«Դերենիկ Ա Արծրունի»–ի խմբագրումների տարբերություն
No edit summary |
|||
| Տող 44. | Տող 44. | ||
| Նախորդող = [[Գագիկ-Խաչիկ]] 908-943 |
| Նախորդող = [[Գագիկ-Խաչիկ]] 908-943 |
||
| Հաջորդող = [[Աբուսահլ-Համազասպ]] 958-968 |
| Հաջորդող = [[Աբուսահլ-Համազասպ]] 958-968 |
||
| Ցուցակ = Վասպուրականի արքա<br />Դերենիկ |
| Ցուցակ = Վասպուրականի արքա<br />Դերենիկ-Աշոտ |
||
| Տարիներ = [[943]] - [[958]] |
| Տարիներ = [[943]] - [[958]] |
||
| bcolor = |
| bcolor = |
||
13:46, 21 Հուլիսի 2014-ի տարբերակ
Դերենիկ Ա Արծրունի | |
|---|---|
| Վասպուրականի արքա | |
| Իշխանություն | 943 - 958 |
| Ծնվել է՝ | անհայտ[1] |
| Մահացել է՝ | 958[2][1] կամ 959[3][4] |
| Նախորդ | Գագիկ Արծրունի |
| Հաջորդող | Աբուսահլ-Համազասպ |
| Տոհմ | Արծրունիներ |
| գերիշխան | |
| Հայր | Գագիկ Արծրունի |
| Մայր | Մլքե Բագրատունի[2] |
Դերենիկ Արծրունի, Դերենիկ-Աշոտ կամ Աշոտ-Դերենիկ, Վասպուրականի թագավորության երկրորդ թագավոր (943-958):
Պատմություն
Վասպուրականի թագավոր Դերենիկ-Աշոտը (Դերենիկ Արծրունի), ծնվել է Վասպուրականի թագավորության մայրաքաղաք Վանում՝ նրա առաջին թագավոր Գագիկ-Խաչիկի ընտանիքում: Իշխել է 943 թվականից: Շարունակելով հոր քաղաքականությունը՝ Վասպուրականի թագավորությունը տնտեսական և մշակութային մեծ վերելքի է պատրազտում: Ամբողջ Վասպուրականով մեկ լայն շինարարություն ծավալվեց:[5]
Վասպուրականի թագավորությունը հիմնադրվել է Հայաստանում ավատատիրական հարաբերությունների խորացման, ինչպես նաև արտաքին ուժերի միջամտության հետևանքով։ Վասպուրականի իշխան Գագիկը Ատրպատականի արաբական ամիրայության օգնությամբ անջատվել է Բագրատունյաց միասնական պետությունից և իրեն հռչակել անկախ թագավոր։
Վասպուրականի թագավորությունը ընդգրկել է հիմնականում Վասպուրական (բացառությամբ Գաբիթյան և Պարսպատունիք գավառների), Մոկք նահանգները, 910-ական թվականներին՝ նաև Այրարատի Մասյացոտն, Կոգովիտ, Բագրևանդ, Ծաղկոտն գավառները, Դվինն իր մերձակայքով, Աղձնիքի Սասուն և Կորճայքի Ճահուկ գավառը։
Վասպուրականի թագավորությունը Հայաստանի գավառական թագավորությունների շարքում ամենախոշորն Էր։ Գագիկ Արծրունու օրոք նրա տարածքը ձգվում Էր հյուսիսից հարավ՝ Արաքսից մինչև Կորդվաց լեռները և արևմուտքից արևելք՝ Վանա լճից մինչև Կապուտան (Ուրմիո) լիճը։ Հարավում նրա սահմանային գավառներն Էին Մոկաց աշխարհի հարավային շրջանները, Կորճայքի Ճահուկ գավառի հարավային սահմանը կազմող Մեծ Զավ գետը, արևելքից՝ Պարսկահայքի արևմտյան մի քանի շրջանները՝ Կարմիր գետի ավազանով։ Այնուհետև Կարմիր գետի և Արաքսի միախառնման կետից սահմանը Արաքսով ձգվում Էր մինչև Արտաշատի մոտերքը, ապա թեքվելով դեպի հարավ-արևմուտք՝ Աղիովիտ գավառի արևմտյան մասով հասնում Վանա լճին։ Թագա-վորության հիմնական մասն Էր Վասպուրականը, որը Մեծ Հայքի խոշորագույն նահանգն Էր և ուներ 35 գավառ։
11-րդ դարի սկզբին Վասպուրականի թագավորության գերակայությունը ճանաչել են Խլաթի ու Մանազկերտի ամիրայությունները։ Պետության մայրաքաղաքն էր Վանը, հոգևոր կենտրոն՝ Աղթամար կղզին։ Սակայն հետագայում հարկադրված ընդունել է Բագրատունիների գերիշխանությունը։ Վասպուրականի թագավորությունը տնտեսական և քաղաքական գործուն կապերի մեջ է եղել Անիի թագավորության և հարևան արաբական ամիրայությունների հետ։ Արծրունյաց թագավորներ Գագիկը և նրա որդի Աշոտ-Դերենիկը սատարել են Ատրպատականի Դայսամ Իբրահիմ և Դվինի Շադդադյան Մուհամմադ քուրդ ամիրաներին, որոնք պայքարել են Ատրպատականին տիրացած Սալարյանների դեմ։
Տես նաև
Արտաքին հղումներ
- Վասպուրականի թագավորություն
- Վասպուրականի թագավորություն
- Վասպուրականի թագավորություն
- Վասպուրականի թագավորություն
Ծանոթագրություններ
- ↑ 1,0 1,1 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
- ↑ 2,0 2,1 Toumanoff C. Les dynasties de la Caucasie chrétienne de l'Antiquité jusqu'au xixe siècle (ֆր.): Tables généalogiques et chronologiques — Rome: 1990. — P. 103.
- ↑ Toumanoff C. Les dynasties de la Caucasie chrétienne de l'Antiquité jusqu'au xixe siècle (ֆր.): Tables généalogiques et chronologiques — Rome: 1990.
- ↑ (unspecified title) — P. 103.
- ↑ www.lib.armedu.am
| Նախորդող Գագիկ-Խաչիկ 908-943 |
Վասպուրականի արքա Դերենիկ-Աշոտ 943 - 958 |
Հաջորդող Աբուսահլ-Համազասպ 958-968 |