Մովսես Գ Տաթևացի

Մովսես Գ Տաթևացի, (աղբյուրներում հիշատակվում է նաև որպես` Մովսես Գ Սյունեցի, Աճանանցի, Խոտանանցի, ծնվել է 1578, գ. Խոտանան (Սյունիք) – 1632, Երևան,ամփոփվել է Կոզեռնի գերեզմանոցում), Ամենայն հայոց կաթողիկոս 1629-ից: Հաջորդել է Դավիթ Դ Վաղարշապատցուն: Կրթություն ստանալով Տաթևի վանքում` 1592-ին ձեռնադրվում է կուսակրոն աբեղա, մեկնում Ամիդ և մինչև 1606-ը աշակերտում Սրապիոն Եդեսացուն (Ուռհայեցի): 1610-ից Երուսաղեմում դարձել է Ս. Հարություն տաճարի լուսարար: 1613-ին վերադարնում է Տաթև, մտնում Սյունյաց Մեծ անապատ: Նախքան կաթողիկոս դառնալը՝ հիմնել է դպրոցներ, զբաղվել դրանց բարեկարգման հարցերով, կարգավորել Սյունիքի վանքերը: Մոտ 1620-ին Երևանում քարոզում է Ս. Կաթողիկե եկեղեցում, վերաշինում Երևանի Ս. Անանիա առաքյալ անապատը, կարգավորում է Այրարատի եկեղեցիներն ու վանքերը, վերաբացում Հովհաննավանքի և Սաղմոսավանքի վանական դպրոցները: 1623-ին ձեռնադրվում է եպիսկոպոս, 1626-ին Սպահանում է: Պարսից շահ Աբբաս I-ը, 1627-ի հունվարին ներկա գտնվելով և հիանալով Ս. Ծննդյան տոնի՝ նրա կատարած արարողությամբ, պարգև է առաջարկել և տվել խնդրածը՝ Ս. Էջմիածնի վանքի լուսարարի պաշտոն և վանքը նորոգելու թույլտվություն-հրովարտակ: 1627-ի հունիսից վերանորում է Ս. Էջմիածնի վանքը, Վեհարանը, օժանդակ կառույցները և պարիսպները: 1628-ի սկզբից հիշատակվում է որպես «ընտրեալ կաթողիկոս», պաշտոնապես օծվում է 1629-ի հունվարի 13-ին:

Մովսես Գ Տաթևացին շահից ստանում է իր կաթողիկոսության հաստատման և Ս. Էջմիածնի վանքի պարտքի զիջման հրովարտակներ: Իր աշակերտների և հետևորդների (Փիլիպոս Աղբակեցի, Խաչատուր Կեսարացի, Եսայի Կարճավանցի և ուրիշներ) հետ վերակենդանացնում է ավերված Արևելյան Հայաստանի մշակութային, կրթական, լուսավորական և գրական կյանքը, վերականգնում ու բարվոքում եկեղեցիներն ու վանքերը:

Կաթողիկոս. գահին Մովսես Գ Տաթևացուն հաջորդում է Փիլիպոս Ա Աղբակեցին:

Արտաքին հղումներ

Քրիստոնյա Հայաստան հանրագիտարան, Երևան, 2002

Նախորդող՝ Դավիթ Դ Վաղարշապատցի

Կաթողիկոս 1629–1632

Հաջորդող՝ Փիլիպոս Ա Աղբակեցի