«Լուսան»–ի խմբագրումների տարբերություն
No edit summary |
No edit summary |
||
| Տող 52. | Տող 52. | ||
[[Կատեգորիա:Կատվազգիներ]] |
[[Կատեգորիա:Կատվազգիներ]] |
||
[[Կատեգորիա:Կենդանիներ]] |
[[Կատեգորիա:Կենդանիներ]] |
||
== Աղբյուրներ == |
|||
*Հայկական Հանրագիտարան |
|||
{{Link FA|fr}} |
{{Link FA|fr}} |
||
06:22, 22 Օգոստոսի 2014-ի տարբերակ
Այս հոդվածը կենդանու մասին է։ Այլ գործածությունների համար այցելեք Լուսան։
| Լուսան | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
| Գիտական դասակարգում | ||||||||||||||
|
||||||||||||||
| Լատիներեն անվանում | ||||||||||||||
| Lynx Kerr, 1792 | ||||||||||||||
| Տեսակներ | ||||||||||||||
|
||||||||||||||
| Լուսանի արեալը | ||||||||||||||
 | ||||||||||||||
|
|
Լուսան (լատին․՝ Lynx), կաթնասունների դասի գիշատիչ կատվազգի, որը ավելի մոտիկ է կատուներին (Felis).
Լուսանը տարածված է Եվրոպայում, Հյուսիսային, Միջին և մասամբ Առաջավոր Ասիայում, Հյուսիսային Ամերիկայում: Հայաստանի Հանրապետությունում հանդիպում է Արարատի, Տավուշի, Լոռու, Կոտայքի, Սյունիքի, Գեղարքունիքի մարզերում: Բնակվում է անտառներում, անտառամերձ ժայռերում: Երբեմն լուսանին անվանում են վայրի կատու, թեև լուսանի և կատվի միջև շատ մեծ տարբերություններ կան: Լուսանն անհամեմատ խոշոր է, մարմնի երկարությունը 82–109 (երբեմն՝ 150) սմ է, կենդանի զանգվածը՝ 8–17 (երբեմն՝ մինչև 32) կգ:
Մարմին
Մարմինը կարճ է, ոտքերը երկար են և ուղիղ, թաթերը՝ լայն, կատվի մարմինը ձգված է, երկարուկ, ոտքերը կարճ են: Լուսանն ականջների ծայրերին ունի վեր ցցված վրձնաձև մազափունջ, իսկ այտերին՝ թավ այտամորուս: Լուսանի պոչը կարճ է (20–31 սմ) և ասես հատած լինի, գրեթե բոլոր կատուների պոչերը երկար են: Մատները միացած են մի ընդհանուր թաղանթով: Լուսանի մորթին հարդածխագույնից մինչև կարմրադեղնավուն է՝ միատարր կամ բծավոր: Լուսանի շարժումները հաստատուն են, նա ոտքերը դնում է ուղիղ՝ շան նման, թաղանթավոր թաթերի շնորհիվ կարող է վազել նույնիսկ փուխր ձյան վրայով:
Հատկանիշներ
Այնուհանդերձ` լուսանը կատվազգի է, նա ևս հրաշալի ծառ է մագլցում, տեսնում է մթության մեջ: Ինչպես ընտանի կատուն, նա էլ հիանալի լսողություն և թույլ հոտառություն ունի: Լուսանը կարող է գաղտագողի մոտենալ որսին կամ ժամերով համբերությամբ դարանակալել: Նրա ավարն են դառնում մայրեհավերը, աքարներն ու եղնիկները: Որսում է նաև նապաստակներ, մկներ և այլ կրծողներ: Ընտանի կենդանիների վրա գրեթե չի հարձակվում: Ակտիվ է մթնշաղին և գիշերը:
Բազմացում
Լուսանն ունենում է 2–3 ձագ, որոնք նման են փիսիկների, բայց 2-3 շաբաթականում, երբ նրանք դեռևս կաթնակեր են, արդեն սկսում են ճպուռներ ու թռչնակներ որսալ: 2 ամսականում նրանք մոր հետ լքում են որջը, որը լուսանները սովորաբար սարքում են անփութորեն` ծառերի արմատների, թփերի տակ կամ փչակներում, և թափառական կյանք են սկսում: Լուսանն ապրում է 25 տարի: Արդյունագործական նշանակությունը մեծ չէ, օգտագործվում է միայն մորթին:
Նրա շարքին են պատկանում մի քանի միջին չափերի կատուներ:
- Սովորական լուսան - Lynx lynx
- Կանադական լուսան - Lynx canadensis. որոշ աղբյուրներում այն համարվում է սովորական լուսանի ենթատեսակը"
- Պիրենեյան լուսան - Lynx pardinus. Հանդիպում է Իսպանիայի հարավ-արևմուտքում (մեծ մասամբ՝ Կոտո Դոնյանա ազգային պարկում)։ Ամենահազվագյուտ կաթնասունների տեսակներից մեկը։
- Կարմիր լուսան - Lynx rufus
Երբեմն Lynx տեսակին են վերագրվում նաև կարակալը (Caracal caracal) և մարմարե կատուն (Pardofelis marmorata)
Աղբյուրներ
- Հայկական Հանրագիտարան