«Ֆտոր»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը

← Նախորդ տարբ Հաջորդ տարբ →

Content deleted Content added

ՎիզուալԵլատեքստ

Գծային

14:37, 25 Նոյեմբերի 2014-ի տարբերակ

F

Ֆտոր, քիմիական տարր է, որի նշանն է F և ատոմային թիվը՝ 9։

Հայտնագործման պատմություն

Ֆտորը (F₂) հայտնագործել է Կարլ Վիլհելմ Շեելեն 1771 թ., իսկ առաջին անգամ մաքուր վիճակում ստացել է Անրի Մուասսանը (1886 թ.)։ Իր անունը ստացել է հունարեն ֆտորոս-քայքայում բառից։ Այն սովորական պայմաններում անգույն, քլորի հոտին նմանվող հոտով, խիստ թունավոր գազ է, t_եռ=-183C, t_հալ =-219 C։

Քիմիական հատկություններ

Ստանում են կալիումի հիդրոֆտորիդի (KHF₂) հալույթի էլեկտրոլիզով։

2KHF₂ → 2K + H₂ + 2F₂

Ամենաուժեղ օքսիդիչն է, օքսիդացնում է նույնիսկ քսենոնին (Xe)

2F₂ + 2H₂O → 4HF + O₂

F₂ + H₂ → 2HF (պայթյունով)

Cl₂ + F₂ → 2ClF

Xe + F₂ → XeF₂

Ֆտորաջրածինը (HF) անգույն, սուր հոտով գազ է, լավ լուծվում է ջրում, t_հալ=-83,4 °C, t_եռ=19,5 °C։ Ջրային լուծույթը թույլ թթու է (պլավիկյան թթու)։

HF → H⁺ + F^-

Միակ թթուն է, որը լուծում է ապակին, շնորհիվ հետևյալ ռեակցիայի.

SiO₂ + 4HF → SiF₄ + 2H₂O կամ SiO₂ + 6HF → H₂(SiF₆) + 2H₂O

Այդ պատճառով պլավիկյան թթուն պահում են պլաստմասսայե կամ մոմապատ ամաններում։

Օքսիդը (F₂O) անգույն, բնորոշ հոտով գազ է, t_հալ=-224 °C, t_եռ=19,5 °C։ Ստանում են ֆտորի և ալկալիների փոխազդեցությունից.

2F₂ + 2NaOH → 2NaF + H₂O + F₂O

Ֆտորն օգտագործում են հատուկ պլաստմասսաների (տեֆլոն), ֆրեոնների և հեղուկ հրթիռային վառելիքի օքսիդիչի ստացման համար։

Տես նաև

Պարբերական աղյուսակ

Կաղապար:Link FA Կաղապար:Link GA Կաղապար:Link GA Կաղապար:Link GA

@@ Տող 1. / Տող 1. @@
 [[Պատկեր:F-TableImage.png|մինի|Ֆտոր]]
 {{Նշան|F}}
-== կիրառումը ==
- Ֆտորը համարվում է կարևոր միկրոտարր մարդու օրգանիզմի նորմալ աճի և կենսագործունեության համար: Ընդ որում, դրա ինչպես պակասը,
-այնպես էլ ավելցուկը նպաստում են տարբեր ախտաբանական երևույթների զարգացմանը, քանի որ ֆտորիդները 2-րդ դասի վտանգավորության (թունաբանական, կումուլյատիվ, հեռավոր ազդեցության տեսանկյունից) քիմիական նյութեր են: Ֆտորի պակասն էական դեր չի խաղում մեծահասակների մոտ: Ավելին, ֆտորի ավելցուկն ունի կուտակվելու` կումուլյացիայի հատկություն, որը կարող է պատճառ հանդիսանալ հետևյալ հիվանդությունների առաջացման  գործում` ֆյուորոզ, օստեոմալացիա, օստեոպորոզ, կռճիկային հյուսվածքի և ջլերի կալցինոզ, օստեոսարկոմա, նյարդային համակարգի հիվանդություններ և այլն: Օրգանիզմի նորմալ աճի և կենսագործունեության համար այն կարևորվում է մանկական հասակում: Ֆտորն օրգանիզմ է ներմուծվում խմելու և հանքային ջրի, սննդամթերքի (ձկնամթերք, լյարդ, ընկույզ, աշորայի ձավար, ոչխարի միս, կաթ, թեյ, սոխ, խնձոր, բրինձ) միջոցով, ինչպես նաև օդից` այն բնակավայրերում, որտեղ արդյունաբերությունից (օրինակ`ցեմենտի գործարան) մթնոլորտն աղտոտվում է ֆտորիդներով: Ֆտորի կարիես-կանխարգելիչ նշանակությունը կայանում է նրանում, որ թափանցելով էմալ, այնտեղ տեղակայված հիդրօքսիապատիտը վերափոխում է ֆտորապատիտի, որն ավելի կայուն է ատամնափառում տեղակայված միկրոօրգանիզմների կողմից արտադրվող թթուների նկատմամբ: Սակայն պետք է նշել, որ ֆտորի ավելցուկի դեպքում ֆտորապատիտի փոխարեն առաջանում է կալցիումի ֆտորիդ, որն էլ բերանի խոռոչի հիմնային նյութերի ազդեցության տակ հեշտությամբ քայքայվում է: Շատ երկրներում, որպես կարիեսի-կանխարգելիչ միջոց, օգտագործում են ֆտոր պարունակող հաբեր, ատամների մածուկներ, էլիքսիռներ և այլ միջոցներ: Ելնելով վերը նշվածից` կարելի է եզրակացնել, որ կարևորվում է ֆտորիդների անհրաժեշտ չափաքանակի ապահովումը մարդու օրգանիզմում` որոնք տարբեր են տարիքային տարբեր խմբերի համար: Հայաստանի Հանրապետությունում կերակրի աղը յոդացվում է վահանաձև գեղձի հիվանդությունների կանխարգելման նպատակով:  Ֆտորը ճնշում է յոդի մետաբոլիզմը, ինչը կարող է նպաստել խպիպի առաջացմանը, հետևաբար հակասում է Հայաստանի Հանրապետությունում վահանաձև գեղձի հիվանդությունների կանխարգելմանն ուղղված գործընթացին` կապված աղի յոդացման հետ: Հայաստանի Հանրապետությունում կերակրի աղը մատակարարվում է միայն մեկ աղի կոմբինատից`  ամբողջապես յոդացված վիճակում:  Միաժամանակ, յոդով և ֆտորով հագեցված կերակրի աղի պարագայում կարող է տեղի ունենալ նշված տարրերի փոխազդեցություն, հետևաբար նաև անհրաժեշտ ազդեցության արդյունավետության նվազում: Անհրաժեշտ է նշել նաև, որ առանձին ֆտորով և յոդով հագեցված կերակրի աղերի արտադրությունը միևնույն գործարանում կհանգեցնի տեխնոլոգիական գործընթացների դժվարությունների առաջացման: ՀՀ-ում կերակրի աղի ֆտորացման անհրաժեշտության հարցը բազմիցս քննարկվել է ՀՀ առողջապահության նախարարությունում: Արդյունքում մասնագետները եկել են այն եզրակացության, որ ՀՀ ազգաբնակչության շրջանում ֆտորի միացությունների քանակը  որոշելու և գնահատելու նպատակով անհրաժեշտ է ընտրել սպառողների տարբեր խմբեր` հաշվի առնելով տարիքը, օգտագործվող սննդակարգը, հանքային ջրի օգտագործման քանակությունը, մատակարարվող խմելու ջրում դրա առկայությունը և խտությունը, բերանի խոռոչի անահատական հիգիենայի վիճակը, ֆտորիդների մթնոլորտ արտանետման աղբյուրի առկայությունը  /Երևանում տեղակայված «Ռուսալ Արմենալ» ՓԲԸ/:Ֆտորը ոչ մեծ քանակով պարունակվում է մարդու բոլոր հյուսվածքներում, առավելապես` ոսկրերում և ատամներում: Օրգանիզմը ֆտոր ստանում է հիմնականում խմելու ջրի հետ (1 լ-ում պարունակվում է 0,5–1,5 մգ): Եթե խմելու ջրում և սննդամթերքում ֆտորի պարունակությունը ցածր է, առաջանում է ատամների ոսկրափուտ:
 '''Ֆտոր''', քիմիական տարր է, որի նշանն է ''F'' և ատոմային թիվը՝ 9։

դ ք խ Պարբերական աղյուսակ
H																															He
Li	Be																									B	C	N	O	F	Ne
Na	Mg																									Al	Si	P	S	Cl	Ar
K	Ca															Sc	Ti	V	Cr	Mn	Fe	Co	Ni	Cu	Zn	Ga	Ge	As	Se	Br	Kr
Rb	Sr															Y	Zr	Nb	Mo	Tc	Ru	Rh	Pd	Ag	Cd	In	Sn	Sb	Te	I	Xe
Cs	Ba	La	Ce	Pr	Nd	Pm	Sm	Eu	Gd	Tb	Dy	Ho	Er	Tm	Yb	Lu	Hf	Ta	W	Re	Os	Ir	Pt	Au	Hg	Tl	Pb	Bi	Po	At	Rn
Fr	Ra	Ac	Th	Pa	U	Np	Pu	Am	Cm	Bk	Cf	Es	Fm	Md	No	Lr	Rf	Db	Sg	Bh	Hs	Mt	Ds	Rg	Cn	Nh	Fl	Mc	Lv	Ts	Og