«Եղունգ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը

← Նախորդ տարբ Հաջորդ տարբ →

Content deleted Content added

ՎիզուալԵլատեքստ

Գծային

09:27, 26 Հոկտեմբերի 2014-ի տարբերակ

Եղունգներ, եղջերային թիթեղներ (ճանկերին հոմոլոգ)^[1], որոնք գտնվում են պրիմատների մեծամասնության վերին և ստորին վերջույթների մատների ծայրերի արտաքին մակերեսին։ Եղունգները համարվում են էպիդերմիսի ածանցյալներ։ Օնիխոլոգիան հատուկ գիտություն է,որը զբաղվում է եղուգների վիճակի դիագնոստիկայով^[2]։

Ֆունկցիաներ

Եղունգների ֆունկցիան մատների ֆալանգների պաշտպանությունն է,որպեսզի չվնասվեն փափուկ հյուսվածքների նյարդային վերջավորությունները։ Օգնում են քորի ժամանակ և ապահովում են մատների ծայրերի կարծրությունը, տարբեր մանիպուլյացիաների ժամանակ։

Կառուցվածք

Եղունգների առջևի ծայրը ազատ է,իսկ հետին և կողմնային մասերը շրջապատված են մաշկային շերտով։ Մաշկային շերտի վերին մասը բարձրանում է եղունգի վրա ու կոչվուն է պրոքսիմալ մահիկ(կուտիկուլ),կատարում է պաշտպանական դեր,թույլ չի տալիս օտար մարմիններին և բակտերիաների թափանցել եղունգի աճման հատված։ Մահիկի ծայրում կան եղջերացած բջիջներ։ Տարբերում են եղունգի մարմին և արմատ։ Եղունգի արմատ է կոչվում պրոքսիմալ մահիկի տակ գտնվող հետին հատվածը։ Արմատի միայն մի փոքր հատվածն է դուրս մնում մահիկի տակից, այն սպիտակ կիսալուսնի տեսք ունի։ Եղունգի արմատը կոչվում է նաև մատրիցա։ Մատրիցան կազմված է էպիթելային բջիջներից և այստեղ տեղի է ունենում եղունգի ձևավորումը։ Այս բջիջների փշային շերտում կան օնիխոբլաստներ,որոնք ձևավորում են եղունգը և վերածվում են եղջերային թիթեղի։

Հիմնականում եղունգի թիթեղը կազմված է կերատինից, որը նաև մաշկում գտնվող սպիտակուց է։ Մազերը նույնպես առաջանում են կերատինից։ Մազերում և եզունգներում կերատինի ամրությունը պայմանավորված է նրանով, որ այս սպիտակուցի մոլեկուլում կա մեծ քանակությամբ ծծմբի ատոմներ։ Առաջացնելով մոլեկուլների միջև կապեր ծծումբը ապահովում է կերատինի կարծրությունը։ Ծծումբի քանակը (ավելի կոնկրետ ծծումբ պարունակող սպիտակուցի՝ցիստեինի ) պայմանավորված է նաև ժառանգական գործոններով։ Որոշ մարդկանց օրգանիզմում ցիստեինի պարունակությունը բարձր է,ինչն էլ դարձնում է եղունգները ավելի ամուր։ Կերատինի շերտերի արանքում կան ճարպի ու ջրի բարակ շերտեր։ Հենց այս շերտերն էլ ապահովում են եղունգի էլաստիկությունն ու փայլը։ Եղունգները կարող են կլանել ջուր և մեծացնել իրենց հաստությունը։ Դա է պատճառը ,որ ջրի հետ հաճախ շփվող մարդկանց եղունգները դառնում են ավելի փափուկ ու հաստ։ Բացի ծծումբից եղունգը պարունակում է նաև այլ միկրոտարրեր․ կալցիում, քրոմ,ֆոսֆոր, սելեն և ցինկ։ Սրանց բացակայությունը առաջացնում է եղունգի հիվանդագին վիճակ։

Աճ

Եղունգները մազերից ավելի դանդաղ են աճում։ Շաբաթվա ընթացքում ձեռքի եղունգները աճում են մոտավորապես 1-2մմ,իսկ ոտքերինը՝ 0,25-1մմ։ Եղունգի ամբողջական թարմացումը տեղի է ունենում կես տարվա ընթացքում։ Հումորալ փոփոխությունները (հասունացման շրջան,մենստրուացիոն շրջան, հղիություն,գարնանային շրջան) ազդում են եղունգների աճի արագության վրա։ Աճի արագությունը նվազում է չափազանց խիստ սննդակարգի (ճարպերի, սպիտակուցների, վիտամինների ցածր պարունակություն)և արյան շրջանառության ու նյութափոխանակության խանգարման հետ կապված հիվանդությունների ժամանակ։

Հետաքրքիր փաստեր

Եղունգները աճում են ավելի արագ
1. տղամարդկանցը կանանց համեմատությամբ
2. ամռանը քան ձմռանը
3. աշխատող ձեռքինը
Եղունգը ամբողջությամբ փոխվում է 5 ամսվա ընթացքում
Նորմայում եղունգը հարթ է,գույնը՝ բաց վարդագույն, ունի փայլ,հաստությունը 0,3մմ
Աշխատող ձեռքի եղունգները ավելի արագ են աճում,բայց այնքան էլ կոկիկ տեսք չունեն,ինչքան մյուս ձեռքինը։ Աջլիկների ձախ ձեռքի եղունգները կլինեն ավելի կոկիկ, քան աջինը։ Ձախլիկների մոտ ճիշտ հակառակը։

Ծանոթագրություններ

↑ Биологический энциклопедический словарь / Гиляров М. С., Баев А. А., Винберг Г. Г., Заварзин Г. А. и др. — М.: Советская энциклопедия, 1986. С. 267.
↑ Ногтевая диагностика, ониходистрофия, онихология, цвет ногтей, поражение ногтевой платины, кератин | Редкие специалисты на interfax.by

Գրականություն

Книпович Н. М., Ногти, когти и копыта // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона։ В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.

[1] Биологический энциклопедический словарь / Гиляров М. С., Баев А. А., Винберг Г. Г., Заварзин Г. А. и др. — М.: Советская энциклопедия, 1986. С. 267.

[2] Ногтевая диагностика, ониходистрофия, онихология, цвет ногтей, поражение ногтевой платины, кератин | Редкие специалисты на interfax.by

[1]

[2]

@@ Տող 4. / Տող 4. @@
 '''Եղունգներ''', եղջերային թիթեղներ ([[ճանկեր]]ին հոմոլոգ)<ref>Биологический энциклопедический словарь / ''[[Гиляров, Меркурий Сергеевич|Гиляров М. С.]], [[Баев Александр Александрович|Баев А. А.]], Винберг Г. Г., [[Заварзин Георгий Александрович|Заварзин Г. А.]] и др.'' — М.: Советская энциклопедия, 1986. С. 267.</ref>, որոնք գտնվում են [[պրիմատներ]]ի մեծամասնության վերին և ստորին վերջույթների մատների ծայրերի արտաքին մակերեսին։ Եղունգները համարվում են [[էպիդերմիս]]ի ածանցյալներ։
 Օնիխոլոգիան հատուկ գիտություն է,որը զբաղվում է եղուգների վիճակի դիագնոստիկայով<ref>[http://interfax.by/article/63833 Ногтевая диагностика, ониходистрофия, онихология, цвет ногтей, поражение ногтевой платины, кератин | Редкие специалисты на interfax.by]</ref>։
+== Ֆունկցիաներ ==
-== Եղունգների ֆունկցիաները ==
 Եղունգների ֆունկցիան մատների ֆալանգների պաշտպանությունն է,որպեսզի չվնասվեն փափուկ հյուսվածքների նյարդային վերջավորությունները։ Օգնում են [[քոր]]ի ժամանակ և ապահովում են մատների ծայրերի կարծրությունը, տարբեր մանիպուլյացիաների ժամանակ։
+== Կառուցվածք==
-== Եղունգների կառուցվածքը ==
 Եղունգների առջևի ծայրը ազատ է,իսկ հետին և կողմնային մասերը շրջապատված են մաշկային շերտով։ Մաշկային շերտի վերին մասը բարձրանում է եղունգի վրա ու կոչվուն է պրոքսիմալ մահիկ([[կուտիկուլ]]),կատարում է պաշտպանական դեր,թույլ չի տալիս օտար մարմիններին և բակտերիաների թափանցել եղունգի աճման հատված։ Մահիկի ծայրում կան եղջերացած բջիջներ։
 Տարբերում են եղունգի մարմին և արմատ։ Եղունգի արմատ է կոչվում պրոքսիմալ մահիկի տակ գտնվող հետին հատվածը։ Արմատի միայն մի փոքր հատվածն է դուրս մնում մահիկի տակից, այն սպիտակ կիսալուսնի տեսք ունի։ Եղունգի արմատը կոչվում է նաև մատրիցա։ Մատրիցան կազմված է էպիթելային բջիջներից և այստեղ տեղի է ունենում եղունգի ձևավորումը։ Այս բջիջների փշային շերտում կան օնիխոբլաստներ,որոնք ձևավորում են եղունգը և վերածվում են եղջերային թիթեղի։
 Հիմնականում եղունգի թիթեղը կազմված է [[Կերատիններ|կերատինից]], որը նաև մաշկում գտնվող [[սպիտակուց]] է։ [[Մազեր]]ը նույնպես առաջանում են կերատինից։ Մազերում և եզունգներում կերատինի ամրությունը պայմանավորված է նրանով, որ այս սպիտակուցի մոլեկուլում կա մեծ քանակությամբ ծծմբի ատոմներ։ Առաջացնելով մոլեկուլների միջև կապեր ծծումբը ապահովում է կերատինի կարծրությունը։ Ծծումբի քանակը (ավելի կոնկրետ ծծումբ պարունակող սպիտակուցի[[՝ցիստեին]]ի ) պայմանավորված է նաև ժառանգական գործոններով։ Որոշ մարդկանց օրգանիզմում ցիստեինի պարունակությունը բարձր է,ինչն էլ դարձնում է եղունգները ավելի ամուր։ Կերատինի շերտերի արանքում կան [[ճարպ]]ի ու ջրի բարակ շերտեր։ Հենց այս շերտերն էլ ապահովում են եղունգի [[էլաստիկություն]]ն ու [[փայլ]]ը։ Եղունգները կարող են կլանել ջուր և մեծացնել իրենց հաստությունը։ Դա է պատճառը ,որ ջրի հետ հաճախ շփվող մարդկանց եղունգները դառնում են ավելի փափուկ ու հաստ։ Բացի ծծումբից եղունգը պարունակում է նաև այլ միկրոտարրեր․ [[կալցիում]], [[քրոմ]],[[ֆոսֆոր]], [[սելեն]] և [[ցինկ]]։ Սրանց բացակայությունը առաջացնում է եղունգի հիվանդագին վիճակ։
+== Աճ ==
-== Եղունգների աճը ==
 Եղունգները [[մազեր]]ից ավելի դանդաղ են աճում։ Շաբաթվա ընթացքում ձեռքի եղունգները աճում են մոտավորապես 1-2մմ,իսկ ոտքերինը՝ 0,25-1մմ։ Եղունգի ամբողջական թարմացումը տեղի է ունենում կես տարվա ընթացքում։ [[Հումորալ կարգավորում|Հումորալ]] փոփոխությունները (հասունացման շրջան,մենստրուացիոն շրջան, [[հղիություն]],գարնանային շրջան) ազդում են եղունգների աճի արագության վրա։ Աճի արագությունը նվազում է չափազանց խիստ [[սննդակարգ]]ի ([[ճարպեր]]ի, [[սպիտակուցներ]]ի, [[վիտամիններ]]ի ցածր պարունակություն)և արյան շրջանառության ու նյութափոխանակության խանգարման հետ կապված հիվանդությունների ժամանակ։
 == Հետաքրքիր փաստեր ==