Լայնուս Փոլինգ

Լայնուս Փոլինգ անգլ.՝ Linus Carl Pauling
Ծնվել է	1901 թվականի փետրվարի 28 ԱՄՆ
Մահացել է	1994 թվականի օգոստոսի 19 ԱՄՆ բնական մահով
Բնակության վայր(եր)	Corvallis?, Բիգ Սյուր և Lake Oswego?
Քաղաքացիություն	ԱՄՆ
Դավանանք	աթեիզմ
Ուղղություն	աթեիզմ
Մասնագիտություն	Ֆիզիկական քիմիա, կենսաքիմիա
Հաստատություն(ներ)	Կալիֆոռնիայի տեխնոլոգիական ինստիտուտ, Linus Pauling Institute?, Կալիֆոռնիայի համալսարան, Սթենֆորդի համալսարան և Օրեգոնի պետական համալսարան
Գործունեության ոլորտ	Քվանտային քիմիա, Կենսաքիմիա և ֆիզիկական քիմիա
Պաշտոն(ներ)	պրոֆեսոր
Անդամակցություն	Լոնդոնի թագավորական ընկերություն, Ամերիկական փիլիսոփայական ընկերություն, Բավարիական գիտությունների ակադեմիա, ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Քվանտամոլեկուլային գիտությունների միջազգային ակադեմիա, Ֆրանսիական գիտությունների ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, ԽՍՀՄ գիտությունների ակադեմիա, Էդինբուրգի թագավորական ընկերություն, Լեոպոլդինա, Ազգային բժշկական ակադեմիա և Լեհական գիտությունների ակադեմիա
Ալմա մատեր	Կալիֆոռնիայի տեխնոլոգիական ինստիտուտ (1925) և Օրեգոնի պետական համալսարան (հունիս 1922)
Գիտական աստիճան	Bachelor of Science in Chemical Engineering? (հունիս 1922)
Տիրապետում է լեզուներին	էսպերանտո և անգլերեն
Գիտական ղեկավար	Ռոսկո Դիքինսոն և Richard Chace Tolman?
Եղել է գիտական ղեկավար	Մարտին Կարպլուս, Ուիլյամ Լիփսքոմ, Յու Չի Տան, Լոուրենս Օլին Բրոքվեյ, Edgar Bright Wilson?, Matthew Meselson?, Kurt Mislow?, James Holmes Sturdivant?, James Lynn Hoard?, David Harker?, Arthur B. Pardee?, Max Tofield Rogers?, Harvey A. Itano?, David Powell Shoemaker?, George Alexander Feigen?, Joseph Kraut?, Walter Barclay Kamb?, Gary Felsenfeld?, Phillip Alfred Vaughan?, Edwin Nichols Lassettre?, John Y. Beach?, James D. McCullough?, Robert Eugene Rundle? և Leonard S. Lerman?
Հայտնի աշակերտներ	Մարտին Կարպլուս և Jerry Donohue?
Ազդվել է	Իրվին Սթոուն և Ուոլթեր Ուայթ
Պարգևներ	Ռյոբլինգի մեդալ Քիմիայի Նոբելյան մրցանակ Տարվա հումանիստ Գանդիի խաղաղության պարգև Վիլարդ Գիբսի պարգև Մ. Վ. Լոմոնոսովի անվան մեծ ոսկե մեդալ ACS Award in Pure Chemistry? ԳԱԱ-ի քիմիական գիտությունների պարգև Փպիստլիի մեդալ Կալիֆորնիայի փառքի սրահ Թոլմանի մրցանակ Լավուազիեի մեդալ Ամերիկայի ֆիզիկայի ակադեմիայի անդամ Դևիի շքանշան Irving Langmuir Award in Chemical Physics? Էդինբուրգի թագավորական միության անդամ Ամերիկայի արվեստների և գիտությունների ակադեմիայի անդամ Լոնդոնի թագավորական միության արտասահմանյան անդամ Linus Pauling Award? George C. Pimentel Award in Chemical Education? Գուգենհայմի կրթաթոշակ Գուգենհայմի կրթաթոշակ Սիլիմանյան դասախոսություն Chemical Pioneer Award? և Ուիլյամ Նիկոլսի շքանշան
Ամուսին(ներ)	Ավա Հելեն Փոլինգ
Երեխա(ներ)	Peter Pauling?
Կայք	scarc.library.oregonstate.edu/digitalresources/pauling/
Ստորագրություն
Linus Pauling Վիքիպահեստում

Լայնուս Կարլ Փոլինգ (1901-1994), ամերիկացի քիմիկոս, բյուրեղագետ, Նոբելյան մրցանակի կրկնակի դափնեկիր՝ քիմիայի(1954) և խաղաղության(1962):Ստացել է նաև Լենինյան Միջազգային մրցանակ(1970):

Լայնուս Փոլինգը երիտասարդ տարիքում

Կենսագրություն

Կարլ Լայնուս Փոլինգ

Փոլինգն ընտանիքի հետ

Լայնուս Փոլինգ

Լայնուս Կարլ Փոլինգը ծնվել է Պորտլենդում (Օրեգոն նահանգ) 1901 թվականի փետրվարի 28-ին, և մահացել է Կալիֆորնիայի բիգ Սուր բնակավայրում 1994 թվականի օգոստոսի 19-ին: 1922 թվականին նա ամուսնացել է Ավե Էլեն Միլլերի հետ (մահացել է 1981 թվականին),և նրանք ունեցան չորս զավակ՝Լայնուս Կարլ, Պետր Ջեֆֆրեսս, Լինդա Ելենա(Կամբ) և Էդվարդ Կրելլին: Փոլինգը մեծ ներդրում է ունեցել գիտության տարբեր բնագավառներում՝ քվանտային մեխանիկա, բյուրեղագիտություն, կառուցվածքային քիմիա, անեստեզիա, իմունալոգիա, բժշկություն,էվոլյուցիա: Առավել հայտնի է քիմիական կապի սահմանումով,սպիտակուցի կառուցվածքի մասին բազմաթիվ հայտնագործություններով և այլ բազմաթիվ հայտնագործություններով: Փոլինգը համարվում է մոլեկուլային կենսաբանության հիմնադիրնեից մեկը: Այս հաջողությունների համար 1954 թվականին նա արժանացել է քիմիայի բնագավառում Նոբելյան մրցանակի:

Սակայն Փոլինգը բացի գիտությունից զբաղվել է նաև առողջապահական բազմաթիվ հարցերով: Նա պայքարել է,որպեսզի դադարեցվեն պատերազմները միջուկային դարաշրջանում: Նրա շնորհիվ 1963 թվականին ստորագրվեց պայմանագիր, որի համաձայն միջուկային զենքի օգտագործումը արգելվեց մթնոլորտում:Այս ամենի համար նա 1 ստացավ խաղաղության Նոբելյան մրցանակ:Փոլինգը նաև պնդում էր,որ սննդի մեջ պետք է օգտագործվի վիտամին С-ի մեծ չափաբաժին,որպեսզի հնարավորինս կանխարգելվի ուռուցքի և այլ հիվանդությունների տարածումը:

Վաղ տարիներ

Փոլինգը Գերման Փոլինգի (գերմանացի էմմիգրանտների որդի) և Լյուսի Իզաբել(Դարլինգ) Փոլինգի առաջնեկն էր: Նրա հայրը աշխատում էր Օրեգոն նահանգում, որտեղ Փոլինգը առաջին անգամ դպրոց գնաց: Նա շատ շուտ սովորեց կարդալ և միանգամից սկսեց մեծ քանակությամբ գրքեր ուսումնասիրել: 1910 թվականին ընտանիքը տեղափոխվեց Պորտլենդ, որտեղ նրա հայրը իր որդու համար հարմար գրականություն էր փնտրում , քանի որ նրա որդին 9 տարեկան հասակում արդեն ուսումնասիրում էր Աստվածաշունչը և Դարվինի էվոլյուցիայի տեսությունը:

Լայնուսը դպրոցում լավ էր սովորում: Նա իր ժամանակը օգտագործում էր միայն գիտությամբ զբաղվելու համար: 1914 թվականին տնային պայմաններում տեսնելով մի քանի քիմիական փորձ,նա որոշում է դառնալ քիմիկոս: 1917 թվականին նա լքեց դպրոցը և առանց դիպլոմի ընդունվեց Օրենգոնի գյուղատնտեսական քոլեջը քիմիկոսի մասնագիտությամբ, սակայն երկու տարի անց մայրը ցանկացավ, որ նա թողնի քոլեջը, որպեսզի աշխատանքի անցնի, քանի որ ընտանիքը վատ դրության մեջ էր:Սակայն 1919 թվականին նրան առաջարկեցին քիմիական ֆակուլտետում դասավանդել որակական անալիզ:

Գիտական հետազոտությունները

Պասադենա

1922 թվականին Փոլինգը ընդունվեց Կալիֆորնիայի տեխնոլոգիական ինստիտուտի ասպիրանտուրա և այնտեղ մնաց շուրջ 40 տարի: Նա ընտրեց Կալիֆորնիայի ինստիտուտը, քանի որ այնտեղ նա կարող էր դոկտորական ատենախոսությունը պաշտպանել 3 տարում(Հարվարդում՝6 տարում):Բացի դրանից նրան նաև առաջարկել էին դասախոսի պաշտոն: Դա նրա կողմից ճիշտ որոշում էր: Տարիներ անց ,երբ նա արդեն կայացած գիտնական էր,գրել է որ չի փոշմանում իր որոշման համար: Նրա կարծիքով այդ ինստիտուտը ամենահարմարն էր իրեն այդ ժամանակ: Փոլինգի դոկտորական դիսերտացիան նվիրված էր բյուրեղագիտությանը: 1926 թվականի ապրիլին Փոլինգը իր կնոջ հետ մեկնեց Մյունխեն, որտեղ այդ ժամանակ աշխատում էին այդ ժամանակների հզոր գիտնականները: Հենց այդ ժամանակ էր ,որ Բոր-Զոմմերֆելդի տեսությունը արդեն իր դիրքերը զիջում էր քվանտային նոր տեսությանը, և Փոլինգի համար շատ կարևոր էր ,որ ինքը գտնվում է այդ ամենի միջավայրում: Նա միակ քիմիկոսն էր Զոմմերֆելդի ինստիտուտում և միանգամից հասկացել էր, որ ժամանակակից ֆիզիկան պետք է հանդիսանա մոլեկուլների կառուցվածքի և վարքի տեսական հիմնավորումը: Եվրոպայում ապրած մեկ տարին մեծ դեր ունեցավ Փոլինգի գիտական զարգացման վրա: Բացի Մյունխենից նա 1927 թվականին մեկնեց Կոպենհագեն, իսկ հետո՝ Ցյուրիխ:1927 թվականին Մյունխենում նա տպագրեց իր առաջին հոդվածը, որը ներկայացրել էր Զոմմերֆելդը: Նա ցանկանում էր ալիքային մեխանիկայի օրենքները օգտագործել բազմաէլեկտրոն ատոմների հատկությունները բացատրելու համար:Եվ նա փորձեց բացատրել ջրածնանման միաէլեկտրոն ատոմների ալիքային ֆունկցիաների միջոցով:

Քիմիական կապի բնույթը

1927 թվականին Փոլինգը վերադարձավ Կալիֆորնիայի տեխնոլոգիական ինստիտուտ որպես տեսական քիմիակի պրոֆեսսորի ասիստենտ: Հաջորդ 12 տարիների ընթացքում տպագրվում են մի շարք հոդվածներ, որոնք նրան բերում են միջազգային ճանաչում: Նրա ընդունակությունները բարձր գնահատականի արժանացան բոլորի կողմից: Նրա դասախոսությունների և աշխատանքների շնորհիվ նա ճանաչվեց որպես կառուցվածքային քիմիայի հիմնադիր:1929 թվականին Փոլինգը ձևակերպեց մի շարք կանոններ, որոնք մեծ դեր ունեցան նրա աշխատությունների մեջ:

Քվանտային քիմիա: 1927 թվականին Բերրոն նկատեց, որ Շրեդինգերի հավասարումը համապատասխանում է փորձի հետ: Փոլինգը շատ աշխատանքներ կատարեց քվանտային մեխանիկայի օրենքները օգտագործելով քիմիական կապի բնույթը բացատրելու համար: Նրան օգնեցին Բերրոյի և այլ գիտնականների հայտնագործությունները քվանտային տեսության բնագավառում:

1954 թվականին Նոբելյան հանձնաժողովի որոշմամբ քիմիայի բնագավառում Նոբելյան մրցանակը շնորհվեց Լայնուս Փոլինգին: Մրցանակը շնորհվեց քիմիական կապի բնույթի վերաբերյալ իր աշխատությունների համար: Իր ելույթում Փոլինգը խոսում էր այն մասին, որ հետագայում քիմիկոսները կօգտվեն կառուցվածքային քիմիայի օրինաչափություններից և կօգտագործեն բժշկության և կենսաբանության մեջ:

Փոլինգը և մոլեկուլային կենսաբանությունը

Քիմիական կապի բնույթի մասին տեսության հաջողությունները հիմնականում երևում են մետաղների մասին նրա հոդվածներում և այդ տեսությունը օգտագործվում է կենսաբանական մոլեկուլները բնութագրելու համար: Փոլինգը առաջինն էր ով օգտագործեց այդ տեսությունը կենսամոլեկուլների հատկությունները և կառուցվածքը բնութագրելու համար: Այս քայլով Փոլինգը ստեղծեց մի նոր գիտական ճյուղ՝ մոլեկուլային կենսաբանությունը: Այս հայտնագործությունները մարդկությանը մեծ հնարավորություններ տվեցին պայքարելու կենսաբանական տարերքների դեմ:

Մեծ նշանակություն ունի նաև Փոլինգի մոտեցումը վիտամին С-ի նկատմամբ: Նրա բժիշկը խորհուրդ էր տվել, որպեսզի նա օրական որոշ քանակությամբ վիտամին С օգտագործի: Նա սկսել էր պարբերաբար իր սննդի մեջ ավելացնել որոշ քանակությամբ այդ նյութից: Որոշ ժամանակ անց նա նկատեց, որ իր ինքնազգացողությունը լավացել է, և նա ակտիվացել է բոլոր հարցերում: Դրանից հետո նա տարիներ շարունակ քարոզում էր այդ նյութի օգտագործումը սննդի մեջ: Նա կարծում էր, որ եթե մարդը պարբերաբար օգտագործի վիտամիններ ապա նրա ուռուցքով հիվանդանալու հավանականությունը շատ անգամ կնվազի:

Պարգևներ և մրցանակներ

• 1931 Irving Langmuir Award, American Chemical Society.
• 1941 Nichols Medal, New York Section, American Chemical Society.
• 1946 Willard Gibbs Award, Chicago section of the American Chemical Society.
• 1947 Davy Medal, Royal Society.
• 1947 T. W. Richards Medal, Northeastern Section of the American Chemical Society.
• 1948 Presidential Medal for Merit by President Harry S. Truman of the United States.
• 1948 Elected a Foreign Member of the Royal Society of London (ForMemRS)
• 1951 Gilbert N. Lewis medal, California section of the American Chemical Society.
• 1952 Pasteur Medal, Biochemical Society of France.
• 1954 Nobel Prize in Chemistry.
• 1955 Addis Medal, National Nephrosis Foundation.
• 1955 John Phillips Memorial Award, American College of Physicians.
• 1956 Avogadro Medal, Italian Academy of Science.
• 1957 Paul Sabatier Medal.
• 1957 Pierre Fermat Medal in Mathematics (awarded for only the sixth time in three centuries).
• 1957 International Grotius Medal.
• 1961 Humanist of the Year, American Humanist Association.
• 1961 Gandhi Peace Award by Promoting Enduring Peace.
• 1962 Nobel Peace Prize.
• 1965 Medal, Academy of the Rumanian People's Republic.
• 1966 Linus Pauling Award.
• 1966 Silver Medal, Institute of France.
• 1966 Supreme Peace Sponsor, World Fellowship of Religion.
• 1967 Washington A. Roebling Medal, Mineralogical Society of America.
• 1972 Lenin Peace Prize.
• 1974 National Medal of Science by President Gerald R. Ford of the United States.
• 1978 Lomonosov Gold Medal, Presidium of the Academy of the USSR.
• 1979 NAS Award in Chemical Sciences, National Academy of Sciences.
• 1981 John K. Lattimer Award, American Urological Association.
• 1984 Priestley Medal, American Chemical Society.
• 1984 Award for Chemistry, Arthur M. Sackler Foundation.
• 1986 Lavoisier Medal by Fondation de la Maison de la Chimie.
• 1987 Award in Chemical Education, American Chemical Society.
• 1989 Vannevar Bush Award, National Science Board.
• 1990 Richard C. Tolman Medal, American Chemical Society Southern California Section.
• 2008 "American Scientists" U.S. postage stamp series, $0.41, for his sickle cell disease work.

Գրականություն

• Паулинг Л. Природа химической связи / Пер. с англ. М. Е. Дяткиной. Под ред. проф. Я. К. Сыркина. — М.; Л.: Госхимиздат, 1947. — 440 с.
• Полинг Л. Не бывать войне! / Пер. с англ. под ред. акад. А. Топчева. — М.: Иностранная литература, 1960. — 236 с.
• Полинг Л. Витамин С и здоровье / Пер. с англ. Т.Литвиновой и М.Слоним под ред. В.Н.Букина. — М.: Наука, 1974. — 80 с.
• Полинг Л. Общая химия. Пер. с англ. — М.: Мир, 1974. — 846 с.
• Полинг Л., Полинг П. Химия / Под ред. М. Л. Карапетьянца. — М.: Мир, 1978. — 683 с.
• Камерон Ивен, Полинг Лайнус Рак и витамин С. Обсуждение природы, причин, профилактики и лечения рака (Особая роль витамина С) / Под ред. М. Л. Карапетьянца. — М.: Кобра Интернэшнл, 2001. — 336 с.
• Полинг Л., Икеда Д. Вся жизнь в борьбе за мир. Диалог / Пер. с англ. Ю. М. Канцура. — М.: Издательство МГУ, 2004. — 144 с. — ISBN 5-211-05034-7.