«Ցինկ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Content deleted Content added
չ clean up, փոխարինվեց: : → ։ (5) oգտվելով ԱՎԲ
Տող 8. Տող 8.
== Անվան ստուգաբանություն ==
== Անվան ստուգաբանություն ==
[[Պատկեր:Sfalerit 1.jpg|thumb|right|300px|Սֆալերիտ]]
[[Պատկեր:Sfalerit 1.jpg|thumb|right|300px|Սֆալերիտ]]
Առաջին անգամ «ցինկ» բառը հանդիպում է [[Պարացելս]]ի աշխատանքներում, ով այդ մետաղը [[Liber Mineralium II]] գրքում<ref>{{Citation|title=Georgius Agricola de Re Metallica|first=Herbert Clark|last=Hoover|publisher=Kessinger Publishing|year=2003|page=409|isbn=0766131971}}</ref> անվանել է «''zincum''» կամ «''zinken''»: Ցինկ բառը, հավանաբար, ծագել է այս բառից: Գերմաներենից թարգմանաբար ''zinke'' նշանակում է «ատամիկ» (մետաղական ցինկի բյուրեղները նման են ասեղների)<ref>{{Citation|title=Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry|last=Gerhartz|coauthors=''et al.''|edition=5th|year=1996|isbn=3527201009|publisher=VHC|page=509|first=Wolfgang}}</ref>:
Առաջին անգամ «ցինկ» բառը հանդիպում է [[Պարացելս]]ի աշխատանքներում, ով այդ մետաղը [[Liber Mineralium II]] գրքում<ref>{{Citation|title=Georgius Agricola de Re Metallica|first=Herbert Clark|last=Hoover|publisher=Kessinger Publishing|year=2003|page=409|isbn=0766131971}}</ref> անվանել է «''zincum''» կամ «''zinken''»։ Ցինկ բառը, հավանաբար, ծագել է այս բառից։ Գերմաներենից թարգմանաբար ''zinke'' նշանակում է «ատամիկ» (մետաղական ցինկի բյուրեղները նման են ասեղների)<ref>{{Citation|title=Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry|last=Gerhartz|coauthors=''et al.''|edition=5th|year=1996|isbn=3527201009|publisher=VHC|page=509|first=Wolfgang}}</ref>։
1805 թվականին շեֆիլդացի [[Չարլս Գոբսոն]]ը և [[Չարլս Սիլվեստր]]ը արտոնագրեցին ցինկի՝ գլանում 100-150 ջերմաստիճանում մշակման մեթոդը<ref name="Met"/>։ [[1915]] թվականին [[Կանադա]]յում և [[ԱՄՆ]]-ում գործարկվեցին Էլեկտրոլիտային ձևով ցինկի ստացման առաջին գործարանները<ref>[http://www.metalinfo.ru/ru/news/40546 Աշխարհում ցինկի արտադրությունը և օգտագործումը նվազել է, իսկ Չինաստանում՝ բարձրացել]</ref>։
1805 թվականին շեֆիլդացի [[Չարլս Գոբսոն]]ը և [[Չարլս Սիլվեստր]]ը արտոնագրեցին ցինկի՝ գլանում 100-150 ջերմաստիճանում մշակման մեթոդը<ref name="Met"/>։ [[1915]] թվականին [[Կանադա]]յում և [[ԱՄՆ]]-ում գործարկվեցին Էլեկտրոլիտային ձևով ցինկի ստացման առաջին գործարանները<ref>[http://www.metalinfo.ru/ru/news/40546 Աշխարհում ցինկի արտադրությունը և օգտագործումը նվազել է, իսկ Չինաստանում՝ բարձրացել]</ref>։


== Բնության մեջ ==
== Բնության մեջ ==
=== Հանքավայրեր ===
=== Հանքավայրեր ===


Ցինկի հանքավայրեր հայտնի են [[Իրան]]ում, [[Ավստրալիա]]յում, [[Բոլիվիա]]յում, [[Ղազախստան]]ում<ref>[http://uralgold.ru/very_big_f.html Աշխարհի խոշորագույն միամետաղային հանքավայրերը:]</ref>: Հայաստանում ցինկ արդյունահանվում է [[Արմանիսի բազմամետաղային հանքավայր|Արմանիս]]ի, [[Շահումյանի ոսկի-բազմամետաղային հանքավայր|Շահումյանի]] հանքավայրերում<ref>[http://www.ada.am/files/622/publications "Mining Industry in Armenia 2011"], Armenian Development Agency Research and Information Department, 2011.</ref>:
Ցինկի հանքավայրեր հայտնի են [[Իրան]]ում, [[Ավստրալիա]]յում, [[Բոլիվիա]]յում, [[Ղազախստան]]ում<ref>[http://uralgold.ru/very_big_f.html Աշխարհի խոշորագույն միամետաղային հանքավայրերը:]</ref>։ Հայաստանում ցինկ արդյունահանվում է [[Արմանիսի բազմամետաղային հանքավայր|Արմանիս]]ի, [[Շահումյանի ոսկի-բազմամետաղային հանքավայր|Շահումյանի]] հանքավայրերում<ref>[http://www.ada.am/files/622/publications "Mining Industry in Armenia 2011"], Armenian Development Agency Research and Information Department, 2011.</ref>։


* [[Պարբերական աղյուսակ]]
* [[Պարբերական աղյուսակ]]

11:04, 1 Հուլիսի 2014-ի տարբերակ

Ցինկ

Ցինկ, քիմիական տարր է որի նշանն է Zn և ատոմային թիվը՝ 30 Ցինկը պարունակվում է որոշ ֆերմենտներում և ակտիվացնում է դրանց գործառույթները։

Պատմություն

Արույրը՝ ցինկի և պղնձի համաձուլվածքը, հայտնի էր դեռևս Հին Հունաստանում, Հին Եգիպտոսում, Հնդկաստանում (VII դար) և Չինաստանում (XI դար)։ Երկար ժամանակ չէր հաջողվում անջատել մաքուր ցինկը[1]։ Անգլիայում 1978 թվականին Ուիլիամ Չեմպիոնի կողմից արտոնագրվեց ցինկի առանձնացման մեթոդը։ Ցինկի արդյունաբերական նպատակով զտումը նույնպես սկսվել է XVIII դարում։ 1973 թվականին Բրիստոլում շահագործվեց Ուիլիամ Չեմպիոնի կողմից հիմնադրված առաջին ցինկի գործարանը, որտեղ ցինկի ստացումը կատարվում էր առանձնացման մեթոդով[2]։ Ա.Ս. Մարգգրաֆը 1976-ին Գերմանիայում մշակեց մաքուր ցինկի առանձնացման մեթոդ, որը նման էր Չեմպիոնի մաքուր ցինկի առանձնացման եղանակին՝ կավե հրակայուն թորանոթներում առանց օդի հոսքի խառնուրդի օքսիդի և քարածխի հալման ապա սառնարաններւմ ցինկի գոլորշու հեղուկացման ճանապարհով։ Մարգգրաֆը իր մեթոդը ամենայն մանրամասնությամբ նկարագեց, ինչով հիմք դրվեց ցինկի արտադրությանը։ Այդ պատճառով նրան հաճախ անվանում են ցինկը հայտնագործող[2]։

Անվան ստուգաբանություն

Սֆալերիտ

Առաջին անգամ «ցինկ» բառը հանդիպում է Պարացելսի աշխատանքներում, ով այդ մետաղը Liber Mineralium II գրքում[3] անվանել է «zincum» կամ «zinken»։ Ցինկ բառը, հավանաբար, ծագել է այս բառից։ Գերմաներենից թարգմանաբար zinke նշանակում է «ատամիկ» (մետաղական ցինկի բյուրեղները նման են ասեղների)[4]։ 1805 թվականին շեֆիլդացի Չարլս Գոբսոնը և Չարլս Սիլվեստրը արտոնագրեցին ցինկի՝ գլանում 100-150 ջերմաստիճանում մշակման մեթոդը[5]։ 1915 թվականին Կանադայում և ԱՄՆ-ում գործարկվեցին Էլեկտրոլիտային ձևով ցինկի ստացման առաջին գործարանները[6]։

Բնության մեջ

Հանքավայրեր

Ցինկի հանքավայրեր հայտնի են Իրանում, Ավստրալիայում, Բոլիվիայում, Ղազախստանում[7]։ Հայաստանում ցինկ արդյունահանվում է Արմանիսի, Շահումյանի հանքավայրերում[8]։

Ծանոթագրություններ

  1. Pollard A., Heron C. Archaeological Chemistry. — Royal Society of Chemistry, 2008. — С. 204.
  2. 2,0 2,1 Gray L. Zinc. — Marshall Cavendish, 2006. — С. 9. Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ <ref> թեգ. «Zinc» անվանումը սահմանվել է մի քանի անգամ, սակայն տարբեր բովանդակությամբ:
  3. Hoover, Herbert Clark (2003), Georgius Agricola de Re Metallica, Kessinger Publishing, էջ 409, ISBN 0766131971
  4. Gerhartz, Wolfgang (1996), Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry (5th ed.), VHC, էջ 509, ISBN 3527201009 {{citation}}: Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (օգնություն)
  5. Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ <ref> պիտակ՝ «Met» անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում:
  6. Աշխարհում ցինկի արտադրությունը և օգտագործումը նվազել է, իսկ Չինաստանում՝ բարձրացել
  7. Աշխարհի խոշորագույն միամետաղային հանքավայրերը:
  8. "Mining Industry in Armenia 2011", Armenian Development Agency Research and Information Department, 2011.



Կաղապար:Link FA Կաղապար:Link GA Կաղապար:Link GA