջին օջախն էր, որի մարումը կարևոր նշանակություն ուներ Խորհրդային Ռուսաստանի համար՝ Անդրկովկասի վրա իր ազդեցությունը ամրապնդելու տեսակետից։

Հաշտության խաղաղ միջոցներ գտնելու հետ մեկտեղ խորհրդային ուժերը պատրաստվում էին վճռական մարտական գործողությունների։ Այդ ուժերը (Կովկասյան առանձին բանակը արևելքից՝ Ադրբեջանից, և կարմիր բանակի Երևանյան խմբավորումը արևմուտքից) 1921թ. հունիս-հուլիսին զարգացրին ռազմական գործողությունները Զանգեզուրի պաշտպանների դեմ։ Հուլիսի կեսերին Գարեգին Նժդեհը փոքրաթիվ մասնակիցներով թողեց Սյունիքի և Հայաստանի սահմանները, հայտարարելով, որ եթե Սյունիքը չմնա Հայաստանին, ինքը կվերադառա պայքարը շարունակելու համար։

Հայերի համար, Զանգեզուրի գոյամարտը ազգային-ազատագրական պայքարի դրսևորում էր, որը մղվում էր երկրամասը Ադրբեջանի մաս կազմելու վտանգից պաշտպանելու համար։

Պատմաբանների կարղիքով, Գարեգին Նժդեհի ղեկավարությամբ Զանգեզուրի գյուղացիության մղած գոյամարտն ունի պատմական նշանակություն։ Ըստ նրանց, այս գոյամարտի շնորհիվ է, որ այսօր Զանգեզուրը մաս է կազմում այսօրվան Հայաստանի Հանրապետությանը։